8658359957

100 RECENZJE I PRZEGLĄDY PIŚMIENNICTWA

stworzyć nie można (10®/o). Zdaniem Autorki są to wyniki dobre, świadczące o gościnności badanych języków tradycyjnych — skoro mogą pomieścić ok. 90®/o słownictwa języka naturalnego (używanego w tytułach) — oraz o kompatybilności badanych języków tradycyjnych i nietradycyjnych. Jednocześnie język słów kluczowych może stanowić korzystne dopełnienie języków tradycyjnych: „Tworząc jednolity system informacyjno-wyszukiwawczy dla bibliotek naukowych, język informacyjny oparty na języku naturalnym [nietradycyjnym] można w perspektywie traktować jako część kompleksowego języka informacyjnego, obejmującego również języki tradycyjne — BBK i język haseł przedmiotowych’*¹⁰.

GPB przygotowuje się do wykorzystania języka swego katalogu przedmiotowego w systemie zautomatyzowanym. Po wcześniejszym przedstawieniu pierwszego etapu eksperymentu¹¹ obecnie L. W. Sacharnyj prezentuje etap drugi¹². Przeprowadzono mianowicie wyszukiwanie w zbiorze ok. 6000 dokumentów z dziedziny mechaniki, nauk społecznych i medycyny, wykorzystując ich tytuły i hasła przedmiotowe. Do instrukcji wyszukiwawczej wprowadzono słowa kluczowe, których połączenie winno wystąpić w tytule i/lub haśle, aby dokument mógł zostać wybrany. Zazwyczaj nie poprzestawano na sformułowaniach użytych w kwerendzie, wzbogacając instrukcję wyszukiwawczą — poprzez tezaurusy, słowniki, informatory itd. — o synonimy i quasi-synonimy. W niektórych przypadkach poszukiwane słowa kluczowe wystąpiły tylko w tytule lub tylko w haśle przedmiotowym, co skłania do podtrzymania zgłoszonego w poprzednim artykule postulatu łącznego stosowania języka słów kluczowych z tytułów i haseł przedmiotowych. Porównanie efektywności wyszukiwawczej haseł GPB i WKP nie przyniosło jednoznacznych wyników. Eksperymenty są kontynuowane.

£. L. Prizment¹³ pisze o zadaniach, jakie automatyzacja postawiła przed opracowaniem przedmiotowym w WKP. Hasła przedmiotowe stosowane tam są na centralnie drukowanych kartach katalogowych oraz w indeksach kwartalnych Kniż-fioj Letopisi i indeksie Jeżegodnika Knigi SSSR. Różne przeznaczenie spowodowało wykształcenie się różnic metodycznych. Wynikają one m.in. z samodzielnej roli katalogu przedmiotowego w odróżnieniu od pomocniczej — indeksów przedmiotowych oraz z odmienności opracowywanego zasobu dokumentów. W indeksach jest to stosunkowo niewielki zbiór publikacji wydanych w określonym czasie, co narzuca specyficzne rozwiązania: wprowadzenie nowych haseł, tworzenie ad hoc kompleksów przedmiotowych, stosowanie haseł synonimicznych itd. Stosuje się też większą głębokość tematowania: średnio 2,5 hasła na dokument (zamiast 1,5 — jak na kartach katalogowych). Traktuje się indeksy jako poligon doświadczalny nowych rozwiązań metodycznych.

Wobec jednak zasady jednorazowego wprowadzania informacji do systemu -a wieloaspektowego jej wyprowadzania — niezbędne okazało się maksymalne ujednolicenie stosowanej metodyki. Już opracowując hasła dla katalogu trzeba umieć przewidzieć kontekst, w którym znajdą się one w indeksie kwartalnym i rocznym oraz wprowadzić ewentualne ich warianty (tam gdzie to konieczne). Nie wszystkie jednak różnice są równie uzasadnione. Generalnie zmiany idą w kierunku zastępowania haseł opisowych przez tematy z określnikami i aktualizowania terminologii. Pamiętając, że mała nawet różnica w sformułowaniu wymaga dużej melioracji katalogu, nie można jednak ostrożnością we wprowadzaniu korektur usprawiedliwić rezygnacji ze zmian niezbędnych.

^,f Tamte, s. 102.

L. V. Sacharnyj: Problemy avtomatlzlroimnnogo polska Informacli na bazę prcdmet-nogo kataloga Gos. Publlćnoj biblioteki Im. M. E. Saltykona-Sćedrlna. W: Voprosy prcćL-metlzacM... s. 197-214.

** L. V. Sacharnyj: Avlomatlzlrovannyj polsk tnformacłt na bazę predmetnogo kataloga GPB. (Nckotorye zadacl eksperlmentapnych isslcdovantj)_r s. 104-116.

^M £. L. Prizment: K sozdanlju edlnogo jazyka predmetnych rubrlk v VKP. (V svjazl M razrabotkoj t imedrenlem .^ASOl-Bibllograjlja”), s. 117-125.