8812711615

Funkcja dla zabytku, ery zabytek dla funkcji? - przyczynek do poszukiwań metody doboru...

Tutaj nasuwa się pytanie: w jaki sposób wybierać funkcje najodpowiedniejsze dla danego obiektu? Jakie cechy powinny być determinujące? Wysokość pomieszczeń, nośność konstrukcji, izolacyjność termiczna ścian, czy może zachowane oryginalne wyposażenie albo dekoracja ścian?

Każdy zabytek jest indywiduum. Nie da się wypracować uniwersalnej metody, matematycznego algorytmu, który odpowie na pytanie, jaki sposób użytkowania danego obiektu będzie najkorzystniejszy. Niemniej jednak, jeżeli cechy morfologiczne budynku pozostaną w zgodzie z wymogami przestrzenno--technicznymi stawianymi jego nowej funkcji użytkowej, to z całą pewnością łatwiej będzie uniknąć głębokich przekształceń struktury i substancji. To spostrzeżenie stało się podstawą do próby wypracowania zobiektywizowanej metodyki doboru nowego sposobu użytkowania do obiektu istniejącego¹³.

Propozycja metody doboru nowej funkcji do zabytku

Założeniem początkowym było porównanie faktycznej struktury obiektu, jego uzbrojenia technicznego, a także usytuowania i terenu z nim sąsiadującego¹⁴ z wymaganiami, jakie przepisy prawa narzucają poszczególnym funkcjom użytkowym. Idea była dosyć prosta. Jeżeli budynek ma szerokość 30 m, a funkcja mieszkaniowa czy biurowa wymaga maksymalnej szerokości traktu 8 m (w celu umożliwienia doświetlenia wnętrza), to wpasowanie którejkolwiek z tych funkcji może okazać się problematyczne. Jeżeli budynek wyposażony jest w instalację gazową, czy elektryczną, to nawet w przypadku konieczności całkowitej wymiany instalacji, możliwe może być poprowadzenie jej śladem pierwotnej, bez uszczerbku dla zabytkowej substancji. Jeżeli przejścia i korytarze w budynku spełniają obecne normy stawiane drogom ewakuacyjnym, to podczas adaptacji nie będzie potrzeby ich przekształcania, czy ubiegania się o odstępstwa. Jeżeli ściana obiektu spełniać będzie współczesne wymogi izolacyjności cieplnej stawiane przegrodom dla danej funkcji, to być może uda się uniknąć problematycznej termomodemizacji budynku. Jeżeli obiekt był projektowany do utrzymywania wewnętrznej temperatury 16 °C i w taki też sposób był użytkowany, to nowa funkcja będzie wymagała najmniejszej ilości przekształceń, jeżeli utrzymywać będzie tą samą lub zbliżoną temperaturę wnętrza.

Aby móc porównać i czytelnie przedstawić wyniki takiego porównania należy ustalić jednorodne cechy/wymagania, które poddane będą analizie. Dobranie odpowiednich zagadnień może być kluczowe dla uzyskania racjonalnych wyników, które pozwolą nam wyłonić funkcje preferowane, bez wprowadzania nadmiaru informacji¹⁵. Gdy wybrane zostaną zagadnienia poddawane analizie, należy przystąpić do ich zestawienia dla poszczególnych potencjalnych funkcji użytkowych. Wymagania, jakie należy sformułować dla każdej analizowanej funkcji powinny wynikać z przepisów prawa przede wszystkim, ale również z ogólnie przyjętych zasad oraz praktyki projektowej. Ujęcie wszystkich danych w zestawieniu tabelarycznym ułatwia późniejsze ich porównywanie.

Kolejnym krokiem jest rozpatrzenie tych samych zagadnień dla analizowanego obiektu. Powinna zostać wypełniona tabelka analogiczna do zestawień dla poszczególnych funkcji, w oparciu o wizję terenową, podstawowe pomiary, etc.

¹³    Forma omawianej metodyki została zarysowana w pracy dyplomowej magisterskiej autorki pod tytułem „Projekt modelowej adaptacji kompleksu fabrycznego na współczesne funkcje użytkowe. Dawny zakład fabryczny przy ul. Kopernika 54-60 w Łodzi adaptowany na cele Wydziału Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Politechniki Łódzkiej”, zrealizowanej w Instytucie Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej pod kierunkiem dr inż. arch. Włodzimierza Witkowskiego, obronionej w marcu 2012 r.;

¹⁴    Można by mówić o działce na której znajduje się budynek, jednak skomplikowane podziały własnościowe łódzkich kompleksów poprzemysłowych, w tym znaczący udział działek bez dostępu do dróg publicznych oraz wyznaczanie działek po obrysach budynków, uniemożliwiają takie uproszczenie;

¹⁵    Trzeba mieć na uwadze, iż niektóre zagadnienia mogą okazać się niemożliwe do precyzyjnego sformułowania oraz do podporządkowania odpowiadających im parametrów. Możliwe jest też, że niektóre zagadnienia trudno jest zbadać w istniejącym obiekcie bez czaso- i kosztochłonnych badań ekspertów różnych branż.