9003499619

153

szarze”, który warunkuje każdą wypowiedź, choć sam pozostaje w cieniu . To właśnie na ten ostatni poziom języka składają się przesądy. Ich źródłem jest całokształt doświadczeń, które - w formie językowej - ludzkość nagromadziła w perspektywie czasowej. Nie należy jednak utożsamiać wprost tradycji z przesądem. Choć to właśnie wpływ tradycji spowodował, że nasze wypowiedzi brzmią tak a nie inaczej, to tradycja staje się przesądem tylko wówczas, kiedy funkcjonuje jako niewypowiedziany, skryty, element rozumienia. Dlatego tzw. „milczące korzystanie z przesądów” staje się wyzwaniem dla doświadczenia hermeneutycznego mającego ujawnić owe przesądy jako warunki rozumienia. W tym kontekście należy podkreślić pojęciowy charakter filozofii hermeneu-tycznej: ma ona, jako „historia pojęć” badać, po pierwsze, w jaki sposób dziejowe „świa-toobrazy (Humboldt) kształtowane były pod wpływem pewnych metafizycznych pojęć, po drugie, wskazać, że owe metafizyczne pojęcia powstały na skutek rozwoju europejskiej tradycji filozoficznej prowadzącej do zerwania związku między słowem a bytem, do czego przyczyniły się „nieodpowiednie” teorie języka. Główny problem Gadamerow-skiej hermeneutyki dotyczy więc pojęciowego charakteru rozumienia. Pojęciowość tak bardzo, jego zdaniem, przenika proces interpretacji, iż nie może ona stać się dla interpretującego przedmiotem, dlatego też przesądy, mające właśnie charakter pojęciowy, pozo-

■    •    /    •    ■ i    *•    *    1 S

stają najczęściej skryte i niezauważone .

4. Kwestia metody

Zagadnienie metody poznania czy też metodologii zajmuje w dyskursie hermeneu-tycznym ważną pozycje. Po raz pierwszy w sposób rzetelny kwestię tę podejmuje Dil-they, który poszukując metody badań właściwej naukom humanistycznym, znajduje ją w pojęciu rozumienia i hermeneutyce, rozumianej jako interpretacja ekspresji życia. O ile jednak problem metody był dla Diltheya zagadnieniem metodologicznym, pojawiającym się na tym samym poziomie rozważań, co inne klasyczne problemy epistemologii, o tyle w hermeneutyce heideggerowskiej i postheideggerowskiej problem metody należy rozważyć na innym, można rzec, głębszym, poziomie. Odkąd rozumienie przestaje być jedynie dyspozycją podmiotu a staje się sposobem życia bytu ludzkiego (Dasein), hermeneutyka przybiera formę analizy egzystencji owego bytu. Czym jest owa analiza i czy

¹⁵³ Ibidem, s. 112.

⁵⁴ H.-G. Gadamer: Prawda i metoda..., s. 544.

59