woloszynp

624 Polska XVIII wiek stanem wieśniaków, choć sam był w inakszej kondycjP urodzony. Grzeszyłby w tym ciężko przeciwko rozporządzeniom Najwyższej opatrzności, przeciwko miłości bliźniego i przeciw-' rozumowi. Poczciwość, cnotę najwięcej w każdym stanie szacować należy: niech tylko uważa, a często uzna, iż w tych ludziach znajduje się serce poczciwe, rozsądek zdrowy i częstokroć lepszy niż w wielu, co się mają za uczonych, iż się dobrze rządzą, z pracy rąk sw'oich i sami żyją, i drugich wspomagają. To uważając, będzie ich, jak należy, szanował, nie będzie sobie śmiesznie stroił powagi ani dumy żadnej nie okazywał. [...] Z drugiej strony nie będzie się z nimi zbyt pospoli-tował, a zwłaszcza nie obcując z nimi w pijackich gospodach i nie wdając się w kłótnie. Ale gdy znajdować się będzie w ich domach u stołu, zachowa śrzodek^{1 2 3 4}, przystojność sobie przyzwoitą z wielką ludzkością łącząc.

2- do. Nauczyciel wziąwszy na siebie pieczą o wychowanie dzieci, a zatem staw-szy się drugim dla nich ojcem, powinien przez uczynki i mowy swoje pokazać jawnie ich rodzicom, że kocha szczerze dzieci, że cały jest zajęty, żeby z nich uczynił dobrych, pobożnych i cnotliwych ludzi, dobrych gospodarzy. Ma się z rodzicami poufale znosić, co się do zdrowia, wygody, obyczajów i nauki ich synów ściąga.

3- tio. A to nie wtrącając się bynajmniej w rząd ich domowy, nie dając najmniejszej okazji do jakiego poróżnienia między małżeństwem, między rodzicami a dziećmi. On, owszem, powinien być sprawcą pokoju, pojednywaczem w przypadkach jakiej kłótni, prawdziwym ich przyjacielem, a tak kochanym i szacownym' w całej wsi, w całym miasteczku będzie.

4- to. Bardzo ma się strzec chciwości brania, wymagania od rodziców podarunków w pieniądzach, w żywności i innych rzeczach. [...]

Kiedy rodzice widzieć będą, że nauczyciel, dyrektor postępuje sobie takim, jak się wyżej rzekło, sposobem, świadczyć mu będą wzajemność i wychowanie dzieci stanie się doskonalsze. Bo jako są powinności, które ma nauczyciel ku rodzicom uczniów swoich, tak też rodzicom należy znać i wykonywać winne względem dyrektorów i nauczycieli obowiązki. Ponieważ rodzice uczynili ich namieśnika-mi^s i pomocnikami swojej pieczołowitości około dzieci i swojej władzy, mają ich poczytywać za przyjaciół i niby spół-ojców.

A zatem ojciec i matka powinni szanować nauczyciela dzieci swoich, cześć mu wszędzie wyrządzać, a osobliwie w przytomności dzieci. [...]

1

   W inakszej kondycji - w innym stanie.

2

   Zachowa śrzodek - tu: zachowa umiar.

3

   Szacowny - szanowany, ceniony.

4

   Namieśnik - namiestnik, w pierwodruku występują obie fonny, co zostało zachowane w obecnym wydaniu.