9487209130

Wyznaczona w ten sposób wartość twardości jest wielkością memianowaną.

Oznaczenie twardości w metodzie Rockwella składa się:

-    z liczby określającej wartość twardości,

-    znaku HR oraz symbolu skali (A, C, D, F).

Przykładowe oznaczenie twardości: 38 HRC - dla stożka lub 60 HRB dla kulki.

Skalę C i A (stożek diamentowy) stosuje się dla stali węglowych i stopowych w stanie zahartowanym i ulepszonym cieplnie oraz dla innych stopów o twardości 20-67 HRC oraz 60-90 HRA,

Skalę B i F (kulka) stosuje się dla stali węglowych i stopowych w stanie zmiękczonym lub normalizowanym oraz dla stopów metali nieżelaznych o twardości 35-2100HRB oraz 60-100 HRF.

Zasady pomiaru twardości metodą Rockwella reguluje norma PN-EN ISO 6508-1:2002.

Metoda Rockwella jest bardzo wygodną do kontroli części hartowanych przy masowej produkcji, ze względu na szybkość pomiaru oraz łatwość odczytu na czujniku.

Wadą metody Rockwella jest znaczna liczba skal twardości i ograniczone możliwości ich porównywania. Metoda ta jest bardzo wrażliwa na błędy ustawienia próbki oraz właściwą obsługę twardościomierza.

2.2. Pomiar twardości sposobem Brinella

W metodzie Brinella twardość jest to stosunek siły F, działającej prostopadle do badanej próbki i obciążającej stalową lub z węglików spiekanych kulkę, do pola powierzchni odcisku S, jaki ta kulka zostawiła w badanym materiale.

Pole powierzchni odcisku określa się mierząc średnicę czaszy kulistej trwałego odcisku. Celem zapewnienia dokładności pomiarów oraz potwierdzenia, że odcisk stanowi sferę kuli, średnicę powstałego odcisku określa się jako średnią z dwu prostopadłych kierunków.

Wartość twardości oblicza się ze wzoru:

HB = F/S = 2F/D(D-D²-d²)

Do pomiaru stosowane są kulki o średnicy D - 10, 5, 2,5, 2 i 1 mm.

Ze względu na możliwość stosowania kilku kulek oraz różnych wartości siły obciążającej, w celu możliwości porównywalności wartości twardości należy tak dobierać warunki próby aby była spełniona zależność:

F = 9,8 KD²

gdzie:

K - współczynnik obciążenia wynoszący 1, 2,5, 5, 10, 15, 30.

Wartość współczynnika K winna być tak dobierana aby średnica czaszy kulistej trwałego odcisku d mieściła się w zakresie (0,25-M),6)D.

Metoda Brinella jest stosowana do określania twardości stopów żelaza i metali nieżelaznych do twardości ok. 650 HB.

Oznaczenie twardości Brinella składa się z cyfrowo-literowego ciągu znaków zawierającego:

-    wartość twardości (trzy cyfry znaczące),

-    symbol HB lub HBW - dla kulek z węglików spiekanych,

-    indeks wskazujący przyjęte warunki próby, obejmujący;

-    średnicę kulki w mm,

-    wartość siły obciążającej w kG,

-    czas działania siły obciążającej w sekundach (jeśli jest inny niż 10-^15 s).