9621686656

Zmiany Tonologicznyeh grup spółgłoskowych. 177

§ 110. Grupa *zg w następstwie zmiękczenia rozwijała się w mózg H móżdżek, miazga I { miażdżyć. Prasłowiańskie *3, powstałe jako wytwór pierwszego zmiękczenia starego *g, w zwykłych warunkach, jak wiadomo (ob. § 106), rozwijało się w języku polskim w i, w połączeniu jednak zg zachowywało się bez zmiany, przyczem z przechodziło w z.

§ 111. Grupy *stj *skj rozwinęły się w ść, np. świstać // świszczę, klaskać // klaszczę. Tak samo grupa *zdj przeszła w np. jazda // jeżdżę.

Najmniejsze odstępstwo od normalnych stosunków wykazuje grupa *skj. Tutaj, jak gdzie indziej, *kj daje c i tylko poprzedzające zębowe s pod wpływem wytworzonego po niem dziąsłowego c przechodzi w ś. Natomiast w grupach *stj *zdj odchylenie idzie znacznie dalej: połączenia *tj *dj w takiej pozycji nie rozwinęły się, jak zwykle w jęz. polskim, w c y, lecz w; c §, a w związku z tern poprzedzające zębowe s z przeszły w dziąsłowe ś ź.

§ 112. W grupach *śs *zs nastąpiło naprzód upodobnienie spółgłoski pierwszej do drugiej, a potem skrócenie powstałego w ten sposób s długiego (podwójnego). Np. Wioch // *wloszski'j> *włos-ski włoski, Bóg /I *boż-ski^> *bosz-ski^> bos-ski > boski, (jak pan // pański ze zmiękczeniem rdzennej spółgłoski przed pierwotnym przyrostkiem -bsk-); tak samo Bóg // *bóż-stwo > 'bósz-stwo > *bós-stwo > bóstwo (jak pan // państwo ze zmiękczeniem spółgłoski rdzennej przed pierwotnym przyrostkiem •bstuo).

§ 113. Grupy *cs *$s < *d's *ć$ < *t's rozwinęły się w c. Np. świadek ll świadectwo *sovedr>ćbstvo, województwo, właść. wojewóctwo *vojevodbstvo, bogactwo < *bogatł,stvo. Proces ten odbył się w następujący sposób: spółgłoska V w pozycji przed przedniojęzykowem 5 uległa stwardnieniu, a powstała w następstwie tego grupa *ts ściągnęła .się i przeszła w zwartoszcze-linowe c. To samo stało się z d' po uprzedniem upodobnieniu jego do bezdźwięcznego $. W grupie ćs nastąpiło upodobnienie

St. Szober.— Gramatyka jęz. polsk. IL— 12