9621686858

58 Fizjofonematy, psychofonematy i głoski.

codzienne doświadczenie. Gdj^r się, naprzykład, przysłuchujemy jakiejś zupełnie nam nieznanej mowie, odbierany szeregi wrażeń słuchowych, wśród których trudno nam niekiedy wyodrębnić poszczególne dźwięki; mowa taka przeradza się często dla naszego poczucia w nieartykułowany bełkot, w którym oddzielne fizjofonematy zlewają się w jakąś, nie dającą się rozłożyć, chaotyczną gmatwę. Pochodzi to stąd, że odbierane po raz pierwszy, bądź mało znane postrzeżenia głoskowe nie mogą znaleźć w świadomości potrzebnego oparcia, bo się nie wytworzyły jeszcze i nie ustaliły w podświadomości odpowiednie przedstawienia pamięciowe głosek (psychofonematy). Postrzeżenia głosek rozpoznajemy tylko dzięki temu, że je kojarzymy z od-powiedniemi, istniejącemi już w naszej świadomości ich przedstawieniami pamięeiowemi. Skojarzenia takie nie mogą, oczj^r-wiście, nastąpić, gdy głoski słyszymy po raz pierwszy i gdy wskutek tego nie mamy jeszcze ich przedstawień pamięciowych. Tak więc w czynnościach słuchania obecność psychofonematów jest warunkiem, ułatwiającym, a niekiedy wprost nawet umożliwiającym, przekształcanie zewnętrznych podniet głoskowych na odpowiednie postrzeżenia czyli fizjofonematy.

To samo się powtarza w przebiegach mówienia, tylko że w tej odmianie czynności językowej psychofonematy nie są warunkiem właściwego słuchowego postrzegania fizjofonema-tów, lecz zapewniają prawidłowość ich a r t y ku 1 a c y j n e go wykonywania. Mówiący, w przeciwieństwie do słuchającego, odbiera od dźwięków językowych dwojakiego rodzaju postrzeżenia:

nietylko słuchowe, lecz przedewszystkiem także ruchowo - mięśniowe, związane z czynnościami artykulacyjnemi narządów mowy. Te postrzeżenia ruchowo-mięśniowe przez częste powtarzanie także się sumują, a w wyniku tego sumowania wytwarzają sic odpowiednie przedstawienia pamięciowe. Te przedstawienia arty-kulac3^rjne są obok przedstawień akustycznych drugim składnikiem psychofonematów tak, jak odpowiednie postrzeżenia arty-kulacyjne obok poetrzeżeń akustycznych wchodzą w skład fizjo-fonematów. O ile w przebiegach słuchania czynnikiem prawi*