9621686885

66 Fizjofonematy, psychofonematy i głoski.

bach pa— p'a, ma — ma przez zlanie się w świadomości wspólnych im składników samogłoskowych wyodrębniają się jako przeciwstawiające się sobie wzajemnie przedstawienia spółgłosek p — p', m — m. Gdyby różnice, zachodzące między poszcze-gólnemi członkami tych par spółgłoskowych wiązały się zawsze z jakiemiś różnicami w ich położeniu fonetycznem, naprzykład, gdyby odmianki „twarde” występowały zawsze tylko przed spółgłoskami i samogłoskami tylnemi [a o q u], a odmianki „miękkie” zjawiały się tylko przed samogłoskami przedniemi [e ę i], to w poczuciu językowem nie wytworzyłyby się odpowiadające tym odmiankom głoskowym psychofonematy, bo przedstawienia ich w świadomości mówiących nie zjawiałyby się samodzielnie, lecz zawsze w jakichś środowiskach zgłoskowych, w połączeniu z przedstawieniami innych głosek. Podobnie gdyby różnice, zachodzące między spółgłoskami [p — b], (f — v], [s — z], wiązały się zawsze z jakiemiś różnicami w ich położeniu fonetycznem, jak np. w wyrazach [bapka]—[babek], [łafka] — [łavek], [kuska]— [kuzek], to poczucie językowe nie wytworzyłoby przedstawienia tych różnic: głoskom [p — b], [f — v], [s — z]... odpowiadałby jeden psychofonemat. Ponieważ jednak mamy w języku polskim takie szeregi wyrazów, jak np. pyl — był, łapa—Łaba, fata — wala. kosa—koza, gdzie obie odmianki spółgłosek [p—b], [f—v], [s — z].•• występują w rożnem otoczeniu fonetycznem, więc odmianki te wyodrębniają się w poczuciu językowem mówiących, a charakterystyczne ich cechy, wzajemnie się wyróżniające wchodzą w skład odpowiadających im psychofonematów.    |

Jak widzimy, czynnikiem, który wpływa na wyodrębnia-! nie się tych czy innych składników w psychofonemataeh, jesi 1 kojarzeniowe członkowanie (asocjatywna analiza) psychofone-j matów. To członkowanie przebiega szybko w dwóch aktackl naprzód pod wpływem skojarzenia dwóch lub kilku pod wzglęi dem psychofonematycznym podobnych wyrazów wyodrębniają! się w nich jakieś dwa przeciwstawiające się, lecz odpowiadające! sobie wzajemnie psychofonematy; później w wyniku skojarzenia!; tych przeciwstawiających się sobie, ale pod pewnym względem!