9621686882

Fizjofonematy, psychoionematy i głoski. 65

o ile się kojarzą przedstawienia całych wyrazów, w których skład te psychofonematy wchodzą.

Różne mogą być przyczyny, powodujące kojarzenia wyrazów: podstawą tych kojarzeń mogą być podobieństwa fone-matyczne lub semantyczne (znaczeniowe), bądź toż związki morfologiczne.

Kojarzenie takich wyrazów, jak np. człowiek — śmiertelnik lub koii — rumak — szkapa, pokój — izba — świetlica — salon, odbywa się na podstawie właściwycli tym wyrazom treści semantycznych (znaczeniowych), czyli pod wpływem wiążących się • z temi wyrazami przedstawień pozajęzykowych.

Kojarzenie takich wyrazów, jak pasek—piasek, sypać — sypiać, mara — miara, len — leń, kosa — koza, tama — dama, prać — brać... odbywa się na podstawie podobieństwa właściwych im psychofonematów.

Wreszcie kojarzenie takich wyrazów, jak dzwon — dzwonek— dzwoniec, wianek— wieniec, pan — pański, pan—panem — panie, pasę — fonet. [pasę]—pasie... ma za podstawę podobieństwo cząstek morfologicznych.

Jest rzeczą jasną, że do kojarzenia poszczególnych, wza-i jemnie sobie odpowiadających psychofonematów przyczyniać się [ niogą tylko dwa ostatnie rodzaje skojarzeń wyrazowych, bo | tylko w tych dwóch wypadkach kojarzą się wyrazy o podob-f nym składzie fonematycznym. Przy tego rodzaju skojarzeniach, zachodzących na podstawie podobieństwa, jednakowe i składniki przedstawieniowe zlewają się w świadomości niepostrzeżenie, a wyodrębniają się i wysuwają na czoło świadomości składniki niejednakowe. Temi składnikami, zależnie od jakości fonematycznych kojarzących się wyrazów, mogą być przedstawienia zgłosek lub głosek. W wyniku skojarzenia takich, na-przykład, wyrazów, jak pasek — piesek, niesie — nosi, wyodrębniają się, jako przeciwstawiające się sobie na podstawie właści-^wych im różnic, przedstawienia całych zgłosek, pa—p'e, ńe — no, śe — śi. W wyniku natomiast skojarzenia takich wyrazów, ]nk np. pasek — piasek, mara — miara, sypać — sypiać, w syla-

St. Szober. — Gramatyka jęz. polsk. II. — 5