9814372311

610

stopniową", gdyż tkwi av nim osiem liczb kwantowych. Nazwa nawiązuje do zdania wypowiedzianego przez Buddę: „Ta jest, o mnisi, święta prawda o drodze do usunięcia cierpienia: jest to święta, z ośmiu składająca się stopni ścieżka: prawa wiara, prawie postanowienie, praw^re słow^ro, sprawiedliwy czyn, życie prawe i prawe dążenie, praw^re wspomnienie oraz praw^re zagłębienie się w siebie ¹“.

Matematyczną podstawę drogi ośmiostopniow^rej stanowi teoria zwiana grupami Liego lub algebrami Liego — system algebraiczny, rozwinięty w XIX wieku przez norweskiego matematyka Sophusa Lie. Najprostsza algebra Liego zawiera relacje trzech składowych, z których każda reprezentuje symetrię, podobną do występujących w⁷ mechanice kwantowej. Spin izotopowy składa się z trzech takich składowych (I, , I . i I_z) powiązanych regułami najprostszej algebry. Jest to algebra grupy zw⁷anej SU₂, co oznacza specjalną grupę unitarną tworów⁷ o wymiarach 2    2. Prócz tego dany jest w^rarunek redukujący

liczbę niezależnych składowych z czterech do trzech (stąd określenie „specjalna").

Składowe ośmiostopniow^rej drogi spełniają relacje algebry Liego wyższego rzędu, która posiada osiem niezależnych składowych. Ta grupa nazyw^ra się S U₃, to znaczy jest specjalną grupą unitarną tworów 3    3, przy czym znowu do

datkowy w^rarunek redukuje liczbę składowych z dziewięciu do ośmiu. Osiem zachowanych wielkości ośmiostopniowej drogi, to trzy składowa spinu izotopowego, hiperładunek Y i cztery nowe symetrie jeszcze nie nazwane. Dwie z nich zmieniają Y o jednośó nie zmieniając ładunku elektrycznego. Inne dwie zmieniają zarówno Y i ładunek elektryczny o jednostkę (rys. 11). Naruszenie czterech nowych symetrii przez częśó silnych oddziaływań zmienia masy multipletów". które tworzą supermultiplet. Przykładem supermultipletu (oktetu) są N, A, I i £, jeśli wszystkie one mają rzeczywiście kręt J \ i dodatnią parzystość, to znaczy J¹*    \ .

Sposób naruszenia symetrii sugerowany przez ośmiostopniową drogę prowadzi do reguły, która wiąże masy w⁷ supermultiplecie, przy założeniu, że naruszenie nie jest zbyt głębokie. Dla N, A, Z i E reguła ta brzmi: \ masy N plus * masy S równia się ⁸ masy A plus \ masy Y. Po podstawieniu rzeczywistych mas otrzymujemy po lewej stronie rówmania 1129 MeV, zaś po prawej 1135 MeV. Zgodność z przybliżoną regułą mas jest więc zdumiewająco dobra.

Sukces ten podsunął myśl o poszukiwaniu innych oktetów⁷. Na początku roku 1961 jedynymi znanymi multipletami mezonowymi były 71, x ix, wszystkie z J^p 0^_. Pasują one dobrze do oktetu, jeśli dodać neutralny singlet mezonowy z przewidywaną masą 563 MeY (masy przewiduje się podobnie jak dla b arion ów z tym, że dla mezonów⁷ trzeba podstawiać do równania kwadraty mas) Pod koniec 1961 roku odkryto mezon rj z masą 548 MeY. Potem zmierzono jego J^r otrzymując 0 , a więc takie, jakie było potrzebne, aby zaliczyć tę cząstkę do oktetu mezonowego.

Tymczasem pojawiły się now⁷e mezony z J^p równym 3 : tryplet n (750 1 '

1

Przekład fragmentu Kazania z Benares wg k&. E. Dąbrowskiego (przyp. tłum.)-