9576709502

Sądu. Jednak występuje ono lam jako dzień trąbienia i święto przypominania trąbą. Wiara we wpisywanie wyroku na każdego Żyda do ksiąg lezących przed sądem niebieskim spowodowała, że święta te mijały w strachu i obawie przed przyszłością Nastrój ten utrzymywał się do dnia odpustu, kiedy to rozstrzygał się los wszystkich wiernych.

Przed Rosz Haszana wszyscy starali się uregulować swoje długi i wybaczyć urazy, aby stanąć czystymi przed Sądem Bożym. Jako symbol niewinności kobiety ubierały się do bóżnicy w białe suknie i przyczepia¹ ly do peruk białe kokardy. Nabożeństwo tego dnia kooczyło się późno w nocy. a po jego zakończeniu że wzruszeniem winszowano sobie wzajemnie dobrze spełnionego obowiązku.

Uroczystość tę chasydzi wzbogacali dużą ilością ekstatycznego tańca, który, zgodnie z założeniami tego ruchu, był modlitwą, najlepiej oddającą stan ducha. Poprzez taniec starano się przebłagać Boga i uzyskać wpis na życie do właściwej księgi sądu niebieskiego

Równie ważnym świętem było Jom Kippur czyli Dzień Odpuszczę¹ nia wieńczący dziesięciodniowy okres pokuty rozpoczynąjąccj się w Nowy Rok. Okres poprzedzający te święta tzw. Jomim — Noroim (Straszne Dni), przepełniony jest lękiem i grozą przed karą boską. Cechuje go wielkie skupienie i wewnętrzne rozpamiętywanie popełnionych czynów, które osiąga swój szczyt w Jom Kippur.

W przededniu Jom Kippur w przedsionku bóźnicznym pobożntejsi mężczyźni oraz chasydzi poddawali się rytualnej chłoście, wymierzanej przez szamesa. która symbolizowała żal za grzechy i pokutę. Zgodnie z przepisami Talmudu chłosta powinna składać się z 39 uderzeń rózgą bądź rzemieniem Zwykle jednak wymierzano 13 razów. Modły w bóżnicy odprawiano w białych kitlach. Kobiety ubierały się. podobnie jak w Rosz Haszana. w białe suknie i kokardy na znak oczyszczenia. Wieczorem, po prawie całodziennych modlitwach błagalnych i tańcach, połączonych ze śpiewem, kapłan udzielał wszystkim wiernym błogosławieństwa. Wierzono, że w czasie tego aktu spoczywa na kapłanach szechina — Duch Boży. który może oślepić swoim blaskiem patrzącego człowieka. Dlatego też w obawie przed utratą wzroku zakazywano spoglądania na kapłana, przekazującego błogosławieństwo.

Taniec we wszystkich powyższych obrzędach religijnych podlegał wszędzie takim samym prawom, ustalanym przez przywódców duchowych chasydów. tzn. cadyków, których wiedza opierała się na założeniach, sprecyzowanych przez Izraela Baal Szcm Towa. Jako ruch plebcjski, przeciwstawiający się rabinizmowi, chasydyzm podkreślał równość wszystkich modlących się. co miało bezpośredni wpływ na wprowadzenie kola jako podstawowej formy tańca Ci skrąjme ortodoksyjni wyznawcy Judaizmu śpiewając niggun¹ rozpoczynali swój taniec w bardzo wolnym tempie, zazwyczaj od miarowego kołysania. Wraz z przyspieszaniem tempa śpiewu ich ruchy przybierały na sile i rozwijały coraz trudniejsze formy. Charakterystyczne było wirowanie, skoki, podskoki, wyrzuty nóg. ruchy dłoni i rąk skierowane ku niebu. Taniec trwał aż do osiągnięcia stanu ekstazy, czemu w niektórych ugrupowaniach pomagał nasunięty na oczy tales. Podstawowym trzymaniem w tańcu chasydzkim przy ustawieniu tańczących twarzą do środka koła był chwyt za ramiona stojących obok tancerzy. Natomiast w ustawieniu tancerzy bokiem do środka koła trzymano zazwyczaj jedną ręką za ramię poprzednika, lub za sznur, przepasujący jego chałat. Drugą zaś czyniono różne gesty. Podczas kołysania podniesione w górę ramiona i ręce często wykonywały wyraziste ruchy, połączone nawet z klaskaniem lub pstrykaniem palców. W niektórych ugrupowaniach chasydzkich oprócz obracającego się nieustannie kola tancerze wykonywali ruch obrotowy dookoła własnej osi. Wtedy chwytali w dłonie poły swojego chałatu, co sprawiało wrażenie rozpostartych w locie ptasich skrzydeł Czasami poły le kładli na wyciągnięte do przodu przedramiona i wykonując rozmaite rozdrobnione w takcie 2/4 szybkie kroki czynili półobroty w jedną i drugą stronę na przemian. O wysokim stopniu wrażliwości muzycznej chasydów i ich umiejętnościach tanecznych świadczył wysublimowany ruch dłoni, obroiy wykonywane ze specyficznym układaniem się paków Czasami w lancu dłoni chasydzi mich palce złączone razem, co stanowiło jeden z elementów adoracji Boga. Ruchy ciała, rąk i dłoni były od początku do końca całkowicie zespolone ze stanem umysłu tańczącego chasyda.

Oprócz wymienionych uroczystości, taniec towarzyszył chasydom w ich częstych zebraniach, a także był elementem, wchodzącym w skład służby u cadyka. Ich taniec i zwryczaje miały duże znaczenie w kształtowaniu się folkloru żydowskiego w Polsce. Z nich prosty lud czerpał wzory do naśladowania.

W późniejszym okresie chasydyzm był przedmiotem ataków ze strony maskilów¹¹. dążących do zniesienia średniowiecznych więzów krępujących rozwój literatury, sztuki i oświaty. Ruch chasydzki był ostoją konserwatyzmu i przeciwstawiał się rozwojowi intelektualnemu ludności żydowskiej. Wkrótce siał się przedmiotem drwin społeczeństwa. w którego świadomości chasyd był synonimem głupoty.

Ogromna różnorodność folkloru chasydzkiego Polski międzywojennej zginęła bezpowrotnie Istniejące jeszcze poza granicami naszego kraju liczne ugrupowania chasydzkie, mimo iż kultywują nadal bogate tradycje zmieniły swój charakter pod wpływem oddziaływania odmiennych niż w Polsce warunków ekonomicznych i społecznych. Tańce, piosenki, zwyczaje i obyczaje niegdyś obowiązi^ącc w niewielkich grupach uległy umwersalizacji bądź też przybrały nowe formy. Niewiele osób już dziś pamięta jak naprawdę toczyło się życic na chasydzkich ..dworach*'. Stąd leż poza ogólnym przedstawieniem nic jest możliwe odtworzenie wielu szczegółów dotyczących fokloru poszczególnych środowisk chasydzkich, zwłaszcza tych o niewielkim zasięgu, hermetycznie zamkniętych.

Jacek łMwinski

* Maiki]

— rwołcooik Maikab. tydow»k*#o or-wceou

39

1

PkM mooo<y1«b«czaa iprry)aj¹c« ouatatmi u«ou ekauzy