984501863

też ich grzechy? To właśnie przypuszczał św. Hieronim przypominając stanowisko Jeremiasza: [...] „Ci, którzy oddalają się od Ciebie, będą zapisani na ziemi”³⁶.

Brandstaetter-jak zauważyła Halina Sławińska⁵⁷ - próbując wyjaśnić znaczenie gestu pisania palcem na piasku, również odwołuje się do rych samych słów proroka Jeremiasza. Narrator powieści, komentując profetyczną zapowiedź Jeremiasza dostrzega jej charakter ostrzegawczy:

[...] a ostrzeżenie to należy rozumieć tak, że imiona zawstydzonych grzeszników będą zapisane na materiale miałkim i lotnym, łatwo poddającym się lekkomyślnym igraszkom wiatru, a potem będą wymazane i przeminą bez śladu jak wszelka marność nad marnościami (I1I-IV, 138),

Na taką możliwość odczytania słów proroka w kontekście nowotestamentalnym wskazują zarówno autorzy opracowań Biblii Tysiąclecia, jak i Biblii Poznańskiej, gdyż komentarze do cytowanych słów Jeremiasza³⁸ zamieszczone w przypisach odsyłają czytelnika do tego miejsca w Ewangelii w^rg św. Jana, które przedstawia spotkanie Jezusa z kobietą cudzołożną. W obu komentarzach pojawia się wyjaśnienie, iż zwrot „będą zapisani na ziemi” należy rozumieć jako zapis nietrwały, przeciwstawiony zapisowi w Księdze Życia, który jest zapisem niezniszczalnym, wiecznym.

W powieści podkreślony jest jeszcze jeden szczegół, o którym nie piszą wprost bibliści. Narrator zestawia zapis Jezusa dokonany palcem na ziemi z zapisem dokonanym przez Elohim -Boga, gdyż pismo Jezusa, tak jak pismo Elohim, było niewidzialne. Zestawienie sposobu działania starotestamentalnego Elohim ze sposobem działania Jeszuy ben Josef stanowi ważną wskazówkę służącą odkryciu treści teologicznych, gdyż pośrednio odnosi

^w H. D a n i c 1-R ops, Dzieje Chrystusa, Warszawa 1995, s. 332; zob. Jer 17, 13.

³⁷ H. S ł a w i ń s k a, Świat biblijny Romana Brandstaettera^ „Kierunki" 1985, nr 23, s. 11..

Komentarze do Jer. 17, 12-13.

239