1006

Rys. IX. Tales

na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego. To właśnie ich koncepcja dała początek temu, co od X wieku p.n.e. do XIX wieku n.e., nazywamy cywilizacją europejską. Plemiona pasterskie, a więc koczownicze, tym różniły się od osiadłych rolniczych, że stale zmieniając miejsce znajdowały się w coraz to nowych warunkach, które zmuszały ich do bardziej elastycznego kształtowania poglądów. Dzięki temu są oni twórcami koncepcji związku przyczynowego, czyli pojęcia: przyczyny, skutku i prawa ogólnego. Pasterz na przykład wiedział, że ponieważ woda płynie z góry w dół, wobec tego w każdym nowym terenie szukał jej przede wszystkim w najniżej położonych miejscach.

Dorowie wypracował i jednolity system, za pomocą którego wyjaśniali strukturę świata. Nazwali go filozofią. Uprawianie filozofii zmusiło jej twórców do stosowania nowej terminologii. To wówczas powstały pierwsze abstrakcyjne pojęcia geometryczne, takie jak punkt (określenie miejsca), prosta (rozciągłość) itp. Powstanie filozofii jest wiązane z postacią Talesa, którego Grecy uważali za herosa (półboga-półczłowicka), a o jego pochodzeniu z Milctu świadczyć ma znajdująca się tam największa jego świątynia. Talesowi przypisuje się wprowadzenie geometrycznych pojęć ogólnych, czyli tzw. abstraktów geometrycznych oraz pojęcie prawa ogólnego, które nazywamy twierdzeniem. Najważniejszą przypisywaną Talesowi jest filozoficzna zasada mówiąca, iż rozmiary nie mają wpływu na strukturę rzeczy, co znaczy, że duże i małe może posiadać podobną budowę, charakterystykę itp. Wyrażenie tej zasady językiem geometrii stało się bardzo ważne. Formułowano ją na zasadzie kolejnych przybliżeń, co pozwoliło w rezultacie na sformułowanie tzw. twierdzenia Talesa

Dzisiaj, używając graficznej formy twierdzenia Talesa, często nie zdajemy sobie sprawy z jego wagi, której przydają mu zastosowania. Zaliczamy do nich możliwość sporządzenia planu terenu, miasta itp., aż po - jak byśmy to dzisiaj nazwali - „rysunek techniczny”. Znaczyło to, że aby skopiować jakieś urządzenie, np. statek, nic trzeba było rzeczywistego statku obok doku nowo budowanego, wystarczał bowiem jego mały rysunek, który w dodatku można było wielokrotnie przerysować. Możliwość przedstawiania dużego na małym rysunku znalazła również zastosowanie w sporządzaniu map, które pozwoliły znacznie skuteczniej rozwijać Europejczykom żeglugę niż np. Chińczykom, znającym od I wieku n.e. kompas.

Na początku V wieku p.n.e. w Krotonie na południu Italii Pitagoras, pochodzący z Samos (współczesny Buddzie), stanął na czele sekty filozoficznej, która dopracowała się własnej koncepcji filozoficzno-etycznej. Pitagorcjczycy, twórcy wielu osiągnięć w zakresie matematyki, uważali, że filozofia jest wiedzą