9914713855

146

Recenzje

tle dokumentów z zasobów archiwalnych Lwowa.

W Galicji Wschodniej na fali ówczesnych wydarzeń po raz pierwszy ostro starły się ze sobą nowoczesne dążności narodowe Polaków i Ukraińców Spojrzenie na ten problem niejako „z drugiej strony” stanowią szkice lwowskich historyków: Stiepana Makarczuka — Wiosna Ludów i Ukraińcy, Olega Turija — Kościół grekokatolicki i rewolucja lat 1848-1849 w Galicji oraz Mariana Mudrija — Historiografia ukraińska o rewolucji lat 1848-1849 w Galicji.

Mało znane sprawy reakcji rosyjskich czynników oficjalnych i elit salonowych na rewolucyjne wypadki w Europie Zachodniej, jak też działalność wątłych w tamtych latach polskich konspiracji niepodległościowych w zaborze carskim i na uniwersytetach w głębi Imperium przedstawił Franciszek Nowiński (Rosja, Polacy i zesłania w okresie Wiosny Ludów). Do tej tematyki częściowo nawiązuje — choć referując i opinie późniejsze — Tadeusz Kruczkowski w artykule Rewolucje 1848 roku w Europie w ocenie histońografii rosyjskiej XIX i początku XX w.

Zakulisowe poczynania umiarkowanego obozu emigracji polskiej pod wodzą księcia Adama Czartoryskiego na rzecz porozumienia między zrewoltowanymi Węgrami, a pozostającymi pod ich panowaniem Słowianami południowymi omówił Hubert Chudzio (Ludwik Bystrzonowski — agent Hotelu Lambert na Bałkanach w dobie Wiosny Ludów).

Od doraźnej polityki i zgiełku pól bitewnych daleko odszedł Jan Szmyd, ukazując w artykule Wiosna Ludów na ziemiach polskich w refleksjach i postawach filozofów — ludzi reprezentujących wszystkie główne kierunki intelektualne tamtej epoki: Augusta Cieszkowskiego, Edwarda Dembowskiego, Henryka Kamieńskiego, Karola Libelta i Bronisława Trentowskiego.

Spraw polskich dotyka też częściowo — z uwagi na kraj, którego dotycz)' — opracowanie Barbary Obtułowicz Hiszpania wobec Wiosny Ludów w Austrii i państwach niemieckich oraz zaangażowanych w niej Polaków.

Wyłącznie wydarzeniom zagranicznym poświęcone są artykuły: Antoniego Czubiń-skiego — Rewolucja lat 1848-1849 w krajach niemieckich, Aleksandry Kasznik-Christian — Francuski abolicjonizm i zniesienie niewolnictwa w 1848 roku oraz Moniki Slufińskiej — Rewolucja 1848 r. we współczesnej historiografii francuskiej.

I na koniec trochę egzotyki wnosi szkic stypendysty naszej Uczelni z Korei Południowej, Jie Hyun-Lima Obraz rewolucji 1848 r. w oczach Azji. Autor pokazuje w nim, jak w miarę przechodzenia od tradycyjnej metodologii marksistowskiej do tzw. nowej historii kulturalnej pomysłu Michela Foucaulta zmienił się wizerunek Wiosny Ludów w ujęciu historyków japońskich i koreańskich.

Jak zatem widzimy, książka zawiera obszerny i wielostronny przegląd różnych zagadnień europejskiej rewolucji lat 1848-1849,

oczywiście ze szczególnym uwzględnieniem spraw polskich. Są w niej wątki dotąd nieznane, jak np. akcja Hotelu Lambert na Bałkanach. Ponadto wielu autorów rozmaite kwestie zaprezentowało w nowym oświetleniu. Ta jakże ciekawa i żywo napisana książka, zgodnie z jej założeniem redakcyjnym, nie jest jednak systematycznym wykładem tematu, a tylko pewnym wyborem problemów. Tym bardziej, że —jak czytamy w nocie od wydawcy — „mimo bogactwa literatury historycznej, na wiele pytań związanych z Wiosną Ludów nie ma odpowiedzi w naszej wiedzy”.

Andrzej Kotkowski Instytut Bibliotekoznawstwa

4

i Informacji Naukowej Akademii Pedagogicznej w Krakowie

Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów pod redakcją Władysława Wica, Kraków 1999, Wydawnictwo Naukowe AP, Prace Monograficzne nr 267, 250 s.