1194638904

problem Galicji Wschodniej miał liczne powiązania z kwestią „wyzszej polityki" Sprzymierzonych i Stowarzyszonych Mocarstw, nad czym łatwiej było czuwac w Paryżu niz na miejscu we Lwowie. Ogólne stanowisko przedstawicieli Francji i USA było w sprawie walk w Galicji dla Polski przychylne, natomiast delegacja brytyjska tradycyjnie juz wystąpiła przeciw wspieraniu Polaków, domagając się zbadania dokładnego przebiegu granicy et nograficznej w Galicji'** i zauważając, iz zagadkowy pozostaje fakt. ..jak Ukraińcy, których kraj jest reprezentowany jako najechany przez bolszewików, mogli znalezc oddziały do inw-azji na Polskę, która nie jest najechana przez nikogo"*. Ostatecznie na wniosek Wilsona zdecydowano wysłać do dowodzących wojskami obu stron jednobrzmiące wezwania do zawieszenia bron i oraz powiadomić o tym reprezentantów polskich i ukraińskich w' Paryżu, z zastrzeżeniem, iz wysłuchanie ich przez Konferencję zalezy od zaw-arcia rozejmu w Galicji Wschodniej. Na wniosek delegata Włoch, barona Giorgio Sidneya Sonnino, postanowiono nieokreslac żadnych granic, aby Ukraińcy nie odrzucili propozycji i nie stracili ufności w' mozliw^rosc uzyskania czegoś od Konferencji, gdyż mogłoby to pociągnąć za sobą natychmiastowy atak na Lwów. Wskutek tej decyzji, dnia 19 III 1919 r. w imieniu Rządów'Sprzymierzonych i Stowarzyszonych wysłano do głównodowodzącego oddziałami Halickiej Armii gen. Mychajła Omelianowycza-Pawłenki i dowodzącego wojskami polskimi na froncie w Galicji Wschodniej gen. Tadeusza Rozwadowskiego jednobrzmiące telegramy z żądaniem zaprzestania walki natychmiast po ich otrzymaniu i pozostawienia oddziałów na zajmowanych pozycjach, przy jednoczesnym zabezpieczeniu połączeń kolejowych Lwow^ra dla zapewnienia aprowizacji miasta. Stwierdzono tez. ze Rada Najwyższa jest skłonna wysłuchać żądań obu stron na miejscu w Paryżu w nadziei na zmianę zawieszenia broni w^r trwały rozejm*.

Rząd ukraiński w depeszy przewodniczącego Rady Sekretarzy Stanu ZURL Sydira Hołubowycza do prezydenta Wilsona z dnia 22 III przyjął te żądania*. Podobne stanowisko zajął także gen. Omelianow^ricz-Paw'łenko. którego odpowiedz w duchu podporządkowania się decyzji Rady Najwyższej nadeszła 24 III 1919 roku*. Mimo to. na skutek braku jakiejkolwiek reakcji ze strony polskiej, walki trwały nadal*.

94    Dotychczasowe informacje nic były pewne. PPC. t. XII. s. 275.

95    PPC. t, IV. s. 410.

96    APIP. t. II. *. 64 65: PPC. t. IV. S. 412.419-421: PPC. t. V. s. 789; H W. V. Tempcrlcy. op. cii.. 1.1. s. 336: E. Romer. Dzienniki.... (III). .Miesięcznik Literacki* 1983. nr 5(199). s. 132.

97    SPKP.t. Il.s. 274.

98    PPC. t. V.S.789.

99    Reakcja wewnątrz r/.^du i delegacji polskiej była nieprzychylna. Wyrażano zdziwienie, ze depesze nadano do jednego z generałów polskich, a nie do rządu RP. Instrukcje z MSZ brzmiały:

6. Konflikt w Galicji Wschodniej a działania rozjemcze Konferencji Pokojowej (kwiecien-połowo majo 1919 roku)

Tymczasem w marcu i kwietniu 1919 r. Armia Czerwona, wypierając wojska URL zbliżyła się do Zbrucza. Dyrektoriat wycofał się najpierw do Winnicy, a potem do Kamieńca Podolskiego. Sytuację tę wykorzystał rząd polski dla wywarcia ponownego nacisku na aliantów, aby wobec groźby bolszewizmu. pozwolili sprowadzić do Polski Armię Hallera, a następnie uzyc jej przeciw Ukraińcom'⁰⁰. Pierwsze oddziały hallerczyków istotnie zaczęły napływać do Polski w ostatniej dekadzie kwietnia Siedząc prace Konferencji Pokojowej, należy więc pamiętać, iz wojska ukraińskie coraz mniej liczyły się w owym okresie jako samodzielna siła antybolszewicka. przynajmniej jeśli chodzi o armię URL. W tej sytuacji w oczach wielkich mocarstw wzrastała wartość Wojska Polskiego uważanego za skuteczniejszą zaporę przeciw Armii Czerwonej*⁰¹. Nie bez znaczenia był tez fakt. ze wobec powstania Węgierskiej Republiki Rad (21 III 1919) i zbliżania się oddziałów sowieckich do Zbrucza. Galicja zyskała nową rangę strategiczną, jako kraj oddzielający rewolucję rosyjską od węgierskie j*⁰³. Wśród polityków francuskich uznano, iz „Aby zatrzymać infiltrację bolszewicką, należy stworzyć barierę w Polsce i Rumunii, zamykając wyłom lwowski i uzdrowić punkty na tyłach, które mogą byc narażone, jak Węgry, zapewniając utrzymanie komunikacji (z Rumunią - P.Z.) przez Wiedeń". Pogląd ten został poparty również przez Włochów. W taki oto sposób zaczęła się rodzic koncepcja „cordon sanitaire". Protestował przeciw temu Wilson, twierdząc, ze marszałek Foch mówiąc, ze należy „zamknąć wyłom lwowski, w obecnym czasie chciał powiedzieć (ze powinno się P.Z.) wziąć stronę Polaków przeciw Rusinom"¹⁰³. Argumenty francuskie, z punktu widzenia pragmatyzmu politycznego, miały jednak swoją wymowę.

Dnia 2 IV 1919 r. powołano Międzyaliancką Komisję Rozejmową*°\ na czele której stanął gen. Louis Botha. Tego samego dnia^,M wysłano również kolejny telegram od Rady Najwyższej do polskiego ministra spraw zagranicznych z po-

.Rz^d polski (...) prosi (...) o danie mu możliwości wysunięcia propozycji zawarcia zawieszenia broni z Ukraińcami w chwili, która dzięki sytuacji wojskowe) będzie bardziej korzystna'. SPKP. t. II. s. 274-276. 1.1. S. 128 129; APIP. I. II.*. 67*8.

100    APIP. t. II. s.65-67; T. Dąbkowski. op.cit.s. 118.

101    Czasem miało to skutek odwrotny do polskich zamiarów - gen. Franchet d Espercy prosił o wysłanie Polaków do Odessy. P. Mantoux. op. cit.. 1.1. s. 18.

102    E. Romer. Dzienniki™. (IV). „Miesięcznik Literacki' 1983. nr 6(200). s. 127.

103    P. M.intou*. op. cit.. 1.1. s. 52-56.

104    PPC. t. V. s. 783 784; SPKP. t. II. s. 282; H. W. V. Temperley. op. cit.. 1.1.*. 336; Z. Zaks. Wałku dyplomatyczna.... s. 45.

105    Telegram nadano 2IV. a otrzymano 3IV1919 r..*tąd w publikacjach występuje różna datacja. SPKP. t. II. s. 283.

45