Tkanka mięśniowa
·ð Zbudowana z miofilamentów (włókienek biaÅ‚kowych), które Å‚Ä…czÄ… siÄ™ w miofibryle
·ð Przy skurczu włókienka wytwarzajÄ… dodatkowe poÅ‚Ä…czenia miÄ™dzy sobÄ…, wnikajÄ… miÄ™dzy siebie i Å‚Ä…czÄ… siÄ™ ze
sobą na dużej powierzchni
·ð Brak wÅ‚asnej substancji miÄ™dzykomórkowej  poÅ‚Ä…czenia za pomocÄ… tkanki Å‚Ä…cznej luz
nej
Tkanka mięśniowa gładka
·ð Zbudowana z miocytów, o różnych ksztaÅ‚tach i wielkoÅ›ci, rozgaÅ‚Ä™zione (w Å›cianach naczyÅ„ krwionoÅ›nych) lub
wrzecionowate (np. w ścianach narządów rurowych
·ð JÄ…dro komórkowe leży w najszerszej części komórki, ma wydÅ‚użony ksztaÅ‚t, zawiera jedno lub dwa jÄ…derka;
przy skurczu komórki może skręcać się spiralnie
·ð W sarkoplazmie (cytoplazmie) znajdujÄ… siÄ™ centrosom, aparat Golgiego, mitochondria, rybosomy, elementy
siateczki śródplazmatycznej szorstkiej oraz kanaliki siateczki gładkiej, które tworzą przy błonie komórkowej
rozgałęzienia  cysterny; spotyka się również wtręty komórkowe oraz kropelki tłuszczu
·ð W siateczce Å›ródplazmatycznej jest magazynowany wapÅ„, który odgrywa rolÄ™ w skurczach mięśni
·ð Najważniejszym skÅ‚adnikiem sarkoplazmy sÄ… włókienka mięśniowe; biegnÄ…ce równolegle do siebie i dÅ‚ugiej
osi komórki; ich ilość może być różna,
·ð Włókienka sÄ… na caÅ‚ej dÅ‚ugoÅ›ci anizotropowe (stÄ…d nazwa tkanka mięśniowa gÅ‚adka); sÄ… zbudowane z
miofilamentów, składających się z aktyny i miozyny, które wykazują regularne ułożenie i odgrywają rolę w
skurczu mięśniowym
·ð Filamenty aktyny i miozyny przyÅ‚Ä…czajÄ… siÄ™ do pÅ‚ytek mocujÄ…cych (zbudowanych z pól gÄ™stych  substancji o
dużym wysyceniu elektronowym), o wydłużonym, trójkątnym lub wielobocznym kształcie, występujące w
obrębie całej sarkoplazmy i na błonie komórkowej, tworzą sieć wewnątrz komórki; płytki mogą zmieniać
położenie w wyniku działania sił
·ð Miocyty sÄ… otoczone bÅ‚onÄ… komórkowÄ…, do której przylega bÅ‚ona podstawna, zbudowana z wewnÄ™trznej
warstwy jasnej i gęstszej zewnętrznej warstwy ciemnej; błona przechodzi w sieć włókien kratkowych ,
połączonych łącznotkankową istotą podstawową
·ð Włókna kratkowe tworzÄ… pochewkÄ™ , która Å‚Ä…czy siÄ™ z włóknami kolagenowymi i sprężystymi tkanki Å‚Ä…cznej;
włókna sprężyste przyłączają się do miocytów i tworzą delikatne ścięgna, dzięki czemu istnieje możliwość
przeniesienia zmiany kształtu miocytu na włókna sprężyste tkanki łącznej (układ sprężysto-mięśniowy)
·ð Miocyty sÄ… otoczone bÅ‚onÄ… komórkowÄ…, która wytwarza liczne wpuklenia do sarkoplazmy  jamki
komórkowe (calveolae), która łączą się z cysternami siateczki śródplazmatycznej
·ð Wpuklenia biorÄ… udziaÅ‚ w przemianie materii komórki; dziÄ™ki poÅ‚Ä…czeniom z cysternami i kanalikami siateczki
śródplazmatycznej gładkiej odgrywają rolę w wewnątrzkomórkowym transporcie jonów wapnia niezbędnych
do skurczu mięśni
·ð SÄ…siadujÄ…ce komórki mięśniowe mogÄ… Å‚Ä…czyć siÄ™ za pomocÄ… wypustek, guziczkowatych wypustek Å‚Ä…czÄ…cych
się z wgłębieniami błony komórkowej lub złączy szczelinowych (odmiana desmosomów); połączenia pełnią
funkcje mechaniczne, odgrywajÄ… rolÄ™ w transporcie substancji niskoczÄ…steczkowym, odpowiadajÄ… za
sprzężenie komórek i tworzą większe zespoły komórkowe
·ð Miocyty kurczliwe  zawierajÄ… dużo włókienek mięśniowych i maÅ‚o organelli komórkowych; miocyty
aktywne metabolicznie  zawierają dużo organelli i mniej włókienek
·ð Komórki mięśniowe tworzÄ… pÄ™czki lub bÅ‚ony, w których ukÅ‚adajÄ… siÄ™ obok siebie i biegnÄ… w jednym kierunku
·ð Pochewka wiÄ™kszych grup komórek mięśniowych jest grubsza, zawiera naczynia krwionoÅ›ne i nerwy
·ð Skurcz komórek nastÄ™puje niezależnie od woli, jest powolny i dÅ‚ugotrwaÅ‚y, zmÄ™czenie nastÄ™puje powoli;
skurcz następuje pod wpływem bodz
ców nerwowych
·ð PoÅ‚Ä…czenia komórek mięśniowych z tkankÄ… nerwowÄ… sÄ… różne.
Rozwój tkanki mięśniowej gładkiej
·ð Powstaje z mezenchymy, oprócz mięśnia rozszerzajÄ…cego i zwężajÄ…cego z
renicę (komórki mezenchymy nie
tracą połączenia ze sobą, zbliżają się do siebie, wydłużają i układają w jednym kierunku)
·ð Komórki mezenchymy mogÄ… stracić wypustki i przeksztaÅ‚cić siÄ™ w mioblasty, z których powstajÄ… komórki
mięśniowe (uzyskują kształt wrzecionowaty, w cytoplazmie pojawiaja się włókienka mięśniowe)
·ð Przy uszkodzeniu wystÄ™pujÄ… niewielkie możliwość regeneracji poprzez podziaÅ‚ komórek mięśniowych lub
różnicowanie się komórek mezenchymalnych; ubytek jest wypełniany przez tkankę łączną, która tworzy
bliznÄ™
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
·ð Zbudowana z włókien mięśniowych w postaci dÅ‚ugich wielojÄ…drzastych tworów o charakterze syncytium
·ð Włókna w ksztaÅ‚cie walców lub cylindrów, o zaokrÄ…glonych lub zaostrzonych koÅ„cach, grubość włókien
zalezna od wieku
·ð W włóknie wystÄ™pujÄ… części:
¾ð Sarkolema  cienka bÅ‚ona, otaczajÄ…ca od zewnÄ…trz włókno mięśniowe; skÅ‚ada siÄ™ z dwóch warstw:
wewnętrznej, pełniącej funkcję błony komórkowej (wytwarza pęcherzykowate zagłębienia,
zawierających substancje pobierane przez włókno) i zewnętrznej w postaci jednorodnej błony
podstawnej wzmocnionej siecią włókien kratkowych
¾ð JÄ…dra komórkowe  majÄ… ksztaÅ‚t owalny, ukÅ‚adajÄ… siÄ™ pod sarkolemÄ…; ich liczba w jednym włóknie
może przekraczać 100.
¾ð Sarkoplazma  wypeÅ‚nia wnÄ™trze włókna mięśniowego, zawiera mioglobinÄ™ , znajdujÄ… siÄ™ w niej
organella komórkowe, np. sarkosomy  mitochondria mięśniowe, zawierające enzymy niezbędne do
prawidłowego funkcjonowania mięśni (m.in. dehydrogenazę bursztynianową); jest jej dużo w
włóknach mięśniowych czerwonych (zawierających mniej włókienek i więcej sarkoplazmy);
¾ð Włókienka mięśniowe  biegnÄ… wzdÅ‚uż dÅ‚ugiej osi włókna, równolegle do siebie; sÄ… najczęściej
rozmieszczone równomiernie w sarkoplazmie, mogą przebiegać w pęczkach, tworzących w
przekroju poprzecznym pola włókienek mięśniowych ; są zbudowane z dwóch różnych substancji
inaczej załamujących światło, ułożonych na przemian, tworzą prążki biegnące prostopadle do długiej
osi włókna; prążek jasny jest otoczony błoną graniczną zawierającą glikozaminoglikany, prążek
ciemny jest otoczony błoną środkową
·ð Włókno mięśniowe jest zbudowane z mionów lub sarkomerów; w skÅ‚ad mionu wchodzÄ… : bÅ‚ona graniczna,
połowa prążka izotropowego (jasnego), połowa prążka anizotropowego (ciemnego), błona środkowa, połowa
prążka ciemnego, połowa prążka jasnego, błona graniczna
·ð Włókno jest utworzone z miofilamentów zbudowanych z aktyny i miozyny, których czÄ…steczki biegnÄ…
równolegle do siebie i przechodzą przez błony graniczne; w prążkach izotropowych występują cienkie
miofilamenty zbudowane z aktyny, prążki anizotropowe są zbudowane z miozyny; miofilamenty miozynowe
mają w części środkowej zgrubienia, które tworzą błonę środkową
·ð W trakcie skurczu miofilamenty aktynowe wciskajÄ… siÄ™ miÄ™dzy miofilamenty miozynowe; im silniejszy jest
skurcz mięśnia, tym głębiej wnikają włókna aktynowe
·ð MiÄ™dzy prążkiem jasnym i ciemnym biegnÄ… kanaliki poprzeczne, których Å›ciana jest przedÅ‚użeniem
sarkolemy (sarkolema wpukla siÄ™ w tych miejscach do sarkoplazmy)
·ð Siateczka Å›ródplazmatyczna w postaci szerokich kanałów poprzecznych  cystern brzeżnych i wÄ…skich
kanalików podłużnych  sarkotubul; cysterny brzeżne biegną prostopadle do włókien mięśniowych i
kanalików T, są ułożone po obu ich stronach; dwie cysterny brzeżne oddzielone kanalikiem poprzecznym
tworzą triadę; mion składa się z dwóch triad; sarkotubule biegną równolegle do włókienek mięśniowych,
biegną na ich powierzchni; w prążku anizotropowym są ułożone bardziej regularnie
·ð Podczas skurczu nastÄ™puje zmiana obrazu poprzecznego prążkowania, w obrÄ™bie prążków jasnych pojawiajÄ…
się ciemne smugi skurczowe; w pierwszej fazie skurczu następuje połączenie aktyny z miozyną, następnie
mion przekształca się w układ aktynowo-miozynowy, który po krótkim czasie ulega rozluz
nieniu
·ð Do skurczu mięśnia potrzebna jest duża ilość energii, która jest wytwarzana i uwalniana przy udziale
nukleotydów; ( główna część energii wytwarza się w wyniku rozpadu glikogenu, oprócz tego następuje
przyłączanie grup fosforanowych do kwasu adenilowego  powstaje ATP); pirofosfataza następuje
odłączenie grup fosforanowych, uwalnia się energia potrzebna do skurczu)
·ð Procesy biochemiczne w tkance mięśniowej szkieletowej prowadzÄ… do nierównomiernego rozmieszczenia
jonów
·ð Włókna mięśniowe sÄ… poÅ‚Ä…czone tkankÄ… Å‚Ä…cznÄ… luz
ną, w której biegną naczynia krwionośne i nerwy
·ð WystÄ™puje w mięśniach szkieletowych, skórnych, zewnÄ™trznych oka, ucha, w jÄ™zyku, Å›cianie gardÅ‚a, przeÅ‚yku,
krtani, odbytu.
Rozwój tkanki mięśniowej szkieletowej
·ð Powstaje z mezodermy, zwÅ‚aszcza z miotomów, zawierajÄ…cych mioblasty (komórki mięśniotwórcze, o
kształcie wydłużonym, układające się osią długą równolegle do długiej osi zarodka),
·ð Mioblasty dzielÄ… siÄ™ na komórki potomne, które nastÄ™pnie zlewajÄ… siÄ™ ze sobÄ…; może też nastÄ…pić mnożenie
się jąder bez podziału cytoplazmy  powstają wielojądrzaste zawiązki włókien mięśniowych
·ð JÄ…dra ukÅ‚adajÄ… siÄ™ wewnÄ…trz powstajÄ…cego włókna mięśniowego, na zewnÄ…trz ukÅ‚adajÄ… siÄ™ zlewajÄ…ce siÄ™ ze
sobą ziarenka, które tworzą pierwsze włókienka mięśniowe; włókienka ulegają podłużnemu rozszczepieniu,
zwiększa się ich liczba, następuje redukcja ilości cytoplazmy
·ð PoczÄ…tkowo jednorodne włókna ulegajÄ… wyróżnicowaniu na włókna anizotropowe i izotropowe
·ð Na koÅ„cu nastÄ™puje zmiana poÅ‚ożenia jÄ…der, które przesuwajÄ… siÄ™ na obwód włókna mięśniowego
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca
·ð Zbudowana z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych (zbudowanych z włókienek izotropowych 
jasnych i anizotropowych  ciemnych)
·ð Włókna nie biegnÄ… równolegle, wystÄ™pujÄ… boczne odgaÅ‚Ä™zienia odchodzÄ…ce pod ostrym kÄ…tem; odgaÅ‚Ä™zienia
służą do połączenia się ze sobą sąsiadujących włókien (powstaje sieć o wąskich i długich oczkach, w których
występuje dobrze unerwiona i unaczyniona tkanka łączna)
·ð Włókna mięśniowe sÄ… cieÅ„sze niż w tkance szkieletowej, ich jÄ…dra leżą w Å›rodkowej części; włókno od
zewnątrz jest otoczone przez cienką błonę, przypominającą błonę podstawną; błona wzmocniona siecią
włókien kratkowych
·ð Można wyróżnić sarkom ery (miony)
·ð W części obwodowej włókien mięśniowych wystÄ™pujÄ… skupienia wytworzone przez włókienka mięśniowe;
skupienia mają układ promienisty na przekroju poprzecznym
·ð Do włókienek mięśniowych przylega siateczka Å›ródplazmatyczna  kanaliki podÅ‚użne uÅ‚ożone bardziej
nieregularnie, kanaliki poprzeczne i triady biegną na poziomie błon granicznych
·ð We włóknach znajduje siÄ™ dużo sarkoplazmy, gromadzÄ…cej siÄ™ w pobliżu jÄ…der, wystÄ™pujÄ… bardzo liczne
mitochondria, mogą znajdować się kropelki tłuszczu, ziarna wydzielnicze (zawierające hormon ANF 
natriuretyczny, który reguluje ciśnienie tętnicze) rybosomy
·ð MogÄ… wystÄ™pować wstawki, biegnÄ…ce poprzecznie, które zaÅ‚amujÄ… silnie Å›wiatÅ‚o i barwiÄ… siÄ™ zasadowo, sÄ…
szczególnie wyraz
ne u konia i bydła; na końcach włókien mięśniowych, zwróconych do wstawek znajdują się
zazębiające się wypustki; włókno od strony wstawki jest pokryte błoną (protomembrana); błony
poszczególnych włókien są od siebie oddzielone cienką warstwą substancji jednorodnej (wstawka składa się
dwóch błon oddzielonych substancją, są to błony, które stanowią granice włókien)
·ð Wstawka skÅ‚ada siÄ™ z dwóch części  poprzecznej (biegnie prostopadle do przebiegu miofibryli,
protomembrany połączone za pomocą desmosomów; zginają się pod kątem prostym, przechodzą w części
podłużne) i podłużnej (równoległe do miofibryli, membrany łączą się za pomocą połączeń typu neksus 
jonowo  metabolicznych, co odgrywa istotną rolę w procesie przekazywania jonów, co jest ważne dla
równoległego skurczu włókien mięśniowych)
Mięsień sercowy
·ð Zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej, która rozwija siÄ™ z mezodermy
·ð Ma ograniczonÄ… zdolność regeneracji, nawet drobne uszkodzenia sÄ… wypeÅ‚niane tkankÄ… Å‚Ä…cznÄ… bliznowatÄ…
·ð W mięśniu sercowym wystÄ™pujÄ… również inne włókna mięśniowe tworzÄ…ce ukÅ‚ad przewodzÄ…cy serca, który
jest dobrze rozwinięty u zwierząt z wolnym tętnem (zwłaszcza przeżuwacze)
·ð Zbudowany z komórek przewodzÄ…cych serca, które zawierajÄ… dużą ilość sarkoplazmy i nieliczne, uÅ‚ożone
obwodowo włókienka mięśniowe; w sarkoplazmie znajduje się dużo glikogenu, glikozaminoglikanów, kwasu
rybonukleinowego i innych substancji; występują również enzymy, które biorą udział w beztlenowej
glikolizie
¾ð ZużywajÄ… mniej tlenu niż komórki tkanki mięśniowej serca; zawierajÄ… maÅ‚o mitochondriów,
¾ð Sarkoplazma zaÅ‚amuje Å›wiatÅ‚o podwójnie, zawiera miozynÄ™,
¾ð ZawierajÄ… niewyraz
ne wstawki
¾ð PrzewodzÄ… bodz
ce skurczowe