3. Podejmowanie decyzji
" Zagadnienia do omówienia:
" Decyzja a problem decyzyjny
" Istota procesu podejmowania decyzji
" Rodzaje decyzji
" Racjonalność decyzji i jej rodzaje
" Ograniczenia racjonalności decyzji
" Decyzje indywidualne i grupowe
1
Podejmowanie decyzji jest
" aktem świadomego wyboru jednego z rozpoznanych
i dostępnych wariantów wyboru
" procesem stanowiącym ciąg zdarzeń prowadzących
do ostatecznego rozwiązania problemu decyzyjnego, czyli
przechodzimy od sytuacji, w której nie wiemy jak postąpić
do sytuacji, w której mamy określony sposób postępowania
stan pożądany
Problem decyzyjny
problem
stan aktualny
" odchylenie stanu istniejącego (aktualnego)
od stanu pożądanego
Rozwiązanie problemu decyzyjnego
" polega na udzieleniu odpowiedzi na pytanie jak należy
postąpić, aby zniwelować różnice między stanem istniejącym
a stanem pożądanym zatem wymaga podjęcia decyzji2
Decyzja
" wolny, nielosowy i świadomy wybór poparty analizą decyzyjną jednego
z przygotowanych wariantów (A. Czermiński)
" świadomy (nielosowy) i oparty o racjonalne przesłanki wybór jednego
z możliwych wariantów przyszłego działania (zachowania się człowieka)
lub grupy ludzi (M. Bielski)
" świadomy i nielosowy wybór z co najmniej dwóch realiów wariantów,
który wyznacza nasze przyszłe zachowania, działania
Ważne:
" wybór świadomy i nielosowy, czyli mamy prawo (uprawnienia)
wybierać kierując się przy tym określonymi kryteriami (nielosowy)
" musimy mieć co najmniej dwa możliwe warianty działania (decyzji),
które muszą być realne
" sam wybór ma ograniczony zakres działania, gdyż stanowi jedynie
część podejmowania decyzji (wybór najlepszego wariantu), rozwiązanie
problemu natomiast wiąże się z wyszukaniem i wdrożeniem kierunku
3
działania prowadzącego do korekty niezadowalającej sytuacji
Decyzja jest podstawowym ogniwem systemu
zarządzania organizacją. W niej ujawniają się i współdziałają
wszystkie najbardziej istotne powiązania i sposoby
oddziaływania na uczestników procesów zarządzania
(procesów informacyjno-decyzyjnych)
Jakość decyzji:
" ujawnia stan całego systemu zarządzania organizacją
" musi być (cechy):
" podjęta we właściwym czasie
" realna
" ekonomiczna
" skuteczna
4
" Decyzja sensu stricto  akt ostatecznego wyboru
" Decyzja sensu largo  proces, który stanowi ciąg
działań prowadzących do ostatecznego rozstrzygnięcia
Elementy decyzji largo  istota decyzji:
" podmiot decyzyjny
" cel decyzji
" problem decyzyjny
" wolność i wolna wola
" wybór
" odpowiedzialność
" środowisko/kontekst decyzji
5
Główne czynniki wpływające na decyzję
I D
K
E
I
C
N
Y
H
Z
C
Y
status
problem
J
osoby
E powiązania
decyzyjny
decydującej
N
T
E
powiązania
powiązania
decyzja
struktura
powiązania
informacja
organizacyjna
6
p
a
o
i
w
n
i
a
ą
z
z
ą
a
i
n
w
i
a
o
p
p
a
i
o
n
w
a
i
z
ą
ą
z
i
a
w
n
o
i
a
p
Proces (cykl) podejmowania decyzji = cykl decyzyjny
potrzeba
Faza I
sformułowanie problemu
generowanie rozwiązań
ocena i wybór
Nie
DECYZJA
Tak
Faza II
planowanie działań
działanie
ocena realizacji
7
koniec
Etapy procesu podejmowania decyzji
według S. Robbinsa i D. DeCenzo:
" rozpoznanie problemu
" ustalenie kryteriów decyzyjnych
" przypisanie wag do kryteriów
" opracowanie możliwych rozwiązań
" analiza możliwych rozwiązań
" wybór rozwiązania
" wdrożenie rozwiązania
" ocena skuteczności decyzji
8
Czynniki wpływające na proces
podejmowania decyzji:
" informacja (pełna, rzetelna, zrozumiała, kompletna, zwięzła,
terminowa) - są to przetworzone, przeanalizowane dane - fakty, liczby
i zdarzenia, dzięki którym odbiorca jest poinformowany o stanie realizacji
jego zamówień, dostaw itp. dużą umiejętnością jest podejmowanie decyzji
w sytuacji niepełnej informacji oraz skończenie zbierania tych informacji
w odpowiednim momencie (nadmiar może być szkodliwy)
" struktura organizacyjna  zcentralizowana, zdecentralizowana
" osoba decydująca - kim jest, status tej osoby w firmie (kierownik),
osobowość, percepcja (umiejętność zbierania informacji, kojarzenia
faktów), kwalifikacje, intuicja i doświadczenie, organizacja pracy własnej,
prawo do ryzyka
" czynnik społeczny wewnątrz firmy  kwalifikacje, motywacje
podwładnych, ich hierarchia wartości
" czynniki systemowe spoza firmy - otoczenie firmy
(konkurenci, klienci, przepisy prawne)
9
Rodzaje decyzji:
" indywidualne, organizacyjne (dot. celów i
działań organizacji), kierownicze (M. Bielski)
" kierownicze i niekierownicze
" podejmowane w warunkach:
 pewności
 ryzyka
 niepewności
10
Racjonalność decyzji
" jej istotą jest użycie takich metod i środków, które przy
uwzględnieniu istniejących warunków i ograniczeń,
zmierzają do osiągnięcia zamierzonego celu, w sposób
warunkujący uzyskanie optymalnego wyniku
" dostosowanie decyzji do warunków  czyli, aby była to decyzja
najlepsza jaką można podjąć w danych warunkach
Racjonalnie postępuje ten, kto:
" nie działa pod wpływem impulsu, lecz z myślą o dalszych
konsekwencjach
" stosuje skuteczne środki, ich dobór, wystarczającą wiedzę
" kieruje się wartościami przyjętymi w organizacji, zgodnymi
z hierarchią celów tej organizacji
" przestrzega konsekwencji, tzn. posługuje się wypróbowanymi,
znanymi zasadami
11
Założenia racjonalności według
S. Robbinsa i D. DeCenzo:
Ostateczny
Ma być
Nie ma wybór
Problem osiągnięty Znane są
Preferencje ograniczeń zapewni
jest jasny, jeden wszystkie
są jasne kosztowych maksyma-
jedno- wyraz
nie możliwości
i stabilne ani lizację
znaczny określony i ich skutki
czasowych wyniku
cel
prowadzi to do
Racjonalnego podejmowania decyzji
12
Racjonalność decyzji składa się z:
" racjonalności metodologicznej  racjonalności procesu
podejmowania decyzji
" racjonalności rzeczowej  racjonalności - trafności samej
decyzji
Mogą zaistnieć sytuacje:
" postępujemy racjonalnie i podejmujemy racjonalną decyzję
" postępujemy nieracjonalnie (nie przestrzegamy zasad) i dochodzimy
do błędnej decyzji
" postępujemy racjonalnie, ale nie uzyskujemy trafnej decyzji
(np. z powodu niepełnej informacji)
" postępujemy nieracjonalnie, ale dochodzimy do racjonalnej, słusznej
decyzji ( łut szczęścia )
13
W praktyce podejmowanie decyzji sprowadza się
zwykle do wyboru i wdrożenia pierwszego
zadawalającego rozwiązania
(bez analizowania wszystkich możliwości)
jest to
ograniczona racjonalność, która prowadzi
do tego, że wynikiem działań jest decyzja
zadawalająca zamiast optymalnej  wybiera się
rozwiązanie wystarczająco dobre a nie najlepsze
14
Ograniczenia racjonalności decyzji:
Charakter problemu decyzyjnego
Ograniczenia zewnętrzne
Ograniczenia wewnętrzne
15
Tryby podejmowania decyzji
" autokratyczny (jednoosobowo)
" konsultatywny
" grupowy (demokratyczny)
Wybór trybu decydowania zależy od:
" charakteru problemu decyzyjnego
" ilości posiadanych informacji
" stopnia ustrukturyzowania problemu
" prawdopodobieństwa, że decyzja autokratyczna zostanie przyjęta
" stopień motywowania podwładnych do osiągania celów
organizacji
" stopień zgodności interesów między uczestnikami grupy
16
Konsensus  pożądany efekt grupowego
podejmowania decyzji
Konsensus osiąga się wtedy, gdy członkowie grupy
gotowi są zaakceptować określony pomysł
a decyzja faktycznie może być uznana za grupową
Całkowita jednomyślność nie jest celem - rzadko
jest osiągana. Ale każda jednostka powinna być
w stanie przyjąć logiczną argumentację innych
członków zespołu  wtedy dochodzi się do
konsensusu
17
Rady, których należy przestrzegać
w dochodzeniu do konsensusu
" Unikaj narzucania swojego własnego zdania
" Nie zakładaj, że ktoś musi wygrać i ktoś musi
przegrać
" Nie zmieniaj zdania tylko po to, aby uniknąć
konfliktu i osiągnąć harmonię
" Unikaj technik redukujących konflikt, takich jak
głosy większości, obliczanie średniej, rzucanie monety
i targowanie się.
18