17.11.2009
Wykład 6

Nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktu

•

Aktywne słuchanie

•

Zagrożenie dla dobrego słuchania ( porównania, myślenie na temat
interwencji, identyfikowanie się, pomniejszanie problemu pacjenta

•

wchodzenie w świat subiektywnych znaczeń pacjenta

•

Trafne parafrazowanie a zwłaszcza odzwierciedlanie uczuć buduje relacje i
daje POCZUCIE ZROZUMIENIA = AKCEPTACJA

Realizacja zadań pierwszego spotkania
Ad B Sprawdzić oczekiwania pacjenta

•

Na ile dotyczą one osobiście klienta

•

Urealnienie zakresu możliwości- przełożenie oczekiwań ze zmian w
otoczeniu na zmiany w kliencie

Ad C Skoncentrowanie się na aktualnych problemach

•

co sprawiło, że zgłosił się na terapię właśnie teraz

•

Rozpoznanie towarzyszących uczuć - daje to poczucie zrozumienia i
akceptacji = buduje relację

Ad D Ustalić z klientem „rozpoznanie” i porozmawiać o możliwych rozwiązaniach
(wszystkie cele są realizowane równolegle)

Formułowanie celów terapii
Cele powinny być:

•

Wskazywać co chce klient osiągnąć i po czym pozna, że to osiągnął

•

Uzgodnione przez obie strony

•

Realistyczne

•

Osiągalne

Musimy ustalić po czym pacjent pozna, że osiągnął cel w związku z którym
zgłosił się na psychoterapię.

Diagnoza
Diagnoza psychiatryczna

•

koncentracja na symptomach, pomijanie przyczyn

•

Konsekwencje diagnozy (mechanizm samospełniającej się przepowiedni,
jeśli „zaszufladkujemy” pacjenta diagnozą, nawet jeśli nie będzie ona
trafna, to on jak i jego otoczenie będę interpretować to jako potwierdzenie
diagnozy)

Psychologiczna diagnoza- odwołanie się do psychicznych mechanizmów

•

Zróżnicowanie ze względu na stanowisko

•

W podejściu psychologii pozytywnej akcent na wzmacnianie i rozwijanie
tych aspektów, osobowości, które umożliwiają skuteczne radzenie sobie ze
stresem.

Podstawa diagnozy tzw kompletny model zdrowia psychicznego
Dwa ortogonalne wymiary dobrostanu D i psychopatologii 4 obszary :

•

pełne zdrowie = w D, n P,

•

niepełne zdrowie =n D , n P;

•

niepełne zaburzenie psychiczna =w D, w P

•

pełne zaburzenie psychiczne = n D, w P

1

Skala do badania otwarcia w relacjach (Chris Kleinke)

1. Ludzie często mówią mi o sobie
2. Mówią mi, że potrafię słuchać innych
3. Akceptuje innych ludzi
4. Ludzie powierzają mi swoje tajemnice
5. Umiem sprawić, ze ludzie otwierają się przede mną
6. Ludzie czują się w moim towarzystwie swobodnie
7. Lubię słuchać ludzi
8. Współczuje ludziom, którzy przeżywają problemy
9. Zachęcam ludzi, żeby mówili jak się czują
10.Umiem zachęcać ludzi, żeby dużo mówili o sobie

0 – zdecydowanie się z tym nie zgadzam,

4 - zdecydowanie się z tym zgadzam

Budowanie relacji

•

Wejście w świat subiektywnych znaczeń klienta

•

Umiejętności reagowania werbalnego

•

Aktywne reagowanie

•

Wskazówki dotyczące pomocnego funkcjonowania osoby pomagającej

Umiejętności reagowania werbalnego

•

Wejście w świat subiektywnych znaczeń klienta – to samo znaczenie może
znaczyć dla nas i dla klienta coś zupełnie innego, ważne jest sprawdzenie
co dano zdarzenie znaczy dla klienta

•

Parafrazowanie - streszczenie wypowiedzi Pacjenta z zachowaniem
najistotniejszych treści, pozwala klientowi sprawdzić czy on powiedział to,
co chciał powiedzieć, czy został dobrze zrozumiany, esencjonujemy
wypowiedź, znajdujemy najważniejsze treści, pacjent wie, że jest słuchany

•

Sondowanie - pytanie otwarte celem uzyskania więcej informacji

•

Odzwierciedlenie – komunikowanie P naszego rozumienia jego trudności
(wypowiedziane lub sugerowane uczucia)

•

Klaryfikacja - koncentracja na prawidłowym zrozumieniu treści wypowiedzi,
sprawdzanie, czy dobrze zrozumieliśmy pacjenta

•

Sprawdzanie - gdy pomagający stracił wątek lub ma jakieś przeczucia,
które wymagają sprawdzenia, np. wydaje nam się, że pacjent stał się
poirytowany i sprawdzamy to „mam wrażenie, że to o co pana pytam pana
złości”, jest to nagłaśnianie tego, co zaczynamy odbierać w przekazie
niewerbalnym od pacjenta, zawsze przyjmujemy interpretacje pacjenta,
jeśli nie zgodzi się z naszym wrażeniem to przyznajemy mu rację

•

Interpretowanie - pomagający uzupełnia wypowiedź P lub stara się mu
pomóc w rozumieniu jego ukrytych uczuć

•

Konfrontowanie – dostarczenie rzetelnej informacji zwrotnej P o tym co się
dzieje (Może dotyczyć autentyczności P, niespójności), służy nazwaniu
pewnych uczuć, nie do końca przez pacjenta uświadamianych,
zrozumianych

•

Informowanie - przekaz obiektywnych informacji, np. o godzinach przyjęć

•

Podsumowywanie - zachęta do ujawniania uczuć związanych z przebiegiem
sesji, np. „czy jest jeszcze coś o czym chciałby mi pan powiedzieć?”

•

Minimalne reakcje werbalne (np. yhm) – krótkie sygnały, połączone z
kiwaniem głową, wskazujące na to, że słuchamy pacjenta.

2

Aktywne reagowanie
Wskazówki

•

Słuchaj podstawowego przekazu klienta

•

Reaguj na najważniejszą część wypowiedzi

•

Odzwierciedlaj uczucia P z większą intensywnością niż on to wyraża

•

Odzwierciedlaj uczucia jawne jak i niejawne

•

Reaguj na niewerbalne zachowania pacjenta

•

Kiedy P zmienia temat reaguj na pierwotny temat poznawczy i afektywny

•

Zawsze pozwalaj P na modyfikację lub odrzucenie twoich spostrzeżeń

•

Stosuj pytania otwarte Kontroluj tok wypowiedzi (nie daj się „zagadać”)

3