27.10.2009
Wykład 2

Samopomoc

•

wychodzenie z opresji własnymi siłami, bez niczyjej pomocy

•

pomoc wzajemna jest uważana za formę samopomocy

•

nie ma ingerencji osoby profesjonalnej

Co łączy formy samopomocy:

•

nacisk na wyzwolenie uśpionych sił wewnętrznych oraz na ten rodzaj
zrozumienia, który płynie z bezpośredniej styczności z problemem lub
potrzeba

•

samostanowienie - poleganie na sobie konieczność korzystania z własnych
zasobów

•

istota różnicy to kładzenie nacisku na zasoby wewnętrzne w
przeciwieństwie do interwencji zewnętrznych

Czym się różni pomoc psychologiczna profesjonalna od
nieprofesjonalnej?

•

podobne intencje, ale często odmienny sposób widzenia osoby której
pomoc jest udzielana

•

powody udzielania pomocy:



empatia (współczucie),



system wartości,



podzielenie się własnym doświadczeniem

•

sposoby udzielania pomocy (świadomość konsekwencji określonych
interwencji)

1

Osoba korzystająca z profesjonalnej pomocy psychologicznej

Podstawowe założenia dotyczące człowieka i cele psychoterapii w ujęciu:

•

psychoanalitycznym

•

behawioralno-poznawczego

•

psychologii humanistycznej

•

podejścia systemowego

•

najważniejsze założenia wspólne-integracja

Psychoterapia w podejściu psychoanalitycznym

Cel: zmiana właściwości wewnątrz psychicznych człowieka stąd poprawa

samopoczucia ustąpienie objawów, zmiana funkcjonowania, uświadomienie
treści podświadomych

Warunki realizacji:

•

uwolnienie tłumionych uczuć

•

wgląd (możliwość dotarcia do nieuświadomionych wcześniej treści,
ułatwiają go konfrontacja, klaryfikacja i interpretacja)

•

zmiana interpersonalnych umiejętności utrwalonych w relacjach
wczesnodziecięcych

•

nabycie zdolności odróżniania rzeczywistości od fantazji

•

w toku terapii pojawia się regresja (powrót do wcześniejszych faz
rozwojowych), jest to możliwe w wyniku wolnych skojarzeń i bardzo nikłego
udziału terapeuty

•

projekcja, szczególnie ważna jest projekcja pacjenta na terapeutę
(przeniesienie uczuć z innej ważnej, znaczącej osoby na terapeutę)

Techniki: swobodne skojarzenia, klaryfikacja (nazwanie tego, co się dzieje z

pacjentem, łączenie z przypuszczeniami wyjaśniającymi dlaczego pacjent
tak się zachowuje, np. „Pan unika mówienia na ten temat, widocznie ma pan
przykre wspomnienia związane z tą sytuacją) i konfrontacje (powiedzenie
klientowi co się z nim dzieje, np. „Pan unika mówienia na ten temat”),
interpretacje (uogólniony wniosek, ze wskazaniem źródeł sytuacji w
przeszłości pacjenta), analiza i interpretacja oporu

Psychoterapia: to zmiana osobowości której zakres jest wyznaczony interpretacją

terapeuty na temat uczuć, doświadczeń i zachowań ujawnianych przez
pacjenta

Psychoanaliza: procedura badania procesów umysłowych nie dostępnych w inny

sposób (wg Z. Freuda)

* Na psychoanalizę nie przyjmuje się wszystkich, występuje pewna wstępna
kwalifikacja. Musi być duża motywacja do wglądu w siebie. Freud nie przyjmował
na terapię osób z psychozami i osób w wieku menopauzalnym/andropauzalnym
(gdyż zmiany hormonalne w tym okresie zmieniają funkcjonowanie somatyczne
pacjenta i bardzo trudno zdefiniować, które objawy mają podłoże psychogenne)
oraz osób z dewiacjami seksualnymi (często nie mają motywacji do zmiany).
* Popęd libidalny – wg Freuda nie tylko popęd do seksu, ale do połączenia się z
drugim człowiekiem, do przeżywania wraz z nim pozytywnych emocji

2

Psychoterapia behawioralno-poznawcza

•

Wszelkie zachowania są efektem uczenia się

•

Źródła nieadaptacyjnych nawyków: warunkowanie klasyczne,
warunkowanie instrumentalne, modelowanie

•

trzy kategorie nawyków: zachowania, emocje, myśli (wszystkie trzy
kategorie mogą być redukowane)

Cel:

•

wytworzenie akceptowanych i przystosowawczych reakcji na bodźce, które
doprowadziły do objawów chorobowych

•

przewarunkowanie najczęściej dotyczy wyciszenia lęku związanego z
określonymi zachowaniami

•

zachowanie uwarunkowane okolicznościami, w których żyje stąd uczenie
kontrolowania okoliczności tak by usunąć zachowania nieprzystosowane

Techniki: trening relaksacyjny, systematyczna desensytyzacja (łączy

modyfikacje siły bodźca budzącego lęk, wraz z umiejętnością utrzymywania
stanu spokoju), techniki ekspozycyjne, trening asertywności

Psychoterapia: zmiana irracjonalnych przekonań dotyczących siebie lub/i świata

(ludzie powinni spełniać nasze potrzeby, ludzkie szczęście zależy od
przyczyn zewnętrznych)

3