18.01.2010
Wykład 12

Grupa – minimum 3 osoby, które mają wspólny cel, które komunikują się ze sobą
i ustalają normy funkcjonowania

•

cele grupy mogą być z grupy ustalone, np. grupa AA, ale w toku działania
grupy powstają samoistnie niepowtarzalne specyficzne tylko dla danej
grupy cele

•

normy grupowe to zasady, które obowiązują uczestników grupy, mogą być
zawarte w kontrakcie, np. na treningu interpersonalnym nie można się
bzykać, uczestnicy grupy terapeutycznej nie powinni się spotykać
towarzysko poza spotkaniami grupy

•

grupa ma swoją strukturę, czyli relacje między uczestnikami grupy

•

uczestnicy grupy podejmują pewne role grupowe, w wyniku interakcji
zachodzących na grupie, nie dzieje się to w sposób celowy, ani
zamierzony, role te mogą zmieniać się w trakcie trwania grupy, np. lider
(aktywny, udziela dużo informacji zwrotnych, ma wiele pomysłów co do
tego, co grupa może robić, w początkowej fazie grupy jest bardzo
pożądany, natomiast potem jest postrzegany jako osoba, która zabiera za
dużo czasu i dostaje wiele negatywnych informacji zwrotnych), kamikadze
(jest gotowy do ujawniania swoich intymnych treści zaraz na początku
grupy, często inni uczestnicy grupy czują się tym przerażeni, często
kamikadze w związku z tym nie otrzymuje wsparcia od grupy, a więc
ponosi podwójny koszt swojego ujawnienia), maskotka (zazwyczaj młoda
osoba, obiekt szczególnie ciepłych uczuć, grupa się nią opiekuje, chwali),
błazen (rozładowuje napięcie w grupie)

•

grupa przechodzi kolejne, powtarzalne fazy funkcjonowania

Rodzaje grup psychoterapeutycznych

1. Terapia grupowa (grupa spotyka się w celu przepracowania pewnych

swoich problemów, problem może być wygenerowany dla całej grupy np.
praca nad rozwojem własnego „ja”, ale uczestnicy mogą mieć też różne
problemy, grupa jest heterogeniczna)

2. Poradnictwo grupowa (jest nastawione na rozwiązywanie określonych

problemów doraźnych, np. jak sobie radzić z dziećmi w okresie ich nauki w
gimnazjum)

3. Grupy nastawione na umiejętności interpersonalne (szczególnie pod kątem

wykorzystania ich w biznesie, punkt ciężkości na procesie grupowym, np.
trening interpersonalny – celem jest poznanie jest jesteśmy odbierani
przez innych, jak funkcjonujemy w kontakcie z nimi)

4. Grupy strukturalizowane (skoncentrowane na określonym problemie, np.

nauczenie się asertywności)

5. Grupy samopomocowe (nie ma trenera, prowadzącego, wszyscy uczestnicy

są w takiej samej sytuacji, są uwikłani w podobny rodzaj trudności, np.
grupa dla rodziców dzieci autystycznych)

1

Fazy pracy grupy
1. S

tadium początkowe

(orientacja i powstawanie struktury)



dominuje niepewność, napięcie, lęk, zapotrzebowanie na zorientowanie się
w sytuacji



do grup psychoterapeutycznych przygotowuje się pacjentów, aby osłabić
te negatywne odczucia i wzmóc ich chęć do angażowania się w pracę
grupy



buduje się poczucie bezpieczeństwa i zaufania



dla uczestników najbardziej atrakcyjne jest szukanie podobieństw między
uczestnikami (co minimalizuje niepokój) i koncentracja na emocjach
pozytywnych, dążenie do wspólnego zdania



grupa z reguły jest bardzo ostrożna

2. Grupa w fazie przejściowej (konflikt i opór, różnicowanie)



pojawia się wiele emocji negatywnych między uczestnikami, ale też częsty
jest opór i atak na terapeutę, może pojawić się kwestionowanie norm
grupowych (ale jeśli odpowiednio się je uzasadni to dochodzi do
interioryzacji tych norm)



pokazuje to jednak, że na grupie można mówić nie tylko o pozytywnych
emocjach, ale i negatywnych, ma się prawo do eksponowania swojej
odmienności w stosunku do innych członków grupy



jest to proces niezbędny do późniejszej pracy, jeśli faza ta się nie pojawi
oznacza to, że grupa nie jest autentyczna i blokuje pewne emocje, jej
funkcją jej poszerzenie spektrum możliwości grupy (o emocje negatywne)



terapeuta powinien akceptująco koncentrować się na różnicach
interpersonalnych (terapeuta ma podkreślać i akceptować różnice), ważne
jest używanie technik badawczych, powinien zgłaszać uwagi dotyczące
całej grupy (znajduje wtedy wspólny mianownik grupy, ale na innym
poziomie, np. podobieństwo w reagowaniu na to, co dzieje się na grupie,
zamiast podobieństwa między uczestnikami), wzmaganie uczestnictwa
osób z grupy przez zachętę do podzielenia się swoimi odczuciami wobec
tego, co dzieje się na grupie



lęk - przed ośmieszeniem, odrzuceniem, dowiedzeniem się czegoś
strasznego o sobie, przed utrata kontroli, przed odsłonięciem się



konfrontacje- ich rola i przebieg



zachowania problemowe

3. F

aza konstruktywnej pracy



czynniki terapeutyczne działające w grupie: otwartość, spójność i poczucie
wspólnoty, nadzieja, życzliwość troska i akceptacja, motywacja do zmiany,
swoboda eksperymentowania



rola terapeuty: nadzór nad pracą nad emocjami, poznaniem i zmianą
zachowań



praca nad emocjami: akceptacja wszelkich uczuć pacjentów, nawet
najbardziej drastycznych, ambiwalentnych, pokazanie pacjentom, że
przeżywanie nawet bardzo silnych emocji nie prowadzi do katastrofy,
dzięki temu mogą oni odblokować swoje emocje, ujawnić je, ekspresja
emocji zmniejsza intensywność tych emocji, ale też pomaga zrozumieć
mechanizm wyzwalający te emocje, ułatwia zrozumienie siebie, ważną
interwencją terapeutyczną jest odzwierciedlanie uczuć pacjenta)



praca poznawcza: nacisk na zidentyfikowanie autodestrukcyjnych
wzorców, które w efekcie mogą doprowadzić do bardzo ważnej erozji

2

samooceny



praca nad zachowaniem: zachęcie do ćwiczeń, praktykowania zachowań
innych niż dotychczas, wzmacnianie sukcesów w kwestii zmiany
zachowania

4. Z

akończenie pracy grupy

3