12.08.2009
Wykład 9

Rozumienie oporu

•

Psychoanaliza

– siła która przeciwdziała postępowi w psychoterapii.

Zapobiega powrotowi do przykrych doznań znanych z przeszłości opór
należy zinterpretować i wyeliminować

•

Gestalt

– opór to ekspresja „ja” Ma swoje przejawy emocjonalne i

somatyczne /ból pleców, impotencja/. Zdaniem terapeuty jest pomóc
zrozumieć sygnały wysyłane przez ciało i zamkniecie nie dokończonych
spraw z przeszłości. Zachęca się pacjenta do pełnego jawnego okazywania
oporu by wypowiadał zdania dobrze oddające jego doświadczenia życiowe

•

Terapia systemowa

- opór jest sposobem na utrzymanie strukturalnej

spójności rodziny

•

Terapia poznawczo–behawioralna

- nieodłączny element procesu zmiany

•

Terapia strategiczna

- opór jest akceptowany i na zasadzie paradoksu

zalecany jako metoda leczenia

Rodzaje oporu (typy wyróżnione przez Munjacka i Oziela)

Typ I: opór wynika z tego, że pacjent nie rozumie czego terapeuta chce i
oczekuje, np. kiedy terapeuta używa nieadekwatnego do możliwości
pacjnta języka
Typ II: pacjent nie wypełnia zadań bo nie potrafi (np. określenie uczuć)
Typ III: brak motywacji
Typ IV: opór wynikający z lęku i poczucia winy (np. jeśli pacjent nie
wywiązał się z zadania, które zlecił mu terapeuta)
Typ V: źródło - wtórne efekty (zyski) zasadniczych zaburzeń bo:



umożliwiają opóźnienie działań



pozwalają uniknąć odpowiedzialności



utrzymać status quo

Czynniki leczące w procesie pomagania

Etapy psychoterapii
Prochaska i Norcross (1994) wymieniają 4 etapy procesy psychoterapii:

1. Etap przedkontemplacyjny (niewiedzy) chaosu i zamieszania, pacjent nie

myśli o zmianie, bo nie uświadamia sobie prawdziwych przyczyn własnych
problemów, albo jeżeli myśli o zmianie to nie jest ona rzeczywiście tą
pożądaną, coś przeszkadza pacjentowi w funkcjonowaniu, ale on nie zdaje
sobie jeszcze sprawy, że ma problem, broni się przed bezradnością

2. Okres namysłu, rozumienia swoich problemów
3. Okres przygotowania się do działania – zaczyna od zmian drobnych,

inicjowanie drobnych zmian

•

etap działania – decyzja o zmianie w życiu, wyraża się w zachowaniu
zewnętrznym i postanowieniu zaangażowania energii do kontynuacji
nowych zachowań

4. Etap utrzymania zmiany

1

Czynniki prowadzone do zmiany (Prochaska)

1. Poszerzenie świadomości – bardziej uporządkowana, trafniejsza wiedza na

temat siebie i swoich doznań

2. Zmiana oceny siebie – zmiana sposobu oceny swoich możliwości,

dostrzeżenie nowych swoich możliwości

3. Zmiana oceny otoczenia – może sprawdzić, że pewne zdarzenia, które były

dla nas źródłem stresu, zaczniemy postrzegać pozytywnie

4. Uwolnienie się od siebie – uwolnienie się od doświadczeń swojej

przeszłości, jeśli zawsze coś robiłam, to nie znaczy, że cały czas muszę
robić to samo, zawsze może nastąpić zmiana

5. Uwolnienie się od otoczenia – związane jest z utrzymywaniem więzi

znamiennych dla poprzednich okresów życia, uwolnienie się od oczekiwań
otoczenia, złamanie pewnych dotychczasowych wzorców reakcji

6. Przewarunkowanie – zmiana znaczenia pewnych bodźców, które

dotychczas powodowały negatywne reakcje

7. Kontrola bodźców – kontrolowanie, ograniczanie tych bodźców, które

wyzwalały niepożądane reakcje, np. nalega się aby alkoholik nie pojawiał
się w sklepach, gdzie dawniej kupował alkohol

8. Kontrola konsekwencji naszego funkcjonowania
9. Dramatyczne przeżycia związane z ulgą – następuje to po przepracowaniu

jakichś niezwykle trudnych problemów, występuje wiele negatywnych
uczuć związanych z rozmową o problemach, ale na końcu tego procesu
następuje nagroda w postaci uczucia ulgi, jest to zachęta do wprowadzenia
pewnych zmian

10.Relacja pomagania

Etap wstępny terapii
Etap początkowy, nawiązanie kontaktu i angażowanie się pacjenta (relacja)
Najważniejsze 3 elementy:

•

relacja terapeutyczna



empatia



wzbudzanie zaufania



wzbudzanie nadziei



odpowiedzialność pacjenta za przebieg terapii

•

odreagowanie emocjonalne

•

zmniejszenie napięcia

2