PEDAGOGIKA PERSONALISTYCZNA

Główny założyciel personalizmu: Emmanuel Mounier (1905-1950); Luigi Stefanini.

Polscy pedagodzy i psycholodzy, na których wywarł wielki wpływ personalizm: K.Górski, J.Pieter, J.Pastuszka, S.Kunowski, K. Wojtyła, W.Granat, S.Kowalczyk, F.Adamski.

Nurt personalizmu ścisle związany z myśleniem egzystencjalnym i antropologicznym.

Personalizm przyjmuje na ogół postawę otwarcia na egzystencję,

Kategorie i terminologia:

Osoba (gr. prosopon - pierwotnie "twarz, maska", łac. persona -osoba) rzecz o rozumnej naturze, cechująca się odrębnością od innych bytów posiadająca świadomość własnego istnienia, wolę, własny charakter i system wartości

Personalizm: termin ten po raz pierwszy użyty został przez Friedricha Schleiermachera na określenie koncepcji Boga osobowego, która była przeciwstawna panteizmowi.

Współcześnie personalizmem określa się :
- doktrynę podkreślającą autonomiczną wartość człowieka jako osoby i postulującą jej pełną afirmację;
- programy działań wspierających rozwój osoby ludzkiej, podporządkowujące wartości ekonomiczne i techniczne- wartością osobowo-duchowym.

Społeczeństwo- taka zbiorowość ludzi, która powstaje przeważnie z motywów racjonalnych i ze względu na osiągnięcie jakiegoś konkretnego celu, będącego poza samą społecznością osób.

Wspólnota- powstaje jako fenomen szczególnych relacji międzyludzkich- „ z serca do serca”, „ od osoby do osoby”- w których nie można mówić o organizacji. Jest to pojęcie, które podkreśla relację. Wspólnota powstaje ze względu na dobro osób i ma ona wartość w sobie samej.

GŁÓWNE ZAŁOŻENIA PEDAGOGIKI PERSONALISTYCZNEJ:

• u jej podstaw leży człowiek pojmowany jako "animal rationale" - zwierzę rozumne na zwierzęcość człowieka składają się: życie biologiczne "somatyczne" oraz życie psychiczne, natomiast sfera jego rozumności tworzy tzw. życie osobowe.

• życie osobowe przejawia się w poznaniu, miłości i wolności, a także w podmiotowości wobec praw, suwerenności i godności.

• życie osobowe człowieka jest mu zadane

• każdy rodzi się jako osoba, ale każdy stoi przed koniecznością "powinnością" budowania swojego człowieczeństwa

• człowiek jest istotą bytowo zróżnicowaną, stanowi połączenie elementów materialnych (ciało) i pozamaterialnych (dusza)

• w naturze człowieka wyróżnia się dwa poziomy bytowe: życie biologiczno- wegetatywne i życie psychiczno-duchowe. W związku z tym rozróżnia się materialne i niematerialne działania człowieka.

• być osobą to:

• posiadać godność

• przekraczać świat przyrody dzięki rozumności

• być wolnym

• kochać być podmiotem praw być bytem suwerennym być istotą religijną

• wartość osoby jest szczególna - istnieje ona bowiem niezależnie od drugich. Stąd relacje między osobami są relacjami między istotami równymi w swej godności i wolności:

• każdy jest odrębnym bytem podobnym tylko sobie;

• każdy ma własne cechy duchowości;

• każdy istnieje i znaczy niezależnie od świata i jakby ponad światem

• duchowość osoby stanowi dla niej wyzwanie: wyzwanie do ciągłego trudu samodoskonalenia się, upodabniania się do doskonałości Stwórcy

• Nieśmiertelność jest następną cechą osoby. Dążenie do doskonałości jest obowiązkiem moralnym wynikającym z istoty człowieczeństwa, wynikającym z jego wnętrza - popychającego go do samodoskonalenia nie mającego czasowych granic. Jest ono wynikiem świadomości potrzeby dążenia do doskonałego trwania przekraczającego barierę czasu. Jest wreszcie obowiązkiem moralnym nie danym z zewnątrz, lecz wyłaniającym się z wnętrza podmiotu.

• integralność osoby oznacza , że człowiek jest całością a nie częścią czegoś - i jest całością spójną, kompletną; a jeśli tak, to od siebie samego otrzymuje zadania, obowiązki i uprawnienia, przede wszystkim zaś wartość i wolność

• człowiek kształtowany jest przez wychowanie

• istotą wychowania jest aktualizacja potencjalności osobowych człowieka.

• społeczeństwo ukazuje się jako niezbędne środowisko i warunek pełnego rozwoju osoby

• wychowanie wymaga społecznej współpracy wychowawcy z wychowankiem

• wychowanek jest pierwszym i podstawowym czynnikiem wychowania, wychowawca jest jedynie kooperatorem, współpracownikiem w tym dziele

• wychowawca stwarza mniej lub bardziej korzystne warunki jej rozwoju.

• wobec przedstawianych wartości wychowanek musi mieć stosunek aktywny; musi je tak „przepracować”, aby stały się jego własnością, wzbogacały go wewnętrznie, czyniły go zdolnym do wyboru dobra i jego współtworzenia.

• jako osoba wychowanek nie jest rzeczą ani rodziny ani państwa i nikomu nie przyznaje się w tym zakresie hegemonii ze względu na jakiekolwiek aspekty

• wychowanie personalistyczne jest wychowaniem do wolności: do wolności wyboru dobra.

• pedagogika personalistyczna stwierdza istotną rangę i rolę szkoły, ukazując jej zadania obok innych instytucji wychowujących

• treścią nauczania szkolnego powinny być: „integralny humanizm”, a więc nie tylko literacki i artystyczny, lecz także naukowy i techniczny

• potwierdza wychowawczą funkcję rodziny

• podkreśla się respekt do „tajemnicy dziecka”, które staje się osobą, przy oddziaływaniu w tym procesie wielorakich bodźców pochodzących od różnych instytucji wychowawczych

---