Teologia moralna fundamentalna
Koła postępowe
Prof. Herling
Idea powołania chrześcijańskiego
Powołanie jest dla ochrzczonych
Powołanie chrześcijańskie
Lektury:
Veritatis splendor
Teologia moralna fundamentalna – ks. Kokoszka
-//- - ks. S. Olejnik
Człowiek - istota moralna – tom I – ks. Joachim Piesga MSF
Teologia moralna widziana jest w całej strukturze teologii.
Urząd Nauczycielski Kościoła
Pismo Święte
Tradycja
Ustne tradycje Kościoła
Dokumenty Kościoła
Wypowiedź ex cathedra – uroczysta wypowiedź Papieża, broniąca wiarę i moralność
Łączność Biskupów z Papieżem
Naprotechnologia- Oparta jest głównie na naturalnych metodach planowania rodziny, które są aprobowane m.in. przez Kościół katolicki. Metoda stawia nacisk na naukę umiejętności rozpoznawania własnej płodności przez małżonków starających się o potomstwo.
Synody i adhortacje
Świętowanie niedzieli – listy
Źródła, które dotykają człowieka wielowymiarowo, w różnych sferach człowieka: psychicznej, fizycznej czy duchowej
Integralność człowieka
„Poznaj samego siebie” – rachunek sumienia
Metoda historyczna
Metoda logiczna
Metoda pragmatyczna
Metoda analogii, porównania
Idea pokuty
Definicja prof. Witka – nauka teologiczna o zachowaniu człowieka w układach relacyjnych
Źródło Objawienia (podstawowe) - Pismo Święte
Rozum oświecony wiarą
Celem jest zbawienie
Postawa szacunku wobec świata
Człowiek nie jest osobą zdeterminowaną
Żyjąc w świecie mamy przynosić owoce
Nie przeżywamy sami życia – nie jesteśmy samotną wyspą
Samotność może być dobrowolna lub wymuszona
Relacja człowiek – Bóg
Zawiązanie wspólnoty rodzinnej – człowiek – człowiek
Człowiek a świat – zarządzanie nim
Człowiek nie jest w oderwaniu od ziemi
Powołanie chrześcijańskie – wezwanie, zaproszenie do czegoś
Zespolenie z Bogiem
1 Kol
Zbliżenie się i życie w Chrystusie
Sakramenty wtajemniczenia
Człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boże
Osiągnięcie pełni swojego człowieczeństwa
Ja daje coś od siebie i biorę – jestem otwarty na czyjś dar – T. Akempis
ST – Powołanie ogólne, powszechne, ludu wybranego, np. pod Górą Synaj;
Przymierze, zobowiązanie
Przyjęcie Boga
ST i NT – powołanie jednej lub kilku osób powołanych do jednych czynów: Abraham, Mojżesz, prorocy
Manifestacja wiary
Powołanie wychodzi od Boga
Misja – zadanie – Charyzmaty
Obdarza pomocą i łaską
Obietnice osadzone są na ludzkiej słabości
Powoływania królów, proroków, sędziów
Chrystus wybiera sam – „ Pójdź za Mną”
Inicjatywa wychodzi od Boga
Konkretna osoba otrzymuje misję
Konkretna misja – nie zawsze łatwa
Obdarzeni są Bożą łaską , działaniem, pomocą – nie jesteś sam
Pozytywna odpowiedź człowieka powołanego – lub odmowa tej misji
Forma pomocy:
Łaska Boża – dar nadprzyrodzony
Łaska jest niezależna od naszego zachowania, problemów
Dary Ducha Świętego
Charyzmaty
Sobór Watykański II
Charyzmaty zwyczajne – sakrament bierzmowania
Iz 7
Władza decyzyjna
Charyzmaty nadzwyczajne
1 Kor 12
Realizacja powołania:
Chrystologiczna
Sakramentalna
Eklezjalna
J 3,16
Warunek, który człowiek musi spełnić to uwierzyć Chrystusowi
Chrystus był zatroskany o całego człowieka- duchowo i cieleśnie – uzdrowienie paralityka
Modlimy się za całego człowieka i za ducha i za ciało – a nie tylko za duszę
Na krzyżach misyjnych nie powinno być napisu „zbaw duszę swoją”
Problem krematoriów
7 darów Duch Świętego – jako pełnia
Wychowanie religijne w domu
Używanie świadomości – 7 lat
Powołanie jest inicjatywą Chrystusa
Odkupienie człowieka przez Chrystusa
Chrystus jest obrazem Ojca; to wzór dziecięctwa Bożego
Adam to pojęcie ogólne; przedstawiciel całej ludzkości
Adam jako osoba; byt osobowy
Poprzez ciało wyrażamy swojego Ducha
Ruach – Duch Święty
Rdz 2, 7
Tchnienie jest dawane przez boga, nie wiadomo w którym momencie
Bóg jest Panem tchnienia człowiek jest świątynia Ducha Świętego
Dusza – Nefesz, animar
Dech, tchnienie
Duszę utożsamiano z krwią
Serce – wnętrze człowieka
Serce zewnętrzne emocje związane z zakochaniem
Sfera emocjonalna
Sfera wolitywna
Kult Serca Pana Jezusa i Matki Bożej
Obraz jest rzeczywistością przekazywalną, nieustającą
Rdz 5,3
Obraz jest czymś stałym i ma go przekazywać na inne pokolenia
Rdz 9,6
Materia i forma – Arystoteles i Platon -> Święty Tomasz z Akwinu i Święty Augustyn
„ciało jest więzieniem dla ducha”
Serce to nie tylko emocje
Rdz 1,26 n – „uczyńmy…” „podobny nam”
Przekazywanie życia potomstwu
Rdz 9,6
Rdz 5,1-3
Problem z zapłodnieniem in vitro – życie jest darem od Boga, a nie lekarza trzymającego probówkę
Mdr 2,23-24
Sfera ducha jest o charakterze nieśmiertelnym
Człowieka można zniszczyć od strony cielesnej ale nie można zniszczyć jego duszy
Flp 26,11
Kol 1,15
Chrystus jest wzorem pokory
I Adam
Pycha
uniżenie
II Adam – Chrystus wywyższenie
Śmierć krzyżowa
Pokora
Wejście w relacje z Chrystusem powoduje wywyższenie a grzech poniża człowieka
Człowiek jest istotą relacyjną
Bycie z Bogiem zostaje naruszone przez złamanie przykazań, zakazu z Raju
Z wolnością wiąże się odpowiedzialność
Każdy musi ponieść pewne kary za swoje złe zachowanie, czyny
Wolność nie może być zabrana
Naruszenie swojej godności
Relacja człowiek – Bóg
Relacja człowiek – człowiek
Człowiek jest powołany do życia z drugim człowiekiem
Człowiek jest obrazem Boga niewidzialnego
Relacja synowska Bóg a Jezus Chrystus, jako wzór dla ludzi
Chrystus przyszedł na świat by zniszczyć mur gniewu
Człowiek jest jednością – dusza i ciało
Wszystko jest w ciągłym procesie
Prawo a obiektywizm: Ijus – prawo podmiotowe
Lex – prawo przedmiotowe
Rozumne zarządzanie dla dobra wspólnego, wydane przez władzę i ogłoszone publicznie
Widzenie dobra dla wszystkich
Kryterium stworzenia – prawo wieczne i prawo naturalne
Vaticanum Apostolicae Sedis
Powołanie
Augustyn – jeśli kto miłuje czyni dobro
Rozumność i wolitywność
Świat istnieje bo Bóg chce by tak było
Dojrzałość duchowa a dojrzałe sumienie
Podporządkowanie się woli Boga
Podporządkowanie się woli Boga
Serce – człowiek
- akt poznawczy i wolitywny
Sfera cielesności
Kamienne serce – wymiana serca
Interpretacja swoich czynów i tego co się dzieje wokoło
Obłudne sumienie – twórca kłamstwa jest szatan
Ps 50 (51)
Zakorzenienie w mądrości Boga
Ruah
Sineidesis – Mdr 11,10
Sumienie jako sędzia wydający wyroki
Funkcja oskarżająca człowieka
Normy
Św. Paweł – sumienie ma charakter habitualny – stały
Być świadomym siebie
Właściwe rozeznanie
Rz 2,14-16
Sumienie jest formowane przez prawo moralne
Przeszkodą jest ignorancja
Rozróżnienie od strony podmiotu i przedmiotu
ST - sumienie rozumiane w całości, integralnie
NT – struktury sumienia
Element poznawczy – zdobycie informacji
Element wolitywny – zdarzenie zgodnie lub wbrew woli
Element uczuciowy – wyrzuty, dręczenie przez sumienie
Poznaj samego siebie
Nie ma definicji sumienia
Wspólne wszystkim ludziom – ale nie takie samo
Sumienie normowane przez prawo – przykazanie miłości Boga i bliźniego
Prawo Chrystusa – byśmy się miłowali tak jak On nas umiłował
JPII wypowiedź o sumieniu w Skoczowie
Dobro czyń zła unikaj
Wewnętrzna jedność
Bóg jako sędzia własnego sumienia - Max Scheller
Newman – świadectwo Boga w samym sobie
Hering – Rozważanie prawdy o istnieniu Boga
Zdolność do zachowania własnej autonomii
Moje „ja” konfrontuje z Bożym „ja”
Religijność # moralność
Nie wchodzić buciorami do czyjegoś wnętrza
Zdolny do podjęcia decyzji człowiek, przeżywa ją i wykonuje
Boża wola i wezwanie
Każdy jest inwiduum
Uwarunkowania geozeniczne:
Klimat, pora dnia
Uwarunkowania biosomatyczne:
Temperament
Uwarunkowania środowiskowe:
Wychowanie, kultura, religia, inteligencja
Uwarunkowanie socjalne:
Rasa społeczna, rodzina, klasa, naród
Historia osobista każdego człowieka
Elementy historio - zbawcze
Relacja człowieka do kościoła
Każde wezwanie, które kieruje Bóg ma takie cechy
Faktyczność wezwania Bożego
Jedyność
Zmienność – dorastanie duchowe
Zaproszenie i wezwanie
Bóg kieruje wezwanie do konkretnej osoby
Charakter inwidualny
Wymiar
Relacja responsodyczna – Bóg - człowiek, człowiek - Bóg, człowiek – człowiek
Wezwanie etyczno religijne
Dziedziczność
Poziom wykształcenia
Współdziałanie łaski z Bogiem
Treść o charakterze powszechnym
Łaska uczynkowa i pouczynkowa
W sumieniu rodzi się niepokój, żal
Sumienie prawdziwie i błędnie ukształtowane
Niewiedza może być pokonana i niepokonalna, zawiniona i niezawiniona
Sumienie nie tworzy norm
Dobro czyń zła unikaj
Osąd musi być pewien
Poszanowanie godności osoby ludzkiej
Pewność osądu
Stany emocjonalne utrudniają wydanie sądu
Nerwice
Środowisko i kultura
Ks. Kokoszka
Ks. Perz
Osąd sumienia nie może być pewny
Błąd o którym wiemy musimy jak najszybciej wyjaśnić i usunąć
Pytania o radę
W sakramencie chrztu wlane są cnoty teologalne – wiara, nadzieja i miłość
Problemem są nerwice, zaburzenia psychiczne lub wpływ otoczenia (źle uformowane sumienie)
Wskazówki Ducha Świętego, Światło
Rachunek sumienia i spowiedź
Metanoia
Formacja sumienia – nawet 2 razy w miesiącu
Czyn ludzki, akt, działanie
actus hominis – ludzki
Acktus humanus – człowieka; wolny
O. Zygmunt Perz – actus humanus – wyd. Bobolanum
Czynniki psychosomatyczne
Kryterium ontologiczne
Samorodny – miłość rodząca się z woli człowieka
Nakazany
Świadomość
Pełna
Niedopełniona
Intencja
Aktualna – uzewnętrznienie
Ogólna
Wirtualna – zamierzenie nie wyszło w czasie
Habitualna – z czasem zapomina się o chęci podjęcia decyzji
Akt chcenia i niechcenia – różne formy życzeniowe
Akt oporu odrzucenia – od złego czynnika – całkowity lub częściowy
Przeszkody
Aktualne – uczucia, wola, zmysły
Zmienne – człowiek dorasta
Habitualna – stałe, ale człowiek może je kontrolować
Dążenia pożądliwe – do wszelkiego dobra
Dążenia popędliwe do zaspokajania swych potrzeb
Uczucia: zadowolenie, smutek, upodobanie, przykroś
Przeszkoda przymusu, gwałtu – osoba nie chce sama z siebie wykonać danego aktu
Elementy konstytutywne: świadomość i dobrowolność
Aryte – cnota
Virtus
Cnota – czcić, czcigodny
Cnota to umiejętność poznania dobra i zła – co robić a czego unikać
Charyzmat
Pełna świadomość
Całkowita dobrowolność
Zdrowy rozsądek
Oględność