FUNKCJE WSPÓŁCZESNEJ EDUKACJI

1.Teoria strukturalno-funkcjonalna:

-przedstawiciel: Talcott Parsons

-teoria należy do grupy teorii równowagi społecznej

-założenia:

• każde społeczeństwo stanowi trwałą dobrze zintegrowaną strukturę społeczną

• każdy element w społeczeństwie pełni pewną funkcję, wnosi swój wkład w utrzymanie się systemu

• każda funkcjonalna struktura społeczna opiera się na konsensusie wartości jej członków

• społeczeństwo zinstytucjonalizowane składa się z jednostek i grup

• każda instytucja musi pełnić swoje zadania dla społeczeństwa, każda osoba musi pełnić określoną rolę w społeczeństwie

• pięć najważniejszych instytucji utrzymujących równowagę społeczną:

• polityka (tworzenie prawa, sprawowanie władzy)

• gospodarka (zaspokajanie potrzeb ludzkości)

• rodzina ( utrzymanie gatunku)

• religia (krzewienie wartości)

• edukacja (dostarczanie wiedzy)

• selekcja (wybór kogoś / odrzucenie kogoś)

• socjalizacja (kreowanie indywiduum / tworzenie istoty społecznej)

2.Socjalizacja:

-przygotowuje do życia w społeczeństwie

-kreuje indywiduum w ramach społecznych

-kształtuje nasze instynkty

3. Selekcja:

-doszkolna (np. dobór kogoś na kierunek studiów)

-wewnątrzszkolna (np. dzielenie dzieci na grupy ze względu na testy)

-poszkolna (np. przydzielenie do klubu sportowego lub nie)

Rola jaką przyjmie dana jednostka w strukturze społecznej jest narzucona przez społeczeństwo. Nasze wybory niby własne są w rzeczywistości narzucone przez otoczenie (społeczeństwo).

4. Stratyfikacja społeczna – uwarstwowienie (podział) społeczeństwa:

a) klasy

b) warstwy

c) kasty

5.Piramida społeczna polskiego społeczeństwa:

-klasa wyższa (elita)

-klasa średnia (najliczniejsza)

-klasa robotnicza

-klasa chłopska

6.Ruchliwość społeczna – możliwość przejścia z jednej klasy (warstwy)

do drugiej klasy (warstwy)

• ruchliwość pionowa

• ruchliwość pozioma

7.Edukacja we współczesnych społeczeństwach stała się głównym kanałem ruchliwości.

To ilość i jakość edukacji często decyduje o tym jaką pozycję zajmie jednostka w społeczeństwie. Niektóre społeczeństwa funkcjonują w oparciu o zasadę: „pokaż mi swój dyplom a powiem ci kim jesteś”.

8.Inne kanały ruchliwości:

-talent

-dziedziczenie

-wygrana na loterii

-otworzenie własnej firmy

-bogate małżeństwo

9.Mechanizmy selekcji na przykładzie szkolnictwa:

-studia uniwersyteckie

|(odsiew III)

-szkoła średnia

|(odsiew II)

-szkoła podstawowa

|(odsiew I)

W kolejnych etapach nauki mamy kolejne selekcje po których zostają najlepsi w kolejnych etapach. Wszyscy mamy równe szanse w edukacji. O pozycji społecznej decyduje pracowitość w edukacji.

Edukacja w ramach teorii Parsonsa traktowana jest jak wyścig szczurów.

10. R. H. Turner – dwa modele ruchliwości społecznej poprzez edukacje:

a) ruchliwość konkurencyjna – przyrównywana do zawodów sportowych, w których wszyscy mają równe szanse, ale wygrywają najlepsi, jednostki osiągają różne pozycje społeczne zależne od zdolności, inteligencji, pracowitości, motywacji, ambicji, sprytu, ważne staje się w tym przypadku odraczanie ostatecznego momentu selekcji (bajka o żółwiu i zającu)

np. kraje skandynawskie

b) ruchliwość sponsorowana – polega na wczesnym oddzielaniu dzieci elity od pozostałych i kształceniu ich w oddzielnych szkołach elitarnych np. Anglia

11. E. Hopper – proces regulowania aspiracji edukacyjnej uczniów, wyróżniamy dwa mechanizmy:

-podgrzewanie (np. rodzice zachęcają do pracy)

-wychładzanie (np. nauczyciele odradzają studia uczniowi)

TEORIA REPRODUKCJI KULTUROWEJ

1.Teoria reprodukcji kulturowej:

-przedstawiciel: Pierre Bourdieu

-założenia:

• społeczeństwo zbudowane jest z klas

• reprezentanci odmiennych klas społecznych różnią się typem posiadanego kapitału kulturowego (habitusu)

• habitus to całość kulturowego wyposażenia jednostki, którego powstanie uwarunkowane jest społecznie

• habitus pierwotny kształtuje się w rodzinie do około szóstego roku życia dziecka,

habitus wtórny kształtuje się w oparciu o szersze relacje kulturowe np. w szkołach

• teoria neomarksistowska to teoria reprodukcji kulturowej

2.Przynależność do klas zależy między innymi od:

-poziomu wykształcenia

-majątku

-pochodzenia

-zawodu

3.Każde społeczeństwo możemy podzielić klasowo według różnych czynników

4.Piramida społeczna polskiego społeczeństwa:

-klasa wyższa (elita)

-klasa średnia (najliczniejsza)

-klasa robotnicza

-klasa chłopska

5.Diagnoza różnic pomiędzy klasami:

-język

-pochodzenie

-obyczaje

-majątek

-sposób spędzania wolnego czasu

-aspiracje edukacyjne dziecka

-pewność siebie

-światopogląd

6. Dzieci już na starcie posiadają odmienny kapitał kulturowy. Szkoła oddziałuje na dzieci, modyfikując ten kapitał. Dzieci z klasy średniej łatwiej dopasowują się do nauczyciela niż dzieci z klasy robotniczej czy też chłopskiej.

7.Teza Bourdieu – JAKIE POCHODZENIE TAKI ZAWÓD

UKRYTY PROGRAM

1.Ukryty program- wszystko to co jest przyswojone przez ucznia w szkole oprócz treści z oficjalnego programu, coś co dociera do podświadomości ucznia

np. uczymy się ściągać, chociaż nie ma tego w programie nauczania

2.Strategie przetrwania

3.Elementy ukrytego programu:

a) przekonanie że sukces spotyka tylko kilku a reszta przegrywa

b) niszczenie godności uczniów

c) zakuć, zdać, zapomnieć (bezrefleksyjne przyswajanie wiedzy)

d) niszczenie kreatywności uczniów, pewności siebie, krytycyzmu, szacunku do siebie

e) przeładowane treści programowe

4.Ukryty program z perspektywy makro:

a) teoria S.Bowles / H.Gintis

• postawy kształtowane przez szkołę odpowiadają społecznym stosunkom pracy w gospodarce kapitalistycznej

• szkoły promują typy rozwoju osobowego odpowiadające stosunkom dominacji i podporządkowania w sferze gospodarki i wytwarzają nadwyżki siły roboczej, dając broń pracodawcom przeciwko pracownikom, pracodawcy dyktują warunki i nie mają konkurencji wśród pracowników

• ich zdaniem o pozycji społecznej decyduje szkoła, pochodzenie, pracowitość

b) relacje pomiędzy nauczycielem a uczniem (negatywne)

c) zjawisko NIL (nuda i lęk)

ANTYPEDAGOGIKA

1.Antypedagogika – ruch który powstał w USA w latach 70., w Europie rozwinął się w

latach 80., głównie w takich krajach jak Niemcy, Szwecja, Francja,

do Polski dotarł po 1989 r., za sprawą Bogusława Śliwerskiego

T. Szkudlarek, B. Śliwerski „Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki”

2.Ruchy kontestacyjne – lata 70. XX wieku w USA

a) przyczyniają się do wytworzenia wielu reform społecznych

b) przykłady

-ruch hipisowski

-ruch feministek

-ruch antypedagogiki

3.Przedstawiciele antypedagogiki:

a) Richard Farson

-1974 – „Prawa człowieka dla dzieci. Ostatnia mniejszość”

-teza – dzieci stanowią dużą grupę społeczną pozbawioną pewnych praw

b) Hubertus Schonebeck

-sprzeciw wobec sytuacji dziecka wobec prawa, dziecko jest przedmiotem, własnością rodziców

c) Janusz Korczak

-dziecko powinno być wychowywane w sposób demokratyczny

4. Antypedagogika neguje podstawową cechę pedagogiki – wychowanie

-„ wspierać, a nie wychowywać”

-„ bądź konsekwentny w egzekwowaniu swoich reguł wychowawczych”

Rozkład władzy pomiędzy dorosłym a dzieckiem powinien wynosić 60 do 40 % lub 40 do 60 %

5. Prawa według Farsona:

a) prawo do samostanowienia

b) prawo do swobodnego wyboru środowiska życia

c) prawo do środowiska dostosowanego do potrzeb i możliwości psychorozwojowych dzieci

d) prawo do wiedzy

e) prawo do samowychowania

f) prawo do życia bez kar cielesnych

g) prawo do wolności seksualnej

h) prawo do działalności gospodarczej

i) prawo do wpływu na życie polityczne

MODELE KULTUROWE

1.Modele kulturowe:

-modele relacji pokoleniowych

-modele przekazu kultury

-modele nabywania kultury

2.Modele Margaret Mead:

-model postkonfiguratywny

-model konfiguratywny

-model prekonfiguratywny

3.Model postkonfiguratywny:

-przekaz kulturowy od starszych do młodszych (SM)

-dominacja pokolenia starszego

-głównie w plemionach

-wszystkie pokolenia żyją obok siebie w jednej wspólnocie

-nastawienie na przeszłość

-wartości: historia, tradycja, rodzina

-przekaz kulturowy od starszych jest niekwestionowany i bezdyskusyjny
-normalne jest to co własne (normalnie jest wtedy gdy jest tak jak u nas – tradycyjnie)
-poczucie tożsamości grupowej podtrzymywane jest przez nieustanną groźbę wykluczenia (zachowanie inne niż grupy jest nieakceptowane, może spowodować wykluczenie z grupy)

4.Model konfiguratywny:

-przekaz kulturowy od starszych do młodszych i od młodszych do starszych (SM i MS)

-dominacja pokolenia średniego

-głównie w krajach rozwijających się

-dużą rolę w przekazie wzorców kulturowych zaczynają odgrywać rówieśnicy

-pojawiają się wyraźne różnice międzypokoleniowe bądź też konflikty

-nastawienie na teraźniejszość

-ciągłość dziedzictwa kulturowego i dawność wzorców nie jest już wystarczającym
argumentem, sposobem obrony starszych i ich powodem do chwały

-starsze pokolenie bywa marginalizowane nie cieszy się już takim prestiżem

-powstawanie instytucji wychowawczych

5.Model prefiguratywny:

-przekaz kulturowy od młodszych do starszych (S M)

-dominacja pokolenia młodszego

-głównie w krajach rozwiniętych

-powstaje w wyniku dynamicznych zmian za którymi nie nadążają osoby starsze

-nastawienie na przyszłość

-konieczność poszukiwania nowych rozwiązań ponieważ stare wzorce zawodzą

-młodsze pokolenie staje się przewodnikiem starszych po zmieniającym się świecie

-brak analogi z przeszłością

EDUKACJA ALTERNATYWNA

1.Alternatywne wychowanie – rodzaj wychowania odwołującego się do odmiennych przesłanek, zasad, form czy treści aniżeli edukacja obyczajowo bądź instytucjonalnie uprawomocniona w danym kraju lub społeczeństwie

2.Szkoła alternatywna – rodzaj placówki oświatowej zorganizowany według odmiennych projektów edukacyjnych, które stanowią alternatywę wobec koncepcji realizowanej w szkołach prowadzonych przez organ administracji państwowej bądź gminnej

3.Dlaczego niektóre kraje bronią się przed szkołami alternatywnymi?

-obawa przed efektami nowej edukacji

-nowe szkoły mogą burzyć dotychczasowy ład

-alternatywna edukacja może oznaczać utratę interesów nauczycieli

4.Pedagodzy oczekują alternatywy chcąc przełamać schematy. Zwracają uwagę na niechęć władz do reform szkolnictwa. Próbują powołać do życia szkoły alternatywne. Dużym problemem pozostają koszty utrzymania placówek, ponieważ ministerstwa oświaty nie chcą finansować szkół alternatywnych.

5.Cechy szkół alternatywnych:

-opozycyjność wobec zinstytucjonalizowanego systemu szkolnego

-powstawanie z prywatnej inicjatywy

-promowanie wolność stowarzyszenia bądź wyznania

-otwartość na przedstawicieli wszystkich klas

-pełna dobrowolność w odniesieniu do środków nauczania i uczenia się

-występuje w nich samoregulacja konfliktów przez uczniów

-uczniowie współokreślają politykę szkolną i współkształtują zajęcia dydaktyczne

6.Rodzaje szkół alternatywnych:

-free schools

-open schools

-community Schools

-schools without walls

7.Free schools:

-niewielka liczba uczniów

-mieszczą się w starych budynkach, dawnych biurach

-uczenie w toku zabawy

8.Open schools:

-spora liczba uczniów (kilkaset uczniów)

-brak troski o związki z władzami oświatowymi

-cel stanowi swobodne alternatywne wychowanie

-współpraca z władzami oświatowymi

-oferowanie kursów i programów

-stawianie na różnorodność

-wyposażenie pod względem środków dydaktycznych

-nauka poprzez zabawę

-samodzielne uczenie na bazie własnej motywacji

-finansowane z czesnego, niekiedy z dotacji oświatowych

9.Community schools:

-nastawione na nieuprzywilejowane grupy społeczne

-intensywna współpraca z rodzicami uczniów

-służą jako centrum społeczno-politycznych akcji samopomocy

-finansowane przez etniczne organizacje

-troska o życie szkolne i pozaszkolne uczniów

-celem przezwyciężenie dyskryminacji rasowej w publicznym systemie szkolnym, aktywizacja mniejszości, promocja języka danej grupy etnicznej

10.Schools without walls:

-celem zbliżenie uczniów do rzeczywistości

-ideą jest eliminacja systemu klasowego nieprzystającego do rzeczywistości

(brak przywiązania do ławek klasowych)

SUMMERHILL

1.Summerhill – szkoła alternatywna założona w 1921 r. przez Alexandra Neila

-obecna siedziba: Leiston w Anglii

-przedział wiekowy: 5-17 lat

-funkcjonowanie szkoły oparte na dwustu zasadach

-cztery organy władzy:

• komitet

• trybunał

• rzecznicy praw

• walne zgromadzenie

-cechy szkoły Summerhill:

• dzieci wybierają czego chcą się uczyć

• brak przymusu uczenia

• samorządność uczniów

• swoboda wyznania

• nauczyciele pełnią jedynie funkcje kontrolne

• dzieci same ustalają zasady działania (samoregulacja)

• rozwój kreatywności, odpowiedzialności, twórczości uczniów

• nauka poprzez zabawę

• kształtuje przede wszystkim emocjonalność dopiero potem wiedzę intelektualną

• brak norm moralnych