Psychopatologia

Wykład 1

1. Informacje wstępne:

Psychopatologia Ćwiczenia w Gnieźnie. Około 20 maja.

Twórca Karl Jaspers

Polscy T. Bilikiewicz, J. Jaroszyński

Literatura obowiązkowa:

Seligmann, Walker, Rosenhan (2003) Psychopatologia. Rozdziały 5 - 12.

Literatura uzupełniająca:

Wciórka (2002). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych. W: Bilikiewicz/Pużynski/Wciórka. T.2

Egzamin: testowy z trzema grupami pytań (jedno i wielokrotnego wybory, test uzupełnień).

50 pytań i 50 minut.

2. Przedmiot psychopatologii.

1. Jakie dziedziny zajmują się zaburzeniami psychicznymi?
   Szerokie ujęcie psychopatologii:

• Nauka interdyscyplinarna

• Koncentruje się na zagadnieniach zaburzeń psychicznych/zachowań

• Przedmiotem dociekań będą zaburzenia psychiczne symptomy teoretyczne i empiryczne jednostki kliniczne systemy klasyfikacyjne (według współczesnych procedur statystycznych).
  Wąskie ujęcie psychopatologii:

• Dziedzina dociekań (dziedzina stosowana) empirycznych zajmująca się tworzeniem systemów klasyfikacyjnych zaburzeń psychicznych (Np. ICD - 10).

2. Użyteczność wiedzy psychologicznej:

• Bez psychologii nie da się tworzyć psychopatologii bez wiedzy o prawidłowym przebiegu procesów psychicznych niemożliwy opis zaburzeń (Zeigarnik, T. Bilikiewicz)

• Wiedza o prawidłowym przebiegu procesów psychicznych nie jest konieczna. Wystarczy opis zaburzeń.

Pojęcia używane w ocenie zachowań:

• Czy człowiek przejawia standardowe lub nie zachowania?

• Co wskazuje na normę a co nie?

• Jeśli wskazuję na patologie to na jaką?

3. Trzy podejścia do klasyfikacji zachowań i procesów psychicznych:

1. Kategorialne:

• Zachowania człowieka można podzielić na 2. kategorię normalne vs nienormalne.

• Zachowania nienormalne można podzielić na podkategorie

• Podkategorie cechują się wewnątrz kategorialną jednorodnością zgodność organizacji wewnętrznej (patomechanizmu) i jednostkowych objawów.

• Dymensjonalne (wielowymiarowe)

• Wszyscy ludzie charakteryzują się cechami, które można umieścić na dymensjach.

• Różnimy się stopniem nasilenia tych cech.

• Rozpoznawalne klasy są jednorodnymi konfiguracjami wymiarów.

• Katalog dymensji, wyczerpujący - wyzwanie dla psychopatologii

• Czerpie sporo z psychologii osobowości szczególnie z psychologii różnic indywidualnych.

3. Prototypowe

• Pierwowzory tworzy się albo teoretycznie albo empirycznie.

• Pierwowzór jest idealnym prototypem.

• Do prototypu porównuje się (nie-)normalnego.

• Porównuje się zbiór cech osoby do zbioru cech prototypu.

4. Normy:

1. Norma statystyczna

• Miarą normy przeciętny wynik populacji.

• Kiedy się ją stosuje? np. w diagnozie upośledzeń.

• Najczęściej stosowane miary tendencji centralnej

• Norma społeczno - kulturowa

• Nienormalność naruszenie praw.

• Nie przestrzeganie norm społecznych, kulturowych, prawnych (religijnych i moralnych).

• Problem poziom uspołecznienia (norm) społeczności (np. społeczeństwa totalitarne versus mniej totalitarne).

5. Poziomy opisu zachowania/funkcjonowania człowieka w psychopatologii:





Należy pamiętać o tych trzech poziomach podczas analizy zachowań!!!

1. Przedmiotem nauk o zaburzeniach jest:

• Opis sposobów przeżywania i zachowania w kategoriach objawów (symptomów)

• Wyjaśnianie mechanizmów rozwoju zaburzeń z uwzględnieniem Salutogenezy i Patogenezy wywodzących się z określonych koncepcji (natury człowieka).

• Wskazanie na patogenezę: endogenną (czynnik genetyczne i konstytucjonalne, przed zapłodnieniem, w rozwoju prenatalnym i w pierwszych dniach po urodzeniu), egzogenne (egzogenne mijają w przeciwieństwie do endogennych), psychogenne (związane z intrapsychicznymi mechanizmami regulacyjnymi człowieka)

• Opracowanie wskazań do leczenia związek z salutogenezą i patogenezą oraz z badaniami nad sukcesami danych technik terapeutycznych.

6. Powiązania:

1. Psychologia kliniczna:

1. Opisuje nieprzystosowawcze wzorce zachowań i ich przejawy najmniej odwołuje się do psychopatologii.

2. Dlaczego mechanizm się utrzymuje korzystamy z teoretycznych koncepcji natury człowieka.

3. W patogenezie: wyjaśnia znaczenie czynników psychogennych, uwzględniając czynniki pozostałe można wyróżnić koncepcje jedno- versus wieloczynnikowe. Modele wyjaśniają genezę i mechanizmy zaburzeń.

4. Na tym tle formułuje założenia o celach, procedurach i strukturze leczenia.

2. Psychiatria:

• Zaburzenia w postaci symptomów.

• Wyjaśnia znaczenie czynników biologicznych

• Psychopatologia:

• Opisuje i kategoryzuje zjawiska psychologiczne w postaci symptomów wąsko

• Tworzy całościowe systemu klasyfikacyjne zaburzeń psychicznych wąsko

• Tworzy integracyjne modele patogenezy uwzględniając czynniki biologiczne, psychiczne i społeczne.

• Na podstawie tych modeli wskaźniki do leczenia.

4. Nauki tworzące klasyfikację:

• Fenomenologia - opis przejawów życia psychicznego

• Symptomatologia - opis objawów i ustalanie kryteriów ich znaczenia diagnostycznego. Symptomy:
  Bezwzględne (objawy patognomiczne, np. halucynacje) - względne (np. lęk)
  Wysokie (charakterystyczne, osiowe, typowe) - niskie (atypowe, peryferyczne, drugorzędne).
  Nasilenie zachowania kryterium czasu, częstotliwości, subiektywnego poczucia obciążenia u pacjenta.

• Syndromologia - wyodrębnienia zespołów psychopatologicznych.

• Nozologia - tworzenie całościowego systemu diagnostycznego.

7. Procedura konstruowania klasyfikacji.

1. Indywidualna niepowtarzalność Analiza opisów fenomenologicznych. Wyodrębnienie istotnych elementów o wysokim znaczeniu diagnostycznym: elementy różnicujące i prototypowe lub elementy wkluczające i wykluczające.

2. Wyróżnianie klas zaburzeń na podstawie fenomenów psychicznych o wysokiej wartości diagnostycznej lub np. na podstawie analizy skupień uzyskanych z wywiadów klinicznych.

3. Tworzenie grup zaburzeń tworzy się całościowe systemy diagnostyczne na podstawie arbitralnie przyjętych kryteriów, najczęściej jest to kryterium etiologiczne: znaczenie czynników endogennych, egzogennych i psychicznych.

8. Charakterystyka klasyfikacji:
   Teoretyczne
   Empiryczne
   Arbitralne kryteria tworzenia klas zaburzeń (geneza)

1. ICD - 10 wieloosiowa:
   Najpierw diagnozujemy według Osi - diagnoza nozologiczna i wykluczająca. Potem według Fxx.

1. Oś I rozpoznanie kliniczne podstawowe (coś z czymś się wyklucza) i towarzyszące (coś + coś).

2. Oś II poziom niesprzeczności mierzony skalą 0 - 5 (w zakresie: A dbałość o siebie; B aktywność zawodowa C rodzina i nie wiem co D szerszy kontekst społeczny).

3. Oś III Czynniki kontekstowe, które wywarły wpływ na występowanie, obraz kliniczny, zaburzenia, przebieg, zejście lub leczenie zaburzeń wymienionych na osi I.

F00 - F09 organiczne zaburzenia psychiczne i zespoły objawowe (np. w starości zaburzenia dementywne)

F10 - F19 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem substancji (używanie, odstawienie i uzależnienie od substancji).

F20 - F29 Schizofrenia, zaburzenia schizotypowe ()

F30 - 39 zaburzenia nastroju (afektywne), dwubiegunowe, depresyjne (depresja maniakalna, dwubiegunowa, uporczywie nawracające z zaburzeniami psychotycznymi),

F40 - 49 zaburzenia nerwicowe (kłopot: wynika z paradygmatu, DSM IV - zaburzenia lękowe), związane ze stresem i pod postacią somatyczną (samatoform).

F50 - F59 zespoły behawioralne (zaburzenia odżywiania, snu i dysfunkcje zachowania). Zaburzenia adaptacyjnych wzorców zachowania.

F60 - F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (kategoria nowa i problematyczna, ponieważ nastąpiło w niej pomieszanie symptomów z mechanizmami).

F70 - F79 /upośledzenia umysłowe (na szerokim tle). Kiedyś dzieliło się je na upośledzenia i zaniedbania.

F80 - 89 zaburzenia rozwoju psychicznego (mowy, języka, um. Szkolnych, motorycznych etc.)

F90 - F99 zaburzenia rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. (Uogólnione zaburzenia nastroju - autyzm, zespół Aspergera, ADHD etc.)

2. DSM IV 5 osiowa
   Wyłoniono oś I i II w ten sposób, że bardziej jednorodne poszły do osi I, a pozostałe jednorodne do II (trudniej je diagnozować).

• Oś I zespoły kliniczne i inne stany, które mogą być przedmiotem uwagi klinicysty. Do tej grupy należą zaburzenia nastroju, schizofrenie, zespoły urojeniowe, stany lękowe, zaburzenia psychiczne na tle organicznym oraz od używania i odstawienia substancji psychoaktywnych.

• Oś II Zaburzenia osobowości, zaburzenia rozwojowe oraz upośledzenia umysłowe. Występujące w okresie niemowlęcym, dziecięcym i adolescencji. Często występują z innymi zaburzeniami.

Dookreślające ekologie:

• Oś III stany ogólnomedyczne, czyli takie zaburzenia somatyczne, które mogą okazać się ważne dla zrozumienia istoty występującego u jednostki zaburzenia psychicznego, bądź są znaczące i mogą mieć wpływ na przebieg leczenia danego przypadku.

• Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe - związane z działaniem w ostatnim roku jednego bądź wielu spośród opisanych dziewięciu różnych kategorii stresu życiowego i obciążeń psychicznych.

• Oś V - poziom przystosowania. Ocenie podlega ogólny stan zdrowia u pacjenta na podstawie Skali Ogólnej Oceny Funkcjonowania. Skala ta rozciąga się od 1 (0 oznacza brak informacji) do 100 pkt, Wyższy wynik wskazuje na lepszy ogólny stan zdrowia.

9. Zaburzenia psychiczne u dzieci:

1. Trudności w rozpoznawaniu zaburzeń psychicznych u dzieci:

Rozwój psychiczny przebiega u dzieci w różnym tempie.

Zaburzenia mają inną dynamikę niż u dorosłych. U dzieci

Krótkotrwałe, zmieniające się w czasie (zanikają lub przyjmują inną postać),

Obejmują konkretne zachowania i występują w konkretnych sytuacjach i kontekstach.

Ze względu na niskie zróżnicowanie pomijane przez dorosłych lub odwrotnie (dorośli zauważają problemy, których dziecko nie ma).

3. Epidemiologia:

• Dzieci młodsze, w obliczu zaburzeń stresowych są bardziej podatne na zaburzenia niż starsze,

• Co czwarte dziecko cierpi na jakieś problemy natury emocjonalnej, tj. około 17,6% populacji.

• Proporcja chłopców do dziewcząt 1,7:1

• Najbardziej powszechne nadpobudliwość psychoruchowa i lęki separacyjne.

• U chłopców jest wyższy wskaźnik zaburzeń związanych z nieprzystosowaniem, u dziewcząt z zaburzeniem odżywiania.

Psychopatologia ogólna:

1. Zaburzenia czynności poznawczych

2. Zaburzenia czynności emocjonalnych i motywacyjnych.

3. Zaburzenia integracji czynności psychicznych.

1a. Zaburzenia uwagi.

1. Zakresu uwagi, czyli zbyt mała liczba zauważanych bodźców

2. Koncentracja, czyli poziom ześrodkowania uwagi na przedmiocie lub działaniu

3. Selektywność (wybiorczość) uwagi, czyli niski poziom dowolnej i mimowolnej kontroli rodzaju rejestrowanych bodźców, z pominięciem innych (niezgodnych z instrukcją)

4. Przerzutność - okres czasu potrzebny do przeniesienia uwagi z jednego przedmiotu na drugi: zbyt długi czas lub nadzwyczaj krótki.

5. Trwałości uwagi - czyli utrzymywanie uwagi przez zbyt długi lub krótki czas na przedmiocie lub działaniu.

• Niemożność ogniskowania uwagi na jednym wydarzeniu proseksja

• Ograniczenie możliwości ogniskowania uwagi na jednym wydarzeniu hipoproseksja

• Nadmierne ogniskowanie hiperseksja

6. Podzielność - jednoczesne koncentrowanie uwagi na dwóch lub więcej czynnościach.

2a. Zaburzenia pamięci:
3 składniki pamięci:
Zapamiętywanie (kodowanie, zapisywanie) - bezpośrednia, krótkotrwała (oper.), długotrwała.
Przechowywanie (magazynowanie).
Odtwarzanie (przypominanie).

Zaburzenia ilościowe - dysmnezje	Jakościowe Paramnezje
		Allomnezje (zniekształcenia)	Pseudomnezje
Hipermnezja Hipomnezja Amnezja Ekmnezja	Iluzję pamięci Kryptomnezje Złudy utożsamiające	Konfabulacje Omamy pamięci

1. Zaburzenia ilościowe (dysmnezje):

• Hipermnezja - np. autyzm. Zapamiętuje się all.

• Hipomnezja - zbyt mała liczba zapamiętywanych rzeczy.

• Amnezja - utrata możliwość odtwarzania.
  Stopień: całkowita - fragmentaryczna
  Zakres: pełna - wybiórcza
  Trwałość: trwała - przemijające
  Czasowy związek niepamięci z czynnikiem sprawczym: następcza i wsteczna

• Ekmnezja - przeżywanie przeszłości jako teraźniejszości.

Jakościowe paramnezje

• Allomnezje (zniekształcenia):
  Iluzje pamięci - wspomnienia rzeczywiste, przekształcone pod wpływem silnych przeżyć;
  Kryptomnezje - utwory (poetyckie, muzyczne etc.) uznane jako własne (z nieświadomością „plagiatu”).
  Złudy utożsamiające - błędne usytuowanie w czasie:
  Stare: dejavu (to, co widzę już widziałem), dejavecu (to, czego doświadczam już przeżywałem).
  Nowe: jamaisvu (nigdy nie widziałem czegoś znajomego), jamasvecu (nigdy nie doświadczałem czegoś, co przeżywałem)
  Konfabulacje - wypowiadanie fałszywych wspomnień. Przekonanie o realności tych wspomnień.
  Omamy pamięciowe - pamięć wydarzeń, które nie miały miejsca (wspomnienia zabarwione urojeniowo).

• Pseudomnezje
  Senestopatie (zaburzenia związane z odbieraniem bodźców):
  Hiperstezje - nadwrażliwość na różne bodźce,
  Hipostezje - zbyt mała wrażliwość,
  Cenestopatie - czuć doznanie bodźców z zewnątrz ciała, których przeciętny człowiek nie czuje.
  Nierozpoznania deficyty zmysłowe.
  Błędne rozpoznania - złudzenia (iluzje, którym towarzyszy fałszywość sądu klasyfikacyjnego (zw. z emocjami? Sąd realizacyjny, Sąd klasyfikacyjny)
  Fałszywe rozpoznania - omamy, halucynacje to spostrzeżenia bez realnego przedmiotu i charakteryzują się 3 podstawowymi cechami:
  Są to spostrzeżenia powstające bez bodźców z otoczenia, muszą one mieć charakter zmysłowy (zaburzenia sądu realizującego).
  Są rzutowane na zewnątrz..
  Towarzyszy im poczucie realności (argumenty podważające realność są odrzucane).
  Przy tym wszystkim są powtarzalne i plastyczne.

3a. Zaburzenia spostrzegania wg. T. Bilikiewicza

1. Zaburzenia sąd realizacyjnego - pochodzenie postrzeganego przedmiotu wewnętrzne, a nie zewnętrzne (rzeczywiste). Postrzegany przedmiot nie istnieje w rzeczywistości.

2. Zaburzenia sądu klasyfikacyjnego - postrzegane zjawisko ma charakter realny, ale niewłaściwie klasyfikowany.\

3. Omamy i halucynacje spostrzeżenia bez realnego przedmiotu.

• Charakteryzują się właściwościami:

• Spostrzeżenia pozostające bez bodźców z otoczenia, ale to, co osoba spostrzega, musi mieć charakter zmysłowy (nie wyobrażeniowy).

• Są rzutowane na zewnątrz

• Towarzyszy osobie poczucie realności (wszelkie argument „za” są przez osobę odrzucane).
  Są powtarzalne i plastyczne.

Wyróżniamy różne typy halucynacji:

1. Wzrokowe - wystepują w zaburzeniach świadomości i psychotycznych (halucynozy Delirium Tremens). Są najczęstsze, mogą mieć postać FOTOMATÓW.

2. Słuchowe:
   ??????????? (trzaski, uderzenia)
   Fonematy (dotyczą dźwięków melodycznych)
   ”Głosy” (przy migrenach).

3. Czuciowe - występują w zaburzeniach organicznych i świadomości.

4. Węchowe i smakowe - charakterystyczne dla urojeń prześladowczych.

Halucynacje hipnagogiczne - dotyczą momentu zasypiania (coś jak spadanie)

Halucynacje hipnopompiczne - przy budzeniu się.

Pseudhalucynacje i parahalucynacje:

1. Pseudo - przezycia tracące charakter zmysłowy i mający charakter wyobrażeniowy (np. wewnętrzne głosy)

2. Para - krytyczny stosunek do stanu, który jest; spostrzeganie nieistniejących przedmiotów bez postrzegania ich, jako realnych (w padaczkach). Brak sądu realizacyjnego wg. Bilikiewicza.

4a. Zaburzenia procesów poznawczych myślenie

1. Myślenie (proces polegający na tworzeniu przesłanek i przetwarzaniu informacji zewnętrznych). Info są przetwarzane w różny sposób; wnioskowanie.

2. Język (zbiór znaków i reguł posługiwania się nimi). Realizacja zasad i reguł poprzez tworzenie wypowiedzi. Reguły rządzące językiem:

• Fonologiczne (związane z dźwiękiem)

• Syntaktyczne (wiązanie słów we frazy)

• Semantyczne (nadawanie znaczenia)

• Pragmatyczne (sposób używania języka w konkretnych sytuacjach)

Porozumiewanie się

Treści	Forma
		Tok/Dynamika	Struktura/Funkcja
Myśli nadwartościowe Urojenia Natrętne automatyzmy	Spowolnienie Przyśpieszenie Otamowanie Natłok Język i myślenie: Rozwlekłość Werbigeracje Stereotypie i perseweracje.	Zubożenie (alogia) Paralogiczne myślenie Nieskładne myślenie Niekomunikatywne Rozkojarzenie Splątanie Afazje

1. Formy:

• Idee i myśli nadwartościowe - przyjęcie określonego systemu wartości, percypowanie rzeczywistości tlyko z perspektywy przyjętych wartości, np. „zdrowie jest lepsze niż choroba

• Urojenia to przekonania, które charakteryzują się:
  Fałszywością, czyli nie mają uzasadnienia w rzeczywistości
  Chorobowym kontekstem i współwystępowaniem z innymi objawami psychopatologicznymi (halucynacje).
  Niekorygowalnością; nie podlegają argumentom
  indywidualistyczny i wyobcowany społecznie charakter.

• Urojenia dzielimy ze względu na:
  Stopień prawdopodobieństwa zdarzeń

Prawdopodobne: Śledzenie, trucie, podsłuchiwanie

Nieprawdopodobne, dziwaczne: Elektryzowanie myśli, wykradanie i nadawanie myśli

Stopień nasycenia emocjami.

Syntymiczne, czyli dostosowane i proporcjonalne,

Atymiczne, czyli ubogie i pozbawione uczuć

Katatymiczne, życzeniowo dysproporcjonalne

Paratymiczne, niedosotoswane i sprzeczne co do treści

Stopień złożoności (struktura urojeń)

Proste: złożone, pojedyncze lub rozwinięte, stanowiące prosta interpretację, wyjaśnienie innych objawów - omamów, zaburzeń świadomości.

Paranoiczne: rozbudowane w zwarty, wewnętrzny system wzajemnie uzasadniających się i spójnych z osobowością przekonań (s, k)

Paranoidalne: niespójne w zakresie poznawczo - emocjonalnym - dążeniowym aspekcie, chaotyczne, dziwaczne, paratymiczne i atymiczne

Oniryczne - zmienne, bardzo intensywnie przeżywane, „tu i teraz”, np. : katastrofa, koniec świata. Całość przeżywania przypomina sen.

Treści.

Odnoszące (ksobne): zmiana realnych związków chorego z otoczeniem

Oddziaływania (owładnięcia): przeżycia chorego ulegają wpływom (lub on sam wpływa) obcych sił, oddziałujących za pomocą naturalnych lub nie sposobów.

Prześladowcze: pozbawienie dóbr, godności

Winy: przekonanie o popełnieniu przestępstwa, zbrodni

Zmiany osoby: zmiany cielesnej, tożsamości (charakter depersonalizacyjny)

Wyższości/małej wartości (nihilistyczne: „jestem pyłem i nie mam żadnego znaczenia”)

• Automatyzmy (przeżycie zatracenia lub utraty wpływu):
  Małe: poczucie obcości przeżyć jest małe (as if, jak gdyby, niewielka depersonalizacja
  Rozwinięte: poczucie obcości przeżyć znaczne, w formie omamów rzekomych lub prawdziwych.

• Myśli natrętne/obsesje
  Myśli uporczywie powracające, narzucające się choremu z poczuciem przymusu, mimo prób i wysiłku wkładanego w ich oddalenei, zawsze traktowane jako własne, choć niezgodne z własnym „ja”.
  Chorzy odnoszą się do nich krytycznie, dostrzegając ich bezsensowność.
  Ruminacja (roztrząsanie wątpliwości) natrętnymi myślami dotyczy roztrząsania wątpliwości.
  Mogą, ale nie muszą być połączone ze zmianami organicznymi.

1. Tok/Dynamika

• Spowolnienie/zahamowanie: czas + zmniejszenie spontaniczności i ograniczenie wątków.

• Przyśpieszenie: np. w manii, zmienność i inicjowanie coraz to nowych wątków (gonitwa myśli, słowotok)

• Otamowanie: chwilowe pauzy w toku myśli

• ?????????????????? (natłok): nadmiar wątków i tematów z poczuciem utraty kontroli i oddziaływaniem sił zewnętrznych

• Rozwlekłość/drobiazgowość: zaczynanie nowych wątków bez kontynuacji głównego

• Werbigeracje: seryjne powtarzanie słów (następne przypomina poprzednie)

• Mutyzm: brak reakcji słownych

• Stereotypie, powtórzenia - perseweracje\

• Zaburzenia poziomu uogólniania (konkretyzacja):
  Zubożenie (alogia)
  Konkretność
  Wypaczenie procesu uogólniania i nadmierne włączanie (schizofrenia)
  Wielopoziomowość od myślenia konkretnego do naduogólnień i odwrotnie (wielopłaszczyznowość).

1. Zaburzenia struktury i funkcji myślenia, charakterystyczne dla schizofrenii:

• Rozkojarzenie - logika, składnia i komunikatywność obniżona (wielopłaszczyznowość, chaotyczność, wielopoziomowość, nieskładność). Można znaleźć sens.

• Schizofazja - sałata słowna: brak logiki, składni, komunikatywności

• Splątanie (inkoherencja) w postępującej schizofrenii, zaburzeniach organicznych - rozerwanie związków myślowych, nieskładność gramatyczna, przypadkowe skojarzenia, wypowiadanie słow na zasadzie podobieństwa fonetycznego

1. Myślenie niekomunikatywne (brak zainteresowania odbiorcą)

3. ??????????????????????? (halucynacje, urojenia) - tworzenie wypowiedzi oderwanych od rzeczywistości, sądy ????????????/ od realnych potrzeb czy pragnień (pseudofilozoficzne)

4. Autystyczne - skoncentrowane na wewnętrznym świecie urojeń, brak motywów do wymiany.

5. Egocentryczne, odnoszące wszystko do siebie.

1b. Zaburzenia czynności emocjonalnych i motywacyjnych.
Emocje pozostają w związkach z procesami poznawczymi i motywacyjnymi./

Motywacja, to problem woli, działania i dążeń.

2b. Zaburzenia uczuciowości.

Typ nastroju	Dynamika	Wysycenie
Obniżenie Podwyższenie Lęk Dystrofia (złość)	Zobojętnienie Spłycenie, zubożenie Zaleganie Lepkość Chwiejność Nietrzymanie	Syntymia Hipertymia Hipotymia Paratymia Katatymia

1. Obniżenie nastroju:

• Nastrój depresyjny: niska samoocena, niska ocena własnej wartości/przyszłości i przeszłości

• Nastrój depresyjno - dysforyczny (rozdrażnienie): ujemna ocena własnej pozycji, wydarzeń poprzedzających i możliwości rozwiązan.

• Nastrój dystymiczny: złe samopoczucie z zahamowaniem myślenia, pobudliwością i lękliwością oraz z hipochondrycznym poczuciem wyczerpania i dolegliwości cielesnych.

Podwyższenie nastroju:

• Nastrój maniakalny - zawyżenie samooceny, przyszłości i przeszłości; łatwo wybuchają negatywnymi emocjami

• Nastrój euforyczny - płytkie wzmożenie nastroju, wesołkowatość, zadowolenie

• Nastrój moriatyczny (moria): pusta wesołkowatość, błaznowanie, niewyrafinowane żarty

• Nastrój ekstatyczny: wzmożenie nastroju i odczucie podniosłości, ekstazy.

3. Lęk - zagrożenie z nieokreślonego źródła:

• Uogólniony (wolnopłynący, przewlekły): mało zmieniający się, może być zwiastunem zaburzenia psychicznego,

• Napadowy (napady paniki): krótkotrwałe, powtarzające się epizody o wysokim natężeniu (lęk przed lękiem napadowym),

• Fobie: nawykowe unikanie sytuacji lękorodnych

4. Złość (dysforia), której towarzyszy:

• przekonanie o pokrzywdzeniu lub żal do siebie

• wzbudzenie ruchowe

• wzbudzenie wegetatywne

• Złośc może mieć charakter uogólniony lub wybuchowy (wściekłość).

Zaburzenia dynamiki przebiegu emocji:

• Zobojętnienie uczuciowe - hipopatia lub apatia (rozpiętość i różnorodność). Osoba nie przeżywa emocji.

• Spłycenie uczuciowe - bladość, monotonia
  Oba powyższe w zależności od kontekstu: mogą być zaburzeniami nastroju, charakteru lub fazą zejściową psychozy.

• Zubożenie uczuciowe - uproszczenie, prymitywizacja; przewaga uczuć prymitywnych i potrzeb biologicznych.

• Zaleganie - długotrwałe utrzymywanie się tych samych uczuć

• Lepkość uczuć - niemożność oderwania się od nich, przejścia nad nimi do porządku dziennego (zespoły organiczne); nawracanie. Kontekst utraty wartości.

• Chwiejność - łatwość przechodzenia między przeciwstawnymi uczuciami, dysproporcja między stałością bodźców zewnętrznych z uczuciami (kontrola wewnętrzna).

• Nietrzymanie - tendencja do wyzwalania gwałtownych i intensywnych uczuć, które wyłamują się spod kontroli (zew.).

6. Zaburzenia motywacji:
   Motywacja to mechanizmy zaangażowane w uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymywanie, zakończenie działania.
   Zwiększenie/zmniejszenie napędu psychomotorycznego czyli zmiana przejawów aktywności.

1c. Zaburzenia świadomości:

Zaburzenia przytomności		Zaburzenia poczucia
Ilościowe	Jakościowe	Otoczenia	Samego siebie
Senność patologiczna	Przymglenie	Derealizacja: poczucia czasu i siebie (tożsamość i ciągłość cehc)
Sopor	Zmącenie	Depersonalizacja. Poczucie: Uczucie omnipotencji Jaźni (??????????) Nozognozja choroby, krytym Zdrowia/choroby Schematu ciała (anoreksja) Urojeniowe
Śpiączka	Zwężenie

1. Ilościowe:

• Sennośc: osoba nie myśli/nie widzi ostr; zmiana tonu głosu powoduje uwagę, spowolnienie, zmniejszona aktywność.

• Półśpiączka (sopor): pogłębiająca się sennośc, niepełny kontakt, patologiczne odruchy

• Śpiączka (coma): wyłączenie przytomności

• Stany specyficzne, niespecyficzne, wtórne wobec innych jednostek klinicznych

Jakościowe

• przymglenie: zaburzenie orientacji w czasie i miejscu, niepamięć fragmentaryczna (alkohol)

• Zmącenie: zaburzenie postrzegania, fragmentaryczne zniekształcenie, iluzje, omamy, zaburzenia sądów (środki psychoaktywne)

• Zwężenie: pole widzenia ulega zawężeniu, brak kontaktu, orientacji, niepamięć(stres traumatyczny). Tunelowe spostrzeganie i myślenie.

Charakterystyczne dla delirium tremens, ?????????????????? majaczenia.

Psychopatologia szczegółowa

1. Schizofrenia (I oś DSM - IV)

1. Zaliczana do psychoz

2. Zróżnicowany obraz kliniczny

3. Zróżnicowana dynamika i przebieg

4. Zróżnicowane konsekwencje choroby

5. Zróżnicowane przyczyny

Kontinuum psychoz i ich genezy:




Zaburzenia afektywne jednobiegunowe

Choroba afektywna dwubiegunowa

Psychozy schizoafektywne

Schizofrenia

1. Klasyfikacja zaburzeń Emila Kraepelina (1856 - 1926)

1. Dementia praecox: inaczej przedwczesne lub wczesne otępienie czyli niewłaściwe reakcje emocjonalne, np. śmiech podczas pogrzebu czy płacz po usłyszeniu dowcipu Stereotypowe zachowania ruchowe, np. kłanianie się, problemy z koncentracją uwagi, doświadczenia sensoryczne bez bodźców zewnętrznych, obstawanie przy przekonaniach, mimo przeczących im dowodów.
   Brak zgodności werbalizacja - myślenie - uczucia

2. Euglen Bleuler (19857 - 1939)

1. rozszczepienie w obrębie i między procesami

2. autyzm: brak ustosunkowania się do rzeczywistości zewnętrznej

3. ambiwalencja: wynik rozszczepiani jednoczesnego w obrębie emocji, motywacji i myślenia.
   Rozszczepienie jednoczesne:

• ambisentencja (osoba posiada na temat rzeczywistości 2 przekonania i równym stopniu prawdopodobieństwa)

• ambiwalencja

• paramimie, paratymie

Zamieranie na jakimś etapie ruchu (2 wykluczające się walencje)

3. Współczesne kryteria diagnostyczne

1. Upośledzenie odbioru rzeczywistości, błędna ocena trafności swoich mysli, niepoprawne wnioski o rzeczywistości

2. Zaburzenia wpływa na więcej niż 1 proces psychiczny: myślenie, spostrzeganie, emocje, komunikacja, reakcje psychomotyczne.

4. Dynamika przebiegu schizofrenii:

1. faza zwiastunów: początek często trudno zauważalny, powoli narastające objawy związane z wycofaniem się z relacji i kontaktu, dziwaczność

2. faza aktywna: szczyt objawów urojeniowych i halucynacyjnych z zaburzeniami myślenia, mowy

3. faza rezydualna: zanik objawów lub negatywne (resztkowa, zapowiada remisję).

5. Obraz kliniczny fazy aktywnj wg. ICD - 10

1. echo myśli, nasyłanie i zabieranie myśli,

2. urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia odnoszone do ruchów ciała lub kończyn

3. głosy komentujące na bieżąco zachowania pacjenta lub dyskutujące między sobą ??????????????????????

4. utrwalone urojenia innego typu: polityczne, religijne, moce i siły

5. zaburzenia toku (przerwy w myśleniu), rozkojarzenie, neologizmy

6. zachowania katatoniczne: pobudzenie, zastyganie lub giętkość woskowa, manieryzmy, mutyzm i osłupienie

7. objawy negatywne: apatia, zubożenie emocjonalne, wycofanie.

6. Dwa typy:

TYP I (pozytywny)	TP II (negatywny)
Halucynacje Urojenia Błędne skojarzenia Dziwaczne zachowania Nieznaczne zaburzenia poznawcze Gwałtowny początek Zmienny przebieg Dobrze reaguje na leki Nieprawidłowości układu limbicznego Normalne komory móżgu	Spłycenie afektu Ubóstwo języka Aspołeczność Apatia Znaczne upośledzenie poznawcze (toku i struktury myślenia) Stopniowy podstępny rozwój Przewlekłość Niestabilna reakcja na leki Nieprawidłowości płatu czołowego Powiększone komory mózgu (degeneracja mózgu)

Dezintegracja kompensacji - może pojawić się przy źle poprowadzonej psychoterapii. Tak czy inaczej musi dojść do dezintegracji, aby zamknąc cykl terapii: progres plateau regres progres.

7. Pięć podstawowych kryteriów według DSM IV

1. Dwa lub więcej z następujących objawów (przez 1 miesiąc lub krócej????):

• urojenia (dziwaczne)

• halucynacje (głosy odnoszące się)

• zaburzenia mowy (tok myślenia i niespójność)

• zachowania znacznie zdezorganizowane lub katatoniczne

• objawy negatywne, stępienie afektu

• Dysfunkcje społeczne, zawodowe: w nauce, pracy, związkach z innymi, higiena osobista

• Długość trwania co najmniej 6 miesięcy; przy czym przez okres 1 miesiąca z gr. A; mogą też występować ojawy zwiastujące i resztkowe (rezydualne). Podczas zwiastunów głównie rezydualne z 1, 2 fazy aktywnej.

• Wykluczenie zaburzeń schizoafektywnych i zaburzeń nastroju:

• w fazie aktywnej nie ma D, M ani MD

• Jeśli się pojawiają trwają krótko

• Wykluczenie działania substancji psychoaktywnych

• Związek z całościowym zaburzeniem rozwoju. Jeśli jednostka cierpi na autyzm lub inne ??????????????? całościowe to schizofrenia, gdy występują przynajmniej 1 miesiąc objawy urojeniowe i halucynacyjne.

Jakiś % osób leczących się na schizofrenie to osoby, które zażywają stale lub zażywały środki psychoaktywne. Środki psychoaktywne uaktywniają pewne procesy, mogącę być początkiem schizofrenii.
Zespół odstawienny: halucynozy, ??????? psychoaktywne, delirium tremens, schizofrenia.

8. Pięć postaci schizofrenii:

1. Niezróżnicowana (prosta) - gdy przejawiane przez jednostkę objawy nie spełniaja kryteriów diagnostycznych innych typów schizofrenii, chociaż widoczne są symptomy psychotyczne i złe przystosowanie; często objawy obejmują: brak zainteresowania własnym życiem i sprawami najbliższych, wycofywanie się z ról, kontaktów, dziwaczne zachowania.

2. Paranoidalna - urojenia prześladowcze, wielkościowe (czasem zazdrości), raczej usystematyzowane, którym towarzyszą halucynacje; syntymiczni; nie ujawniają zdezorganizowanych zachowań, w przebiegu chorony nie dochodzi u tych osób do stępienia uczuciowego lub nieadekwatności emocjonalnej

3. Zdezorganizowana (hebefreniczna) - stan braku powagi, niespójnośc w zachowaniach, wybuchy śmiechu, grymasy, dziwaczne, niezrozumiałe zachowania, występują halucynacje i urojenia, ale są niespójne; zwykle koncentrują się na ciele (zlodowacenie układu oddechowego, brak mózgu) i charakterystyczne dla tej postaci są brak higieny, nie dbanie o siebie, nawet w podstawowym stopniu.

4. Katatoniczna - najbardziej widoczne są zaburzenia motoryczne, które mogą charakteryzować się skrajnym unieruchomieniem vs. pobudzeniem (lub naprzemiennie); w obu stanach: urojenia, halucynacje (skoncentrowane na śmierci i zniszczeniu), negatywizm (jeśli ma wstać, będzie siedzieć); postać stosunkowo rzadko spotykana.

5. Rezydualna - brak charakterystycznych symptomów; rozpoznajemy tylko wtedy, gdy już wcześniej wystapiły rzuty. Muszą wystapić przynajmniej 2 z następujących objawów (1 rok trwają objawy negatywne):

• Wyraźna izolacja społeczna

• Znaczne upośledzenie funkcjonowania w rolach

• Dziwaczne zachowania

• Powazny spadek dbałości o siebie, higienę

• Spłycenie, stępienie, nieadekwatność wyrażania emocji

• Niezwykłe doświadczenia percepcyjne

• Apatia i brak inicjatywy

• Brak urojeń

9. Czynniki wpływające na przebieg schizofrenii:

1. Dynamika/przebieg procesu chorobowego

2. Sposób leczenia (czym/jak?) + skutki uboczne leków.

3. Czas i częstość hospitalizacji, poziom wypadania z ról społecznych.

4. Poziom splątania emocjonalnego w rodzinie (w jakim stopniu rodzina jest zaangazowana w utrzymywanie zależnościowych stosunków z pacjentem).

10. Schizofrenia wczesnodziecięca (psychozy dezintegracyjne)

1. począte ostry lub powolny

2. wycofanie z relacji emocjonalnych z rodzicami i rówieśnikami, chłód emocjonalny, autyzm

3. brak spontanicznych reakcji, reagowanie wesołością

4. zaburzenia myślenia, degres mowy (fantazji, urojenia o charakterze autystyczno - depersonalizacyjno - dereistyczym, utożsamianie ze zwierzętami)

5. dziwaczność: zabaw, zainteresowań, sposobów nawiązywania realcji z innymi, zwrócenia na siebie uwagi.

6. Naprzemienne wystepowanie zahamowania i nadpobudliwości.

11. Schizofrenia dziecięca wg. Suchariewej

1. Objawy negatywne

• dziecko coraz mniej twórcze i aktywne (zabawy)

• reakcje emocjonalne blade, mało spontaniczne

• regres mowy aż do mutyzmu

• objawy produktywne (bez urojeń, raczej lęk(:

• silne lęki i natręctwa ruchowe, dziwaczne, niewytłumaczalne

• patologiczne funkcjonowanie, bardzo wciągające dziecko

• depersonalizacja (uważanie się za inne osoby/zwierzęta)

• Dynamika przebiegu

1. Jeden epizod bez trwałych następstw (rysunek)

2. Kilka epizodów/rzutów bez następstw (rysunek)

3. Postać rzadko spotykana, następstwa na tym samym poziomie (rysunek)

4. Po każdym rzucie następstwa się zwiększają. (rysunek)

13. Zachorowalność i rokowania

• M i K równie często, ok. 1% populacji.

• M Średnio 4 lata wcześniej niż K

• Najwięcej zachorowań: 2 - 3 dekada życia (50% przed 25 r.ż.)

• W okresie przedchorobowym często wystepuje nadużywanie narkotyków

• Badania longiuidalne (22 po pierwszym epizodzie) - WSKAŹNIK 1/3 (1/3,1/3,1/3) (poprawa, poprawa społeczna, ciężkie upośledzenia różnych funkcji psychicznych z tego 10% jest trwale hispotalizowane).

14. Zaburzenia schizoafektywne

1. Objawy schizofrenii i zaburzeń afektywnych pojawiają się jednocześnie

2. Zaburzenia schizoafektywne (przynajmniej 2 objawy schizofrenii) typ maniakalny/depresyjny i mieszany

3. Urojenia i omamy powinny w pewnym okresie choroby wystapić przynamniej przez 2 tygodnie, bez objawów afektywnych

4. Rokowania lepsze niż w schizofrenii, gorsze niż w zespołach afektywnych

15. Przyczyny

1. genetyczne i konstytucjonalne (endogenne)

2. koncepcja specyficznej biologicznej podatności i działania stresu uaktywniającego i podtrzymującego patomechanizm i dynamikę utrzymywania się symptomów.

3. Koncepcje psychologiczne: przyczynowo - skutkowe i systemowe

16. Genetyka zachowania i genetyka molekularna

1. badanie zgodności genotypu i czestości zachorowania: rodzinne, porównawcze bliźniąt i MZ i DZ, badania dzieci adoptowanych

2. oznaczenia genów

3. badania nad zaburzeniami neuroprzekaźników i neuroreceptorów.

17. Wyniki badań

1. ????????????? badania dzieci matek ze schizgrenią: 16% zgodności u dzieci, 2% w grupie porównawczej

2. Analiza wyników badań nad bliźniętami: MZ 41 - 65% zgodności, DZ 0 - 28% zgodności

3. Przypadek czworaczków MZ (czworaczki Genaiu: wszystkie zachorowały na schizofrenię; znaczne różnice w nasileniu

4. Podobny poziom zagrożenia dla dzieci par bliźniąt MZ, z których jedno zachorowało na schizofrenię, drugie nie; dzieci obu osób: podobny poziom ryzyka

5. Przeciętna zgodność 50%, czyli w podobnym stopniu genotyp i fenotyp

18. Koncepcje psychologiczne
    Dwa typy koncepcji: całość zjawiska, poszczególne symptomy

1. Paradygmat psychoanalityczny: teoria relacji z obiektem wskazuje na fazę presymbiotyczną

2. Paradygmat behawioralno - poznaczy: błędny w ocenie rzeczywistości zewnętrznej i wewnętrznej

3. Strategiczno - systemowe - konsekwencja zaburzenia funkcjonowania systemu rodzinnego (zjawisko koalicji i triangulacji).

ZABURZENIA LĘKOWE

1. Aspekt strachu i lęku

• poznawczy - spostrzeganie krzywdy lub zagrożenia

• somatyczny - reakcje zewnętrzne i wewnętrzne (reakcji pogotowia)

• emocjonalny - przerażenie, groza, panika

• behawioralne - reakcje mimowolne i dowolne

• Zaburzenia lękowe:

1. Fobie - specyficzne, społeczne

2. PTSD

3. Lęk paniczny, agorafobia

4. Uogólnione zaburzenia lękowe

5. Zaburzenia obsesyjno - kompulsywne

(+ ICD - 10 zaburzenia somatyczne)

3. Fobia - stała reakcja strachu

1. Typy:

• przed zwierzętami

• przed środowiskiem naturalnym

• sytuacyjne

• przed strzykawka, zastrzykiem, zranieniem

• inne (śmierc, rak, choroba).

• Fobia specyficzna (bodziec fobiczny - F)

1. Stały, nieuzasadniony strach wywołany obecnościa lub wyobrażeniem określonego przedmiotu lub sytuacji (np. zwierzęta, wysokość, zastrzyki)

2. Kontakt z F wywołuje wystąpienie silnego strachu lub napadu paniki ( u dzieci - płacz, bezruch lub przytulanie się)

3. Osoba rozpoznaje, że strach jest nieuzasadniony i nadmierny

4. Osoba unika bodźców F lub znosi je z lękiem (?????????????????????? A nie z trudem?)

5. Unikanie, obaw lub złe samopoczucie wyraźnie przeszkadzają w normalnym życiu osoby

6. U osób poniżej 18. r.ż. trwa najwyżej 6 miesięcy.

5. Fobia społeczna

1. Intensywny stały strach przed jedną lub wieloma sytuacjami społecznymi bądź wystąpieniami społecznymi, podczas których następuję kontakt z obcymi ludxmi. Lęk przed upokorzeniem lub zażenowaniem.

2. Pojawia się strach związany z sytuacją lub napada paniki

3. Osoba rozpoznaje, że strach jest nieuzasadniony i nieadkatny

4. Osoba unika tych sytuacji lub znosi je z lękiem

6. PTSD:

1. Osoba przezyła traumatyczne wydarzenie:

• doświadczenie, bycie świadkiem stycznośc

• silny strach, przerażenie, bezradność

• Doświadczenie traumatyczne jest ciągle doświadczane na jeden lub kilka sposobów:

• nawracające, natrętne myśli, wspomnienia urazu obejmujące wyobrażenia, myśli, wspomnienia

• powracające sny

• złudzenia lub zachowania, jakby uraz się powtarzał (omamy)

• silny niepokój w styczności z bodźcami przypominającymi aspekty wydarzenia

• reakcje fizjologiczne na wewnętrzne lub zewnętrzne S

• Trwałe unikanie S związanych z urazem i osłabienie normalnej reaktywności, Jeden z:

• Unikanie myśli, rozmów

• Unikanie czynności, miejsc, ludzi pobudzających wspomnienia

• Niemożnośc przypomnienia sobie aspektów wydarzenia

• Zmniejszenie zainteresowania

• Poczucie wyłaczenia, wyobcowania

• Ograniczony zasięg afektu

• Ograniczenie w dostrzeganiu przyszłości

• Trwałe objawy nadpobudliwości, wyrażające się w:

• trudności w zasypianiu

• rozdrażneinei, wybuchy gniewu

• trudności z koncentracją

• nadmierna czujność

• wyolbrzymiona reakcja przestrachu

• Zaburzenia utrzymujące się pon miesiąc

• Zaburzenia powodują pogorszenie funkcjonowania w różnych sferach.

ZABURZENIA LĘKU PANICZNEGO BEZ AGORAFOBII.

1. Spełnione są warunki:

• nawracające, nieoczekiwane napady paniki

• przynajmniej po 1 z ataków następuje jedno lub więcej następujących zjawisk:
  Ciągły niepokoj przed dalszymi napadam
  Obawa o przebieg napadu i jego skutki
  Wyraźna zmiana zachowania w związku z napadami.

• Brak agorafobii

• Napady nie są skutkiem używania jakiejś substancji ani choroby somatycznej (np. nadczynność tarczycy)

• Napady paniki nie są elementem innych zaburzeń

AGORAFOBIA

1. Lęk przed przebywaniem w miejscach lub sytuacjach z których ucieczka może być trudna lub, w której zabraknie pomocy (wychodzenie z domu, unikanie otwartej przestrzeni lub w tłumie).

2. Unikanie pewnych sytuacji lub znoszenie ich z dużym trudem, napięciem lub lękiem przed wystapieniem paniki lub podatnych objawów

3. Lęku lub fonicznego unikania nie można wyjaśnić innymi schorzeniami

UOGÓLNIONE ZABURZENIA LĘKOWE

1. Nasilny lęk lub niepokój utrzymujący się przez większą część dnia przynajmniej przez 6 miesięcy w związku z różnymi wydarzeniami.

2. Trudności z opanowaniem niepokoju

3. Lęk lub niepokój są połączone:

• bezradność, osaczenie, wyczerpanie

• szybkie męczenie się

• trudności z koncentracją lub logicznym myśleniem

• drażliwość

• napięcie mięśni

• zaburzenia snu

• Obiekt lęku i troski nie jest związany z właściwościami Osi I (stany przedpsychotyczne)

• Wywołują złe samopoczucie lub upośledzenie funkcjonowania w różnych obszarach

• Dolegliwości nie są skutkiem innych czynników

ZABURZENIA OBSESYJNO KOMPULSYWNE:

OBSESJE: powracające myśli, wyobrażenia, impulsy, które przenikają do świadomości, często są niespójne i trudno się ich pozbyć lub nimi pokierowac. Składają się na nie:

1. Powracające, uporczywe myśli, impulsy ub wyobrażenia, które pacjent chwilami rozpoznaje, jako natrętne.

2. Myśli, impulsy, wyobrażenia, nie wynikające tylko z przesadnej troski o sprawy życia codziennego.

3. Próby lekceważenia ich i wypierania

4. Świadomość, że są one wytworem umysły (nie są narzucone z zewnątrz).

KOMPULSJE: to reakcje na obsesje, polegają na sztywnych rytuałach, czynnościach umysłowych, które człowiek czuje się zmuszony wykonywać. Celem jest przeciwdziałanie złemu samopoczuciu. NA kompulsję składają się

1. Powtarzające się zachowania lub czynności psychiczne, które człowiek czuje się zmuszony wykonywać reakcji na obsesję

2. Zachowanie lub czynności psychiczne, mające na celu przeciwdziałanie złemu samopoczuciu lub zapobiegania pewnym groźnym wydarzeniom, choć nie są z nimi związane lub są przesadne.

• Pacjent rozpoznaje je jako przesadne

• Wywołują złe samopoczucie, ??????????????????????????

• Nie ograniczają się do osi I

• Nie są skutkiem substancji lub choroby somatycznej

PRZYCZYNY ZABURZEŃ LĘKOWYCH

1. Podejście neurologiczne

1. Nadwrażliwość kory prążkowanej łączącej się ze wzgórzem

2. Powtarzające się zachowania są słabo hamowane, lęk zbyt słabo tłumiony, niewłaściwe filtrowanie info,

3. Skierowane są na bodźce, które w ewolucji były groźne

4. Farmakoterapia (np. klomipramina)

2. Koncepcje psychologiczne:

1. Psychodynamiczne:

• Kto cierpi? Osoby z nieświadomymi konfliktami.

• Na czym polegają? Obsesyjna mysl jest ochroną przed nieakceptowanym pragnieniem.

• Dlaczego się utrzymują? Skutecznie chronią przed lekiem od uświadomienia.

• Terapia? Uświadomienie nieświadomego

• Behawioralno - poznawcze

• Zaburzenie to łączy się z depresją

• Myśli stają się częste i uporczywe a depresja osłabia możliwośc ich odrzucenia

• Wykonywane rytuały przejściowo łagodzą lęk, co wzmacnia stosowanie

• Strategie wygaszające

• Humanistyczno - egzystencjalne

Zaburzenia SOMATOFORMICZNE I DYSOCJACYJNE

1. Zaburzenia somatoformiczne przejawiają się:

• skargami na dolegliwości fizyczne, głuchotę, ślepotę, niedowład

• nieznaną przyczyną neurologiczną lub fizyczną

• dowody tego, że u podłoża dolegliwości somatycznych występują problemy natury psychicznej

• obojętność na symptomy fizyczne - brak lęku w związku z symptomami

• brak świadomej kontroli nad objawem (brak symulacji).

• Zaburzenia dysocjacyjne:

• rozpad poczucia tożsamości „kim jestem?”

• dysocjacja osobowości polega na rozdzieleniu, w której jakaś część JA i ŚWIATA staje isę autonomiczne, nie jest uświadamiana i nie podlega kontroli głównej osobowości.

• Czasami utrata orientacja w miejscu i czasie.

• Polegają na współistnieniu lub przemienności kilku procesów psychicznych bez ich urojeniowej świadomości i bez wzajemnego na siebie oddziaływania. Jakieś części ja funkcjonują poza świadomością ego.

ICD - 10

1. Zaburzenia somtoformiczne (pod postacią somatyczną) i dysocjacyjne, należą do grupy zaburzeń nerwicowych: F - 40, F - 48

2. Obok zaburzeń lękowych, obsesyjno - kompulsywnych, PTSD, umieszczono zaburzenia dysocjacyjne: amnezja, fuga, osłupienie dysocjacyjne, trans, opętanie, dysocjacyjne zaburzenia ruchu, drgawki dysocjacyjne, utrata uczucia zmysłowego, dysocjacyjne znieczulenie i inne (Zespół ????????, osobowośc mnoga, konwersje wieku dziecięcego i adolescencji)

3. Zaburzenia występują pod postacią somatyczną: zaburzenia somatyzacyjne, hipochondryczne, dysfunkcje autonomiczne pod postacią somatyczną, bóle psychogenne.

DSM - IV

Zaburzenia somatoformiczne, to:

• Konwersja (powiązana z histerią)

• Zaburzenia somatyczne

• Zaburzenia bólowe

• Hipochondria

• Dysmorficzne zaburzenie ciała

1. KONWERSJA (zwana histeryczną)

• Jeden lub więcej objawów (deficytów) obejmujących czynności ruchowe, czuciowe, sugerujące schorzenia neurologiczne i/lub fizyczne

• Związek stresor pojawiający się objaw

• Objawy nie są wywołane celowo ani udawane

• Źródeł zaburzeń nie można dopatrywać się w użyciu substancji, chorobie, zachowaniach usankcjonowanych kulturowo

• Znaczne upośledzenie funkcjonowania

• Nie ogranicza się do bólu i dysfunkcji seksualnej i nie można wyjaśnić innymi zaburzeniami psychicznymi.

ZABURZENIA SOMATYZACYJNE:

1. Wielorakie skargi i długotrwałe schorzenia przed 30 r. ż. Są powodem ciągłego korzystania z porad lekarskich, upośledzają funkcjonowanie.

2. Musi być spełnione jedno z kryteriów, a objawy mogą wystepować w różnych okresach:

• cztery objawy bólowe

• dwa żołądkowo - jelitowe (mdłości, wymioty, krwawienia)

• jeden seksualny (oziębłość, zaburzenia erekcji, nieregularne miesiączki),

• jeden przedneurologiczny (miejscowe porażenia, omdlenia, padaczka, nieczułość na dotyk, ból)

• Warunek 1 (brak podłoża somatycznego) lub 2: po wnikliwym badaniu żaden z objawów nie ma podłoża somatycznego i nie może być wyjaśniony chorobą lub przyjmowaniem substancji, jeśli występowanie ma związek to ból i upośledzenie funkcjonowania są niewspółmierne do dolegliwości.

• Objawy nie są wywołane celowo lub udawane

PSYCHALGIE (zaburzenia bólowe)

1. Ból w jednym lub kilku miejscach, którego intensywnośc wymaga interwencji lekarskiej

2. Ból wywołuje klinicznie istotne pogorszenie samopoczucia lub upośledzenie funkcjonowania

3. Znaczenie czynników psychicznych

4. Objawy nie są wywołane celowo ani udawane

5. Ból nie da się wytłumaczyć innym niż zaburzenie psychiczne

HIPOCHONDRIA

1. strach przed zachorowaniem lub przekonanie, ze jest się chorym na jakąś poważną chorobę, na podstawie błędnej interpetacji objawów

2. objawy nie ustępują mimo pozytywnej diagnozy

3. Przekonanie o chorobie nie osiąga siły złudzen i nie ogranicza się do troski o wygląd

4. Objawu nie można wyjaśnić lękiem uogólnionym, o - k, lękiem panicznym, depresją, lękiem separacyjnym.

DYSMOFRICZNE ZABURZENIA CIAŁA:

1. Zaabsorbowanie wyimaginowanym defektem wygładu. Drobne braki fizyczne są zdecydowanie wyolbrzymiane i obejmowane troską.

2. Niezadowolenie = istotne pogorszenie samopoczucia i funkcjonowania

3. Niezadowolenia nei można wyjaśnić inaczej, np. anoreksją.

Diagnozowanie i różnicowanie:

• symulacje

• zaburzenia psychosomatyczne

• zaburzenia pozorowane, zespół ?????????????/

1. Różnicowanie zaburzeń somatoformicznych:

1. Symulant dowolnie kontroluje objawy

2. Symulant czerpie oczywiste korzyści ze środowiska, dzięki objawom, np. zwolnienie ze służby wojskowej

3. Symulanta należy odróżnić od czerpania wtórnych korzyści (zdolności do korzystania ze złej sytuacji)
   Objawy status chorego wtórne korzyści z choroby.
   Korzyści symulanta nie równają się korzyściom wtórnym

2. U podłoża zaburzeń psychosomatyczny występują, obok problemów psychicznych istotne przyczyny fizyczne;

1. zespół ?????????????????? to świadome wytwarzanie objawów choroby poprzez manipulacje fizjologiczne, w celu zwrócenia uwagi lekarzy; pacjent dąży do przeprowadzenia zabiegu

2. nie rozpoznanie choroby somatycznej

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE:

1. Typy zaburzeń dysocjacyjnych

1. Amnezja dysocjacyjna

2. Depersonalizacja, derealizacja

3. Dysocjacyjne zaburzenienie tożsamości (wieloraka osobowość)

4. Zmiana tożsamości

2. Amnezja dysocjacyjna:

1. niezdolność przypomnienia sobie ważnych informacji dotyczących siebie, związanych z urazem lub stresem (1 lub więcej epizodów)

2. zaburzenia są względnie trwałe, nie występują wyłącznie podczas trwania dysocjacji tożsamości, fugi, stanu pourazowego.

3. Znacznie zaburza funkcjonowanie w różnych sferach życia spowodowane inną tożsamością

3. Amnezja dysocjacyjna vs. organiczna

Dysocjacyjna	Organizcna
Bliska i odległa Zachowuje pamięć ogólną, nie pamięta tożsamości, Brak amnezji następczej, Cofa się nagle, nawet epizod traumatyczny	Bliska Traci wiedzę osobistą i ogólną Występuje także następcza Cofa się wsteczna a nie następcza.

Potencjalnie może cofnąć się amnezja dysocjacyjna, ale nie organiczna. Może cofać się nie tylko nagle, ale powoli.

4. Zaburzenia depersonalizacyjne:

1. Trwałe, powtarzające się poczucie odłączenia się od ciała lub własnych procesów psychicznych, jakby się było zewnętrznym obserwatorem samego siebie (emocje, uczucia, myśli obce, oderwanie od JA) „Granie roli samego siebie w życiu”.

2. Podczas doświadczania D nie zmienia się zdolnośc do eksploracji otoczenia

3. Wywołuje znaczne/znaczące zaburzenia lub dolegliwości w różnych obszarach

4. Nie występują wyłącznie w przebiegu innych zaburzeń, np. halucynogenów.

5. Dysocjacyjne zaburzenia tożsamości (dr Jeckyll and Mr. Hyde)
   Sposób myślenia, przeżywania, percepcji, przetwarzania, uaktywniane schematy poznawczo - behawioralnego.

6. Derealizacja (może, ale nie musi wiązać się z dysocjacją)

1. Osoby skarżą się na poczucie „nierzeczywistości”

2. Przedmioty wygladają obco, stają się bezbarwne, zniekształcone

3. Zdarzenia w otoczniu stają się obce, pozbawione życia, nie są nasycone żadnymi emocjami.

7. Ogólna charakterystyka dysocjacji:

1. U osób występują 2 lub więcej osobowości (tożsamości)

2. Osobowości nie wiedzą o sobie, co łagodzi lęk (zazwyczaj nie wiedzą)

3. Każda z osobowości jest wystarczająco zintegrowana, aby prowadzić oddzielne życie na wielu płaszczyznach

4. Niemożność przypomnienia sobie ważnych informacji tyczących własnej osoby

5. Przynajmniej 2 osobowości kontrolują życie człowieka na przemian

6. Nie są spowodowane działaniem substancji ani stanem fizjologicznym.

8. Zaburzenia dysocjacyjne a inne zjawiska psychopatologiczne

1. fantazjowanie (pseudologia fantastica)

2. Symulacja

3. Zespoły paranoiczne

9. Źródła - trzy etapy według Blissa:

1. 4 - 6 rok życia: uraz psychiczny (np. maltretowanie)

2. Występowanie szczególnej podatności na autohipnozę, siłą woli może popadać w trans, który ma wszelkie właściwości indukcji hipnotycznej.

3. Jednostka odkrywa, że stworzenie innej tożsamości zwalnia ją od ciężaru emocjonalnego, a więc gdy w przyszłości spotykają ją trudności, tworzy następną osobowość.

10. Źródła z perspektywy paradygmatów:

1. psychoanaliza - przejaw wyparcie/rozszczepienie

2. behawioryzm - brak wiarygodnych danych o występowaniu tego typu zaburzeń

ZABURZENIA NASTROJU (afektu)

a) Radość:

Mania

Hipomania

b) Smutek:

Depresja (lekka lub ciężka)

1. DM - IV

1. Zaburzenia jednobiegunowe:

• depresja wielka, nie doświadcza nigdy objawów manii. Może być z melancholią lub bez (i z objawami psychotycznymi lub bez, spójnymi z nastrojem i niespójnymi).

• Mania i hipomania, nie doświadcza nigdy depresji (z objawami P i bez P)

• Dystymia (obniżony nastrój przez całe Zycie) - „ważą, mierzą, dzielą włos na czworo”.

• Zaburzenia dwubiegunowe: (dwufazowe)

• cyklotymia

• zaburzenia dwubiegunowe (z i bez objawów P)

• zaburzenia sezonowe

1. ICD - 10

F30 - epizod maniakalny (hipomania z objawami P i bez)

F31 - zaburzenia afektywne dwubiegunowe (z obecnością manii, depresją z objawami P i bez).

F32 - epizod depresyjny łagodny (P i bez P)

F33 - nawracające zaburzenia afektywne (z objawami somatycznymi, z i bez P)

D34 - uporczywe zaburzenia nastroju (dystymia, cyklotymia).

2. Przejawy - obszary:

1. zaburzenia nastroju (podwyższony, obniżony)

2. Zaburzenia procesów poznawczych, szczególnie dynamiki myślenia, koncentracji uwagi, zapamiętywania, odtwarzanie

3. Zaburzenia motywacji (potrzeb, popędów)

4. Zaburzenia fizyczne (łaknienia, snu, żywotności).

1. Epidemiologia:

1. Najbardziej rozpowszechnione zaburzenie

2. Urodzeni po 1975 są 2 x bardziej narażenia niż ich dziadkowie

3. Depresja dotyczy nastolatków (lata 60. ok. 30 r.ż., obecnie 15 r.ż.)

4. Prawie każdy cierpiał lub okresowo ciepri na depresję w formie lekkiej, zwanej nie kliniczną.

1. Depresja

Z melancholią	Bez melancholii
Endogenne Utrata przyjemności Melancholia Spowolnienie mowy, ruchów Letarg, odrętwienie Spadek mowy ciała Poczucie winy, samobójstwa Farmakoterapia	Egzo i psychogenne Utrata przyjemności Smutek Bezradność Bezwolność Poczucie żalu, krzywdy, winy Psychoterapia

!Brak zdolności do czerpania przyjemności z życia!

EPIZOD DEPRESJI DUŻEJ:

1. Przynajmniej pięć z poniższych symptomów występuję w dwutygodniowym okresie i stanowi zmianę poprzedniego funkcjonowania, jeden z nich musi dotyczyć:
   nastrój depresyjny
   utrata zainteresowań i zaprzestanie czerpania z przyjemności z życia

• Nastrój depresyjny utrzymuje się przez większość dnia, stan obserwuje osoba lub inni

• Znaczne osłabienie zainteresowania lub przyjemności czerpanej z różnych źródeł

• Znaczna utrata lub przyrost wagi nie spowodowana dieta (> niż 5% wagi ciała)

• Bezsenność lub nadmierna potrzeba snu

• Pobudzenie lub zahamowanie psychomotoryczne

• Zmęczenie lub utrata energii (codziennie)

• Poczucie bezwartościowości i winy

• Zaburzenie dynamiki, zahamowanie myślenia i koncentracji uwagi, brak stanowczości.

• Powracające myśli na temat śmierci (nie tylko umierania) i samobójstwa (bez planowania i organizowania) lub tworzenie planów o samobójstwie.

2. Symptomy nie odpowiadają kryterium epizodu mieszanego.

3. Symptomy powodują ciężkie stany kliniczne w różnych aspektach funkcjonowania

4. Nie są skutkiem zazycia substancji ani

5. Nie sA skutkiem stanu żałoby po stracie osoby bliskiej (dłużej niż 2 miesiące).

Przebieg i dynamika:

1. 3 na 4 przypadku mają psychogenny charakter (wystepowanie nagle - atak)

2. Umiarkowane około: 3 miesięcy, głeboka: 6 miesięcy.

3. W pierwszych tygodniach nasila się, potem osiąga apogeum, potem - proces zdrowienia

Powrót a nawrót:

1. powrót - ponowne wystapienie objawów po 6 miesiecznym okresie braku symptomów

2. nawrót - przy farmakoterapii lub psychoterapii następuje chwilowe ustąpienie objawów, znów za chwilę pojawiają się przed upływem 6 miesięcy.

Ryzyko nawrotów:

1. Im bardziej stabilny stan zdrowia przed zachorowaniem tym lepsze rokowania

2. Tylko 15% osób z depresją nie przeżyło powrotu przez następne 15 lat

3. U 2 na 3 powrót w ciągu 2 lat.

4. Współwystępowanie zaburzeń osobowości, wysokie ryzyko nawrotu

5. Wysoki poziom pesymizmu

6. K niezamożne, z kilkoma epizodami depresji (brak stabilizacji zawodowej)

7. Ok. 10% osób pozostaje w depresji chronicznej, która może ustąpić po 5 latach (10%).

EPIZOD MANIAKALNY:

1. Okres wyraźnego, nienormalnego i ciągłego, rosnącego nastroju i drażliwości trwający przynajmniej 1 tydzień.

2. Towarzyszą mu 3 spośród objawów: (4 jeśli tylko drażliwość):

• wzrost samooceny i poczucia wielkości

• zmniejszona potrzeba snu

• nieustanna rozmowność

• ulotność myśli, gonitwa myśli

• trudno ci z koncentracją uwagi (wszystko zwraca uwage)

• wzrost aktywności ukierunkowane na rózne cele (zawodowe, towarzyskie, religijne)

• nadmiernie angażowanie się w czynności dające przyjemność/wydawanie pieniędzy na seks.

• Objawy nie odpowiadają epizodowi mieszanemu

• Znacznie zakłócają funkcjonowanie, wymagają hospitalizacji aby nie doszło do samouszkodzeń czy ataków skierowanych na innych.

• Nie są wynikiem działania substancji czy leków psychoaktywnych

ZABURZENIA DWUBIEGUNOWE:

1. Depresja a następnie mania

2. Bardziej dotkliwa

3. Nie towarzyszy spadek wagi, a raczej objadanie się

4. Stałe poczucie senności

5. Leczone antydepresantami wprowadza w stan manii

6. Nieznane podłoże, choć wskazuje się na genetykę (rysunek)

SAD (sezonowe)

1. Istnieje regularny związek między początkiem epizodu depresyjnego, a dwubiegunowym zaburzenie depresyjnym I, dwubiegunowym zaburzeniem depresyjnym II lub epizodu depresyjnego z porą roku.

2. Całkowita remisja (lub przejście w manię w charakterystycznych porach roku)

3. W ciągu ostatnich 2 lat występują dwa epizody sezonowe

4. Liczba sezonowych przewyższa liczbę niesezonowych epizodów depresji

Przyczyny zaburzeń afektywnych

1. Koncepcje biochemiczne: zaburzenia przekaźników typu aminy biogenne: norepinefryny, dopaminy, serotoniny.

2. Koncepcje psychologiczne i psychoanalityczne, poznawcze, koncepcje społecznego uczenia się (wyuczona bezradność).

Leczenie zaburzeń afektywnych:

1. Farmakoterapia - trójpierścieniowe (z dodatkiem uspokajającym), lit (mania, hipomania, zaburzenia dwubiegunowe), ???????????????????

2. Elektrowstrząsy (stany głębokiej depresji)

3. Zapobieganie nawrotom

Samobójstw:

1. Najtragiczniejszy skutek depresji i zaburzeń dwubiegunowych (80%)

2. K > 3 razy niż M, ale M skuteczniej

3. Osoby, które zerwały relacje z otoczeniem i ponoszą porażki w obszarze zawodowym

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE (oligofrenia)

• niepełnosprawność

DSM - IV

1. Istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie intelektualne, iloraz intelektualny obniżony do 70 lub mniej

2. Współwystępują deficyty lub upośledzenie zdolności przystosowania się (tj. efektywności osób w spełnianiu standardów zgodnych z wiekiem lub/i kulturą) przynajmniej w 2 spośród:

• porozumiewanie się,

• zaradności osobistej

• prowadzenia domu

• stanowienia o sobie

• umiejętności interpersonalne

• możliwości uczenia się

• dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo

• początek przed 18 r.ż.

Stopnie upośledzenia:

1. Lekkie - sprawność umysłowa ok. 2, 3 odchyleń standardowych poniżej śr. (IQ 50 - 69) 9 - 12 lat. 85%

2. Umiarkowane - między 3 i 4 odchyleniem (35 - 49) 6 - 9 lat. 10%

3. Znaczne: między 4 i 5 (20 - 34) 3 - 6 lat. 3 - 4%

4. Głębokie: 5 i > odchyleń standardowych poniżej średniej (<20) < 3 lata. 1 - 2%

Kształcenie:

Ad a) normalne szkoły + wsparcie

Ad b) specjalne, przygotowujące do zawodu
Ad c) klasy specjalne w tzw. Szkołach życia
Ad d) konieczna opieka innych osób.

.

Poziom zachowań

Poziom mechanizmów choroby - patogeneza

Kontekst: koncepcje natury człowieka

Poziom mechanizmów zdrowia - salutogeneza

Poziom czynników biologicznych, społecznych, psychologicznych

Poziom czynników biologicznych, społecznych,

Uwaga
Mowa

Myślenie

Spostrzeganie

Język i komunikacja

a)

b)

Emocje

Motywacja

Nastrój

etc.

c)

Świadomość

Orientacja

Inteligencja

Osobowość

Etc.

---