SWOBODY EUROPEJSKIE:

• Swobodny przepływ towarów,

• Swobodny przepływ pracowników,

• Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,

• Swobodny przepływ usług,

• Swobodny przepływ płatności i kapitału,

• Polityka konkurencji.

DZIEDZINY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO:

• Międzynarodowe Prawo Publiczne (umowy międzynarodowe)

• Prawo Konstytucyjne ((struktura i kompetencje organów)

• Prawo Administracyjne (aspekty gospodarcze, prawo podatkowe, celne)

• Prawo Handlowe (prawo instytucji finansowych, spółek kapitałowych, ubezpieczeń)

• Prawo Międzynarodowe Organizacji Gospodarczych (porządek prawny, zasady prawne, orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości)

ŹRÓDŁA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO:

1. Prawo Wspólnotowe Pierwotne:

• traktaty założycielskie, ustanawiające Europejską Wspólnotę Stali i Węgla z 1951 r., Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 r.,

• akt przewidujący bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego z 1976 r.,

• jednolity akt europejski z 1986 r.,

• traktat o Unii Europejskiej z Mastricht z 1992 r., z protokółami i aneksami,

• konwencję dotyczącą wspólnych instytucji Wspólnot Europejskich z 1957 r.,

• decyzję Rady dotyczące systemu dochodów własnych Wspólnot Europejskich z 1994

• umowy stowarzyszeniowe oraz umowy o przystąpieniu do Wspólnot państw trzecich,

• traktat amsterdamski z 1997 r., nowelizujący traktat o Unii Europejskiej z 1992 r.,

2. Prawo Wspólnotowe Wtórne:

• decyzje, dyrektywy,

• rozporządzenia,

• regulaminy instytucji wspólnotowych,

• prawo zwyczajowe,

• zalecenia i opinie,

• decyzje sui generis.

PODZIAŁ PRAWA WSPÓLNOTOWEGO:

• prawo wspólnotowe instytucjonalne (formalne), ta część prawa, która określa strukturę organizacyjną Wspólnot, a więc instytucje, ich skład i kompetencje oraz postępowania w zakresie stanowienia prawa wspólnotowego, a także procedury sądowe, stosunki zewnętrzne Wspólnot,

• prawo wspólnotowe materialne, ta część prawa, która określa i reguluje rzeczowy zakres działania Wspólnot,

• prawo pierwotne (umowne) tworzące jednolitą całość, przede wszystkim traktaty założycielskie, a więc traktaty ustanawiające trzy Wspólnoty Europejskie, z protokółami, załącznikami i Traktaty w sprawie przystąpienia nowych członków wraz z aktami przystąpienia,

• prawo wtórne, będące zespołem norm ustanowionych przez instytucje wspólnotowe w celu wykonania zadań traktatowych wspólnot,

• dopełniające prawo wspólnotowe czyli umowy międzynarodowe zawierane między państwami członkowskimi i służące wspieraniu realizacji celów Wspólnot.

KORELACJA I WSPÓŁZALEŻNOŚĆ:

Współzależność jako stan równowagi, w której powinny istnieć harmonia i zgodność interesów w ramach określonego systemu integracyjnego. Współzależność rozumie się jako zacieśnianie wzajemnych zależności, gdyż zazwyczaj sama zależność oznacza stan faktycznego jednostronnego braku autonomii w stosunkach międzynarodowych.

EUROPEJSKOŚĆ DZISIAJ:

Powinna być rozumiana jako zobowiązania wszystkich europejskich państw i społeczeństw do stworzenie zintegrowanego regionu społeczno-politycznego opartego o:

• wspólne założenia polityki ekonomicznej,

• wspólne zasady bezpieczeństwa,

• poszanowanie prawa,

• wolność, godność i prawa obywatela.

Podstawowy motyw - jedna wspólna Europa oparta na:

• woli scalania,

• odkrywania wspólnych korzeni,

• konstruktywne budowanie ogólnoeuropejskiej tożsamości.

TRAKTATY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH”

• Traktaty Rzymskie (EWG, EURATOM) - 25.03.1951

• Jednolity Akt Europejski, - 17.02.1986

• Traktat z Maastricht, - 07.02.1992 - wszedł w życie 01.11.1993

• Traktat Amsterdamski. - uchwalony 16-17.06.97. podpisany 02.10.1997, wszedł w życie 01.05.1999 r.

TRAKTAT PARYSKI:

18 kwietnia 1951 r. w Paryżu następuje podpisanie Traktatu powołującego do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, pierwszy akt, który powoływał podstawowe instytucje i mechanizmy integrujące Europę, stał się fundamentem, na którym powstała dzisiejsza Unia Europejska. Ustanowiono:

• Wysoką Władzę - organ wykonawczy,

• Komitet Konsultacyjny - przedstawiciele związków, konsumentów,

• Specjalną Radę Ministrów - organ wykonawczy niższego rzędu,

• Zgromadzenie Wspólnoty - późniejszy Parlament Wspólnot,

• Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot.

RELACJE MIĘDZY WSPÓŁZALEŻNOŚCIĄ A SUWERENNOŚCIĄ:

1. Suwerenność jest niewątpliwie obroną odrębności oraz wartości tradycyjnych.

2. Współzależności kładą nacisk na poszukiwanie rozwiązań unifikacyjnych i działań nowatorskich.

3. Suwerenność strzeże urządzeń wewnętrznych państwa i jego prawa wyłączności w licznych dziedzinach.

4. Współzależności domagają się przystosowania sfery wewnętrznej państwa do określonych standardów międzynarodowych.

5. Dla suwerenności celem nadrzędnym jest interes państwa i narodu.

6. Współzależności skłaniają często do przyjmowania jako interesu wspólnego czyli grup państw i regionów.

SUWERENNOŚĆ DZISIAJ:

1. Zewnętrzna - niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.

2. Wewnętrzna - jest to niezależność od wszelkiej władzy wewnątrz państwa - Sejmu od innych organów.

PRZYKŁADY KONCEPCJI I KONSTRUKCJI W DZIEDZINIE TZW. WSPÓLNEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ:

1961 - plan Ch. Foucheta proponujący utworzenia „Unii Narodów Europejskich”,

1970 - raport E. Davignona dotyczący wprost problematyki współpracy politycznej państw członkowskich,

1975 - słynny raport L. Tindemansa o wzajemnych współzależnościach - Unii Gospodarczej,

1981- A. Spinelli zwolennik idei federalistycznej Europy, dotyczący zmian instytucjonalnych,

1985 - H. Genscher i E. Colombo podjęcie w łonie Rady Wspólnot decyzji o wypracowanie traktatu „ o wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa”.

ZAŁOŻENIA:

• wypracowanie wspólnego stanowiska w stosunkach między partnerami UE,

• by takie stanowisko udało się wypracować z państwami wewnętrznymi,

• wypracowanie funkcji konsultacyjno - informacyjnej (reprezentować interesy wspólnot)

• potrzeby wypracowania stosownych kontaktów z państwami trzecimi i państwami wewnętrznymi, jednolita linia postępowania,

• utrzymanie pokoju i stabilności ekonomicznej,

• zapewnienie bezpieczeństwa państwa,

RADA UNII EUROPEJSKIEJ:

Najwyższy organ polityczny Unii , składa się z reprezentantów poszczególnych państw członkowskich, skład 15 członków wszystkich krajów członkowskich. Rada Unii obraduje w Brukseli lub Luksemburgu, decyzje podejmowane są kwalifikowaną większością głosów, każde państwo przewodniczy Radzie przez 6 m-cy.

Funkcje:

• główny organ prawotwórczy Wspólnot

• rozpatruje i akceptuje propozycje legislacyjne Komisji

• kształtuje porządek prawny Wspólnot

• zawiera układy z państwami trzecimi

• wspólnie z parlamentem ustala budżet

• dysponuje uprawnieniami wykonawczymi

KOMISJA EUROPEJSKA:

Organ wykonawczy, skład 20 członków, przedstawicieli krajów członkowskich, wybieranych na okres 5 lat. Zadania:

• propozycje nowych ustaw i kontrola wprowadzenia ich w życie

• propozycje nowych kierunków polityki Unii

Fundusze Komisji przeznaczone są głównie na modernizację rolnictwa, wspieranie rozwoju regionalnego, przekwalifikowanie bezrobotnych, siedziba w Brukseli.

PARLAMENT EUROPEJSKI:

Organ ustawodawczy, liczy 626 posłów wybieranych na okres 5 lat przez mieszkańców Unii w powszechnych i bezpośrednich wyborach (ostatnie wybory 1994). Posłowie reprezentują 10 frakcji politycznych w Parlamencie, członkowie Parlamentu pracują na co dzień w 18 komisjach w Brukseli. Pracami kieruje prezydent i 14 wiceprezydentów. Uprawnienia:

• zatwierdza budżet Unii,

• kontroluje prace komisji,

• podejmuje inicjatywy ustawodawcze,

• ma prawo zdymisjonować członków Komisji,

• uprawnienia konsultacyjne (Komisja - Parlament)

• konsultowane muszą być umowy międzynarodowe,

• dysponuje prawem veta w sprawach działań Rady,

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI:

Najwyższy organ sądowy Unii, skład 15 sędziów i 8 rzeczników generalnych mianowanych na 6 lat (co 3 lata członkostwo Trybunału jest częściowo odnawiane), rozsądza spory dotyczące prawa Unii i kontroluje wprowadzanie ich w życie, siedziba w Luksemburgu.

Adwokaci generalni - aktualnie 9, powoływani i mianowani na 6 lat, wyłaniają ze swego grona Adwokata Generalnego - zadania: publiczne przedstawianie bezstronnych i niezależnych wniosków, występuje tylko i wyłącznie w interesie publicznym. Trybunał jest sądem pierwszej i ostatniej instancji, czyli od orzeczenia nie służy odwołanie.

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY:

Kontrola i nadzór administracji. Liczy 15 członków, mianowanych przez państwa członkowskie na okres 6 lat (przez Radę po konsultacji z Parlamentem). Kontroluje wszystkie dochody i wydatki Wspólnot oraz ich poszczególnych organów. Kontrola ma charakter następczy, a nadzór charakter stały.

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI:

Jest instytucją odwoławczą od Sądu pierwszej instancji. Uprawnienia:

• konstytucyjno - prawne (postępowanie)

• administracyjno - prawne (postępowanie)

• odwoławcze (czy nie ma sprzeczności z prawem pierwotnym)

Zawsze orzeka w składach nieparzystych (proste - 3,5 sędziów, zawiłe - 7 sędziów), niekiedy skład jest parzysty, wtedy w orzekaniu nie uczestniczy sędzia rangą najniższy. W ramach TS funkcjonują Rzecznicy Generalni - 9 osób (co 3 lata zmiana) kadencja 6 lat pełnią funkcję ławy przysięgłych, orzeka o karze a nie o winie, wydaje ostateczne orzeczenie lub przekazuje sprawę do sądu, czuwa nad porządkiem prawnym, siedziba w Luksemburgu.

ROZPORZĄDZENIE:

Akt prawa Wspólnotowego, zarazem akt prawa wewnętrznego, wydaje go parlament, jako prawo wspólnotowe staje się częścią porządku prawnego wszystkich państw członkowskich.

DYREKTYWY:

Wydawane przez PE łącznie z Radą UE. Dyrektywy wiążą państwa członkowskie co do zasady lecz państwo członkowskie może samo określić środki i metody jakimi będzie dążyć do celu wynikającego z dyrektywy.

DECYZJE:

Mają charakter dyrektywy lub zalecenia, we wszystkich elementach obowiązują adresata, do którego są skierowane. Adresatami mogą być państwa członkowskie jak również osoby prawne i fizyczne, należy je traktować tak jak decyzje w prawie wewnętrznym kraju członkowskiego.

ZALECENIA I OPINIE:

Do osób fizycznych i prawnych należy traktować tak jak w prawie wewnętrznym krajów członkowskich. Różnica w charakterze czy bezwzględnie obowiązujące czy względnie obowiązujące. Ich realizacja rodzi skutki prawne i polityczne. Nie można ich zaskarżyć, wydawane są przez PE i Radę oraz Komisje.

STOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE:

Unia jest tworem gospodarczym, prawnym, politycznym. Jest nadbudową polityczno-prawną nad trzema wspólnotami (Euratom, EWWiS, WE), które leżą u podstaw unii jako całości. Unia nie ma charakteru powszechnego, współpracuje z innymi organizacjami międzynarodowymi oraz państwami. Państwa członkowskie mogą z unii występować i mogą być z niej wykluczone.

RÓŻNICE MIĘDZY PAŃSTWAMI ZACHODNIMI A WSCHODNIMI:

Kiedy na Zachodzie rozwijała się cywilizacja mieszczańsko burżuazyjna, na wschodzie przeważało społeczeństwo agrarne.

Kiedy na Zachodzie toczyła się walka o swobody demokratyczne, o zabezpieczenie socjalne, o prawa człowieka, to na wschodzie walczono o zwykłe przetrwanie, zachowanie języka, kultury o podstawową suwerenność.

W sferze politycznej kiedy na Zachodzie walczono o demokrację, to na wschodzie była walka w postaci powstań narodowych.

PROGRAMY POMOCY PAŃSTW:

ISPA, PHARE, SAPARD, (PHARE I, II; STEP I, II)

---