1. Proces powstawania budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich

Utworzenie w latach 50. XX w. nowych organizacji międzynarodowych tj. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratomu), doprowadziło do utworzenia dla każdej z tych Wspólnot osobnych przepisów finansowych, a w konsekwencji w 1967 r. do powstania pięciu budżetów:

- administracyjnego i operacyjnego EWWiS,

- administracyjnego, badań i inwestycji Euratomu,

- budżetu EWG.

Wszystkie budżety Wspólnot były zasilane składkami państw członkowskich. W 1968 r. wszedł w życie traktat, który zespolił budżety administracyjne EWWiS, Euratomu i EWG, a co za tym idzie solidarne pokrywanie wydatków administracyjnych trzech ww. Wspólnot. Poruszono wówczas problem autonomii finansowej EWG i Euratomu poprzez zastąpienie składek państw członkowskich dochodami własnymi wypracowanymi przez owe organizacje. Kolejnym krokiem unifikującym budżet WE było rozporządzenie Rady Ministrów z

21 kwietnia 1970 r., które łączyło budżet badań i inwestycji Euratomu z budżetem EWG. Pomiędzy rokiem 1971 a 23 lipca 2002 r. (data wygaśnięcia traktatu paryskiego) funkcjonowały dwa budżety: ogólny Wspólnot oraz operacyjny EWWiS. Od 23 lipca 2002 r. w ramach Unii Europejskiej obowiązuje jeden budżet ogólny WE.

Budżet ogólny WE nie pełni funkcji stabilizatora gospodarki, czyli funkcji jaką spełniają budżety państw członkowskich. Dochody ustalane są zawsze w sposób umożliwiający pokrycie planowanych wydatków. Nie odgrywa roli narzędzia polityki makroekonomicznej, gdyż jest opracowywany zgodnie z zasadą równowagi pomiędzy dochodami a wydatkami. Dopuszcza się jednak możliwość dodatniego, bądź ujemnego salda budżetu poprzez niewykorzystanie zebranych dochodów, wyższych dochodów niż planowano lub w wypadku gdy dochody są niższe niż zakładano. W budżecie ogólnym Wspólnot zdarzyło się to tylko dwa razy w latach 1984 i 1986. Od końca lat 80. opracowuje się sześcioletnie plany finansowe zwane inaczej „perspektywą finansową”. Określają one wielkość dochodów i wydatków WE w najbliższych latach. Uchwalanie perspektywy finansowej zajmuje ok. dwóch lat, a ostatecznego przyjęcia tego projektu dokonuje się na specjalnie zorganizowanym w tym celu szczycie Rady Europejskiej. Bardzo ważnym pojęciem dla budżetu ogólnego WE jest „appropriations for commitments”, czyli środki na zobowiązania, jakie mogą być w danym roku jak i w perspektywie kilku lat podjęte przez Unię Europejską. Ich wielkość nie może dokładnie odzwierciedlać wysokości wypłat z budżetu. Nie mogą one przekroczyć 1,335% PKB wszystkich państw członkowskich. Drugim ważnym pojęciem ograniczającym budżet są „appropriations for payments”, czyli środki na płatności. W tym przypadku określają one wysokość faktycznych wydatków z budżetu ogólnego w danym roku. Środki te nie mogą przekroczyć w ciągu roku budżetowego maksymalnego pułapu 1,27% PKB państw członkowskich WE. Wynika z tego, że zobowiązania mogą być wyższe od płatności i powinno się je rozpatrywać na przestrzeni kilku lat. Dopuszcza się możliwość przewyższania zobowiązań nad środki płatności, jednak w następnych latach proporcje te muszą być odwrócone w celu pokrycia zobowiązań z lat poprzednich. 1,27% PKB jest maksymalnym pułapem środków własnych UE na dany rok, które mogą być wydatkowane. Jednak w rzeczywistości wartość ta jest o wiele niższa od ww. progu granicznego, a określana jest w pozycji Total „appropriations for payments” i jest z reguły niższa od wartości maksymalnej. Przeciętna wielkość budżetu ogólnego WE waha się w granicach 1-1,9% PKB państw UE dla płatności. Margines bezpieczeństwa jaki pozostawia sobie Wspólnota europejska pozwala na powiększenie budżetu w przypadku nieprzewidzianych wydatków oraz w wyniku zbyt optymistycznych prognoz wzrostu gospodarczego państw UE. Prace nad budżetem opierają się na zasadach jedności oraz jednoroczności. Zasada jedności polega na zebraniu wszystkich postanowień budżetowych w jednym dokumencie, zaś zasada jednoroczności określa ramy czasowy w jakich powstaje budżet, czyli od 1 stycznia do 31 grudnia.

2. Dochody budżetu ogólnego WE

Od 1971 r. dochody do budżetu ogólnego WE systematycznie rosły, co było spowodowane głównie wprowadzeniem systemu zasobów własnych. Dochody i wydatki opracowuje się na podstawie jednostki rozrachunkowej, która zmieniała się na przestrzeni istnienia Wspólnot:

- 1951-1958 r.- EWWiS- dolar amerykański,

- 1958-1960 r.- EWWiS- dolar amerykański oparty na parytecie waluty złotej (Bretton Woods),

- 1958-1960 r.- EWG, Euratom- franki belgijskie (od 1961 r.- waluta złota),

- od 1977-1978 r.- WE- stały koszyk walut państw członkowskich (ECU),

- od 1999 r.- Euro oparte na stałym koszyku walut.

1. Wpłaty bezpośrednie z państw członkowskich

Wpłaty bezpośrednie państw członkowskich Unii Europejskiej stanowiły w latach 70. ok. 40% dochodów wspólnot. W miarę jak postępowało rozszerzenie członkostwa na inne kraje europejskie poszczególny wkład członków WE ulegał zmniejszeniu w wyrażeniu względnym. Jednak w aspekcie bezwzględnym wzrosły świadczenia z tytułu wkładów bezpośrednich pierwotnych sześciu krajów założycielskich, głównie z powodu ulg finansowych jakie otrzymały do roku 1978 Wielka Brytania, Dania i Irlandia. Dlatego główny ciężar finansowania wspólnot spadł na Niemcy i Francję. Od 1 stycznia 1975 r. budżet ogólny WE miał być finansowany już całkowicie z dochodów własnych organizacji. Nadal jednak pozostawiono możliwość finansowania budżetu z tytułu wpłat bezpośrednich dla państw, które nie zdążyłyby ujednolicić przepisów prawnych o podatku od wartości dodatniej. Ponieważ żadne państwo członkowskie nie potrafiło dostosować swojego prawa w określonym terminie zostały zachowane wpłaty bezpośrednie ustalane proporcjonalnie wg wysokości PKB danego państwa. Mimo tych zabiegów budżet UE przedstawiał się nader skromnie co wyraźnie hamowało procesy integracyjne. Każdorazowy wzrost wpłat bezpośrednich równał się z akceptacją tego procesu przez państwa członkowskie, co nie przyspieszało wzrostu środków budżetowych. W miarę upływu lat wkłady bezpośrednie stanowiły coraz mniejszy odsetek całości budżetu, by już w 1980 r. wynieść zaledwie 7,7%.

2. Opłaty wyrównawcze na artykuły rolne i składki cukrowe

Opłaty wyrównawcze na artykuły rolne zostały wprowadzone 1 stycznia 1971 r. Były to opłaty nakładane na towary importowane spoza obszaru WE i które wyrównywały różnice pomiędzy cenami światowymi a wspólnotowymi (wyższymi od cen światowych). Kolejnymi środkami budżetowymi były składki cukrowe, które zabezpieczały system organizacji rynku i produkcji cukru we Wspólnotach, w tym kosztów utrzymania zapasów. Obydwie opłaty były częścią wspólnej polityki rolnej, która w pełni realizowana była z budżetu ogólnego Wspólnot. Gdy w latach 1971-1974 ceny artykułów rolnych na światowych rynkach przekroczyły ceny we Wspólnocie, wprowadzono opłaty wyrównawcze eksportowe, które zahamowały masowy eksport artykułów rolnych z WE.

W latach 80. Wpływy te zaczęły tracić na znaczeniu ze względu na wzrost produkcji artykułów rolnych w krajach WE, większy udział innych źródeł finansowania budżetu ogólnego oraz wprowadzanie ceł. W 1989 r. stanowiły już tylko 5,2% dochodów Wspólnot, by w 2001 r. spaść do 1,9%.

3. Dochody z ceł

Wspólna unia celna została wprowadzona 1 lipca 1968 r. w ramach unii celnej Wspólnot Europejskich. W unii celnej kraj, przez którego granice towar jest importowany z kraju trzeciego, nie zawsze jest jego odbiorcą. Dla minimalizacji kosztów kontrahenci korzystają z najbardziej dogodnych i dostępnych środków transportu, dlatego kraje, które posiadają ową atrakcyjność przesyłu towarów, nie zawsze są odbiorcami dóbr. Pobierają cła, z których dochody wpływają do budżetu ogólnego wspólnot. Wielkość opłat celnych uzależniona jest od następujących czynników:

- wielkości importu,

- wysokości Wspólnej Taryfy Celnej,

- wysokości innych ceł nieobjętych taryfą.

Wspólnoty prowadzą negocjacje z wieloma organizacjami międzynarodowymi, a także pojedynczymi państwami, co powoduje redukcję ceł na wiele artykułów z tych ośrodków. Zniesienie ceł obowiązuje także przy przystępowaniu do WE nowych państw członkowskich. Jednak mimo tych wszystkich ww. ulg, cła stanowią ważne źródło dochodów WE.

Dochody z ceł na artykuły przemysłowe zaczęto odprowadzać do budżetu od 1 stycznia

1971 r. Wpłacano wówczas tylko 50% wszystkich ceł. Poziom 90% nałożonych opłat celnych odprowadzanych do budżetu osiągnięto dopiero 1 stycznia 1975 r. W latach 1971-1979 dochody WE z tytułu artykułów przemysłowych wyraźnie wzrastały, co spowodowane było zwiększeniem importu, a także poszerzeniem się Wspólnoty o trzy nowe państwa. Spadek dochodów WE z tytułu ceł zaczął maleć w latach 80. co było głównie spowodowane liberalizacją handlu oraz wprowadzeniem w 1979 r. nowego podatku VAT. Spadek o 15,5% nie oznacza spadku nominalnego dochodów z ceł, ponieważ wpływy podwoiły się.

24 czerwca 1988 r. do produktów na które nakładane są cła dołączyły produkty przemysłu węglowego i stalowego. W 1990 r. cła stanowiły 22,1% dochodów do budżetu, zaś w 2000 r. już tylko 13%, co było spowodowane wzrostem dochodów WE z innych źródeł niż opłaty celne.

4. Podatek od wartości dodanej

Od 1 stycznia 1971 roku jednym z źródeł wpływów budżetowych miał być podatek od wartości dodanej, czyli VAT. Głównym warunkiem odprowadzania tego podatku do budżetu ogólnego miała być harmonizacja podstaw jego opodatkowania oraz stawek podatkowych dla wszystkich krajów członkowskich. Rada Ministrów już w styczniu 1967 r. podała wskazówki dotyczące harmonizacji, oparte na wzorcach francuskich. Jednak trudności związane z ujednoliceniem przepisów uniemożliwiły szybkiego zakończenia prac. Potrzebne było aż 6 dyrektyw, a szczególnie ostatnia z maja 1977 r., która od 1 stycznia 1978 r. została włączona do ustawodawstw państw członkowskich. Głównymi postanowieniami VI dyrektywy były:

- ujednolicenie stawek podatkowych,

- wpływy z VAT staną się źródłem dochodów budżetu WE jeżeli przynajmniej 3 państwa zastosują się do tej dyrektywy.

W terminie dyrektywę przyjęła tylko Belgia, dlatego też odprowadzanie podatku od wartości dodatniej rozpoczęto dopiero w 1979 r. Do tego nakazu nie przystosowały się Niemcy, które zagrożone sprawą przed Trybunałem Sprawiedliwości dopiero w 1980 r. przystosowały swoje prawo do przepisów Wspólnoty. Państwa, które dołączyły później do WE musiały zamiast tego podatku wpłacać wkłady proporcjonalne do swoich dochodów. Od 1989 r. wszystkie państwa były pod ty względem traktowane na równi. Narodowa podstawa wymiaru podatku od wartości dodanej jest sumą obrotów podlegających VAT na poziomie konsumpcji w danym państwie członkowskim. Obliczanie tej podstawy jest zależne od wysokości dochodów z tytułu VAT oraz średniej stopy VAT, obliczanej na dany rok na podstawie danych z ostatnich dwóch lub trzech lat. Co roku określana jest stawka wpływów do budżetu z tytułu VAT. W 1979 r. było to 0,78%, zaś w 1986 r. 1,6%, by w latach 1995-1999 spaść do 1 %. Na podstawie uchwały Rady Ministrów z 1988 r. podstawa, od której oblicza się podatek VAT nie mogła przekraczać 55% PKB państwa członkowskich (zmieniło się to w 1995 r., kiedy to procent ten wyniósł 50%). Zyskały na tym biedniejsze państwa WE.

5. „Czwarte źródło” dochodów

W 1988 r. w celu pokrycia dodatkowych wydatków i zapewnienia równowagi budżetowej zostały wprowadzone wpłaty państw członkowskich proporcjonalnie do ich PKB. Stawka obciążeniowa jest jednakowa dla wszystkich krajów i stanowi iloraz wielkości dodatkowych wydatków budżetowych niepokrywanych innymi wpływami do budżetu ogólnego oraz 1% PKB wszystkich państw członkowskich. Jest to jedno z najbardziej sprawiedliwych obciążeń poszczególnych krajów. Im mniejsze dochody do budżetu z innych źródeł, tym większe z „czwartego źródła”, dzięki temu zachowywana jest równowaga budżetowa. W dzisiejszych czasach można zaobserwować tę tendencję w wyraźnym zmniejszaniu udziału ceł w finansowaniu budżetu WE. Wpłaty przekazywane są pierwszego dnia pierwszego miesiąca w wysokości 1/12 ogólnej sumy. W 1988 r. ograniczono górną granicę corocznych wpływów z tytułu „czwartego źródła” do 1,2% PKB WE, a w 1999 r. został on zwiększony do 1,27% PKB WE.

6. Pozostałe dochody budżetowe

Z powodu marginalnego znaczenia pozostałych dochodów w budżecie WE, ujmowane są w zestawieniach statystycznych w rubrykach „inne”. Należą do nich m.in.:

- podatki od płac nakładanych na pracowników WE,

- ubezpieczenia społecznego pracowników Wspólnot,

- odsetki od wkładów WE, zdeponowane w bankach,

- kwoty niewykorzystane w poprzednim roku budżetowym,

- opłaty na pokrycie kosztów administracyjnych.

W Latach 70. pozostałe dochody WE wynosiły ok. 40%, co możemy tłumaczyć zaliczeniem do tej pozycji wpłat bezpośrednich państw członkowskich. Dopiero w latach 80., kiedy zaczął funkcjonować system podatku VAT, udział tego działu znacznie zmalał do ok. 7,7%. W latach 90. odsetek tego typu wpływów jeszcze bardziej zmalał, by w roku 2000 wynieść 4,3%

3. Wydatki z budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich.

Wydatki z budżetu ogólnego stale rosną. Jedynie w trzech przypadkach odnotowano zmniejszenie wydatków: w roku 1989, 1994 i 2000.

Mimo ciągłego wzrostu tych wydatków stanowią one obecnie jedynie 2,5% wydatków publicznych państw członkowskich UE. Są one ustalane w pierwszej kolejności i nie mogą przekraczać określanego na dany rok pułapu dochodów Wspólnot.

Traktat z Luksemburga z 22 kwietnia 1970 roku podzielił wydatki z budżetu ogólnego WE na obligatoryjne i nieobligatoryjne. Znacznie zwiększyła się wtedy rola Parlamentu Europejskiego w kwestiach budżetowych poprzez możliwości wprowadzania poprawek do wydatków nieobligatoryjnych i możliwość odrzucenia budżetu.

Wydatki obligatoryjne to takie , które władze powinny uwzględnić aby umożliwić wspólnotom wywiązanie się z wszelkich zewnętrznych i wewnętrznych zobowiązań wynikających z różnych traktatów (najlepszym przykładem jest wspólna polityka rolna).

Pojęcia wydatków obligatoryjnych i nieobligatoryjnych zostały ustalone w deklaracji z 30 czerwca 1982 roku. Z kolei w październiku 1993 ustalona została procedura koncyliacyjna określająca poziom wydatków obligatoryjnych w budżecie ogólnym.

1. Finansowanie wspólnej polityki rolnej

Wspólna polityka rolna pochłania duży procent wydatków z budżetu ogólnego WE. Wpływ ma na to kilka czynników. Przede wszystkim WPR jest dobrze zintegrowaną dziedziną we WE. Duże znaczenie ma także polityka gwarantowania cen produktów rolnych oraz inne względy polityczne (nacisk grup interesów i krajów beneficjentów).

Podstawową zasadą wspólnej polityki rolnej jest pokrywanie jej kosztów przez państwa członkowskie.

Narzędziem realizacji aktywności finansowej w obszarze polityki rolnej jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (FEOGA) powołany z rozporządzenia Rady Ministrów o finansowaniu WPR nr 25/62 z 24 kwietnia 1962. W lutym 1964 wydano rozporządzenie nr 17/64 uzupełniające które podzieliło fundusz na Sekcję Orientacji i Sekcję Gwarancji.

Sekcja Orientacji zajmuje się głównie finansowaniem wszelkich przedsięwzięć wiążących się z restrukturyzacją rolnictwa.

Dominującą jednak sekcją jest Sekcja Gwarancji zajmująca się finansowanie wydatków związanych z organizacją rynków rolnych, są to między innymi:

- subsydia eksportowe

- środki interwencji na rynku wewnętrznym (premie związane z produkcją lub przetwórstwem i premie związane z przechowywaniem zapasów)

- kwoty kompensacyjne (kwoty przystąpienia i monetarne)

Wydatki z Sekcji Gwarancji rosły z roku na rok. W 1973 wynosiły 4 mld j.r., w 1982 ponad 11 mld j.r., w 1986 - 22 mld ECU a w 1995 - 34,5 mld ECU. W roku 2001 wydatki te doszły do 42 mld euro.

Do roku 1977 wydatki z Sekcji Gwarancji stanowiły 98% wszystkich wydatków na politykę rolną. Później nastąpił systematyczny spadek udziału Sekcji Gwarancji na rzecz Sekcji Orientacji tak, że w roku 2001 wynosił on już tylko 52,3%.

Spadek ten jest spowodowany przez wprowadzenie reform jakie mają miejsce od 1980 roku. Reformy były konieczne gdyż nastąpił ogromny wzrost kosztów WPR spowodowany m. in.:

- przejściem WE z pozycji importera netto do pozycji eksportera netto

- rosnących nadwyżek produktów rolno-spożywczych

- spadku oraz pogłębienia się różnic dochodów farmerów

- przystąpienia do ugrupowania Grecji, Hiszpanii i Portugalii

Bardzo ważne okazały się decyzje dotyczące dyscypliny budżetowej podjęte przez Radę Europejską w Brukseli w 1988 i w Edynburgu w 1992r. Ich podstawą były propozycje wysunięte przez Komisję określane jako I i II pakiet Deolrsa.

W Brukseli Rada Europejska określiła tzw. Perspektywę finansową na lata 1988-1992 (I pakiet Delorsa) czyli strategię średnioterminową dotyczącą dyscypliny planowania i kontroli wydatków i dochodów WE.

Decyzja Rady Ministrów z 24 czerwca 1988 ustaliła, że od 1989 roku roczne tempo wzrostu wydatków z Sekcji Gwarancji nie będzie wyższe niż 74% rocznej stopy wzrostu PKB Wspólnot. Zmiana tego pułapu możliwa jest jedynie na wniosek Komisji przy zgodzie Rady i Parlamentu Europejskiego.

Wskaźnik 74% podtrzymano także w Edynburgu na lata 1993-1999 oraz w znowelizowanej decyzji Rady Unii nr 729/94 z 31 października 1994r., dotyczącej dyscypliny budżetowej.

W 1999 roku Komisja Europejska opracowała dokument - Agenda 2000, który między innymi zawierał propozycję finansowania WPR.

24- 25 marca 1999r. w Berlinie Rada Europejska ustaliła perspektywę finansową na lata

2000-2006 oraz zaakceptowała zawarte w Agendzie 2000 propozycje zmian finansowania WPR, głównie zmniejszenie podtrzymania cen rynkowych oraz bezpośredniej pomocy dla rolników.

2. Finansowanie polityki strukturalnej.

Przemiany strukturalne ekonomiczne i społeczne finansowane są z Funduszy Strukturalnych:

- Europejski Fundusz Socjalny - EFS

- Sekcja Orientacji FEOGA

- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - EFRR

- Instrument Finansowy Orientacji Rybołówstwa

W 1988 roku Komisja Europejska opracowała reformę Funduszy Strukturalnych dotyczącą funkcjonowania systemu finansowania wspólnej polityki strukturalnej, jej zasad, celów oraz zdecydowano o realnym podwojeniu środków przeznaczanych na tę politykę. Reformę wdrażano od 1 stycznia 1989 do 1993 roku.

W 1993r. utworzono Fundusz Spójności, niezależny od Funduszy Strukturalnych, mający na celu pomoc nie konkretnym regionom a krają członkowskim uznanym za najmniej rozwinięte.

Przede wszystkim Fundusz Spójności finansuje przedsięwzięcia z dziedziny rozwoju infrastruktury transportu i komunikacji oraz projektów związanych z ochroną środowiska naturalnego. Fundusz ten finansuje owe projekty w 80-85% jednakże nie mogą one być już dofinansowywane z Funduszy Strukturalnych.

W czerwcu 1999 roku Rada Europejska przyjęła nowe postanowienia dotyczące polityki strukturalnej na lata 2000-2006. Ustalono wtedy zmniejszenie celów priorytetowych z 7 do 3 i redukcje możliwej pomocy finansowej z Funduszy Strukturalnych do 4% PKB danego państwa członkowskiego.

Wydatki z Funduszy Strukturalnych w 2001r. to 28% ogólnego budżetu, a z Funduszem Spójności w roku 2002 wydano w sumie 34 mld euro czyli 34,% wszystkich wydatków z ogólnego budżetu.

3. Wydatki na politykę strukturalną w rolnictwie.

Tą dziedziną zajmuje się Sekcja Orientacji FEOGA i zgodnie z art. 11 rozporządzenia Rady Ministrów nr 17/64 finansuje ona przedsięwzięcia związane z:

- polepszeniem warunków produkcji w rolnictwie

- ukierunkowaniem produkcji rolnej

- usprawnieniem obrotu artykułami rolnymi

- poprawą struktury i wyposażenia gospodarstw rolnych i związanej z tym infrastruktury

- dostosowaniem struktury podaży do struktury popytu w rolnictwie

W 1973r. górna granica wypłat została ustalona na 325 mln j. r. lecz zawsze była przekraczana. W rezultacie w 1979r. zmieniono tą granicę na 3600 mln j. r. na każde 5-lecie.

4. Finansowanie polityki socjalnej

Finansowaniem polityki socjalnej zajmuje się głównie EFS - Europejski Fundusz Socjalny, który powstał w 1960r. na mocy art. 123-125 (obecnie146-148) traktatu rzymskiego o utworzeniu EWG. Fundusz finansował projekty z dziedziny poprawy warunków życia pracobiorców, zwiększenia zatrudnienia i przekwalifikowywania pracowników. Do 1970r. nie obowiązywały żadne limity przy rozdzielaniu środków. Wystarczyło umiejętnie składać wnioski. Jednak w 1971r. wprowadzono ścisłe ograniczenia i nowe programy m. in. szkolenia zawodowe kobiet i włączenie do pracy niepełnosprawnych.

W latach siedemdziesiątych wydatki z tego funduszu były niewielkie np. w latach 1971-1975 wydano 394,3 mln j. r. W kolejnych latach sumy przeznaczane na ten fundusz rosły systematycznie.

5. Wydatki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Postanowienia traktatu rzymskiego o utworzeniu WE o wspieraniu harmonijnego rozwoju państw członkowskich nie były realizowane do połowy lat 70. Do tego czasu pomoc dla regionów zacofanych była doraźna i na niewielką skalę.

Na początku polityka regionalna realizowana była przez środki takich instytucji jak Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Socjalny, Sekcja Orientacji FEOGA i EWWiS polegała jedynie na koordynowaniu polityk państw członkowskich tak aby nie dochodziło do błędów przy rozdziale subwencji. Środki te były nie skuteczne z powodu ich rozproszenia i szczupłości.

W roku 1969 Komisja wystosowała do Rady Ministrów propozycję „w sprawie organizacji środków Wspólnoty w przedmiocie rozwoju regionalnego”. Dokument ten oprócz przedstawienia konkretnych propozycji w dziedzinie polityki regionalnej i analizy dotychczasowych osiągnięć, postulował o utworzenie specjalnego funduszu regionalnego. Takowy został utworzony 18 marca 1975r. i nazwano go Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego. Jego środki przyznawane były w dwóch dziedzinach: rozwoju przemysłu i usług (mając na celu utworzenie nowych i utrzymanie istniejących miejsc pracy) oraz inwestycje infrastrukturalne (rozwój regionów górskich i najbardziej zacofanych). W latach 1975 - 1977 wydano z EFRR 1300 mln j.r.

W 1978 ustalono program polityki regionalnej na 3 lata z budżetem w wysokości 1494,8 mln e.j.r.

W latach 80 przystąpiły do Wspólnoty państwa o niższym poziomie rozwoju i wymagające większej pomocy finansowej, szczególnie z EFRR. W tym czasie dochodziło do kłótni między członkami WE w sprawie rozdziału środków z EFRR. Porozumienie osiągnięto w 1985r. kiedy to zagwarantowano każdemu państwu WE minimalne kwoty dofinansowania.

Po reformie Funduszy Strukturalnych z 1988r Komisja przedstawiła raport dotyczący EFRR, który wykazał liczne błędy i niesprawiedliwości w dziedzinie rozdziału i wykorzystania środków z EFRR. Wydano ponad 24 mld ECU a efekty były wysoko niezadawalające. Dlatego 1 stycznia 1989r. wprowadzono nowe zasady wspomagania rozwoju regionów. W reformie na lata 1989-1993 ustalono ścisłe zasady działań i grupy regionów, które otrzymają wsparcie. W tych latach zwiększono także znacznie wydatki EFRR na realizację tych zadań. Dzięki uściśleniu kryteriów rozdział środków EFRR był bardziej sprawiedliwy i trafiły one do najbardziej potrzebujących krajów czyli Hiszpanii, Grecji, Portugalii, Irlandii i włoskiego Mezzogiorno.

Od 1994r. znacznie zwiększono środki EFRR i stał się on największym spośród Funduszy Strukturalnych.

6. Wydatki z Instrumentu Finansowego Orientacji Rybołówstwa.

IFOR powstał na mocy rozporządzenia Rady Ministrów nr 3760/93 1 stycznia 1994r.. Jego zadaniem jest finansowanie rybołówstwa i polityki rybnej. W latach 1994-2000 wydano z tego Funduszy 1,9 mld ECU a w 2001r. ponad 201 mln euro.

7. Wydatki na badania i rozwój.

Pierwsze wspólne programy badawcze zatwierdzono 14 stycznia 1974r. przez rozporządzenie Rady Ministrów nr 129 o realizacji polityki WE w zakresie badań i technologii.

Konkretniejsza współpraca rozwinęła się dopiero w początkach lat 80, gdy wprowadzono program ramowy badań naukowych na lata 1984-1987 (First Framework Program).

Fundusze przeznaczane na kolejne programy były systematycznie zwiększane. Na pierwszy wydano 3,75 mld ECU a na szósty, obecnie realizowany już 17,5 mld euro. Największe znaczenie mają programy związane z nowoczesnymi technologiami informatycznymi, telekomunikacyjnymi, materiałowymi i przemysłowymi oraz racjonalnym wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.

Projekty w ramach programów ramowych są finansowane w 50% - resztę muszą wyłożyć jednostki realizujące dany projekt. Możliwe jest również prowadzenie badań we wspólnych ośrodkach badawczych lub w jednej z siedzib Wspólnego Centrum Badawczego. Wtedy finansowane są w 100% przez WE.

8. Wydatki na działalność zewnętrzną Wspólnot

Środki z zakresu działań zewnętrznych WE są przekazywane do krajów basenu śródziemnego, Ameryki Łacińskiej, Afryki, Azji oraz od 1990r. dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej.

Pomoc przyjmuje różny charakter. Po pierwsze jest do pomoc techniczna, ekonomiczna, finansowa także transporty żywności czy działania na rzecz ochrony praw człowieka czy ochrony środowiska.

Po drugie jest to finansowanie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Np. finansowanie działań mających na celu utrzymanie pokoju, akcji rozbrojeniowych, działań zapewniających rozwój i konsolidację demokracji na świecie.

Na początku lat 70 wydatki na politykę zewnętrzną były bardzo niski i kształtowały się poziomie 0,1% wszystkich wydatków wspólnot. Później nastąpił okres stopniowego wzrostu wydatków Ne te cele. Wyraźny wzrost nastąpił w latach 90 tak, że po 1994r. te wydatki plasowały się na poziomie około 5% budżetu ogólnego WE. Dalszy rozwój polityki zewnętrznej ukształtował wydatki WE w 2001r. na 5774 mld euro. Świadczy to o rosnącym zaangażowaniu UE w sprawy międzynarodowe.

9. Wydatki administracyjne.

Wydatki administracyjne są przede wszystkim związane z funkcjonowaniem instytucji wspólnot np. płace dla personelu, tłumaczenia dokumentów, wydatki na nieruchomości i materiały itp. Najwięcej środków wymaga funkcjonowanie Komisji Europejskiej.

Wydatki administracyjne są relatywnie niskie i nigdy nie przekraczały 6% wydatków z budżetu ogólnego. W okresie od 1980r. do 1992r. były one najniższe i nie przekraczały 5%. W roku 2001 wydano 4,687 mld euro co stanowi 5,8% budżetu ogólnego WE.

Najwięcej środków na administrację Wspólnot wydawanych jest w Belgii (60%) i Luksemburgu (20%).

10

---