1.Proces integrowania się Europy
a) przyczyny:
utrzymanie pokoju, wykreowanie nowego, powojennego układu bezpieczeństwa (również ekonomicznego)
b) cele:
wyeliminowanie źródeł głębokich konfliktów (np. powstałych z sentymentów nacjonalistycznych); Idea unii zawierała głębokie przekonanie jej zwolenników, iż kataklizmy na miarę obu wojen światowych nie mogą się powtórzyć
2. Europejska Wspólnota Węgla i Stali (European Coal and Steel Community)
Początkiem procesu tworzenia zintegrowanej Europy było powołanie w 1951 roku Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Sześć krajów: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podpisało w kwietniu 1951 roku tzw. Traktat paryski, przewidujący powołanie do życia ECSC. Postanowienia traktatu zaczęły obowiązywać od lipca następnego roku.
low politics – to sprawy, co do których konsens jest łatwo osiągalny, to strategia biurokratyczna i depolityzacja
high politics – to polityka związana z zagadnieniami polityki zagranicznej lub obronnej państw członkowskich
Głównym celem Wspólnoty było stworzenie wspólnego rynku węgla, żelaza i stali poprzez wprowadzenie ograniczonej unii celnej, a więc osiągnięcie bardzo wymiernych korzyści ekonomicznych (racjonalna specjalizacja i wydajność).
organy ECSC
ECSC miała quasi-rząd zwany Władzą Najwyższą (High Authority)/ Komisja, składający się z 9 członków, nominowanych przez państwa członkowskie. Zadaniem jej było inicjowanie i podejmowanie wspólnych decyzji oraz nadzorowanie ich wykonania. Decyzje te miały być wykonywane w interesie Wspólnoty jako całości. Władza podejmowała decyzje dot. Np. inwestycji oraz poziomu wydobycia węgla lub produkcji stali. Miała prawo do nakładania kar na państwa członkowskie.
Quasi-parlament, czyli Zgromadzenie Europejskie (European Essembly). W jego skład wchodzili deputowani nominowanie przez parlamenty narodowe sześciu krajów członkowskich.
Powołano także Radę Ministrów (Council of Ministers), w której zasiadali ministrowie z państw członkowskich (reprezentowała rządy).
3. Europejska Wspólnota Gospodarcza
Wykorzystano doświadczenia z ECSC, by skonstruować bardziej ambitne przedsięwzięcie, w ramach którego rozszerzono by zakres uprawnień regulacyjnych nowej organizacji. W Rzymie w marcu 1957 roku powstała Europejska Wspólnota Gospodarcza (European Economic Community –EEC) na mocy Traktatów rzymskich, podpisanych przez sześć krajów. Na mocy pierwszego powołano do życia EEC – przewidywano stworzenie unii celnej i wspólnego rynku, opartego na swobodnym przepływie pracowników i kapitału oraz wspólnych polityk w zakresie rolnictwa, transportu i konkurencji. Drugi Traktat rzymski powołał do życia kolejną, trzecią Wspólnotę (regionalną organizację), Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, zwanej w skrócie Euratom. Jej celem była współpraca krajów członkowskich w zakresie pokojowego wykorzystania energii atomowej.
Od 1967 roku zaczęto stosować określenie „Wspólnota Europejska” (European Community) po wejście w życie Traktatu fuzyjnego (Merger Treaty) z 1965 roku. Ustanawiał on jedną Komisję oraz jedną Radę trzech Wspólnot Europejskich
4. Lata 70’
Lata 70-te XX wieku to okres zahamowania dynamiki rozwoju procesu integracji. Przyczyn było kilka, lecz znaczącą okazała się kwestia postrzegania integracji przez prezydenta Francji, Charlesa De Gaulle. Odrzucił on możliwość wyposażenia Wspólnoty w instytucje dysponujące ponadnarodowymi kompetencjami, prezentując tym samym nieufność wobec stylu integracji. W 1961 roku zaproponował on koncepcję stworzenia „unii państw” opartej na międzynarodowych porozumieniach (Plan Foucheta).
Znaczący wpływ miał też konflikt między państwami członkowskimi Wspólnoty: tymi, którzy należeli do EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu), a tymi, które do niego nie należały. Francja dwa razy (lata 1963 i 1967) zgłosiła weto wobec aplikacji zgłoszonej przez GB. Wpływ na wydarzenia tamtego okresu miał również tzw. kryzys paliwowy wywołany podniesieniem cen ropy naftowej przez kraje arabskie.
5. Koniec lat 70’ i lata 80’.
Pod koniec lat 70’ powstał Europejski System Walutowy (European Monetary System –EMS), jako instytucjonalny i proceduralny mechanizm służący stworzeniu „strefy stabilności monetarnej”. EMS został oparty na 4 elementach:
Mechanizmie Kursu Wymiany (Exchange Rate Mechanism)
Mechanizmach kredytowych
Europejskim Funduszu Współpracy Walutowej (European Monetary Co-operation Fund)
ECU (European Currency Unit)
Pierwsza połowa lat 80’ to przełom – przewodniczącym Komisji zostaje J.Delors i zapoczątkowuje on zmiany w postaci usunięcia barier (3 rodzaje barier: fizycznych – a więc kontroli celnych, technicznych – m.in. reforma bankowych i finansowych procedur i fiskalnych – co dotyczyło głównie harmonizacji systemu podatkowego) utrudniających funkcjonowanie wspólnego rynku (common market). Oznaczało to przekształcenie Wspólnoty z unii celnej i strefy wolnego handlu w pełni zintegrowany rynek o zasięgu regionalnym. W 1986 roku podpisano Jednolity Akt Europejski, stał się on integralną częścią Traktatu rzymskiego.
6. Traktat z Maastricht (luty 1992 r.)
Główne postanowienia:
Kontynuowanie procesu tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej (EMU). Decydujący etap w tym procesie powinien doprowadzić so stworzenia wspólnej waluty (euro) i Centralnego Banku Europejskiego (CEB).
Ustanowienie UE składającej się z trzech filarów: Wspólnoty Europejskiej, Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.
Wprowadzenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Po pierwsze: zagwarantowanie niepodległości, interesów i niepodległości Unii, po drugie: wzmocnienie bezpieczeństwa Unii, po trzecie: zachowanie pokoju i wzmocnienie bezpieczeństwa międzynarodowego, po czwarte: promowanie współpracy międzynarodowej, po piąte: rozwój i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa.
Wprowadzenie procedury współdecydowania (co-decision procedure) jako sposobu podejmowania decyzji w ramach struktury Unii, co zostało odebrane jako krok w kierunku wzmacniania roli Parlamentu w procesie legislacyjnym.
Traktat amsterdamski (z 1 maja 1999r.) wprowadzał zasadnicze zmiany dotyczące współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (reforma filaru III) . Kolejne konferencje i traktat nicejski za zasadniczy cel traktowały kwestię instytucjonalnego przygotowania Unii do rozszerzenia jej składu.
7. Unia Europejska jako system instytucjonalny – proces decyzyjny
Proces decyzyjny to w zasadzie dwa wzajemnie powiązane procesy:
Strategia transnarodowych przetargów: to proces delegowania określonych uprawnień w zakresie kształtowania polityk sektoralnych na poziom transnarodowy. W ten sposób dąży się do osiągnięcia pewnych celów po wprowadzeniu w życie konkretnych rozstrzygnięć typu regulacyjnego.
Strategia międzyrządowych przetargów: chodzi o proces kształtowania instytucji, wyposażonych w uprawnienia legislacyjne, wykonawcze i sądowe. Organizacja kompetencji legislacyjnych jak i egzekutywnych opiera się na zasadzie dualizmu:
Rada UE reprezentuje interesy państw członkowskich
Parlament zaś obywateli UE
Uprawnienia władzy wykonawczej (egzekutywy) zostały przekazane Radzie UE i Komisji, co oznacza, że istnieją w jej ramach dwa poziomy organizacyjne – poziom rządowy i poziom Komisji. Pojawiła się tzw. wspólnotowa metoda decydowania, wynikająca z praktyki „dzielenia się” Rady uprawnieniami legislacyjnymi:
Rada decyduje o przyjęcie bądź odrzuceniu projektu legislacyjnego, w większości przypadków, stosując zasadę większości kwalifikowanej; może zawetować każdy projekt. Rada UE posiada również mechanizmy, pozwalające kontrolować Komisję, tworząc komitety, których zadaniem jest monitorowanie administracyjnych decyzji Komisji. To tzw. komitologia, czyli delegowanie uprawnień wykonawczych na rzecz specjalnie w tym celu stworzonych agencji.
Komisje UE dysponuje monopolem w zakresie zgłaszania inicjatyw legislacyjnych
Rola Parlamentu sprowadza się do bycia organem współdecydującym; ma możliwość użycia weta legislacyjnego, jeżeli jego żądania nie spotkały się z aprobatą Rady UE.
UE jest reżimem politycznym, formą zorganizowania władzy publicznej za zastrzeżeniem, że na poziomie ponadnarodowym.
8. Cechy charakterystyczne reżimu politycznego Unii
Zasada podziału (separacji władzy). Rada i Komisja podzielają funkcje egzekutywie, a Rada i Parlament funkcje legislacyjne. Rada Unii występuje więc jako aktywny i kreatywny aktor zarówno w układach legislacyjnych, jak i wykonawczych.
Władza najwyższa, którą trudno określić. Komisja to ciało kolegialne, a jej prezydent ma jedynie status primus inter pares. Rada Unii ma bardzo dwuznaczny charakter, z jednej strony to organ politycznej kooperacji państw członkowskich, z drugiej to nosiciel uprawnień legislacyjnych. Parlament z kolei ma raczej wpływ na decyzje niż je tworzy.
Instytucjonalna niezależność egzekutywy od legislatywy. W państwach Europy Zachodniej występuje zjawisko koncentracji władzy (przynajmniej w sferze formalnej). Parlamenty skoncentrowały w swoich rękach zasadnicze uprawnienia władcze stając się jądrem władzy politycznej, a parlamentarna większość jest w stanie je wykonywać i egzekwować, bez konieczności kooperowania z innymi instytucjami.
Proces tworzenia prawa wspólnotowego cechuje znaczny stopień rozproszenia. Rada Unii, Komisja, czy Parlament nie są w stanie faktycznie kontrolować jego przebiegu, co umożliwia podmiotom z zewnątrz uzyskanie wpływu na treść przygotowanych rozstrzygnięć (np. grupom interesu, organizacjom lobbystycznym, koalicjom interesów narodowych, czy regionalnych). W efekcie czego zasady i regulacje powstają jako efekt przetargów i negocjacji, zarówno publicznych, jak i prywatnych podmiotów. Proces penetrowania Komisji przez grupy interesu przypomina model pluralistyczny – warunkiem jednak jest profesjonalizm tychże grup interesu, ich niezawodność i eksperckie przygotowanie. Szczególnie znaczenie mają dla niej grupy biznesowe, a nie promocyjne (promujące jakieś wartości, np. prawa zwierząt).
W UE dominuje formuła transnarodowych przetargów administracyjnych (negocjacje europejskich i narodowych technokratów). Politykę tę charakteryzuje dynamiczny układ powiązań między legislatywą a egzekutywą, który wypracowują przede wszystkim partie polityczne i system partyjny.
Krótka dygresja profesora: w Europie Zachodniej ukształtował się określony typ wyborczej kultury politycznej, oparty m.in. na uproszczonym schemacie identyfikacji partyjnej (programowej). Brak partii politycznych i formuły rządów partii oznacza nieobecność efektywnych instrumentów służących koordynacji programowego oblicza polityki Unii.
Unia Europejska jest określana mianem „państwa regulacyjnego”. Ta polityka regulacyjna to proces tworzenia zasad pozwalających na sterowanie produkcją , dystrybucją oraz wymianą dóbr, usług i kapitału w ramach rynku europejskiego. Oznacza to przejście do państwa, którego zadaniem staje się korygowaniem funkcjonowania rynku (usuwanie niedomagań) poprzez tworzenie zasad.
W ramach regulacji występują dwa zjawiska: PAŃSTWO REGULACYJNE
Integracja negatywna – czyli działania de regulacyjne; oznacza likwidację barier w ramach tworzonego wspólnego rynku (np. technicznych, czy fiskalnych), które hamowałyby proces swobodnej cyrkulacji dóbr, usług, kapitału, czy pracy.
Integracja pozytywna – gdy zostanie osiągnięta integracja na poziomie negatywnym, pojawia się potrzeba re-regulacji, a więc podstawowym celem staje się harmonizacja istniejących standardów narodowych.
9. Instytucje Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej
To instytucja powołana do życia w 1974 roku na szczycie politycznym w Paryżu. W skład Rady wchodzą reprezentanci państw członkowskich na szczeblu ministerialnym, uprawomocnieni do działania w imieniu tych państw członkowskich. Rada UE składa się z ministrów, wchodzących w skład gabinetów, którzy są nominowani przez państwa członkowskie (po jednym z każdego kraju). Oznacza to, iż skład personalny Rady zmienia się, gdy zmienia się rząd w kraju członkowskim. Oznacza to, że członkowie Rady działają na podstawie instrukcji swych rządów i tylko przed nimi ponoszą odpowiedzialność. Członkowie Rady podlegają zasadzie rotacji – w zależności od tego, jaka kwestia jest dyskutowana. Jeżeli przedmiotem Rady jest problem rolnictwa, to każde państwo reprezentuje minister rolnictwa. Gdy mają być dyskutowane szczególnie ważne kwestie udział w sesji biorą ministrowie spraw zagranicznych, a nawet premierzy państw członkowskich.
Mają się oni spotykać przynajmniej dwa razy do roku, a funkcję przewodniczącego sprawuje głowa państwa lub premier kraju, który aktualnie przewodniczy Radzie Unii. „Rada Europejska inicjuje proces rozwoju Unii oraz określa zasadnicze kierunki tej polityki” (Traktat o UE). Więc, uprawnienia Rady UE sprowadzają się do określenia politycznego kierunku rozwoju Unii poprzez przygotowanie średnio- i długoterminowych strategii rozwoju. Jeżeli idzie o jej strukturę – nadal pozostaje ciałem pozastatutowym, a jej decyzje mają czysto polityczny charakter.
Istota jest tu także tzw. Prezydencja Rady (Przewodnictwo). Funkcję tę pełnią jej członkowie przez sześć miesięcy, wg porządku z góry ustalonego w głosowaniu. Państwo przewodniczące Radzie prezentuje listę kwestii problemowych, które zamierza wprowadzić do agendy programowej.
Zadania:
określenia politycznego kierunku rozwoju Unii poprzez przygotowanie średnio- i długoterminowych strategii rozwoju
tworzenie rad sekt oralnych i wyspecjalizowanych komisji i komitetów (np. EcoFin – Rada ds. Gospodarczych i Finansowych)
nadzorowanie decyzji podjętych przez Komisję Europejską oraz analizowanie treści projektów legislacyjnych
Rada podejmuje decyzje zarówno jednomyślnie jak i kwalifikowaną większością (ta druga jest najczęściej stosowana, jednak niektóre decyzje wymagają jednomyślności)
Komisja Europejska
Komisja jest instytucją Unii o wykonawczym charakterze, zajmującą centralne miejsce w procesie decyzyjnym. To „multi-organization”, w której przebiegają liczne linie wewnętrznych podziałów. Komisję (Kolegium) można traktować jako „polityczny” gabinet w ramach władzy wykonawczej. Nie ma ona struktury hierarchicznej. Komisja jako gabinet składa się z 27 komisarzy. Członkowie Komisji są mianowani jednomyślnie przez Radę Unii, choć muszą wcześniej zostać zaaprobowani przez Parlament Europejski. Rada Unii wyznacza prezydenta Komisji, który ma status primus inter pares. Prezydent może zażądać rezygnacji komisarza, mimo, że Komisja musi tę decyzję zaaprobować. Istnieją także Dyrektoriaty, które z kolei zostały zorganizowane w sposób hierarchiczny i są na ogół odpowiednikami ministerstw (departamentów) istniejących w administracjach narodowych.
Komisja, traktowana jako aparat biurokratyczny, została podzielona na Dyrektoriaty Generalne, które przypominają ministerstwa. Są one hierarchicznie zbudowane, a na czele stoi Dyrektor Generalny, urzędnik służb cywilnych. Każdy z Dyrektoriatów tworzy dość stabilny układ powiązań, o charakterze technokratycznym z odpowiednią grupą roboczą w Radzie, komisją w Parlamencie + reprezentantów grup interesu. Powstaje w efekcie epistemic community, czyli wspólnota skupiająca decydentów, odbiorców decyzji, doradców, ekspertów, analityków, których celem jest wypracowanie określonego projektu decyzji.
Charakterystyka:
Komisja przygotowuje projekty decyzji, a zgodnie z niepisaną zasadą lobbingu najbardziej efektywny sposób wywierania presji polega na kontrolowaniu wstępnego etapu
Jej struktura charakteryzuje się znaczną fragmentaryzacją, przy jednoczesnym poszanowaniu autonomii poszczególnych ogniw (w szczególności Dyrektoriatów), co stwarza dla grup interesu szereg alternatywnych punktów dojścia do procesu decyzyjnego
Struktura Komisji świadczy o daleko idącej wewnętrznej specjalizacji
STATUS PRAWNY KOMISARZY Komisja Europejska w procesie decyzyjnym w UE.
¬ Czł. KE mają status funkcjonariuszy mdzn ( europejskich). (fm lub fe)
¬ Kodeks postępowania administracyjnego dołączony do Regulaminu wewn. Przyjętego w XII 2000:
o Nie mogą podejmować żadnej działalności zawodowej w trakcie swojej kadencji, bez względu na to , czy jest to działalności odpłatna , czy też nie.
o Zakazem nie jest objęta działalność naukowa i badawcza
o Kandydowanie na stanowiska w krajowej administracji publicznej związane jest z koniecznością wzięcia urlopu na czas kampanii wyborczej
o Honoraria autorskie ( za wydanie książki, publikacje w prasie, odczyty) powinny zostać przeznaczone na cele dobroczynne
o Mogą pełnić honorowe, nieodpłatne funkcje w fundacjach politycznych, kulturalnych, artystycznych czy dobroczynnych oraz naukowych.]
o Funkcje nie powinny, pod żadnym pozorem, powodować konfliktu interesów
o Ponadto powinny być one ujawnione i podane do publicznej wiadomości
o Mogą być aktywnymi członkami partii politycznych i związków zawodowych
o Nie wolno im sprawować żadnych urzędów państwowych
o Powinni poinformować o działalności zawodowej swych współmałżonków
o Nie wolno im przyjmować prezentów, które przekraczają wartość 150 euro, jeśli zgodnie ze zwyczajami dyplomatycznymi, otrzymają oni wartościowy prezent, to powinni oni go oddać do departamentu protokolarnego KE.
o Mają obowiązek poinformowania Przewod. o każdym otrzymanym odznaczeniu, nagrodzie czy innym wyróżnieniu.
o Nie wolno im czynić żadnych komentarzy, które stawiałyby pod znakiem zapytania decyzje podjęte przez KE.
o Zobowiązani są do utrzymania w tajemnicy przebiegu spotkań KE
o Przed objęciem swej funkcji składają przysięgę przed TS
o TS w przypadku złamania ustalonych zasad jest prawomocny do zdymisjonowania danego komisarza, pozbawienia renty, emerytury lub innych korzyści
o Po upływie kadencji zobowiązują się do „do ostrożności i rozwagi” w przyjmowaniu funkcji i korzyści ( w ciągu 1 roku; czł WW obowiązywała 3-letnia karencja), oraz przestrzegania tajemnicy zawodowej
Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (Wspólnoty Europejskiej) (TKE, Konstytucja dla Europy) – umowa międzynarodowa podpisana przez państwa członkowskie Unii Europejskiej 29 października 2004 w Rzymie. W związku z brakiem ratyfikacji przez wszystkie strony umowa nie weszła w życie.
Projekt Konstytucji dla Europy (Wspólnoty Europejskiej) został opracowany przez powołany specjalnie w tym celu Konwent Unii Europejskiej pod przewodnictwem Valéry'ego Giscard d'Estaing. Efektem zakończonych 10 lipca 2003 r. prac Konwentu stał się liczący 278 stron dokument. Rada Europejska zatwierdziła projekt konstytucji z kilkoma zmianami dnia 18 czerwca roku 2004. Od tego momentu rozpoczął się proces jego ratyfikacji przez kraje członkowskie. 29 października 2004 roku przedstawiciele 25 krajów Unii Europejskiej podpisali Konstytucję w sali Horacjuszy i Kuriacjuszy w Rzymie. Przedstawiciele państw aspirujących do członkostwa z Bułgarii, Rumunii oraz Turcji podpisali jedynie akt końcowy[1].
Parlament Europejski
W 1979 roku przeprowadzono po raz pierwszy bezpośrednie wybory do Parlamentu. Aktualnie Parlament składa się z 732 przedstawicieli (54 ma Polska i Hiszpania), w procesie alokacji przyjęto kryterium rozmiaru populacji danego społeczeństwa. Stosowana jest tu metoda zwaną „degresywną proporcjonalnością”,co oznacza, że mniejsze populacje są nadreprezentowane w Parlamencie.
Organami Parlamentu są: przewodniczący (President), Prezydium (Bureau) oraz kwestorzy.
Przewodniczący oraz wiceprzewodniczący są wybierani na sesji plenarnej, a nominacje z reguły wysuwane są przez frakcje (grupy) partyjne.
Obowiązki przewodniczącego:
Otwieranie, zawieszanie oraz zamykanie posiedzeń
Przestrzeganie obowiązujących zasad
Utrzymywanie porządku
Regulowanie kolejności wystąpień
Zamykanie debat
Zarządzanie głosowania nad konkretnymi kwestiami
Ogłaszanie wyników głosowania
Przekazywanie komisjom komunikatów i informacji
Przewodniczący reprezentuje Parlament na zewnątrz i podpisuje budżet Unii
Dodatkowo, Parlament powołał do życia tzw. Rozszerzone Prezydium, w którego skład wchodzą dodatkowo liderzy frakcji parlamentarnych w Parlamencie. Kwestorzy w liczbie pięciu odpowiedzialni są za administracyjne i finansowe sprawy związane z działalnością posłów i Parlamentu.
W strukturze Parlamentu funkcjonują Stałe Komisje, które są zorganizowane na podstawie kryteriów funkcjonalnych, podobnie jak Dyrektoriaty Generalne Komisji Europejskiej.
Zdecydowana większość uprawnień Parlamentu (np. zgłaszanie poprawek czy wniosku o odrzucenie projektu) jest wykonywana w komisjach. Każda komisja ma przewodniczącego i trzech viceprzewodniczących.
Parlament obraduje na dorocznych sesjach. Sesje plenarne odbywają się w Strasburgu (raz w miesiącu). Komisje parlamentarne spotykają się natomiast w Brukseli, podczas tzw. komisyjnych tygodni. Większość decyzji podejmowanych w PE wymaga bezwzględnej większości głosów, jednak wymaga się tzw. większości kwalifikowanej (2/3 czy 3/5) przy uchwaleniu przez PE wniosku o wotum nieufności dla KE czy w wypadku ostatecznego odrzucenia budżetu.
Kompetencje Parlamentu
LEGISLACYJNE
Istnieje 5 zasadniczych procedur legislacyjnych:
1. konsultacji
2. współpracy
3. współdecydowania
4. zgody
5. informacji
KONTROLNE
Parlament Europejski pełni funkcje kontrolne poprzez:
interpelacje - ustne i pisemne zapytania, kierowane podczas posiedzeń plenarnych do przedstawicieli Komisji Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej
prawo dymisjonowania Komisji Europejskiej
prawo inwestytury Komisji Europejskiej
uprawnienie do konsultowania kandydatury przewodniczącego Komisji Europejskiej
co roku, po otwarciu sesji na forum PE toczy się debata nad sprawozdaniem Komisji Europejskiej dotyczącym działalności UE w ostatnim roku
PE udziela władzom wykonawczym Wspólnot Europejskich absolutorium z wykonania budżetu
monitoruje wykonanie budżetu w bieżącym roku budżetowym
występuje do Trybunału Sprawiedliwości ze skargami za nie przestrzeganie praw w toku działalności prowadzonej przez Komisję Europejską i Radę Unii Europejskiej
prawo powoływania tymczasowych komisji dochodzeniowych
rozpatrywanie petycji wnoszonych przez obywateli UE
Wszyscy obywatele Unii, jak również wszystkie osoby fizyczne lub prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim, mają praw kierowania petycji do Parlamentu Europejskiego w sprawach objętych zakresem działalności Unii Europejskiej, które dotyczą ich bezpośrednio. Tematem petycji mogą być sprawy dotyczące interesu publicznego, skargi indywidualne lub apel do PE o zajęcie stanowiska w sprawie związanej z interesem publicznym.
BUDŻETOWE
22 lipca 1975 r. zostały podpisane Traktaty budżetowe. Od tej pory władza budżetowa dzielona jest pomiędzy Radę Unii Europejskiej a Parlament Europejski (wspólna debata nad budżetem wspólnotowym).
Przebieg procedury budżetowej:
Komisja Europejska opracowuje ocenę potrzeb budżetowych UE (12 miesięcy przed początkiem roku finansowego)
wstępny projekt przekazywany jest Radzie Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej sporządza projekt budżetu mając na uwadze wskazówki Komisji Europejskiej
przyjęty przez Radę Unii Europejskiej kwalifikowaną większością głosów projekt jest przekazany do Parlamentu Europejskiego (do 5 października)
projektem zajmuje się komisja budżetowa PE i inne komisje śledcze (przygotowanie sprawozdania, przedstawianego następnie na sesji plenarnej PE)
po uprzednim wysłuchaniu członków komisji, PE może:
- wprowadzić zmiany do wydatków obligatoryjnych (bezwzględną większością głosów)
- lub uchwalić poprawki do wydatków nieobligatoryjnych (zwykłą większością głosów)
- może też przyjąć projekt bez zmian, swą uchwałę PE przekazuje do Rady Unii Europejskiej (do drugiego czytania)
drugie czytanie w Radzie Unii Europejskiej (zazwyczaj listopad)
Rada informuje PE, że nie zmieniła jego poprawek lub nie odrzuciła propozycji zmian
Rada Unii Europejskiej może jednak zmienić poprawki do nieobligatoryjnej części budżetu (kwalifikowana większość głosów)
odrzucić zmiany do obligatoryjnej części wydatków budżetowych (kwalifikowana większość głosów), jeśli całkowita suma wydatków nie wzrasta lub przyjąć zmiany do obligatoryjnej części budżetu (kwalifikowana większość głosów), jeśli suma wydatków wzrasta.
- jeśli RUE podejmie decyzję z punktu 1 budżet zostaje ostatecznie uchwalony
- jeśli RUE podejmie decyzję z punktów 2-4 projekt wraca do PE (drugie czytania), zazwyczaj grudzień
- konsultacje z właściwymi komisjami
- głosowanie na posiedzeniu plenarnym PE
- może paść propozycja odrzucenia budżetu w całości (29 deputowanych lub właściwa komisja)
- wtedy następuje przekazanie budżetu w całości do Rady Unii Europejskiej
ZATWIERDZAJĄCE
Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Nicei to Parlament Europejski aprobuje lub odrzuca kandydata Rady na szefa Komisji Europejskiej.
Kiedy zostanie ukonstytuowane kolegium komisarzy, każdy z nich musi uzyskać aprobatę Parlamentu Europejskiego. Komisarze są przesłuchiwani przez komisje Parlamentu Europejskiego najbliższe dziedzinie, która zostanie powierzona kandydatowi lub kandydatce na komisarza. Przesłuchania trwają trzy godziny i są otwarte dla publiczności. Parlament Europejski głosuje nad zatwierdzeniem składu Komisji Europejskiej. Następnie to Rada Unii Europejskiej, głosując większością kwalifikowaną musi zatwierdzić skład nowej Komisji Europejskiej, która rozpoczyna urzędowanie.