KONKURENCYJNOŚĆ REGIONÓW TURYSTYCZNYCH

Kierunki rozwoju jednolitego rynku europejskiego

Strategia lizbońska (2000-2010)

Cel: uczynienie z UE najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki, opartej na wiedzy, zdolnej do trwałego rozwoju, tworzącej lepsze miejsca pracy i spójnej społecznie i ekonomicznie

Strategia rozwoju rynku wewnętrznego

Priorytety: stała obserwacja zmian, modernizacja m.in. rynku usług, poprawa warunków prowadzenia działalności gosp., ochrona konsumenta, pracownika, obywatela.

Konkurencyjność regionu oznacza:

• Zdolność regionu do przystosowania się do zmieniających warunków rynkowych, zwłaszcza zaś do poprawy pozycji konkurencyjnej we współzawodnictwie z innymi regionami,

• Zdolność regionu do trwałego rozwoju,

• Trwała zdolność umożliwiająca sprostanie w różnych układach konkurencyjnych innym regionom tworzącym wspólnie grupę strategiczną z punktu widzenia wyróżnionych działalności strategicznych.

• Suma przewagi komparatywnej (obfitość zasobów) i przewagi konkurencyjnej (zdolność do alokacji zasobów).

• Region konkurencyjny to taki, który umożliwia tworzenie wciąż nowych kombinacji strukturalnych, poprzez korzystanie z jego zasobów ludzkich i rzeczowych, dających przewagę umożliwiającą skomercjalizowanie wytworów regionu.

Termin „konkurencyjność” ma charakter:

• Wartościujący, określa bowiem stan pożądany,

• Względny (relatywny), gdyż niemożliwe jest jednoznaczne wskazanie jego poziomu, który uzależniony jest od poziomu osiągniętego przez konkurentów,

• Dynamiczny, gdyż raz osiągnięty poziom konkurencyjności zmienia się w czasie.

Konkurencyjność regionu turystycznego

Konkurencyjność bezpośrednia

Konkurencyjność pośrednia Konkurencyjność

Konkurencyjność wewnętrzna regionu turystycznego

Konkurencyjność zewnętrzna

Model konkurencyjności (wyjaśnienie pojęć)

• Potencjał konkurencyjności - to ogół zasobów materialnych i niematerialnych przedsiębiorstwa/regionu niezbędnych by mogło ono funkcjonować na rynkowej arenie konkurencji; wszystkie aktywa, zdolności, procesy organizacyjne, cechy przedsiębiorstwa, informacja, wiedza, którymi dysponuje przedsiębiorstwo i dzięki którym może wdrażać wybrana przez siebie strategię działania. Determinuje główne wymiary konkurencyjności tj. rodzaj, wielkość i trwałość.

• Przewaga konkurencyjna - efekt takiego wykorzystania potencjału konkurencyjności, jakie umożliwia efektywne generowanie atrakcyjnej oferty rynkowej i skutecznych instrumentów konkurowania. Jest także rozumiana jako stan, w którym znajduje się przedsiębiorstwo, które wdraża taką strategię tworzącą wartość, jakiej w danym momencie nie realizują obecni i potencjalni konkurenci.

• Instrumenty konkurowania, które można określić jako środki świadomie kreowane przez przedsiębiorstwo w celu pozyskania kontrahentów dla przedstawianej lub przyszłej oferty.

• Pozycja konkurencyjna - rozumiana jako osiągnięty przez przedsiębiorstwo wynik konkurowania w danym sektorze, rozpatrywany na tle wyników osiąganych przez konkurentów.

Źródła przewagi konkurencyjnej. Problemy dyskusyjne

• Umiejscowienie źródeł wewnątrz bądź na zewnątrz przedsiębiorstwa,

• Materialny bądź niematerialny charakter źródeł konkurencyjności,

• Możliwość tworzenia lub tylko rozwijania atutów konkurencyjnych.

Zdolność do konkurowania może być rozumiana:

• Ex ante - jako kreowanie zdolności do uczestnictwa w grze (aspekt przyczynowy) - działania długoterminowe, dynamiczne

• Ex post - jako rezultat w tej gry (aspekt wynikowy), jako kształtowanie pozycji konkurencyjnej na rynku - działania krótkookresowe, statyczne.

Konkurencyjność w ujęciu statycznym i dynamicznym

• W ujęciu statycznym rozumiana jest jako pewien stan rzeczy, struktura rynku, bądź proces,

• W ujęciu dynamicznym podkreśla się element współzawodnictwa. Jest pochodną ekonomicznego problemu rzadkości.

Podstawy różnic	Konkurencyjność statyczna	Konkurencyjność dynamiczna
Kryteria oceny konkurencyjności	Pozycja konkurencyjna	Kreowanie zdolności do konkurowania zdolność do poprawy pozycji konkurencyjnej
Charakter oceny konkurencyjności	wynikowy	przyczynowy
Rodzaj oceny	Konkurencyjność aktualna	Konkurencyjność potencjalna
Źródła przewagi konkurencyjnej	Obiektywne warunki otoczenia Korzyści skali i krzywa doświadczeń, Niski koszt jednostkowy Dostęp do tanich czynników wytwórczych	Subiektywna ocena otoczenia Zdolność do uczenia się i zmian organizacji, Wiedza organizacji
Krytyczne czynniki sukcesu	Kapitał rzeczowy organizacji	Kapitał intelektualny organizacji

W ostatnim dwudziestoleciu nastąpiła znamienna ewolucja poglądów dotyczących lokalizacji źródeł przewagi konkurencyjnej. Wyraźnie zauważalna jest tendencja do odchodzenia od utożsamiania konkurencyjności przedsiębiorstw/regionów z zewnętrznymi warunkami ich funkcjonowania.

Klasyczne podejście do przewagi konkurencyjnej (szkoła pozycyjna)

Fundamentem szkoły pozycyjnej jest założenie, że przewagę konkurencyjną budujemy w oparciu o strategię a punktem wyjścia jest otoczenie firmy a jej funkcją jest walka z konkurencją. Istnieją dwie fundamentalne strategie prowadzące do sukcesu firmy: minimalizacja kosztów i zróżnicowanie.

Przedstawicielem tej szkoły jest Porter.

Przyjęto w niej dwa założenia, że:

Przedsiębiorstwa dysponują jednakowymi zasobami,

Zasoby, którymi dysponują przedsiębiorstwa, charakteryzuje wysoki stopień mobilności, co w dłuższym okresie uniemożliwia zróżnicowanie przedsiębiorstw pod względem zasobów.

Nowoczesne koncepcje przewagi konkurencyjnej (szkoła zasobowa).

Za punkt wyjścia przyjmuje się przedsiębiorstwo i jego zasoby oraz ich wpływ na trwałość przewagi konkurencyjnej.

Koncepcja akumulacji zasobów I. Dierickx'a i K. Cool'a (1989) (rozróżnia zapasy zasobów i strumienie). Akcent na zasoby niematerialne (reputacja, wiedza, lojalność, wizerunek).

Zapasy zasobów określają możliwości osiągnięcia przez organizację/region przewagi konkurencyjnej; im dłużej są unikatowe, tym większy jest ich potencjał zapewnienia trwałości przewagi. Zasoby niematerialne nie są dostępne na rynku więc konkurenci chcąc zdobyć przewagę mają do wyboru dwie drogi:

• Imitację - czyli próbę zgromadzenia podobnych zasobów,

• Substytucje - poprzez zgromadzenie innych zasobów.

Możliwości imitacji są określone poprzez:

-wymagania co do ilości czasu koniecznego do zgromadzenia określonych zasobów,

-występowanie zjawiska synergii w wyniku nawarstwiania się kolejnych zasobów (wyjściowy poziom

wpływa na dalsze możliwości),

-występowanie wzajemnych powiązań między rodzajami zasobów (tempo gromadzenia jednego rodzaju zasobu zależy od innego),

Natężenie procesu deprecjacji zasobów (zasoby tracą swoją wartość),

Występowanie zjawiska niejednoznaczności przyczynowej (brak pewności jakie konkretnie jest źródłem powstawania niektórych zasobów).

Koncepcja „kluczowych kompetencji” C.K. Prahalada i G. Hamela

Potwierdzili oni tezę, że osiągnięcie przewagi konkurencyjnej zależy od zasobów i umiejętności, ale dołączyli jeszcze jeden element - kluczowe kompetencje, które powstają w wyniku odpowiedniej konfiguracji zasobów i umiejętności.

Istota kluczowych kompetencji została określona jako gromadzenie przez firmę unikatowych, ale jednocześnie uniwersalnych umiejętności (tzn. takich których nie mają konkurenci ale jednocześnie uniwersalnych).

Kwestionują znaczenie dotychczasowego potencjału i umiejętności dla kreowania przyszłości. W walce o przyszłość firma powinna być „swym najtwardszym konkurentem”. Więc o konkurencyjności decyduje pomysł polegający na wyobrażeniu sobie przyszłości i znalezieniu drogi ku niej, poprzez kreowanie.

Koncepcja J. Barneya

Łączy ujęcia szkoły zasobowej i szkoły pozycyjnej.

Barney zauważył, że w szkole pozycyjnej dominowały czynniki zewnętrzne w budowaniu przewagi konkurencyjnej (szanse, zagrożenia),

Uznał, że założenia Portera były zbyt ogólne i w swej koncepcji sformułował je przeciwnie:

Przedsiębiorstwa mogą różnić się między sobą pod względem zasobów,

Zasoby, którymi dysponują mogą nie być dostatecznie mobilne, co może powodować, że zróżnicowanie przedsiębiorstw pod tym względem będzie długookresowe.

Barney uznał, że nie wszystkie zasoby mogą być źródłem przewagi konkurencyjnej (potencjałem konkurencyjności), gdyż muszą być: cenne, rzadkie, trudne do imitacji, trudne do substytucji.

Koncepcja J. Barneya

Koncepcja przewagi konkurencyjnej M.A. Peteraf

Koncepcja przewagi konkurencyjnej M.A. Peteraf

Różnorodność - odnosi się do niejednakowych wiązek zasobów i umiejętności, które w odpowiedniej konfiguracji mogą tworzyć ponadprzeciętne korzyści.

Ograniczenia konkurencji ex post są czynnikami pozwalającymi utrzymać te szczególnie korzystne wiązki zasobów i umiejętności; są to trudności imitacji i substytuowania zasobów.

Ograniczona mobilności zasobów jest cechą zasobów, polegającą na utracie wartości poza firmą ze względu na ich charakter i stopień powiązania z innymi zasobami przedsiębiorstwa.

Ograniczenia konkurencji ex ante - oznaczają istnienie limitowanego zainteresowania określonym rodzajem zasobów przed rozpoczęciem rywalizacji, co pozwala utrzymać koszty na poziomie niższym niż efekty.

Różnice między konkurencyjnością przedsiębiorstw i regionów

Konkurencyjność to zdolność do realizacji celów

CELE

PODMIOT

KONKURENCJI

---