Wykład I 24.02.2011

PODSTAWY ORGANIZACJI UKŁADU NERWOWEGO

Podstawowe definicje:

Fizjologia - nauka o czynnościach życiowych organizmów, Bada ona prawa rządzące pracą narządów, komórek, tkanek oraz zachodzące w organizmach procesy integracyjne i regulacyjne.

Homeostaza - zdolność do utrzymania stanu równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne, Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych.

Pobudliwość - zdolność żywych komórek i tkanek do reagowania na bodziec w sposób swoisty

Pobudzenie komórki - zespół zmian fizyko - chemicznych zachodzących w komórce po zadziałaniu bodźca, specyficzna relacja komórki na bodźce

Bodziec - każda zmiana w otoczeniu komórki lub tkanki mająca zdolność wywołania stanu pobudzenia.

Receptor - struktura zdolna do odbioru bodźców ze środowiska,

odbiór i przekazywanie bodźców - generowanie potencjału czynnościowego

Bodziec adekwatny - bodziec dla którego receptor ma najniższy próg pobudliwości
Bodźce specyficzne i niespecyficzne (np. światło i bodziec mechaniczny dla siatkówki)

Tkanki pobudliwe

• Nerwowa

• Mięśniowa

• Gruczołowa

Komórki układu nerwowego

Neurony - komórki pobudliwe zdolne do generowania i przekazywania sygnałów elektrycznych

Neuroglej - komórki podporowe układu nerwowego.

*Budowa neuronu

*Regeneracja nerwu

Potencjał spoczynkowy

Czynniki warunkujące różnicę potencjałów, czyli potencjał spoczynkowy:

• Różnica stężeń jonowych, głównie Na ⁺, K⁺ po obu stronach błony

• Dyfuzja jonów przez błonę zgodnie z ich gradientem stężeń

• Selektywna przepuszczalność błony komórkowej względem jonów

• Obecność pompy sodowo - potasowej w błonie komórkowej.

Potencjał czynnościowy

Cechy potencjału czynnościowego

• Zmiana pojawiająca się zgodnie z zasadą ,,wszystko albo nic”

• Zdolność rozprzestrzeniania się wzdłuż neuronu

• Przewodzenie bez dekrementu - bez zmiany amplitudy i kształtu

• Nagły chwilowy spadek pobudliwości neuronu

• Przesuwanie się na coraz dalsze odcinki neuronu dzięki lokalnym prądom elektronicznym

Synapsa - przekazywanie sygnałów między neuronami (i innymi komórkami) - zamiana sygnału elektrycznego na chemiczny

refrakcja

Przekaźnictwo synaptyczne

1. Potencjał czynnościowy -depolaryzacja zakończenia aksony

2. Depolaryzacja -> otwarcie kanałów wapniowych

3. Wapń -> stymulacja egzocytozy (opróżnianie) pęcherzyków

4. Neurotransmitter -> dyfuzja do szczeliny synaptycznej z receptorem

Podział układu nerwowego

1. Ze względu na lokalizację

• Ośrodkowy UN - mózg, rdzeń kręgowy

• Obwodowy UN - neurony i aksony poza OUN

2. Ze względu na funkcję

• Somatyczny UN

• Autonomiczny UN

• Część współczulna (sympatyczna)

• Część przywspółczulna (parasympatyczna)

Neuron czuciowy (aferenty) i ruchowy (eferenty)neuron czuciowy - wstępujący neuron ruchowy -zstępujący

Liczbę neuronów w mózgu szacuje się na około 1,6 x 10¹¹

Komórek glejowych jest około 9x więcej niż neuronów

Funkcje mikrogleju

• Składnik układu odpornościowego

• Usuwanie produktów rozpadu tkanki nerwowej

• Aktywacja w stanach zapalnych, uszkodzeniach i guzach mózgu

• Glejoza - tworzenie blizn tkankowych

Główne płaty kory mózgowej

• Płat czołowy

• Płat ciemieniowy

• Płat skroniowy

• Płat potyliczny (oczy)

Istota szara - komórki

Istota biała - połączenia, włókna nerwoe

*Organizacja kory ruchowej

*Opony mózgu i płyn mózgowo - rdzeniowy

Nerwy czaszkowe (12)

1. Węchowy

2. Wzrokowy

3. Okoruchowy

4. Bloczkowy

5. Trójdzielny

6. Odwodzący

7. Twarzowy

8. Przedsionkowo - ślimakowy

9. Językowo - gardłowy

10. Błędny

11. Dodatkowy

12. Podjęzykowy

Rdzeń kręgowy:

- Opona twarda,

- pajęczynówka,

- rdzeń kręgowy,

- zwój układu współczulnego

*Nerwy rdzeniowe :

- n. szyjne 8 par- n piersiowe 12 par- n. lędźwiowe 5 par- n. krzyżowe 5 par

Wykład II 3.03.2011

Autonomiczny układ nerwowy

- czynność niezależna od woli ( joga, trening autogenny)

- reakcja - wolniejsze i dłuższe ( obecność synaps, ma zdolność przewodzenia na włóknach nerwowych AUN, wolniejsze działanie neuro.... na narządach)

- obecność neuronów odśrodkowych przedzwojowych i zazwojowych

- różne efektory ( mięśnie szkieletowe a

- różne drogi (zmielinozowane aksony motoneuronów a

- różna odpowiedź efektorów

Układ somatyczny (SUN)	Układ autonomiczny (AUN)
Mięśnie szkieletowe	Mięsień sercowy, mięśnie gładkie, gruczoły
Kontrola postawy, czynności ruchowych	kontrola homeostazy
ośrodki nadrzędne -kora ruchowa	Ośrodki nadrzędne - podwzgórze, kora mózgowa, rdzeń przedłużony
Ciała neuronów obwodowych - w CNS ( rdzeń kręgowy)	Ciała neuronów obwodowych poza CNS ( zwoje lub sploty)
Czucie z mięśni	Czucie z narządów wewnętrznych

Organizacja :

AUN - wegetatywny układ nerwowy

• Podwójne antagonistyczne unerwienie większości narządów wewnętrznych - hamowanie wzajemnie zwrotne, utrzymywanie stanu równowagi (homeostazy)

• Część współczulna - katabolizm; uruchomiania zasobów energetycznych; ,,walka lub ucieczka”

• Część przywspółczulna - anabolizm; gromadzenie energii; ,,wypoczynek i trawienie”

Powiązania

• Układ hormonalny

• Układ immunologiczny

Zadanie:

• Zapewnienie obrony i adaptacji organizmu do czynników zakłócających homeostazę

Formy aktywności:

• Fazowa - odpowiedzi krótkotrwałe

• Toniczna - odpowiedź stała, także spoczynkowa

Podział anatomiczny

• Część współczulna (sympatyczna)

• Część przywspółczulna (parasympatyczna)

Podział czynnościowy ze względu na rodzaj transmittera:

• Część adrenergiczna (NA) - pozazwojowe włókna współczulne

• Część cholinergiczna (Ach) - pozazwojowe włókna przywspółczulne, przedzwojowe włókna AUN, ponadto pozazwojowe włókna współczulne, unerwiające gruczoły potowe (z wyjątkiem dłoni), niektóre włókna naczyń mięśni szkieletowych, ślinianek, włókna naczyń krwionośnych zewnętrznych narządów płciowych.

Część współczulna:

Budowa :

Neurony przedzwojowe:

• Piersiowo - lędźwiowe segmenty rdzenia kręgowego

• Aksony krótkie

Neurony zazwojowe:

• Pień współczulny

• Zwoje poza pniem: ..... górny i dolny

• Aksony - długie

Aksony długie:

Ośrodki współczulne rdzenia kręgowego:

- TH1 - L2

- jądro pośrednio-boczne w rogach bocznych istoty szarej

Funkcje

• System „walka - ucieczka”

• Obejmuje: wysiłek, podniecenie, niebezpieczeństwo

• Przygotowanie organizmu do wysiłku: dopływ krwi do trzewi - zmniejszony, a do pracujących mięśni zwiększony

Aktywność typowa dla osoby przygotowanej do walki:

• Akcja serca przyspieszona

• Oddech szybki i głęboki

• Skóra zimna i wilgotna

• Źrenice rozszerzone

Część przywspółczulna

Budowa:

Neurony przedzwojowe:

- część czaszkowa: nerwy czaszkowe, III (odruchowy), VII ( twarzowy) , IX ( językowo gardłowy), X ( błędny)

- część krzyżowa: segmenty S2-S4 rdzenia kręgowego

- aksony długie

Neurony zazwojowe:

- blisko narządów docelowych

- akson - krótki

Nerw błędny

Główny nerw układu przywspółczulnego

Unerwia większość narządów wewnętrznych

Cholinergiczny!!

Funkcje

• System: ,,wypoczynek i trawienie”

• Obejmuje: trawienie, diurezę, defekację

• Niski poziom zużycia energii

• Aktywność typowa dla osób odpoczywających po posiłku

• Niskie ciśnienie tętnicze

• Wolna akcja serca

• Zwolnione oddychanie

• Duża aktywność przewodu pokarmowego

• Ciepła skóra

• Zwężone źrenice

RECEPTORY

Receptor - swoiście dopasowana do struktury transmitera białkowa struktura komórki (zewnętrznej powierzchni błony komórkowej lub wewnątrzkomórkowej)

Receptory adrenergiczne A - alfa, B - Beta

A1 i A1,

B1 i B2

Agonista

A1, a1 - NA/A

B1 - NA = A

B2 - A . NA

Lokalizacja

A1 - ściana naczyń, oskrzeli, przewodu pokarmowego (alfa)

A2 - receptor presynaptyczny

B1 serce (Beta)

B2 - ściana naczyń krwionośnych, oskrzeli, przewodu pokarmowego

Receptory cholinergiczne

Muskarynowe - M1, M2

Nikotynowe - N

Agonista

M i N - acetylocholina

Lokalizacja

M1 - komórki okładzinowe żołądka, OUN

M2 - serce, oskrzela, jelita, OUN

N - zwoje układu autonomicznego, motoryczna płytka końcowa

Neurotransmitery

Cechy

• Substancja zawarta w neuronie presynaptycznym

• Uwalniania na skutek stymulacji aksonu tego nerwu

• Działanie na komórki postsynaptyczne tą substancją

- efekt jak w przypadku przenoszenia jej przez synapsę

• Działanie na komórki docelowe zależne od środków farmakologicznych

• Enzym zdolny do unieczynnienia tej substancji w okolicy działania

Efektor	Układ przywspółczulny	Receptor	Układ współczulny	Receptor
Źrenica oka	Zwężenie	M	Rozszerzenie
Gruczoły ślinowe	Wodnista ślina		Gęsta ślina
Serce	AS		AS Kurczliwość
Tętnice i żyły	-		Zwężenie Rozszerzenie
Oskrzela	Zwężenie
Układ pokarmowy	Motoryki i sekrecji
Trzustka	Wydzielenie soku trzustkowego i insuliny

Uzupełnienie:

- wychwyt zwrotny typu I - z powrotem do aksoplazmy (DA, A) DA- dopamina , A - adrenalina

- wychwyt zwrotny typu I - do otaczających tkanek (NA) NA - noradrenalina

- wypłukiwanie NA z krwią, potem rozkład enzymatyczny ( MAO, COMIT) MAO (monoaminooksydaza), COMT (katecholotlenometylotransferaza)

- rozkład enzymatyczny Ach - esteraza acetylocholinowa

Trzewny łuk odruchowy

Trzewny łuk odruchowy elementy = ruch somatyczny (S !!)

-polisynaptyczny

- drogi efferenta w nerwach trzewnych lub somatyczny

FIZJOLOGIA SERCA

SERCE:

- pompowanie krwi do naczyń krwionośnych

- położenie - śródpiersie

NACZYNIA KRWIONOŚNE:

- dostarczanie krwi do wszystkich tkanek organizmu

ŚCIANA

Warstwy:

- osierdzie - zewnętrzne, włókniste

- mięsień sercowy

- wsierdzie - najbardziej wewnętrzna warstwa ściany serca ( nabłonkowa), błona łącznotkankowa wyścielająca wewnętrzne powierzchnie jam serca - przedsionków i komór. Wnikają do niej zakończenia nerwowe oraz naczynia włosowate.

Różnice w budowie:

- lewa część serca - lepiej rozbudowana warstwa mięśniowa

Funkcje zastawek:

- przedsionkowo - komorowa : zapobiegają cofaniu się krwi z komór do przedsionków

- półksiężycowate: zapobiegają cofaniu się krwi z płata płucnego i aorty do komór

Właściwości mięśnia sercowego:

- automatyzm - zdolność do samoistnego rytmicznego wytwarzania sygnałów elektrycznych do skurczów ( rozrusznik)

- pobudliwość - zdolność komórek i tkanek do reagowania na bodźce w sposób stały

- przewodnictwo - zdolność do przewodzenia stanu czynnego powstającego w węźle St na całe serce

- kurczliwość - zdolność do zwiększania napięcia i skracania się w odpowiedzi na bodziec

- skurcz pojedynczy mięśnia jako całość, zawsze maksymalny

Rodzaje włókien mięśnia sercowego:

Komórki rozrusznikowe:

- wyspecjalizowane włókna mięśniowe:

• Zdolność do samo pobudzenia

• Układ bodźcoprzewodzący serca

- włókna kurczliwe

• Skurcz w odpowiedzi na pobudzenie

Elektrokardiogram (EKG) - potencjał mięśnia sercowego

Cykl pracy serca:

..... zadań związana z przepływem krwi przez serce

- skurcz mięśnia komór

- relaksacja ( rozkurcz) mięśnia komór

Podczas cyklu serca:

- każda jama serca znajduje się w fazie skurczu i następującego po nim rozkurczu

- zmiany ciśnienia w jamach serca

Czas trwania:

- ok. 0,8 s, co daje 75 cykli / min

Fazy cyklu serca:

- skurcz przedsionków

*skurcz komór

- izowolumetryczny - bez zmiany objętości komory (podczas którego wszystkie zastawki są zamknięte, a dochodzi jedynie do zwiększenia ciśnienia krwi w komorach)

- izotoniczny - wyrzut krwi (w czasie którego ciśnienie krwi w komorach zwiększone ponad wartość ciśnienia w tętnicach powoduje otwarcie zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej. Krew zostaje wtedy wyrzucona do głównych pni tętniczych.)

*rozkurcz komór:

- izowolumetryczny

- izotoniczny - faza wypełniania krwią

Faza skurczu przedsionków:

- czas ok. 0,1 s

- wygenerowanie pobudzenia przez węzeł zatokowo - przedsionkowy ( depolaryzacja węzła..)

- skurcz przedsionków

- rozkurcz komór

- dopełnienie komór krwią (20% wypełnienia)

Fazy skurczu komór:

- czas ok. 0,3 s

- wzrost ciśnienia w komorach

- zamknięcie zastawek przedsionkowo - komorowych

- skurcz izowolumetryczny - bez zmiany objętości

- brak przepływu krwi

- zamknięte wszystkie zastawki

- wzrost ciśnienia w komorach

- otwarcie zastawek aorty i pnia płucnego

- skurcz izotoniczny

- wyrzut krwi do głównych pni tętniczych

Faza rozkurczu komór:

- czas ok. 0,4 s

-spadek ciśnienia w komorach

- cofanie krwi z aorty w kierunku LK ( lewej komory)

- zamknięcie zastawek półksiężycowych

- rozkurcz izometryczny - brak zmian objętości

- wszystkie zastawki zamknięte

- szybkie wypełnienie - stopniowy spadek ciśnienia, otwarcie zastawek, napływ krwi do komór ( 80% objętości krwi)

- wolne napełnianie komór - skurcz przedsionków, uzupełnienie krwi ( 20%)

Ciśnienie w jamach serca:

Odpowiednik faz cyklu sercowego - zmiana ciśnienia

Tony :

- ostudzenie serca - fonendoskop

- dwa główne tony serca:

- ton I `'labb'' - zamknięcie zastawek p-k (skurcz)

- ton II `'dapp” - zamknięcie zastawek półksiężycowych (rozkurcz)

Praca serca:

Wewnętrzna - generowanie napięcia skurczowego odpowiedniego do wielkości ciśnienia w dużych pniach tętniczych (85 % zużycia energii)

Zewnętrzna - związana z przetłoczeniem objętości wyrzutowej przeciwko ciśnieniom p.....jącym w pniach tętniczych ( 15% zużycia energii)

Objętość wyrzutowa

Objętość krwi wytłaczanej przez jedną z komór serca do naczyń tętniczych podczas jednego skurczu = różnicy między objętością krwi znajdującą się w komorze na początku skurczu a objętością pozostającą po zakończeniu skurczu.

SV = EDV - ESV

Frakcja wyrzutu

Stosunek objętości wyrzutowej serca do całkowitej objętości późno rozkurczowej

- norma > 70%

- nieznaczne obniżenie 60 - 70%

- średnie obniżenie 45 - 55 %

- średnio ciężkie upośledzenie funkcji LK 30 - 40 %

- ciężkie upośledzenie LK < 30 %

Wyznaczenie - badanie echokardiograficzne

Pojemność minutowa - objętość krwi litra jest wytłoczona z komór serca do naczyń tętniczych w czasie jednej minuty pracy serca ( 4 - 6 w spoczynku)

CO = SV * HR -> pojemność (objętość)

SV - częstotliwość

Wszystkie czynniki wpływające na objętość wyrzutową i częstość akcji serca wpływają na pojemność minutową serca

Regulacja HR (częstość akcji serca)

Umocnienie autonomiczne

- aktywacja współczulna, wzrost HR

- aktywacja przywspółczulnej zmniejsza HR

Hormony

- adrenalina wzrost HR

- tyroksyna ( hormony tarczycy) - wzrost HR

Tachykardia - przyspieszenie HR > 100 / min

Bradykardia - zwolnienie HR < 60 / min

Regulacja SV ( objętość wyrzutowa)

Główne czynniki

- objętość komory przed skurczem

- kurczliwość mięśnia sercowego

Praca serca Franka - Starlinga

- siła skurczu jest wprost proporcjonalna do wyjściowej długości mięśnia serca

Obciążenie wstępne (preload) - stopień rozciągnięcia mięśnia przed skurczem

Obciążenie następcze (afterload) - siła, która musi zostać „pokonana” aby krew podczas skurczu została wtłoczona do naczyń ; ciśnienie w aorcie i pniu płucnym

Krążenie wieńcowe

Tętnice :

- prawa i lewa - odejście od opuszki (?) aorty ( tuż poniżej zastawek półksiężycowych)

Żyły:

- główna żyła wieńcowa - spływ krwi z dorzecza prawej i lewej tętnicy wieńcowej

- wejście do prawego przedsionka ....

Autonomiczny przeciek żylny sercowy - część krwi z dorzecza lewej tętnicy wieńcowej dochodzi do lewej komory żyłami najmniejszymi

Krążenie wieńcowe:

Przepływ wieńcowy ( zwłaszcza w LK) - zależy od fazy cyklu serca

podczas skurczu komór ( STOP)

lokalne czynniki rozszerzające naczynia wieńcowe

- uwalnianie z niedotlenionego mięśnia (adenozyna, jony potasu, prostaglandyny)

- wzrost pCO₂ i spadek pO₂

Neuronowa regulacja szerokości naczyń wieńcowych

- receptory α - zwężenie

- receptory β

METABOLIZM

Kilocaloria - ilość energii potrzebna do podniesienia temperatury 1 litra wody o 1^o C

Wartość energetyczna pokarmów:

• Tłuszcze 9 kcal / g

• Alkohol 7 kcal / g

• Białko 4 kcal / g

• Węglowodany 4 kcal / g

Źródła energii :

- dieta - tłuszcze, węglowodany, białko, alkohol

- energia zmagazynowana: glikogen, tłuszcz, tkanka mięśniowa

Zużycie energii:

- przemiana materii (energia zawarta w pokarmie ....

PPM

PPM = ilość kalorii na dobę, potrzebna do utrzymania organizmu przy życiu, w bezruchu

16 godz .... + 8 godz snu

Wzory Harrisa - Benedicta

- kobiety : 665 + ( 9,5 x masa ciała w kg) + (1,8 x wzrost w cm) - (4,7 x wiek w latach)

- mężczyźni : 67 + ( 13,7 x masa ciała w kg) + ( 5,0 x wzrost w cm) - ( 6,7 x wiek w latach) = PPM

Podstawowa przemiana materii zależy od (PPM):

• Waga, wzrost

• Ilość tkanki tłuszczowej

• Wiek

Wiek - beztłuszczowa masa ciała

• 
  Płeć - mężczyźni ( mniej tkanki tłuszczowej)

• Aktywność fizyczna

• 
  
  Głodzenie : PPM

• Gorączka / stres PPM

• 
  Palenie papierosów / kofeina: PPM

Aktywność fizyczna PPM

- aktywność fizyczna odpowiada średnio za 20 - 30 % całego metabolizmu

- siedzący tryb życia = 1,15 x PPM

- niska aktywność ( normalne czynności dnia codziennego) = 1,3 x PPM

- średnia aktywność ( ćwiczenia 3 - 4 razy / tydzień) = 1,4 x PPM

- bardzo duża aktywność ( ćwiczenia częściej niż 4 razy / tydzień) = 1,5 x PPM

- maksymalnie duża aktywność ( ćwiczenia 6 -7 razy / tydzień) = 1,6 x PPM

Czynniki ryzyka i choroby chroniczne związane z otyłością

Rak miażdżyca wylew / zawał

Otyłość niedociśnienie

Choroby

Woreczka cukrzyca

żółciowego

różne rodzaje aktywności fizycznej

rozwój komórek tłuszczowych w otyłości

Działanie niektórych składników diety :

Składnik diety	Działanie ochronne
Błonnik	- obniża poziom cholesterolu - zmniejsza ryzyko zawału - poprawa stosunku LDL / MDL
Kwasy tłuszczowe Omega - 3	- obniża ryzyko zakrzepów - zapobiegają arytmiom serca - zmniejszają ryzyko zawału
Alkohol	- podnosi poziom HDL - zapobiega wykrzepianiu
Kwas foliowy Witaminy B2 i B12	- obniża poziom homocyteiny ( odpowiedzialnej za choroby sercowo - naczyniowe)
Witamina E	- zapobiega miażdżycy - zmniejsza ryzyko zawału - obniża poziom LDL
Soja	- obniża poziom cholesterolu - zwiększa trakcje HDL - poprawia stosunek LDL / MDL

Zalecane

Owoce i warzywa

Cukrzyca

1. Zależna od insuliny

2. Niezależna od insuliny

Należna masa ciała

(BMI) - wskaźnik masy ciała

Obliczanie:

Masa ciała w KG / wzrost w metrach do kwadratu

BMI = waga w kg / (wzrost w m)²

Wartość:

19 - 25 norma

1. nadwaga

>30 otyłość

TŁUSZCZ:

- do przeżycia niezbędne jest:

3- 5 % tłuszczu u mężczyzn

10 - 12 % tłuszczu u kobiet

1 kg tłuszczu = 9 000 kcal

Etapy zmniejszenia masy ciała :

Woda tłuszcz masa mięśniowa gęstość krwi utrata masy mięśniowej i kostnej

Drastyczne metody:

• głodzenie

• chirurgia

• liposukcja

SŁUCH I RÓWNOWAGA

Częstotliwość:

- zakres słuchu : 20 - 20.000 Hz

- mowa : 1500 - 4000 najwyższa czułość słuchu

Głośność:

- amplituda; energia dźwięku

(karetka - 3000 Hz - NAJLEPIEJ SŁYSZANY DŹWIĘK !!!)

Proces słyszenia:

- fala

- rezonator ( małżowiny uszne) : zbiera, wzmacnia

- błona bębenkowa

- kosteczki słuchowe ( młoteczek, kowadełko, strzemiączko): wzmacniają drgania

- ślimak i ..... ( fale na sygnał)

1. dźwięki zbierane są przez małżowinę uszną i przechodząc przez kanał uszny pobudzają błonę bębenkową2. fala dźwiękowa powoduje drganie błony bębenkowej3.trzy kosteczki ucha środkowego ( młoteczek, kowadełko i strzemiączko) wzmacniają drgania i przekazują je do okienka przedsionka w uchu wewnętrznym. Przewodzeniowa utrata słuchu zwykle ma swą przyczynę w uchu środkowym4. płyn w uchu wewnętrznym stymuluje końcówki nerwowe używane komórkami rzęsatymi. zniszczenie tych komórek jest najczęstszym powodem nerwowej utraty słuchu5. Impulsy elektryczne wysyłane są z komórek rzęsatych nerwem słuchowym do mózgu

oznaki utraty słuchu:- częste proszenie rozmówców o powtórzenie- utrudnione kontakty z ludźmi- nieporozumienia w rozmowie- izolowanie się od środowiska- głośne słuchanie telewizora- kłopoty w rozumieniu dziecięcej mowy

Narządy słuchu:

zakres słyszenia: 20 - 20 000 Hzzakres mowy: 2000 - 5000 Hzintensywność mowy: 60 dB

częstotliwość - Hzamplituda - dBpowietrze 330 m/swoda 1500 m/s

błona bębenkowa 22 x 1,23 powierzchni strzemiączka = ....

rezonans - odbijanie fali

słyszenie :

ucho -> kora słuchowa -> różne pola w mózgu -> rozumienie

lokalizacja dźwięku:

- różnica czasowa w słyszeniu poruszanych obiektów ( np. samochód)

Hałas :

Ból : 120 dB

Ciche biuro: 60 dB

Ruchliwa ulica: 50 dB

Odrzutowiec: 140 dB

Równowaga:

,......

Choroba lokomocyjna = zaburzenie zmysłów

FIZJOLOGIA KRWI

Tkanka:

krew - tkanka łączona składająca sie z komórek elementów komórkowych oraz substancji międzykomórkowej (osocza)

dorośli 7-8 % masy ciała

Funkcje

• transport substancji ( energetycznych, hormonów, metabolitów, gazów) do wszystkich organów

• regulacja poziomu niektórych substancji (stałe pH, nawodnienie, skład jonowy)

• hemostaza

• mechanizmy obronne

• regulacja temperatury

• środowisko dla przemian biochemicznych

Transport:

• tlen z płuc do tkanek

• składników odżywczych z przepływu pokarmowego do tkanek

• produktów przemiany materii z tkanek do płuc i nerek w celu ich eliminacji

• hormonów z gruczołów do tkanek docelowych

Regulacja:

-temperatury ciepła poprzez eliminowanie lub absorpcje ciepła

- pH poprzez układy buforowe (kwasowość)

- objętości płynów krążących, ochrona przed utratą:

• aktywizacja białek i płytek krwi

• inicjacja formowania skrzepu

ochrona przed infekcjami:

- synteza i dystrybucja przeciwciał

- aktywacja białek odporności nieswoistej

- aktywacja leukocytów

właściwości fizykochemiczne:

- pH ok. 7,34

- ciężar właściwy pełnej krwi

- stały skład kationów ( K, Na, Mg, Ca) oraz anionów ( białczanowe, Cl, Pi, HCO3)

- napięcie powierzchniowe - mniejsze niż wody

krew = płynne osocze + elementy morfotyczne (krwinki)

osocze= surowica + włóknik (fibrynogen)

elementy morfologiczne:

- erytrocyty - krwinki czerwone ( RBC)

- leukocyty - krwinki białe ( WBC)

- trombocyty - płytki krwi ( PLT)

Hematokryt:

-procentowy udział elementów morfologicznych w stosunku do pełnej krwi = 45% ( 99% to erytrocyty)

Objętość krwi 100% = osocze 55% + 45 % hematokryt

OSOCZE

Skład:

- białka(albuminy, globuliny, białka układu krzepienia)

- związki niebiałkowe - kwas mlekowy, mocznik, kreatynina

- związki organiczne - glukoza, węglowodany, aminokwasy

- elektrolity - Na, K, Cl, Ca, HCO3

- gazy oddechowe - O2, CO2

KRWINKI - powstają w szpiku kostnym w wyniku hemopoeza

- erytrocyty

- leukocyty

- trombocyty

ERYSTROCYTY - KRWINKI CZERWONE:

• kształt - dwuwklęsły dysk

• brak jądra komórkowego

• zawierają hemoglobine wiążącą się z tlenem ( wiążąca O2)

• Białka błonowe:

• ukształtowanie kształtu krwinki

• odkształcenie podczas przechodzenia przez naczynia włosowate

funkcje erytrocytów:

- transport gazów oddechowych

- hemoglobina - odwracalne wiązanie z tlenem

- budowa hemoglobiny - białko ( globina) zbudowane z dwóch łańcuchów alfa i dwóch łańcuchów beta, połączonych grupą hemową.

każda cząsteczka ( grupa) hemowa zawiera atom żelaza zdolny do wiązania tlenu

1 hemoglobina - 4 cząsteczki tlenu ! <- każda cząsteczka hemoglobiny może przyłączyć cztery cząsteczki tlenu.

Hemoglobina:

- ilość we krwi - 12 - 16 g / 100 ml

- skład chemiczny: hem ( 4 pierścienie pirolowe, żelazo) , 4 łańcuchy globulinowe

- rodzaje: A1 i A2, F, S

- rola: transport gazów oddechowych

- 1 g hemoglobiny - 1,34 ml tlenu

Cykl życia erytrocytu:

- długość życia: 100 - 120 dni

Stare erytrocyty:

- sztywne, mniej odporne na odkształcenia

- hemoglobina - degeneracja

- fagocytoza przez mikrofagi

- rozpad kompleksu grupa hemowa - globina

- wykorzystanie jonów żelaza do tworzenia nowych cząsteczek hemoglobiny.

LEUKOCYTY

- „kompletne” komórki krwi

- 1 % całkowitej objętości krwi

- naturalna obrona w zakażeniach bakteryjnych i wirusowych

Rodzaje leukocytów:

- granulocyty:

• neutrofile ( obojętnochłonne)

• bazofile ( zasadochłonne)

• eozyno file ( kwasochłonne)

- agranulocyty:

• limfocyty

• monocyty

HEMOSTAZA

- zespół reakcji i procesów zapewniających płynność krążenia krwi ( hemostaza ciągła), hamujących krwawienie z uszkodzonych naczyń krwionośnych (hemostaza miejscowa)

Składowe hemostazy:

NACZYNIOWA:

- śródbłonek naczyń

• powierzchniowe receptory dla czynników krzepnięcia

• kolagen osłaniany po uszkodzeniu śródbłonka

->Kontakt z trombocytami ->adhezja oraz aktywacja osoczowych czynników krzepnięcia

• mięśnie gładkie - skurcz po uszkodzeniu naczynia -> zwężenie światła

- skurcz zwieraczy przedwłośniczkowych

• obniżenie ciśnienia oraz zwolnienie przepływu w obszarze uszkodzenia

PŁYTKOWA

- wytworzenie czopa trombocytarnego w miejscu uszkodzenia śródbłonka

- etapy

• adhezja - przyleganie PLT do włókien kolagenu

• sekrecja - uwolnienie czynników krzepnięcia

• agregacja- wzajemne przyleganie płytek

OSOCZOWA

• proces tworzenia fibryny ( wzmocnienie czopa hemostatycznego)

- przejście fibrynogenu w stabilną sieć fibryny

CZYNNIKI OGRANICZAJCE KRZEPNIECIE:

- usuwanie czynników krzepnięcia:

• lokalny charakter uszkodzenia

• przepływ krwi ( wypłukiwanie czynników)

• metabolizm aktywnych czynników

- inhibitory krzepnięcia:

• antytrombina

• białko C

• białko S

• prostacyklina śródbłonka (PGI2)

• aktywność biologiczne FDP - hamowanie agresji PLT, polimeryzacji monomerów fibryny

- gładkość i skład glikokaliksu śródbłonka

LEKI PRZECIWPYŁKOWE

kwas acetylosalicylowy- zahamowanie agresji

klopidogrel

Fibrynoliza

Proces rozpuszczania włóknika

• główny enzym -plazmina

• aktywatory plazminogenu:

- tlenkowy aktywator plazminogenu

- urokinaza

- streptokinaza

Grupy krwi:

Antygen - substancja zdolna wywołać specyficzną skierowaną przeciwko niej reakcję immunologiczną

Przeciwciało - specyficzna substancja ( białko) zdolna do reakcji z antygenem

Ok. 30 odmian antygenu naturalnie występuje na błonie erytrocytów

Antygeny układu ABO i Rh - niebezpieczne odczyny poprzetoczeniowe w sytuacji niezgodności grup krwi.

Inne układy grupowe: M, N, Dufy, Kell, Lewis

Układ ABO

- dwa rodzaje antygenów ( A i B) na błonie krwinek czerwonych

- dwa rodzaje przeciwciał w osoczu ( anty - A, anty - B) - regularne

Poza układem ABO na krwinkach - wiele różnych antygenów, przeciwciała przeciwko nim, nieregularne

Układ Rh

- sześć znanych antygenów układu Rh ( D i d, C i c, E i e)

- trzy najczęstsze ( C, D i E)

- obecność antygenu D na krwince -> Rh+, d -> Rh -

- przeciwciała anty - Rh - tylko odpornościowe ( dopiero po uczuleniu, w wyniku kontaktu z antygenem)

- powtórny kontakt osobnika Rh - z krwią Rh+ -> reakcja poprzetoczeniowa, mogąca doprowadzić do wstrząsu

Konflikt serologiczny

- kontakt z obcogrupową krwią ( transfuzja)

- zlepienie krwinek dawcy ( aglutynacja) przez przeciwciała biorcy:

• zmniejszona pojemność tlenowa krwi

• pogorszenie przepływu krwi

• uwolnienie hemoglobiny do krwiobiegu

- krążąca hemoglobina - uszkodzenie nerek

WZROK

Budowa oka

6 mięśni

Rogówka

Źrenica ( reguluje ilość światła i pomaga w ostrości)

Tęczówka

Soczewka

Ciałko szkliste

Siatkówka

Siatkówka

- czopki (dzienne, lepsze, kolorowe)

- pręciki (nocne)

Dno oka

- widok za pomocą oftalmoskopou

Plamka żółta - a w niej dołek środkowy

tarcza nerwu wzrokowego - plamka ślepa

tętnica główna

• kółko i krzyżyk

Losy światła (przy przechodzeniu przez środki o różnej gęstości)

• 
  
  transmisja |

• 
  Absorpcja |

• 
  
  refrakcja (załamanie) |

• 
  refleksja (odbicie) |

podstawy refrakcji

Każda soczewka ma ogniskową

Krzywizna soczewki - naturalne forma półkolista

Soczewki

- skupiające

- rozpraszające

Moc optyczna (dioptrie)

rogówka 43

Soczewka 19-31

całe oko 59-70

akomodacja - zmiana krzywizny soczewki

podstawy ostrego widzenia:

- obiekt daleki

- obiekt bliski

Wady wzroku i ich korekcja

Nadwzroczność ( obraz za siatkówką)

krótkowzroczność(obraz pada przed siatkówkę)

Astygmatyzm (szkła cylindryczne) (obraz nieostry, zniekształcony,

Odruchy oczne

• odruch rogówki

• stanowi jeden z testów oceniających aktywności pnia mózgu

• bodziec

• włókna afferentne -

• ośrodek - jądra pnia mózgu

• włókno efferentne nerw okoruchowy i nerw twarzowy

• efekt - zamknięcie powiek - obydwu - mrugnięcie

Zaburzenia widzenia

• krótkowzroczność

• zwyrodnienie plamki żółtej

• retinopatia barwinkowa (widzenie lunetowe)

• retinopatia cukrzycowa

• jaskra

drogi wzrokowe:

- aksony komórek siatkówki

- środkowe włókna nerwu wzrokowego

- wzgórze

Fotoreceptory

pręciki (widzenie nocne - ekotopowe)

czopki (widzenie barwne - )

Trzy rodzaje czopków (Green, blue, red)

- czerwony (560)

- niebieski (440)

- zielony ( 530)

05.05.2011 wykład IX

WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA I TOLERANCJA WYSIŁAKOWA

Aby człowiek utrzymywał się na poziomie zdrowym musi wykonywać minimum 30 min średniego wysiłku ( 140 uderzeń na minutę), 5 razy dziennie.

ATP !!!

Ocena wydolności fizycznej organizmu

Jest to zdolność organizmu do wykonania ciężkiej i długotrwałej pracy fizycznej bez szybko narastającego uczucia zmęczenia i bez poważniejszych ....

Czynniki warunkujące wydolność

- wskaźnikiem jest maksymalna ilość tlenu, która może być pobrana z powietrza

1. maksymalna wentylacja płuc ( pierwszy element który nas ogranicza) pojemność w spoczynku 0,5 l ( 16 razy / min ) - 8 litrów na min ( max. Pojemność płuc 5 l. ) najlepiej oddycha się w temp.

2. Pojemność dyfuzyjna płuc (zmienia się w zależności od temp)

3. Pojemność tlenowa krwi ( hematokryt - % krwinek czerwonych do całości krwi : 45-55%)

4. Liczba naczyń włosowatych w mięśniach

ATP

Fosfokreatyna

Glikogen

Wolne kwasy tłuszczowe (WKT)

Do 20 min wysiłku ( cukry) -> 20 min WKT -> po 40 min tkanka tłuszczowa

Powertabs ->

Szybkość usuwania kwasu mlekowego

!( kwas mlekowy -ulega wchłonięciu, usuwany z mięśni po 60 min od zakończenia wysiłku)

! Zakwasy - uszkodzenie mięśnia ( zapalenie) spowodowane nadmiernym obciążeniem podczas wysiłku fizycznego i związane z nimi dolegliwości bólowe pojawiające się po 24 do 72 godzin po wysiłku.

Żeby nie mieć zakwasów: sauna

Zdolność do termoregulacji

Temperatura wewnętrzna mięśni w spoczynku 34 stopnie, po wysiłku do 38 stopni

Usuwanie ciepła z organizmu:

- rozszerzenie naczyń krwionośnych

- wzrost skórnego przepływu krwi

- wzrost czynności gruczołów potowych 1 litr potu ------580 kcal ciepła

Termoregulacja wysiłkowa

Właściwy strój podczas uprawiania sportu - >

Tolerancja zmian zmęczeniowych - zależy od czynników psychofizycznych, które kształtują motywacje wysiłkową

Zmęczenie - jest to stan organizmu, rozwijający się w czasie wykonywania pracy fizycznej lub umysłowej. Charakteryzujący się zmęczeniem zdolności do pracy, nasileniem się odczucia ciężkości

Zmęczenie jest zdecydowanie korzystnym procesem, informuje nas o konieczności zakończenia pracy, broniący organizm przed przeciążeniem. (znoszący efekt dopingu)

Rodzaje zmęczenia :

Zmęczenie obwodowe -

Przyczyny zmęczenia:

- upośledzenie funkcji

Elementy zmęczenia: - procesy czynnie ograniczające zdolnośc kontynuowania wysiłku lub zwiększania jego intensywności;...

Przetrenowanie -

Restytucja - powrót do stanu wyjściowego.

Fazy wypoczynku:

PUŁAP TELNOWY - wskaźnik wydolności fizycznej tlenowej

-wyrażany jest w l/min lub ml/min/kg

- u osób zdrowych 20-85 ml/kg/min

- 13 ml/kg/min - do samodzielnej egzystencji

- wyższe u chłopców - przewaga mięśni

Ocena pośrednia

- na podst pomiaru tętna

Astranda:

- wysiłek na rowerze ok. 8 minut

- obciążenie dobieramy tak aby HR 130-150

- jeżeli HR przez okres 3 minut będzie stałe spisujemy je

- znając obciążenie wysiłkowe HR wartość pułapu odczytujemy z wykresy

Zmiana czynności serca -

Metody oceny wydolności organizmu:

- próby o charakterze orientacyjnym

- próby ohgighrughbbh

---