Postanowienie
z dnia 11 lutego 2005 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie
OSK 1160/2004
Niewłaściwe reprezentowanie interesów strony przez jej pełnomocnika procesowego nie jest tożsame z brakiem należytej reprezentacji strony w postępowaniu w rozumieniu art. 271 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Nie może więc stanowić ustawowej podstawy wznowienia postępowania.
LEX nr 164939
164939
Dz.U.02.153.1270: art. 271
Przewodniczący: Sędzia NSA Izabella Kulig-Maciszewska.
Sędziowie NSA: Janina Antosiewicz, Zbigniew Rausz (spr.).
Protokolant: Maria Połowniak.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2005 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Sabiny T. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 maja 2004 r. sygn. akt 3/II SA/Ka 3237/03 w sprawie ze skargi Sabiny T. na decyzję Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z dnia 6 czerwca 2000 r. w przedmiocie wznowienia postępowania sądowego postanawia
oddalić skargę kasacyjną.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach postanowieniem z dnia 17 maja 2004 r. sygn. akt 3/II S.A./Ka 3237/03 odrzucił wniosek Sabiny T. o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 25 września 2000 r. sygn. akt II S.A./Ka 1620/00 odrzucającym skargę Sabiny T. na decyzję Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z dnia 6 czerwca 2000 r. w przedmiocie choroby zawodowej. W uzasadnieniu postanowienia Sąd podniósł, że Sabina T. w swym wniosku o wznowienie postępowania z dnia 12 XII 2003 r. oraz piśmie procesowym z dnia 2 I 2004 r. przyczyn wznowienia upatrywała w art. 401 ust. 2 i art. 403 § 2 i 3 k.p.a., ponieważ jej zdaniem nie była należycie reprezentowana przez swojego pełnomocnika (adwokata). Przez brak należytej reprezentacji strona rozumie postępowanie swojego adwokata, który złożył skargę do Sądu z przekroczeniem ustawowego 30-dniowego terminu, co spowodowało jej odrzucenie, a potem nie powiadomił jej o wyniku sprawy. Z dniem 1 I 2004 r. weszły w życie ustawy reformujące sądownictwo administracyjne, tj. ustawa z dnia 25 VII 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) i ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271). W myśl art. 103 ostatniej z powołanych ustaw w sprawie o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wydanym przed dniem 1 I 2004 r. orzeka właściwy wojewódzki sąd administracyjny na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W myśl art. 280 § 1 tej ustawy sąd bada na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. W braku jednego z tych wymagań sąd odrzuci wniosek, w przeciwnym razie wyznaczy rozprawę. Odpowiednikiem powołanego przez wnioskodawczynię art. 401 ust. 2 k.p.a. jest obecnie art. 271 ust. 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który stanowi, że można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania, nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. Zaś odpowiednikiem przywołanego przez stronę przepisu art. 40 § 2 i 3 k.p.c. jest obecnie art. 273 tej ustawy, który stanowi w § 2, że można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu, a w § 3, iż można żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, lecz są również z urzędu inne prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy. Sąd zaznaczył, że w treści wniosku o wznowienie przedmiotowego postępowania i uzupełniającego go pisma z dnia 2 I 2004 r., nie wskazano żadnych okoliczności, które mogłyby stanowić podstawę do wznowienia postępowania w myśl art. 273 § 2 i 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Nie zachodzi w sprawie także druga powoływana przez stronę podstawa wznowienia (art. 271 ust. 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), a mianowicie brak należytej reprezentacji. Sąd podkreślił, że należyta reprezentacja jest związana z występowaniem w charakterze organów reprezentujących podmioty niebędące osobami fizycznymi oraz w roli przedstawicieli ustawowych nieletnich i osób ubezwłasnowolnionych. Nie dotyczy natomiast sposobu występowania w charakterze pełnomocnika procesowego (np. adwokata). Podniesiony przez stronę zarzut niewłaściwej reprezentacji należy rozumieć jako nieprawidłowe reprezentowanie jej interesów. Nie jest to jednak przyczyna nieważności postępowania. Czym innym jest brak "należytej reprezentacji" co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca, a czym innym niewłaściwe reprezentowanie interesów strony przez ustanowionego adwokata. Pogląd ten podziela Sąd Najwyższy, który w postanowieniu z dnia 9 VI 2000 r. sygn. akt I PRN 277/00 (OSNP 2002/1/15) wskazał wprost, że nienależyta reprezentacja jako podstawa wznowienia postępowania nie dotyczy sposobu zastępowania strony przez pełnomocnika procesowego. W związku z tym, że wniosek Sabiny T. nie opiera się na ustawowych podstawach wznowienia, Sąd postanowił go odrzucić w oparciu o powołany art. 280 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 V 2004 r. skargę kasacyjną wniosła do Naczelnego Sądu Administracyjnego Sabina T. reprezentowana przez adwokata Jana P. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 271 ust. 2, a także art. 273 § 2 i 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez jego niezastosowanie. Wskazując na podstawy skargi kasacyjnej, należy zdaniem skarżącej wskazać na potrzebę interpretacji art. 271 ust. 2 ww. ustawy w kontekście okoliczności sprawy, a w szczególności uchybień w reprezentacji skarżącej przez pełnomocnika procesowego. Z powyższych względów wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie sprawie dalszego biegu.
Według pełnomocnika skarżącej Sąd dopuścił się uchybień proceduralnych wynikających z naruszenia ww. przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skarżąca w sporządzonej skardze o wznowienie postępowania wskazała na przyczyny uchybienia terminowi do wniesienia skargi na decyzję Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Nie ponosi ona żadnej winy za zaistniałą sytuację związaną z niedotrzymaniem terminu. Reprezentujący Sabinę T. adwokat L. zmarł w trakcie biegu terminu do uzupełnienia uchybień formalnych stwierdzonych we wniesionym środku zaskarżenia. Po kilku miesiącach dowiedziała się, iż skarga została odrzucona z powodu uchybień formalnych, które nie zostały uzupełnione z powodu śmierci reprezentującego ją adwokata. Likwidator Kancelarii mec. L. mec. M. nie przejął sprawy skarżącej, albowiem prowadzenie tej sprawy nie należało do obowiązków likwidatora kancelarii zmarłego adwokata. W tym stanie rzeczy stwierdzić trzeba, że zaistniałe w sprawie okoliczności uzasadniają złożenie przez skarżącą wniosku o wznowienie postępowania, albowiem stała się ona ofiarą wyjątkowo nieprzychylnego zbiegu okoliczności, za które nie ponosi winy, nie może więc ponosić negatywnych ich konsekwencji.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Oceniając zasadność wniesionej przez Sabinę T. skargi kasacyjnej od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 maja 2002 r. stwierdzić należy, że skarga ta nie ma usprawiedliwionych podstaw. Stosownie do postanowień art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania, której przesłanki zostały określone w § 2 art. 183. Żadna z przesłanek nieważności postępowania wymienionych w cyt. art. 183 § 2 omawianej ustawy nie zachodzi w niniejszej sprawie. Zatem sprawa ta mogła być przez Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznana tylko w granicach zakreślonych skargą kasacyjną. Granice skargi kasacyjnej wyznaczają między innymi wymienione w art. 176 powołanej ustawy podstawy kasacyjne, które zgodnie z art. 174 ustawy mogą stanowić: 1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2. naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W podstawach kasacji wnosząca skargę kasacyjną musi wskazać wyraźnie konkretną normę prawa materialnego czy procesowego, której naruszenie zarzuca zaskarżonemu orzeczeniu. W niniejszej sprawie wnosząca skargę kasacyjną Sabina T. w podstawie kasacyjnej zarzuciła naruszenie przez sąd w zaskarżonym postanowieniu przepisów prawa procesowego, a w szczególności art. 271 ust. 2 (winno być art. 271 pkt 2), art. 273 § 2 i 3, a także art. 280 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Tak sformułowana podstawa skargi kasacyjnej mogłaby sugerować, że skarżąca domagała się od Naczelnego Sądu Administracyjnego kontroli zaskarżonego wyroku w odniesieniu do jeszcze innych bliżej niesprecyzowanych przepisów prawa procesowego, które ewentualnie mogłyby mieć w sprawie zastosowanie. Otóż pogląd taki byłby nieuzasadniony, ponieważ jak zaznaczono w podstawie kasacji zarzut naruszenia prawa musi być postawiony w odniesieniu do konkretnej normy prawnej. Stąd też Naczelny Sąd Administracyjny, będąc w rozpoznaniu sprawy ograniczony granicami skargi kasacyjnej, odniósł się tylko do postawionych w skardze tej zarzutów dotyczących naruszenia przez sąd I instancji wymienionych w podstawie skargi kasacyjnej przepisów prawa. Jak zaznaczono w skardze kasacyjnej zarzucono sądowi naruszenie art. 273 § 2 i 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który miał stanowić jedną z podstaw wniosku skarżącej o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 25 września 2000 r. odrzucającym skargę Sabiny T. na decyzję z dnia 6 czerwca 2000 r. Poza jednak wymienieniem tego artykułu w skardze kasacyjnej nie zostały przedstawione żadne okoliczności, które by wskazywały, iż w sprawie wystąpiły przesłanki wymienione w tych przepisach. Zatem zarzut naruszenia tego artykułu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w zaskarżonym postanowieniu uznać należy za chybiony. Treść skargi kasacyjnej wskazuje, że wnosząca ją w istocie skoncentrowała swą argumentację na wykazaniu naruszenia przez zaskarżone postanowienie art. 271 pkt 2 powołanej ustawy, przez błędne - zdaniem skarżącej - przyjęcie, że uchybienia w reprezentacji skarżącej przez jej pełnomocnika procesowego w postępowaniu sądowo administracyjnym zakończonym postanowieniem z dnia 25 IX 2000 r., o którym wyżej mowa nie mogły stanowić określonej w tej normie podstawy wznowienia postępowania sądowego z tego powodu, że strona w tym postępowaniu nie była należycie reprezentowana. Odnośnie do tego zarzutu podzielić należy stanowisko wyrażone przez Sąd I instancji, że niewłaściwe reprezentowanie interesów strony przez jej pełnomocnika procesowego nie jest tożsame z brakiem należytej reprezentacji strony w postępowaniu w rozumieniu cyt. art. 271 pkt 2. Nie może więc stanowić ustawowej podstawy wznowienia postępowania. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 czerwca 2000 r. sygn. akt I PRN 277/00 (OSNP 2002/1/15) "Nienależyta reprezentacja jako podstawa wznowienia postępowania (art. 401 pkt 2 k.p.a., którego odpowiednikiem jest ww. art. 271 pkt 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) nie dotyczy sposobu zastępowania strony przez pełnomocnika procesowego". Tak więc wniosek wznowieniowy Sabiny T. nie został oparty na ustawowej podstawie. Nie odpowiadają przy tym prawdzie podane w skardze kasacyjnej okoliczności mające wskazywać, że skarga Sabiny T. na decyzję Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach została przez Sąd odrzucona z powodu uchybień formalnych, które nie zostały uzupełnione z powodu śmierci reprezentującego ją adwokata. Gdyby pełnomocnik skarżącej sporządzający skargę kasacyjną zadał sobie trud zapoznania się z aktami sprawy, to dowiedziałby się, iż przedmiotową skargę w imieniu Sabiny T. wniósł 21 VII 2000 r. adwokat Zdzisław L. za pośrednictwem Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Katowicach (mimo iż od 5 lat obowiązywała wówczas ustawa z dnia 11 V 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym nakazująca wnoszenie skarg w zakreślonym terminie bezpośrednio do Sądu). Następnie NSA OZ w Katowicach zwrócił się pismem z dnia 2 VIII 2000 r. do pełnomocnika strony o poinformowanie w jakiej dacie Sabina T. otrzymała skarżoną przez siebie decyzję (pismo to otrzymał pełnomocnik 7 VIII 2000 r.). Odpowiedzią na to wystąpienie było pismo adwokata L. z 28 sierpnia 2000 r. skierowane do Sądu podające datę otrzymania decyzji według twierdzeń skarżącej. Informację tę wykorzystał później Sąd przy podjęciu postanowienia z dnia 25 IX 2000 r. odrzucającego skargę. Natomiast według pisma Sabiny T. z 2 I 2004 r. stanowiącego uzupełnienie jej wniosku o wznowienie postępowania adwokat L. zmarł 17 I 2001 r. Tak więc od momentu wniesienia skargi na decyzję organu inspekcji sanitarnej do dnia wydania przez Sąd postanowienia o odrzuceniu tej skargi skarżącą reprezentował adwokat L. Za bezpodstawny też uznać należy zarzut skargi kasacyjnej naruszenia przez Sąd w zaskarżonym postanowieniu art. 280 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - przez jego niezastosowanie. Przepis ten w § 1 określa sposób działania Sądu po złożeniu przez stronę wniosku o wznowienie postępowania, stanowiąc, że Sąd bada na posiedzeniu niejawnym czy skarga została wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. W braku jednego z tych wymagań Sąd wniosek odrzuci, w przeciwnym razie wyznaczy rozprawę.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach dokładnie zastosował się do zaleceń tej normy.
Powyższe prowadzi do wniosku, że stanowisko Sądu I instancji wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, iż wniosek o wznowienie postępowania złożony przez skarżącą nie został oparty na ustawowej podstawie wznowienia - uznać należy za prawidłowe, mające odbicie w dokumentacji sprawy.
Z tego względu skargę kasacyjną Sabiny T. należało na podstawie art. 184 ww. ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - oddalić.