PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA
(wykład I)
ROZWÓJ PSYCHICZNY CZŁOWIEKA W PEŁNYM CYKLU ŻYCIA.
PERIODYZACJA ROZWOJU
1. Okres prenatalny - od poczęcia do narodzin.
2. Okres wczesnego dzieciństwa - od narodzin do 3 roku życia
- wiek niemowlęcy - od narodzin do 1 r. ż.
- wiek poniemowlęcy - od 2 r. ż. do 3 r. ż.
3. Okres średniego dzieciństwa (wiek przedszkolny) - od 4 - 6 r. ż.
4. Okres późnego dzieciństwa (młodszy wiek szkolny) od 7 - 12 r. ż.
5. Okres adolescencji - od 10-12 do 20-23 r. ż.
- okres wczesnej adolescencji od 10-12 do 15 r. ż.
- okres późnej adolescencji (wiek młodzieńczy) od 16-20 do 23 r. ż.
6. Okres wczesnej dorosłości - od 20-23 do 35-40 r. ż.
7. Okres średniej dorosłości (wiek średni) od 35-40 do 55-60 r. ż.
8. Okres późnej dorosłości (wiek starzenia się) od 55-60 r. ż. i więcej.
ad. 1) Rozwój w okresie prenatalnym
Rozwój ontogenetyczny człowieka rozpoczyna się w chwili zapłodnienia żeńskiej prze męską komórkę rozrodczą.
* Fazy rozwoju prenatalnego:
f. jajowa (implantacja) od momentu zapłodnienia do 7-9 dnia
f. embrionalna - od momentu implantacji do końca 2 miesiąca ciąży.
W momencie zagnieżdżenia się zarodka zaczyna tworzyć się łożysko.
Układ nerwowy - rozwija się bardzo wcześnie, ok. 14 dnia po zapłodnieniu. 20 dnia istnieją już zaczątki mózgu i rdzenia kręgowego. Neurony i ich wypustki tworzą nerwy, które przenikają do odległych okolic ciała rosnącego dziecka i poddają je kontroli.
W fazie embrionalnej tworzą się wszystkie narządy wewnętrzne:
- mózg - wysyłające bodźce
- serce
- wątroba
- nerki
- poruszające się mięśnie ramion i tułowia
f. płodowa - od 3 miesiąca życia macicznego do narodzin.
Następuje wzrost i rozwój. Płód wykazuje aktywność ruchową.
*Prawa rozwoju ruchowego
I. Prawo cefalokaudalne
Rozwój następuje ku dołowi (najpierw rozwija się głowa, później barki, tułów, nogi)
II. Prawo proksymodystalne
Rozwój następuje od środka w bok (najpierw kręgosłup, ramię, przedramię)
III. Prawo perinatalne - od małego palca do kciuka
ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY
1. Zmiany postawy ciała.
2. Zmiany w lokomocji.
3. Zmiany w zakresie manipulacji.
* Od czego zależy rozwój psychomotoryczny:
od systemu nerwowego
od rozwoju mięśni
od rozwoju kośćca
warunki środowiskowe (odżywianie, stymulacja)
Postawa ciała - przestrzenne położenie ciała (budowa, poruszanie się, utrzymanie sylwetki)
Wyróżniamy prawidłową i nieprawidłową postawę ciała, siedzącą jak i stojącą.
Nieprawidłowa wpływa na złe funkcjonowanie narządów wewnętrznych (oddychanie, krążenie, praca żołądka).
* Kretschmer wyróżnił 3 typy budowy ciała:
typ asteniczny |
typ atletyczny |
typ pykniczny |
|
|
|
Oddalenie od ludzi, romantyczność, zamknięty w sobie, nieufny (schizoidalna osoba) |
|
Otwarty ku ludziom, towarzyski, śmiały, zmienny (cykloidalna osobowość) |
* Co się składa na postawę ciała:
- proporcje
- układ nóg - u niemowlęcia są pałękowate ( )
- sklepienie stopy - niemowlę przedszkolak starsze
- krzywizny kręgosłupa (str. 52 - „Psychologia rozwojowa człowieka”)
Rozległa kifoza |
Lordoza szyjna (3-4 miesiąc życia) |
Lordoza lędźwiowa (8-9 miesiąc życia) |
Koniec 1 roku życia (jak u dorosłego) |
|
|
|
|
* Zmiana lokomocji
Od statycznej do dynamicznej (od leżącej do stojącej)
* Rozwój manipulacji
odruch chwytny (zaciska dłoń bardzo mocno), zanika on do 2-5 miesiąca
intencjonalne chwytanie (dziecko wyróżnia obiekt, który chce uchwycić)
* Stadia rozwoju chwytu dowolnego:
stadium I od 4-5 m. ż. - chwyt łokciowo - dłoniowy - prosty
stadium II 5-6 m. ż. - chwyt małpi (nakładkowy)
stadium III 7-8 m. ż. - chwyt nożycowy (przy użyciu palca wskazującego i kciuka)
stadium IV początek 9 m. ż. - pęsetkowy (chwyta kciukiem i palcem wskazującym zginając palce).
Manipulacja - nazywamy zdolność chwytania i operowania przedmiotami.