WŁADZA USTAWPDAWCZA :
Funkcje Parlamentu:
- ustawodawcza ( uchwala ustawy)
- ustrojodawcza ( może zmienić konstytucję)
- kreacyjna ( powoływanie na dane stanowisko, powoływanie rządu)
- kontrolna (komisje śledcze, interpretacje - zapytania poselskie; może odwołać ministra)
proces ustawodawczy - może zgłaszac prezydenta, projekty ustawy obywatelskiej, parlament, rząd.
Ustawa trafia do senatu( mogą wnieśc poprawki) powraca do sejmu jeżeli nie przegłosują ustawy idzie do prezydenta ( może zawetować lub oddac do trybunału konstytucyjnego)
WŁADZA WYKONAWCZA :
Kadecja prezydenta 5-cio letnia, gdy prezydent złoży zaprzysiężenie liczy się jego kadencje.
Skrócenie kadencji prezydenta
-śmierc prezydenta
- nie jest zdolny do sprawowania funkcji
-zrzec się urzędu
- za rażące złamanie konstytucji
bierne prawo wyborcze obowiązuje obywateli mających skończone 35 lat, mogą kandydować na prezydenta
Kompetencje prezydenta RP
- kontrasygnata - uprawnienia prezydenta wymagające podpisu ministra bądź premiera
- prerogatywy - uprawnienia nie wymagające dodatkowej zgody ( zarządza termin wyborów do sejmu i senatu, zwołuje pierwsze posiedzenie sejmu i senatu, może skrócić kadencje parlamentu, może zgłosić projekt ustawy, powołuje i desygnuje prezydenta, zwołuje rade gabinetową, nadaje ordery i odznaczenia, powołuję sędziów, stosuje prawo łaski, nadaje obywatelstwo polskie u nadaje zgodę na odebranie obywatelstwa polskiego, może zrzec się swojego urzędu, powołuje członków rady fonii i TV)
Rada Ministrów = ministrowie resortowi + ministrowie nieresortowi + premier (4 lata)
WŁADZA SĄDOWNICZA :
Skład sądu :
- sąd najwyższy
-sądy powszechne
- sądy specjalne ( administracyjne, kościelne, wojskowe)
- trybunały ( stanu, konstytucyjne)
ZASADY funkcjonowania sądów
- niezawisłości - sędziowie maja immunitet, otrzymuja stanowisko dożywotnio
- kolegialności - liczy się ze zdaniem ławników lub innych sędziów
- jawności postępowania - każdy może wejść na sale i patrzeć
- instancyjności - można się odwołać( nie można tylko, gdy wyrok jest prawomocny)
- jednolitości - w Polsce jest prawo jedno i według niego ustala się wyrok.
SĄD NAJWYŻSZY - najwyższej instancji sąd w Polsce, w Warszawie, podczas każdych wyborów, sprawdza wybory, aby były zgodne z prawem, bada ważność wyborów w Polsce, wydaje dyspozycje do przepisów, rozpatruje sprawy kasacji, ( gdy inne sądy złamały prawo)
SĄDY POWSZECHNE - najniżej: Rejonowy / wydział Grodzki/ rozpatruje tylko wykroczenia,od sądu pierwszej instancji może się odwołać, jeśli najpierw sprawa trafiła do rejonowego, sprawy rozwodowe: sąd okręgowo drugiej instancji. Sąd administracyjne ; gdy urzędy się kłócą, pracownik wprowadzi klienta w błąd, sąd pierwszej instancji, naczelny sąd administracyjny - sąd drugiej instancji.
SĄD APELACYJNY - służy do odwoływania się od sądu okręgowego, który robił za sąd pierwszej instancji
SĄDY WOJSKOWE - podlegają żołnierze na służbie, każdy garnizon wojskowy ma sąd pierwszej instancji.
TRYBUNAŁ STANU - sąd dla polityków, wznawia stan oskarżenia dla najwyższych polityków
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY - bada czy ustawy SA zgodne z konstytucją
ORGANY KONTROLI :
NIK - Najwyższa Izba Kontroli organ kontroli w Polsce Najwyższy, mogą sprawdzać wszystko na swój wniosek, do firmy prywatnej, jeśli korzystała z budżetu państwa np. na szkolenie pracowników, Prezes na 6 lat
Rzecznik Praw obywatelskich- stoi na straży wszystkich naszych praw, obywateli jak i ludzi, działa na wniosek posłów, prezydenta, ludzi, bada czy ustawa jest zgodna z prawami człowieka i obywatela
Prokuratura - najważniejsze to, aby złapać przestępcę, oskarżyć, wspiera sądy, a ich wspiera policja, robi śledztwo, stawia zarzuty. Rejonowa-okręgowa-wpelacyjna-generalna.
Gminy - 2478, wójt, burmistrz, prezydent ( powyżej 100 tysięcy mieszkańców lub gdy kiedys dawno tez był prezydent) organ uchwałodawczy ; Rada Gminy, mieszkańcy wybierają, w skład rady wchodzi od 15-45 ludzi
Powiaty - 314 a 65 miast o prawach miejskich = powiat grodzki ( ziemskie - miasto + okolice) ; na czele powiatu stoi Starosta, władza uchwałodawcza - rada powiatu 15-29 radnych /kadencja 3-4 letnia/ , rade powiatu i starostę wybiera zarząd powiatu. Zarząd to 3-4 osoby + starosta
Samorząd wojewódzki- wojewoda się nie wlicza do władz samorządowych. Uchwałodawczy ; sejmik wojewódzki / 4 lata/ 30-100 osób, zarząd województwa 5 osób na czele z marszałkiem.