Rodzaje umów o pracę

09 grudnia 2000

Pojęcie i rodzaje umów o pracę, obowiązki pracownika i pracodawcy. Umowa na okres próbny, umowa na czas określony, umowa na czas wykonania określonej pracy, umowa na czas nie określony.

Jarosław Ładny
Umowa o pracę jest czynnością prawną, obejmującą zgodne oświadczenia woli pracownika i pracodawcy. Pracownik zobowiązuje się do świadczenia pracy oznaczonego rodzaju, w określonym miejscu i czasie, a pracodawca - do zapłaty wynagrodzenia.

Każda umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie z wyraźnym określeniem rodzaju i warunków.

W szczególności powinna określać:

• rodzaj pracy,

• miejsce jej wykonywania

• termin rozpoczęcia pracy,

• wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.

Przed zawarciem umowy o pracę pracodawca ma obowiązek skierować osobę zatrudnianą na wstępne bezpłatne badania lekarskie, które potwierdzą możliwość wykonywania pracy w określonych warunkach.

Jeśli umowa nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy, potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj umowy i jej warunki.

Do nawiązania stosunku pracy dochodzi w terminie określonym w umowie o pracę jako dzień rozpoczęcia pracy. Jeżeli pracodawca i pracownik nie określili tego terminu w umowie, dniem rozpoczęcia pracy jest dzień zawarcia umowy.

Przy zawieraniu umowy o pracę, podobnie jak w przypadku umów cywilnoprawnych, obowiązuje zasada swobody umów. Jednak zakres tej swobody został wolą państwa znacznie ograniczony. Strony w ustalaniu treści umowy o pracę określają w szczególności rodzaj umowy, rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, termin rozpoczęcia oraz wynagrodzenie. Mogą decydować, czy dana umowa ma być poprzedzona umową na okres próbny, a przy umowie na czas określony zawieranej na okres dłuższy niż 6 miesięcy, czy dopuszczają możliwość wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Inne postanowienia umowne są w zasadzie niedopuszczalne i nieważne, chyba że byłyby bardziej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

W prawie pracy rozróżnia się umowy bezterminowe, zawierane na czas z góry nie określony, oraz terminowe, które z woli stron lub z mocy ustawy zostają rozwiązane z upływem oznaczonego okresu bądź z chwilą wykonania określonej pracy.

Kodeks pracy rozróżnia cztery podstawowe rodzaje umów o pracę:

1. na okres próbny,

2. na czas określony,

3. na czas wykonania określonej pracy,

4. na czas nie określony.

Umowy wymienione w pkt 1-3 są umowami terminowymi.

Zawarcie umowy określonego rodzaju zależy w zasadzie od woli stron, które powinny określić w umowie jej rodzaj. O rodzaju umowy o pracę nie decyduje jednak tylko nazwa - najistotniejsza jest jej treść. Jeżeli nazwa nie wskazuje, o jaki rodzaj umowy chodzi, a z treści nie wynika, że została zawarta umowa terminowa, należy przyjąć, iż jest to umowa na czas nie określony.

Wszystkie z wymienionych umów różnią się celem, dla którego są zawierane, lub czasem ich trwania.

Umowa na okres próbny

Umowa na okres próbny może poprzedzać każdą z umów o pracę, a więc w zakresie zawierania umów na okres próbny istnieje dobrowolność stron stosunku pracy. W praktyce jednak umowy te są stosowane bardzo często.

Umowa na okres próbny różni się od innych umów terminowych celem, jakiemu służy. Jest to w szczególności sprawdzenie przez pracodawcę przydatności pracownika do pracy w zakładzie oraz poznanie przez pracownika warunków pracy w zatrudniającej go jednostce, czyli wzajemne poznanie się stron stosunku pracy. Racjonalne zatrudnienie pracowników ma bowiem istotne znaczenie z punktu widzenia zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Chodzi o to, żeby z jednej strony pracodawca mógł poznać uzdolnienia i kwalifikacje pracownika w zakresie przydatności do wykonywania określonej pracy, z drugiej zaś, aby pracownik miał możliwość poznania pracy, której wykonywania się podjął.

Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy. Zakazane jest zawieranie omawianych umów na okres dłuższy, jak również ich ponawianie. Okres próbny może natomiast trwać krócej. Postanowienia umowne ustalające dłuższy okres próbny są nieważne. Tak więc, jeżeli pracodawca zawarł z pracownikiem umowę na okres próbny, który trwa 4 miesiące, domniemywa się, że po upływie 3 miesięcy (jeżeli pracownik nieprzerwanie świadczył pracę) została zawarta umowa na czas nie określony.

Okres próbny rozpoczyna się w terminie wskazanym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli tego terminu nie określono - w dniu zawarcia umowy. Umowa na okres próbny zostaje rozwiązana z upływem tego okresu, jeżeli nie uległa wcześniej wypowiedzeniu, rozwiązaniu bez wypowiedzenia, rozwiązaniu na mocy porozumienia stron bądź wygaśnięciu.
Jeżeli strony zamierzają kontynuować zatrudnienie, to powinny zawrzeć nową umowę o pracę, jedną z trzech pozostałych.

Umowa na czas określony

Umowa na czas określony i umowa na czas wykonania określonej pracy są umowami terminowymi, a różnią się od siebie w zasadzie tylko sposobem określenia terminu wygaśnięcia tych umów.

Termin końcowy umowy o pracę na czas określony najczęściej jest oznaczony bezpośrednio poprzez wskazanie konkretnej daty. Może być również oznaczony pośrednio poprzez wskazanie okoliczności, których nadejście w przyszłości strony przewidują (w przypadku artystów teatralnych może to być zakończenie "wystawiania" sztuki w teatrze).

Swoboda zawierania umów na czas określony podlega pewnym ograniczeniom. Od 2 czerwca 1996 roku obowiązuje zasada limitowania liczby kolejno po sobie następujących umów na czas określony, zawieranych przez tego samego pracodawcę z tym samym pracownikiem. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy "zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca".

Nowelizacja przepisów w tym zakresie miała na celu ochronę uprawnień pracowniczych. Do tego czasu pracodawcy w zasadzie bezkarnie zawierali z pracownikami umowy na czas określony, mimo iż z okoliczności towarzyszących jej zawarciu wynikało, że wybór tego rodzaju umowy zmierzał do obejścia przepisów o wypowiadaniu umów na czas nie określony. Zastępowanie umowy na czas nie określony umowami na czas określony utrzymywało również pracownika w niepewności co do stałości jego zatrudnienia.

Kodeks nie przewiduje wyraźnych ograniczeń co do długości trwania umowy na czas określony. Jednak zawarcie umowy na bardzo długi okres (np. na 10-15 lat) może być oceniane jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Postanowienia umowne, określające taką umowę jako umowę na czas określony, są nieważne.

Umowa na czas wykonania określonej pracy

Umowa na czas wykonania określonej pracy jest odmianą terminowej umowy o pracę.

Zawiera się ją w celu świadczenia przez pracownika pracy wchodzącej w zakres oznaczonego i z góry ograniczonego w czasie zadania. Może to być opracowanie i realizacja projektu, sporządzenie bilansu itp. Dzień zakończenia stosunku pracy jest uzależniony w tej umowie od przyszłego zdarzenia w postaci zakończenia określonego zadania.

Omawiane umowy zawierane są przez strony wówczas, gdy ścisłe oznaczenie czasu trwania umowy nie jest możliwe.

Umowa na czas wykonania określonej pracy dochodzi do skutku, gdy strony zgodnie określą rodzaj pracy, którą pracownik będzie świadczył, i postanowią, że zawierają umowę na czas wykonania tej pracy.

Umowy na czas wykonania określonej pracy są unormowane w kodeksie podobnie do umów na czas określony. Nie można ich jednak wypowiedzieć. Umowy takie kończą się w zasadzie z dniem całkowitego ukończenia pracy. Podobnie jak umowy na czas określony mogą jednak ulec wcześniejszemu rozwiązaniu bez wypowiedzenia bądź wygaśnięciu na zasadach ogólnych.

Umowa na czas nie określony

Umowa na czas nie określony jest umową bezterminową, w ramach której strony nie oznaczają terminu końcowego jej trwania.

Jest ona najkorzystniejsza dla pracownika, gdyż stwarza najdalej idącą ochronę trwałości stosunku pracy.

Umowa zawarta na czas nie określony może być przez pracodawcę rozwiązana w drodze wypowiedzenia tylko z uzasadnionych powodów, a jeżeli pracownik jest reprezentowany przez związek zawodowy, po uprzedniej konsultacji z tym związkiem.

.....................................................
(pracodawca i jego siedziba lub
miejsce zamieszkania)

.........................................
(miejscowość data)

UMOWA O PRACĘ Zawarta w dniu ...................................................... w ..............................................................                                   (data zawarcia umowy) pomiędzy ....................................................................................................................................                                   (nazwa i siedziba pracodawcy) zwanego dalej Pracodawcą, reprezentowanym przez Pana(nią) .......................................... ....................................................................................................................................................                                     (imię i nazwisko, stanowisko) a Panem(nią) ..............................................................................................................................                                          (imię i nazwisko, adres) zwanym dalej Pracownikiem 1. Zatrudnienie i rodzaj pracy Z dniem .....................Pracodawca zatrudnia Pracownika na stanowisku ............................... ....................................................................................................................................................                                (rodzaj pracy - stanowisko) w wymiarze ................................................................................. (w przypadku niepełnego wymiaru czasu pracy - podać ułamkową część wymiaru) Pracownik obowiązany jest zgłosić się do pracy w dniu ......................................................... Miejscem pracy Pracownika jest siedziba pracodawcy w ....................................................... 2. Wynagrodzenie Z tytułu świadczonej pracy Pracownik otrzymuje wynagrodzenie miesięczne, którego wysokość jest określona według poniższych zasad: a) część stała w wysokości: ................,- zł brutto (słownie: ................................................... złotych polskich). Wyżej wymienione wynagrodzenie miesięczne będzie wypłacane trzynaście razy w roku, przy czym trzynaste wynagrodzenie będzie wypłacane razem z wynagrodzeniem za listopad danego roku. Jeżeli początek pracy nie przypada na 1 stycznia danego roku, to wysokość trzynastego miesięcznego wynagrodzenia będzie proporcjonalna do przepracowanego okresu w danym roku kalendarzowym. b) część zmienna: Zmienną częścią wynagrodzenia Pracownika będzie prowizja wypłacana w zależności od ................................................. Prowizja za dany miesiąc będzie wypłacana z miesięcznym opóźnieniem, niezbędnym dla prawidłowego jej naliczenia. Pracownik zobowiązuje się do dochowania w tajemnicy wysokości zarobków. Wyjątek od powyższej zasady stanowi obowiązek udzielania informacji stosownym władzom zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na pisemny wniosek Pracownika wynagrodzenie jest wypłacane przelewem na wskazany numer konta. 3. Diety i delegacje Diety z tytułu podróży służbowych wyliczane są zgodnie z zasadami obowiązującymi u Pracodawcy i z uwzględnieniem obowiązujących przepisów. Inne koszty podróży służbowych zwracane są za okazaniem rachunków. 4. Urlop wypoczynkowy Pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze określonym obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Termin wykorzystania urlopu ustalany jest w planie urlopów i może być zmieniony tylko z uzasadnionych przyczyn. 5. Samochód i inne urządzenia W celu wypełniania zadań wynikających z niniejszej umowy Pracownik otrzymuje do dyspozycji: samochód służbowy, ......................... ......................... ......................... Pracownikowi przysługuje prawo do wykorzystywania samochodu również do celów prywatnych, jednakże z uwzględnieniem obowiązujących w tym zakresie przepisów podatkowych oraz po uiszczeniu kosztów paliwa za prywatne jazdy. Pracownik obowiązany jest prowadzić książkę jazd. Pracownik obowiązany jest zawiadomić Pracodawcę niezwłocznie o każdym przypadku utraty lub uszkodzenia powierzonych mu urządzeń - pod rygorem kar, przewidzianych w Kodeksie pracy oraz wyrównania strat, wynikłych w skutek braku powiadomienia. 6. Zatrudnienie dodatkowe Podjęcie przez Pracownika jakiejkolwiek dodatkowej pracy zarobkowej oraz udział we władzach innej Spółki wymagają uzyskania pisemnej zgody Pracodawcy. 7. Zachowanie tajemnicy, działalność konkurencyjna Pracownik zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy wszelkich informacji, w których posiadanie wszedł w czasie obowiązywania niniejszej umowy, a których ujawnienie mogłoby narazić Pracodawcę na szkody. W momencie ustania stosunku pracy pracownik zobowiązany jest zwrócić wszelkie posiadane przez siebie dokumenty i materiały, związane z działalnością Spółki. W czasie trwania niniejszej umowy Strony podpiszą umowy o zakazie konkurencji w czasie oraz po ustaniu stosunku pracy. 8. Zakład pracy zapewnia Pracownikowi prywatny system opieki zdrowotnej firmy, ubezpieczenie na życie. ............................. 9. Czas trwania umowy i rozwiązanie umowy Umowa zostaje zawarta na czas nieokreślony. Umowa może być rozwiązana przez każdą ze Stron z 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia. Do obliczania biegu okresu wypowiedzenia mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy. (albo) Umowa zostaje zawarta na czas określony, poczynając od dnia jej zawarcia i kończy się ............................................................................ . wa może zostać rozwiązana przez każdą ze Stron z 2-tygodniowym wypowiedzeniem. (albo) Umowa zostaje zawarta na czas konieczny do sporządzenia bilansu Spółki oraz rachunku zysków i strat za rok obrotowy .................................................................... . (albo) Umowa zostaje zawarta na okres próbny. Okres próbny rozpoczyna się z dniem zawarcia umowy i kończy się ............................... 10. Postanowienia końcowe Umowa wchodzi w życie z dniem podpisania. W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy wykonawcze. Wszelkie zmiany i/lub uzupełnienia niniejszej umowy wymagają dla swej ważności formy pisemnej. Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron. Pracownik poświadcza, że zapoznał się z obowiązującymi u pracodawcy regulaminami pracy i wynagradzania i zobowiązuje się do ich przestrzegania. PRACODAWCA .......................................... (pieczęć i podpis pracodawcy lub osoby uprawnionej do działania w jego imieniu) PRACOWNIK ........................................ (podpis pracownika)

RODZAJE UMÓW O PRACĘ I INNE FORMY ZATRUDNIENIA

Udało się , znalazłaś w końcu pracę, masz powód do satysfakcji nawet jeśli nie jesteś do końca pewna czy to właśnie to co chciałabyś w życiu robić. Każde doświadczenie zawodowe może być cenne i być ważnym krokiem na drodze Twojej kariery zawodowej, niezależnie od tego w jakiej dziedzinie pracujesz i jak daleko sięgają Twoje ambicje zawodowe. Praca daje Ci ponadto tak cenną niezależność finansową. Podejmując decyzję o przyjęciu oferty pracy bądź jednak ostrożna. Intratna z pozoru propozycja pracy może okazać się pułapką. Nie daj się skusić na lep łatwych i dużych zarobków. Nikt za darmo nie daje nikomu dużych pieniędzy. Bądź czujna i dbaj o swoje interesy. Nie podpisuj nic zbyt pochopnie! Poradź się innych , zastanów i przeczytaj uważnie każdy dokument zanim cokolwiek podpiszesz. Domagaj się podpisania umowy i jasnego sprecyzowania zakresu obowiązków. Pamiętaj, że od tego jaką umowę zawrzesz będą zależały Twoje uprawnienia pracownicze. Pracodawca proponując Ci zatrudnienie może żądać od Ciebie następujących dokumentów: wypełnionego kwestionariusza osobowego wraz z fotografią świadectwa pracy z poprzedniego miejsca pracy dokumentów potwierdzających Twoje kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania określonej pracy ( dyplom ukończenia szkoły, kursu itp.); orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. inne dokumenty jeżeli obowiązek ich przedłożenia wynika z odrębnych przepisów. Musisz wiedzieć, że nie każda proponowana ci forma zatrudnienia jest umową prawa pracy dającą uprawnienia pracownicze. Dotyczy to np. umów zlecenia czy umów o dzieło, które są regulowane prawem cywilnym, a osoba je wykonująca nie ma praw pracowniczych przewidzianych kodeksem pracy ! Obecnie pracodawcy najczęściej korzystają z umów cywilnoprawnych bądź też zawierają umowy na czas określony, często poprzedzając je umową na okres próbny. Rzadziej proponują od razu zawarcie najkorzystniejszej dla pracownika umowy na czas nieokreślony. Teraz pokrótce scharakteryzujemy różne rodzaje umów. UMOWA NA OKRES PRÓBNY - może poprzedzać wszystkie pozostałe rodzaje umów, a maksymalny czas jej trwania wynosi 3 miesiące, jej celem jest sprawdzenie przydatności pracownika do danej pracy. Powinnaś wiedzieć, że przy tego typu umowie okres wypowiedzenia wynosi : 2 tygodnie, jeżeli zawarto ją na 3 miesiące 1 tydzień, jeżeli zawarto ją na więcej niż 2 tygodnie 3 dni robocze , jeżeli została zawarta na mniej niż 2 tygodnie. UMOWĘ NA CZAS OKREŚLONY, jak sama nazwa wskazuje, zawiera się do upływu określonego w niej terminu, np. do 31 grudnia 1997r. Nie może być w zasadzie rozwiązana za wypowiedzeniem, ale w umowie zawartej na okres dłuższy niż 6 miesięcy można zawrzeć klauzulę, która przewiduje możliwość jej wcześniejszego wypowiedzenia. Wówczas termin jej wypowiedzenia wynosi 2 tygodnie. UWAGA! Od 2 czerwca 1996r. trzecia z kolei umowa na czas określony pomiędzy tym samym pracownikiem i pracodawcą , jeżeli przerwy między umowami nie są dłuższe niż 30 dni, przekształca się automatycznie ( niezależnie od woli pracownika bądź pracodawcy ) w umowę na czas nieokreślony (art.25 kodeksu pracy). Dlatego, nawet jeżeli pracodawca po raz trzeci zawrze z tobą umowę terminową, to i tak w świetle prawa będzie ona traktowana jak umowa na czas nieokreślony i będą ci w związku z tym przysługiwać wszystkie uprawnienia z nią związane, np. prawo do 3- miesięcznego wypowiedzenia po 3 latach pracy u jednego pracodawcy. UMOWA NA CZAS WYKONANIA OKREŚLONEJ PRACY - moment jej zakończenia zależy od tego kiedy dana praca zostanie zakończona, zawierana jest najczęściej z pracownikami sezonowymi, np. do końca kampanii cukrowniczej umowy na czas wykonywania określonej pracy nie można wypowiedzieć przed zakończeniem wykonania pracy. UMOWA NA CZAS NIEOKREŚLONY daje pracownikowi najwięcej uprawnień i najlepiej chroni go przed utratą pracy. Zapewnia ci ona: większą niż w przypadku pozostałych umów trwałość zatrudnienia, bo pracodawca wypowiadając ją musi podać ci na piśmie przyczynę jej rozwiązania , a także zawiadomić o zamiarze jej rozwiązania reprezentujący cię związek zawodowy działający w zakładzie, który może zgłosić zastrzeżenia co do takiego zamiaru pracodawcy (art. 38 kodeksu pracy) dłuższe okresy wypowiedzenia , zależne od stażu pracy u danego pracodawcy, czyli okresu przez jaki byłaś u niego zatrudniona : przy stażu pracy krótszym niż 6 miesięcy przysługuje - 2 tygodniowy okres wypowiedzenia przy stażu wynoszącym od 6 miesięcy do 3 lat - 1 miesięczny okres wypowiedzenia przy stażu dłuższym niż 3 lata - 3 miesięczny okres wypowiedzenia. Pamiętaj! W przypadku każdej z umów, pracodawca ma obowiązek zawrzeć ją z Tobą na piśmie, określając rodzaj umowy ( np. na okres próbny), rodzaj pracy ( np. na stanowisku sekretarki ) i strony umowy ( czyli między kim a kim ją zawarto), a także miejsce wykonywania pracy, termin jej rozpoczęcia i wysokość wynagrodzenia pracownika (art. 29 kodeksu pracy ). Umowa zawarta bez zachowania formy pisemnej , np. przez dopuszczenie pracownika do pracy jest również ważna a pracodawca ma obowiązek potwierdzić na piśmie fakt zawarcia z pracownikiem tej umowy. Jeżeli pracodawca w ciągu 7 dni od rozpoczęcia przez ciebie pracy nie potwierdzi na piśmie warunków umowy to możesz zawiadomić o tym Państwową Inspekcję Pracy, która ukarze pracodawcę karą grzywny. Pamiętaj, istotnym elementem umowy o prace jest również dokładne określenie rodzaju pracy. W przypadku zmiany przez pracodawcę warunków pracy i płacy określonych w umowie musi on dokonać wypowiedzenia zmieniającego. Okresy wypowiedzenia zmieniającego są takie same jak okresy wypowiedzenia umowy o prace. Jeżeli pracownik nie wyrazi zgody na nowe warunki umowa ulega rozwiązaniu po upływie okresu wypowiedzenia. Oświadczenie w tej sprawie pracownik musi złożyć w terminie do połowy okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenia zmieniającego nie można dokonać w czasie urlopu pracownika, jego nieobecności w pracy spowodowanej chorobą lub sprawowaniem osobistej opieki nad członkiem rodziny - jeżeli nie upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia; innej nieusprawiedliwionej nieobecności (art. 41 kp.) Powinnaś jednak zdawać sobie sprawę z tego, że powierzenie pracownikowi innej pracy niż przewidziana w umowie na okres trzech miesięcy w przypadku uzasadnionym potrzebami pracodawcy może nastąpić bez wypowiedzenia zmieniającego. Inna praca nie może powodować obniżenia wynagrodzenia i musi być zgodna z kwalifikacjami pracownika. UWAGA: Zmiana przez pracodawcę rodzaju umowy o pracę (np. umowy na czas nie określony na czas określony) nie stanowi zmiany warunków pracy, a co za tym idzie nie można zastosować wypowiedzenia zmieniającego. Należy w tej sytuacji wypowiedzieć jedną umowę o pracę i zawrzeć drugą. UMOWA O PRACĘ NAKŁADCZĄ - jest jedną z form zatrudniania z jaka możesz się spotkać, poszukując pracy. Daje Ci ona prawie takie same prawa jakie ma pracownik. I tak przysługuje Ci: wynagrodzenie nie niższe niż 50 % najniższej płacy w gospodarce narodowej, urlop wypoczynkowy, świadczenia z ubezpieczenia społecznego, świadectwo pracy, ochronę chałupniczek w ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy. Dzięki ostatnim zmianom w razie konieczności rozwiązania umów z co najmniej 10 % chałupników z powodu likwidacji, upadłości lub zaniechania czy ograniczenia pracy nakładczej u danego pracodawcy, chałupnikom przysługuje odprawa pieniężna, a o redukcji zatrudnienia należy zawiadomić urząd pracy. Uprawnienia te określa Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r., ostatnio znowelizowane 28 maja 1996 r. INNE RODZAJE UMÓW - Jak już była o tym mowa, pracodawcy często zawierają z nowo zatrudnianymi osobami umowy cywilno-prawne (umowa zlecenia i umowa o dzieło) Musisz wiedzieć, że gdy podejmiesz zatrudnienie na podstawie takiej umowy, to nie będziesz pracownikiem w rozumieniu przepisów prawa pracy, a twoja sytuacja prawna będzie mniej korzystna od sytuacji osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Zakres przysługujących ci uprawnień zależy od rodzaju zawartej z tobą umowy. UMOWA ZLECENIA - Osoba pracująca w oparciu o taka umowę nie jest podporządkowana zleceniodawcy tak jak pracownik pracodawcy, ale z drugiej strony nie korzysta z niektórych uprawnień pracowniczych. Nie ma na przykład prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego ani wychowawczego. Nie ma także prawa do zasiłku opiekuńczego. Od 1995r. osoby wykonujące zlecenie , jeżeli umowa zlecenia była zawarta na co najmniej 15 dni, zostały objęte ubezpieczeniem społecznym bardzo podobnym do ubezpieczenia pracowników. Dzięki temu mają prawo do: bezpłatnego leczenia zasiłku chorobowego (po 30 dniach nieprzerwanej choroby), macierzyńskiego i porodowego emerytury, renty i renty rodzinnej świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zasiłku pogrzebowego. Składkę na ubezpieczenie opłaca w połowie zleceniodawca, w połowie osoba wykonująca zlecenie. Składkę na Fundusz Pracy płaci w całości zleceniodawca. Powinnaś jednak wiedzieć, że pracodawcy, którzy zatrudniają Cię na umowę zlecenia najczęściej chcą uniknąć płacenia ZUS-u i starają się tak formułować umowy aby nie być objętym obowiązkiem płacenia za Ciebie ubezpieczenia. Jeśli masz wątpliwości czy Twój pracodawca opłaca za Ciebie ZUS możesz to sprawdzić. Jeśli zatrudnia on poniżej 20 pracowników powinnaś w każdym miesiącu podpisywać się na deklaracji ZUS. UMOWA O DZIEŁO - charakteryzuje się tym, że wykonujący ją odpowiada za rezultat swojego działania, a nie za to czy starannie pracuje i tylko za rezultat jest wynagradzany. W razie zawarcia takiej umowy jej wykonawca nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, więc nie będą mu przysługiwać żadne świadczenia z tego tytułu, np. prawo do emerytury. Nie ma również prawa do urlopu wypoczynkowego, macierzyńskiego czy wychowawczego. Pamiętaj, że nie jesteś już bezradna wobec pracodawcy, który nie chce zawrzeć z tobą umowy o pracę i proponuje ci umowę cywilnoprawną ! W związku z nagminnym wykorzystywaniem przez pracodawców umów prawa cywilnego, a przede wszystkim umowy zlecenia, zamiast korzystniejszej dla pracowników umowy o pracę, w nowym kodeksie pracy obowiązującym od 2 czerwca 1996 r. przewidziano, że sąd pracy może ustalić , iż w danym przypadku mamy do czynienia z umową o pracę a nie umową cywilnoprawną, taką jak np. zlecenie lub umowa o dzieło. Sąd podejmie takie ustalenie, jeżeli występuje podporządkowanie osoby wykonującej pracę pracodawcy ( art.22 §1 ). Sąd może to zrobić np. na wniosek tej osoby lub inspektora pracy. Pracodawca musi wówczas wypłacić wszystkie zaległe świadczenia należne takiej osobie i traktować ją odtąd jak pracownika.

---