E. Balcerzan: Interpretacja jako „próba całości” (w: „Problemy teorii literatury”, s.3)

Bibliografia - przedstawienie dzieł niezgodne z ich przeznaczeniem podstawowym.

„Całość” - wyodrębnia się według indywidualnych prawideł spójności wewnętrznej. Badacz uświadamia sobie, że nie da rady przyswoić wszystkiego.

Antynomia między poczuciem całości, a przeświadczeniem o koniecznej fragmentaryczności jej ujęcia daje o sobie znać na poziomie analizy, opisu i interpretacji.

Interpretacja wobec analizy:

Interpretacja szuka oparcia w analizie, nie jest specyficznie naukowa. Ale gdy obiektem badań staje się całość wielotekstowa - o powodzeniu interpretacji „całości” decyduje opis, nie analiza.

Interpretacja wobec opisu:

Opis to przeciwieństwo aktu interpretacji. Opis możliwy jest tylko przy uporządkowaniu literatury. Opis wymusza postawę racjonalistyczną i szacunek dla empiryzmu; s. 507 interpretacja różnicuje stanowiska badaczy - opis buduje tło, na którym to zróżnicowanie staje się widoczne.

2 porządki w opisie:

• delimitacyjny (zewnętrzny),

• konstrukcyjny (wewnętrzny).

Np. dla poezji współczesnej:

• granice poezji są granicami doświadczenia poetyckiego danej społeczności.

• Dziś są 3 zakresy doświadczenia poetyckiego:

• A) najszerszy, ukryty - przypadki „cichego mówienia”, bycie poetką dla siebie; autokomunikacja. Nie musi stwarzać nowych tekstów, może teksty gotowe usytuować w porządku poetyckości;

• B) ogólnospołeczna komunikacja werbalna - folklor in statu nascendi, twórczość spontaniczna;

• C) poezja profesjonalna.

Ad A) - historia w polszczyźnie przeciwstawia się historii w biografii jednostki, B) folklor reaguje na wypadki z ostatniej chwili, brak poczucia ciągłości tradycji; C) - historyczność określa stosunek tej literatury do wyobrażeń czasowych folkloru i do przeżywania czasu w liryce autokomunikacyjnej.

---