12.12.2012

Wykład 7-8

Temat: Odpowiedzialność w prawie finansowym.

1. Pojęcie odpowiedzialności prawnej:

• Odpowiedzialność prawna oznacza ponoszenie lub potencjalność ponoszenia przez określone podmioty określonych przepisami prawa ujemnych konsekwencji (sankcji) pewnych zdarzeń lub stanów rzeczy.

Funkcje odpowiedzialności prawnej:

• Zabezpiecza przestrzeganie o poszanowanie ustanowionych przez ustawodawcę nakazów i zakazów oraz kompetencji.

• Cele (funkcje) odpowiedzialności w prawie finansowym:

• Zabezpieczenie interesów finansów publicznych państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz budżetu UE - funkcja ochronna

• Kształtowanie wśród adresatów norm prawnych właściwych postaw względem obowiązujących norm postępowania - funkcja wychowawcza

• Funkcja prewencyjna - zapobieganie / przeciwdziałanie naruszeniom prawa (funkcja prewencyjna), przybiera ona dwie formy

• Prewencji szczególnej, tzn. powstrzymania sprawcy przed kolejnym naruszeniem prawa

• Prewencji ogólnej, tzn. powstrzymania innych od naruszania prawa

• Doprowadzenie do przywrócenia pożądanego przez ustawodawcę stanu

• Pośrednio poprzez skłonienie / zmuszenie podmiotu do realizacji ciążących na nim obowiązków lub kompetencji - funkcja egzekucyjna

• Bezpośrednio na gruncie prawa lub stosownego rozporządzenia organu - restytucja

• Ukaranie sprawcy naruszenia prawa - funkcja represyjna

• Wyrównanie uszczerbku powstałego wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku bądź kompetencji - funkcja kompensacyjna

• Elementy konstrukcyjne odpowiedzialności prawnej:

• Zakres podmiotowy, - kto jest objęty odpowiedzialnością

• Zakres przedmiotowy, - jakie zachowania pociągają odpowiedzialność, za co podmiot ponosi ujemne konsekwencje, czy odpowiedzialność ponoszona jest tylko za własne, czy także za zachowania innych podmiotów

• Przesłanek odpowiedzialności - wina i bezprawność czy też wyłącznie bezprawność i odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.

• Rodzaju możliwych dolegliwości prawnych stosowane sankcje

• Procedury dochodzenia / egzekwowania odpowiedzialności (kara cywilna, administracyjna finansowa, ustrojowa, pracownicza, dyscyplinarna) oraz organów właściwych lub stosowania sankcji (jurysdykcji)

• Cechy odpowiedzialności w prawie finansowym:

• Określenie odpowiedzialności w prawie finansowym opiera się na różnego typu sankcjach, począwszy od sankcji ekonomicznych po sankcje prawne, określone w przepisach prawa finansowego oraz w przepisach innych działów.

• Odpowiedzialność w prawie finansowym jest odmienna w stosunku do podmiotów biernych i podmiotów czynnych prawa finansowego, a nawet jest zróżnicowana (przedmiotowo i podmiotowo) w obrębie odpowiedzialności podmiotów biernych.

• Odpowiedzialność w prawie finansowym może być rezultatem zbiegu kilku ustaw określających odpowiedzialność tego samego podmiotu za ten sam czyn (zachowanie).

• Odpowiedzialność w prawie finansowym nie jest w zasadzie oparta wyłącznie na winie jako przesłance odpowiedzialności (umyślność lub nieumyślność, społeczna szkodliwość czynu).

• Nie ma jednolitej jurysdykcji i procedury postępowania w sprawach odpowiedzialności w prawie finansowym. Wynika to ze stosowania różnych rodzajów sankcji i na podstawie różnych ustaw.

• Odpowiedzialność podmiotów biernych w prawie finansowym:

• Sankcje systemowe prawa finansowego

• Sankcje ustanowione za naruszenie dyscypliny finansów publicznych

• Sankcje karne skarbowe lub karne

• Odpowiedzialność podmiotów czynnych w prawie finansowym:

• Konstytucyjna

• Ustrojowa (organy samorządu terytorialnego)

• Polityczna

• Administracyjna

• Cywilna

• Odpowiedzialność podmiotów prawa finansowego za cudze zachowanie:

• Ochrona prawidłowości wewnętrznego (w ramach sektora finansów publicznych) funkcjonowania publicznej gospodarki finansowej - w przypadku odpowiedzialności kontrolującego (Np. kierownik jednostki sektora finansów publicznych ponosi odpowiedzialność w przypadku, gdy w skutek zaniedbania lub niewypełnienia przez niego obowiązku w zakresie kontroli finansowej doszło w kierowanej przez niego jednostce do naruszenia dyscypliny finansów publicznych).

• Ochrona interesów fiskalnych władz publicznych w przypadku odpowiedzialności podatkowej, szczególnie osób trzecich (w prawie podatkowym odpowiedzialność ponoszona jest nie tylko przez podatnika, płatnika czy inkasenta za zachowania własne, lecz także przez następców prawnych i podmioty przekształcone oraz osoby trzecie m.in. wspólnik spółki)

• Cechy odpowiedzialności w prawie finansowym:

• Odpowiedzialność w prawie finansowym może być rezultatem zabiegu kilku ustawa określających odpowiedzialność tego samego podmiotu za ten sam czyn (zachowanie). Oznacza to, że odpowiedzialność oparta na sankcjach systemowych nie wyklucza Np. odpowiedzialności karnej skarbowej

• Odpowiedzialność w prawie finansowym nie jest w zasadzie oparta wyłącznie na winie jako przesłance odpowiedzialności (umyślność lub nieumyślność, społeczna szkodliwość czynu)

• Nie ma jednolitej jurysdykcji i procedury postępowania w sprawach odpowiedzialności w prawie finansowym. Wynika to ze stosowania różnych rodzajów sankcji i na podstawie różnych ustaw.

• Odpowiedzialność karna skarbowa

• Prawo karne skarbowe (dalej PKS) z uwagi na wielowarstwowość materii z zakresu prawa karnego oraz prawa finansowego, jest dziedziną prawa bardzo skomplikowaną

• PKS służy zabezpieczaniu realizacji norm prawa skarbowego oraz interesów finansowych:

• Skarbu państwa

• Jednostek samorządu terytorialnego

• Państw członkowskich Unii Europejskiej

• Unii Europejskiej

• PKS stanowi tzw. pozakodeksowe prawo karne.

• PKS stanowi wyspecjalizowaną dziedzinę prawa karnego powszechnego, charakteryzującą się znaczną autonomicznością przyjętych rozwiązań materialnoprawych

• PKS zostało skodyfikowane w jednej ustawie Kodeks karny skarbowy, który obejmuje wszystkie przepisy dotyczące przestępstw i wykroczeń skarbowych (ma charakter zamknięty).

• PKS ma zastosowanie dopiero wtedy, gdy przy pomocy instrumentów, jakimi dysponują inne gałęzie prawa, nie da się zabezpieczyć respektowania ustalonych tam reguł postępowania i gdy naruszenia obowiązujących norm są na tyle poważne, że wymaga to zdecydowanego przeciwdziałania w postaci unieruchomienia sankcji karnych.

• Zakres regulacji PKS nie jest jednolity, w części materialnoprawnej samodzielnie reguluje zasady odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe (tj. celne, dewizowe, podatkowe oraz w zakresie gier hazardowych), odwołując się odpowiednio do przepisów Kodeksu postępowania karnego w części procentowej, a w części wykonawczej do Kodeksu karnego wykonawczego

• Pojęcie prawa karnego skarbowego:

• PKS to zbiór przepisów określających, jakie czyny społecznie szkodliwe są przestępstwami skarbowymi i wykroczeniami skarbowymi, jakie stosuje się zasady odpowiedzialności za te czyny, jakie kary i środki grożą za ich popełnienie, jak wygląda postępowanie przed organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz jak należy wykonać prawomocne orzeczenie karne.

• Źródła prawa karnego skarbowego:

• Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (T.j. - Dz.U. 2007 nr 111 poz. 765 ze zm.) weszła w życie 17 października 1999 r.

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 ze zm.) (odesłanie np. w art. 20 § 2 k.k.s.)

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 ze zm.) (odesłanie w art. 113 § 1 k.k.s.)

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 ze zm.)

• Źródła prawa karnego skarbowego - USTAWY PRAWA FINANSOWEGO:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. - Dz.U. 2005 nr 8 poz. 60 ze zm.) oraz liczne ustawy podatkowe

• Przepisy prawa celnego, m.in.:

• Ustawa z 19 marca 2004 r. - Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.)

• Ustawa z 10 marca 2006 r. o administrowaniu obrotem usługowym z zagranicą (Dz.U. Nr 79, poz. 546)

• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (Dz.U. nr 141 poz. 1178 ze zm.).

• Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. nr 201 poz. 1540).

• Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz.U. 1991 nr 100 poz. 442).

• Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. 1966 nr 24 poz. 151).

• Zakres regulacji prawa karnego skarbowego:

• Prawo karne skarbowe dzieli się na trzy działy:

• Prawo karne skarbowe materialne

• Prawo karne skarbowe procesowe

• Prawo karne skarbowe wykonawcze

• Granice miedzy tymi działami nie zawsze są wyraźne, gdyż istnieją w PKS takie instytucje prawne, których porównywalność do prawa materialnego i prawa procesowego jest dyskusyjna (Np. dobrowolne podatki od działalności)

• Czyn zabroniony:

• Czynem zabronionym w PKS jest zachowanie o znamionach określonych w k.k.s., chociażby nie stanowiło ono przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, przy czym określenie czynu zabronionego jako przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może nastąpić tylko w przepisach k.k.s.

• Podział czynów zabronionych na gruncie kks.:

• Czyny zabronione karalne

• Przestępstwo skarbowe

• Wykroczenie skarbowe

• Przestępstwo skarbowe to:

• Czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności (zob. art. 53 par. 2 k.k.s.).

• Wykroczenie skarbowe to:

• Czyn zabroniony przez kodeks:

• Pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo

• Jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej lub wartość przedmiotu czynu nie przekracza ustawowego progu (art. 54 par. 3 k.k.s.)

• Jeżeli jednoznacznie z treści kodeksu tak wynika (art. 80a par. 2 k.k.s.)

• Zmiana wysokości płacy minimalnej ma wpływ na kwalifikację czynu zabronionego:

• Ustawowy próg między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym, zgodnie Kodeksem karnym skarbowym wynosi pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia.

• W przypadku, gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna albo wartość przedmiotu czynu w 2012 roku (2013) nie przekroczy kwoty 7.500 zł (8.000 zł) to czyn taki zakwalifikowany zostanie jako wykroczenie, a nie przestępstwo skarbowe.

• Wykroczenie skarbowe to:

• Czyn zabroniony przez kodeks:

• Pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo

• Jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej lub wartość przedmiotu czynu nie przekracza ustawowego progu (art. 54 par. 3 k.k.s.)

• Jeżeli jednoznacznie z kodeksu tak wynika (art. … par. 2 k.k.s)

• Zasady odpowiedzialności za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe (art. 1-5):

• Nie ma przestępstwa skarbowego bez społecznej szkodliwości

• Nie ma przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego bez winy

• Nie ma przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego bez ustawy karnej

• Stosuje się ustawę względniejszą dla sprawcy

• Przestrzega się zasady terytorialności

• Brak odpowiedzialności karnej sprawców nieletnich

• Umyślność i nieumyślność czynu zabronionego:




30. Przesłanki przypisania winy:

• Zdolność wiekowa (art. 5 § 1 k.k.s)

• Przynajmniej ograniczona poczytalność (art. 11 § 2 k.k.s)

• Możliwość rozpoznania karalności czynu (art. 10 § k.k.s)

• Możliwość rozpoznania, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność (art. 10 § 3 k.k.s)

• Okoliczności uchylające winę:

• Nieletniość

• Niepoczytalność

• Działanie w błędzie (błąd usprawiedliwiony)

• Niepoczytalność:

• Pojęcie:

• Brak możliwość rozpoznania znaczenia swojego czynu

• Brak możliwości pokierowania swoim postępowaniem

• Źródła:

• Choroba psychiczna

• Upośledzenie umysłowe

• Inne zakłócenia czynności psychicznych

• Skutek prawny:

• Niepoczytalność stanowi okoliczność wyłączającą winę

• Poczytalność ograniczona:

• Pojęcie:

• Zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona

• Źródła:

• Dysfunkcje natury psychicznej

• Skutek prawny:

• W stosunku do przestępstw skarbowych sąd może orzec karę w wysokości nieprzekraczającej; sąd może zastosować także nadzwyczajne2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisanie sprawcy przestępstwa skarbowego złagodzenie kary, a nawet odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego (art. 11 § 2 k.k.s.)

• W przypadku wykroczeń skarbowych sąd może odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego (art. 11 § 3 k.k.s.)

• Formy sprawcze:

• Sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo) - znamiona realizowane są przez jednego sprawcę

• Współsprawstwo (współsprawstwo właściwe i wielosprawstwo) - równolegle wszyscy realizują komplet elementów konstytuujących typ

• Sprawstwo kierownicze - kierowanie wykonaniem czynu zabronionego

• Sprawstwo polecające - wydanie polecenia wykonania czynu zabronionego przez inną osobę

• Extraneus - rozszerzenie kręgu podmiotów mogących ponieść odpowiedzialność karną

• Extraneus - podstawa do zajmowania się sprawami

• Przepis prawa (członkowie zarządu w spółce z o.o.)

• Decyzja właściwego organu (Rady Nadzorczej w S.A.)

• Umowa (umowa o pracę, umowa zlecenia)

• Faktyczne wykonanie (zajmuje się sprawami gospodarczymi związanymi z prowadzeniem dz.g., Np. doradca podatkowy, kierownik biura rachunkowego)

• Formy niesprawcze - karalne, co do przestępstw skarbowych

• Podżeganie - nakłanianie innej osoby do dokonania czynu zabronionego

• Pomocnictwo - zachowanie podjęte w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, polegające na ułatwieniu jego popełnienia

• Czyn ciągły:

• Przesłanki:

• Dwa zachowania lub więcej

• Krótki odstęp czasu (6 m-cy)

• Ten sam zamiar lub ta sama sposobność

• Skutek prawny:

• Traktowanie dwu lub więcej zachowań jako jeden czyn zabroniony

• Kumulatywny zbieg przepisów:

• Pojęcie:

• Ten sam czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach KKS

• Skutek prawny:

• Przypisuje się tylko jedno przestępstwo skarbowe lub tylko jedno wykroczenie skarbowe na podstawie zbiegających się przepisów.

• Wymiar kary:

• Na podstawie przepisu przewidującego najsurowszy wymiar kary

• Orzeczenie środków karnych (środków zabezpieczających) na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

• Instytucje zaniechania ukarania sprawcy:

	Czynny żal (art. 16 k.k.s.)	Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art. 17-18 k.k.s.)	Odstąpienie od wymierzenia kary (art. 19 k.k.s.)
Przestępstwo skarbowe	tak	Zagrożenie tylko karą grzywny w stawkach dziennych	Zagrożenie karą grzywny w stawkach dziennych, karą ograniczenia wolności, karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat
Wykroczenie skarbowe	tak	tak	tak

40. Czynny żal:

• Art. 16. par1.

• Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, uprawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”

• Korekta deklaracji podatkowej:

• Art. 16a.

• „Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i w całości uiścił niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie może budzić wątpliwości czy można nam przypisać winę czy nie.

• Jeśli wątpliwość jest to wtedy jest wniosek do sądu składany przez organ skarbowy

• Katalog środków penalnych:

• Kary

• Środki karne

• Środki zabezpieczające

• Kary za przestępstwa skarbowe:

Kara grzywny w stawkach dziennych	Grzywna od 10 do 720 stawek (nadzwyczajnie obostrzona - 1080 stawek); wartość stawki - min. 1/30 minimalnego wynagrodzenia; max. 400 x 1/30 minimalnego wynagrodzenia	Art. 23 k.k.s.
Kara ograniczenia wolności	Możliwe do wymierzenia zawsze gdy przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności (z wyłączeniem przypadków nadzwyczajnego obostrzenia) oraz z sankcji (jeden przypadek - art. 110 k.k.s. nielegalna sprzedaż losu)
Kara pozbawienia wolności	Od 5 dni do 5 lat wymierzane w dniach, miesiącach i latach (nadzwyczajnie obostrzona - do 10 lat, w warunkach kary łącznej do 15 lat)	Art. 26-27 k.k.s.

45. Wymiar kary grzywny w stawkach dziennych:

• Etap I:

• Ustalenie liczby stawek dziennych od 10 do 720 (chyba że ustawa stanowi inaczej)

• Etap II:

• Określenie wysokości stawki dziennej od 1/30 minimalnego wynagrodzenia do 400-krotnosci tej kwoty

• Kara grzywny w stawkach dziennych (2012):

• Wysokość kary grzywny w stawkach dziennych:

• Minimalna:

• 1/30 * 1 500 zł = 50 zł

• Maksymalna:

• 400*(1/30*1 500 zł) = 20 000 zł

• Wysokość kary grzywny za przestępstwa skarbowe:

• Minimalna:

• 10 stawek * 50 zł = 500 zł

• Maksymalna:

• 720 stawek * 20 000 zł = 14 400 000 zł

• Środki karne (art. 22 par 2 k.k.s):

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

• Przepadek przedmiotów (art. 29-31 k.k.s.)

• Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów (art. 32 k.k.s.)

• Przepadek korzyści majątkowej (art. 33 k.k.s.)

• Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej (art. 33 k.k.s.)

• Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska (art. 34 § 1-2 + 5 k.k.s.)

• Podanie wyroku do publicznej wiadomości (art. 35 k.k.s.)

• Pozbawienie praw publicznych (art. 34 § 1 + 3 + 5 k.k.s.)

• Środki związane z poddaniem sprawcy próbie:

• Warunkowe umorzenie postępowania karnego

• Warunkowe zawieszenie wykonania kary

• Warunkowe zwolnienie

• Środki zabezpieczające (art. 22 par 3 k.k.s.):

• Leczenie:

• Umieszczenie w zakładzie zamkniętym

• Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym

• Umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się środki lecznicze lub rehabilitacyjne

• Umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego

• Skierowanie do placówki leczniczo-rehabilitacyjnej

• Administracyjne:

• Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska

• Przepadek przedmiotów

• Wykroczenia skarbowe:

• Kara:

• Grzywna kwotowa od 1/10 minimalnego wynagrodzenia do 20 x minimalnego wynagrodzenia

• Środek karny:

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

• Przepadek przedmiotów

• Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów

• Środek zabezpieczający:

• Przepadek przedmiotów

• Modyfikacja górnej granicy kary grzywny kwotowej za wykroczenia skarbowe:

• Mandat karny:

• W granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia (art. 48 par.2)

• Nakaz karny:

• W granicach nieprzekraczających dziesięciokrotności wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia (art. 48 par.3)

• Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności:

• Kwota odpowiadająca, co najmniej 1/10 minimalnego wynagrodzenia (art. 143par.2), a po uwzględnieniu dodatkowej kwoty, nie więcej niż połowa sumy odpowiadającej górnej granicy ustawowego zagrożenia tą karą majątkową za dane wykroczenie skarbowe (art. 146par.2pkt1)

• Zaliczenie rzeczywistego okresu pozbawienia wolności na poczet kary grzywny określonej kwotowo:

• Dzień rzeczywistego pozbawienia wolności jest równoważny karze grzywny w wysokości od 1/500 do 1/50 górnej granicy ustawowego zagrożenia karą grzywny

• Przedawnienie karalności:

• Karalność przestępstwa skarbowego ulega przedawnieniu, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:




• Karalność wykroczenia skarbowego, ulega przedawnieniu, jeżeli upłynął:




53. Przedawnienie wykonania kary za przestępstwa skarbowe:

• Kara:

• 30 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą

• 15 lat - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat

• 10 lat - w razie skazania na inną karę

• Środek karny:

• 10 lat

• Środek zabezpieczający:

• 10 lat

• Przedawnienie wykonania kary za wykroczenie skarbowe:

• Kara:

• 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

• Środek karny:

• 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

• Środek zabezpieczający:

• 3 lata od uprawomocnienia się orzeczenia

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe - część szczególna

• Struktura części szczególnej k.k.s.:

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji (art. 54-84)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami (art. 85-96)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu (art. 97-106)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych (art. 107-111)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji:

• Uchylanie się od opodatkowania (art. 54)

• Firmanctwo (art. 55)

• Oszustwo podatkowe (art. 56)

• Nieterminowe płacenie podatku (art. 57)

• Nieprowadzenie lub nieprzechowywanie księgi (art. 60)

• Nierzetelne lub wadliwe prowadzenie księgi (art. 61)

• Niewystawienie faktury lub rachunku, sprzedaż z pominięciem kasy fiskalnej (art. 62)

• Obrót wyrobami akcyzowymi bez znaku akcyzy (art. 63)

• Niezawiadomienie o wywozie wyrobu akcyzowego (art. 64)

• Paserstwo akcyzowe (art. 65)

• Wadliwe oznaczenie wyrobów akcyzowych (art. 66)

• Fałszowanie znaków akcyzy (art. 67)

• Niesporządzenie spisu wyrobów akcyzowych i nieoznaczenie ich znakami legalizacyjnymi (art. 68)

• Bezprawne czynności z wyrobami akcyzowymi (art. 69)

• Nielegalna działalność poza składem podatkowym (art. 69a)

• Nielegalny obrót znakami akcyzy (art. 70)

• Narażenie znaków akcyzy na niebezpieczeństwo (art. 71)

• Nierozliczenie znaków akcyzy (art. 72)

• Naruszenie warunków zwolnienia od akcyzy (art. 73)

• Zmiana przeznaczenia wyrobu akcyzowego (art. 73a)

• Nieuzyskanie rozliczenia od podmiotu zagranicznego (art. 75)

• Uchylanie się od opodatkowania wydobycia niektórych kopalin (art. 75a)

• Błędna ewidencja pomiarów zawartości miedzi oraz srebra (art. 75b)

• Niewłaściwe prowadzenie działalności w zakresie wydobycia miedzi oraz srebra (art. 75c)

• Nienależny zwrot podatku (art. 76)

• Nienależny zwrot wydatków mieszkaniowych (art. 76a)

• Niewpłacenie pobranego podatku (art. 77)

• Niepobieranie podatku (art. 78)

• Niewyznaczenie pobierającego podatku (art. 79)

• Nieskładanie informacji podatkowej (art. 80)

• Nieprawdziwa informacja podsumowująca (art. 80a)

• Naruszenia z zakresu NIP (art. 81)

• Naruszenie zasad dotacji lub subwencji (art. 82)

• Utrudnianie kontroli podatkowej (skarbowej) (art. 83)

• Niedopełnienie nadzoru w sprawach podatkowych (art. 84)

• Wykaz przestępstw skarbowych w typie uprzywilejowanym:

Przestępstwo skarbowe	Okoliczności
Niezgłoszenie przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub deklaracji (art. 54 par.2)	Mała wartość
Firmanctwo (art. 55 par. 2)	Mała wartość
Oszustwo podatkowe (art. 56 par. 2)	Mała wartość
Wprowadzenie na terytorium RP wyrobu akcyzowego bez oznaczenia znakami akcyzy lub oznaczonego nieprawidłowo (art. 63 par. 4)	Mała wartość
Paserstwo akcyzowe (art. 65 par. 3)	Mała wartość
Uzyskiwanie lub przysposabianie środków do fałszowania znaków akcyzy (art. 67 par. 2)	Uzyskiwanie lub przysposabianie środków do fałszowania znaków akcyzy
Nieprawdziwe dane o wyprodukowanych wyrobach akcyzowych (art. 69 par. 2)	Nieprawdziwe dane
Naruszenie warunku przeznaczenia wyrobu akcyzowego (art. 73a par. 2)	Mała wartość
Wyłudzenie zwrotu podatkowej niezależności publicznoprawnej (art. 76 par. 2)	Mała wartość
Specjalny typ wyłudzenia zwrotu niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (art. 76a par. 2)	Mała wartość
Niewpłacenie podatku pobranego przez płatnika (art. 77 par. 2)	Mała wartość
Niepobranie podatku przez płatnika (art. 78 par. 2)	Mała wartość
Przemyt celny (art. 86 par. 3)	Mała wartość
Oszustwo celne (art. 87 par. 3)	Mała wartość
Usunięcie przedmiotu lub zamknięcia celnego (art. 90 par. 2)	Mała wartość
Paserstwo celne (art. 91 par. 3)	Mała wartość
Wyłudzenie zwrotu niezależności celnej (art. 92 par. 2)	Mała wartość
Naruszenie warunków działalności wolnego obszaru celnego, składu wolnocłowego lub składu celnego (art. 93 par. 2)	Naruszenie warunków działalności
Naruszenie warunków prowadzenia magazynu celnego (art. 93 par. 3)	Naruszenie warunków działalności

59. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami:

• Wyłudzenie zezwolenia celnego (art. 85)

• Przemyt celny (art. 86)

• Oszustwo celne (art. 87)

• Naruszenie odprawy czasowej (art. 88)

• Naruszenie warunku zwolnienia od cła (art. 89)

• Usunięcie spod dozoru celnego (art. 90)

• Paserstwo celne (art. 91)

• Nienależny zwrot cła (art. 92)

• Wadliwa działalność celna (art. 93)

• Utrudnianie kontroli celnej (art. 94)

• Nieprzechowywanie dokumentów celnych (art. 95)

• Niedopełnianie nadzoru w sprawach celnych (art. 95)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu:

• Wyłudzenie zezwolenia dewizowego (art. 97)

• Wysyłanie dewiz przez rezydenta do krajów trzecich (art. 100)

• Zbycie przez nierezydenta z kraju trzeciego papierów wartościowych (art. 101)

• Naruszenie przez rezydenta ograniczeń w zakresie nabywania praw majątkowych w krajach trzecich (art. 102)

• Zbywanie przez rezydenta papierów wartościowych w kraju trzecim (art. 103)

• Otwarcie przez rezydenta rachunku bankowego w kraju trzecim (art. 104)

• Obrót dewizowy z zagranicą bez zezwolenia (art. 106c)

• Wadliwa działalność kantorowa (art. 106d)

• Utrudnianie kontroli dewizowej (art. 106e)

• Niezgłoszenie przywozu dewiz albo ich wywozu za granicę (art. 106f)

• Niepoddanie się kontroli na żądanie (106h)

• Wysyłanie za granicę przekazu pieniężnego lub rozliczanie się w kraju z pominięciem banku (art. 106j)

• Nieprzechowywanie dokumentów dotyczących obrotu dewizowego (art. 106k)

• Niezgłoszenie danych dotyczących obrotu dewizowego do NBP (art. 106l)

• Niedopełnienie nadzoru w sprawach dewizowych (art. 106ł)

• Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych:

• Nielegalne gry i zakłady (art. 107)

• Organizowanie gier bez urzędowych zabezpieczeń (art. 107a)

• Niezawiadomienie właściwego organu o niszczeniu losów (art. 107b)

• Niezawiadomienie właściwego organu o utracie automatu do gry (art. 107c)

• Organizowanie nielegalnych gier fantowych i loterii (art. 108)

• Udział w nielegalnych grach i zakładach (art. 109)

• Nielegalna sprzedaż losów (art. 110)

• Zakazana promocja i reklama gier lub zakładów (art. 110a)

• Umożliwienie małoletniemu udziału w grze lub zakładzie (art. 110b)

• Niedopełnienie nadzoru w sprawach hazardowych (art. 111)

• Cel postępowania:

• Wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności karno-skarbowej sprawcy oraz uwolnienie od tej odpowiedzialności osoby niewinnej,

• Trafne zastosowanie środków przewidzianych w k.k.s.,

• Ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa i wykroczenia skarbowego (cel zapobieganie, umacnianie poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego),

• Rozstrzygniecie spraw w rozsądnym terminie,

• Wyrównanie uszczerbku finansowego m.in. Skarbu Państwa.

• Przedmiot postępowania:

• Rozstrzygnięcie czy przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe w ogóle zostało popełnione,

• Rozstrzygnięcie, kto popełnił dany czyn zabroniony,

• Rozstrzygnięcie postaci stadialnych i zjawiskowych oraz okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego,

• Wykrycie i ujęcie sprawcy czynu zabronionego,

• Określenie konsekwencji prawnych, jakie sprawca powinien ponieść.

• Strony postępowania:

• Oskarżyciel publiczny - prokurator, finansowy organ postępowania przygotowawczego;

• Oskarżony

• Interwenient

• Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej

• Postępowanie przygotowawcze:

• Zgodnie z art. 113 § 1 kks w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy kodeksu nie stanowią inaczej.

• Organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe są:

• Urząd skarbowy

• Inspektor kontroli skarbowej

• Urząd celny

• Straż Graniczna

• Policja

• Żandarmeria Wojskowa. (art. 118 § 1 kks )

• Organem postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe jest także Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne. (art. 118 § 2 kks)

• Wszczęcie postępowania przygotowawczego

• Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego wydaje się:




• W którym określa się:

• Czyn będący przedmiotem postępowania

• Jego kwalifikację prawną

67. Formy postępowania przygotowawczego:

ŚLEDZTWO

DOCHODZENIE

- Prowadzi się je w sprawach o najpoważniejsze przestępstwa, zakres tych spraw określa art. 309 § 1 pkt 1-5 kpk (Np. zbrodnie, występki, w których osobą podejrzaną jest sędzia lub prokurator). - Śledztwo, co do zasady prowadzi prokurator, który może w całości lub w określonym zakresie powierzyć jego prowadzenie Policji. - Co do zasady śledztwo powinno być ukończone w ciągu 3 miesięcy (w uzasadnionych przypadkach może być przedłużone).

- Prowadzi się je w pozostałych sprawach. - Dochodzenie prowadzi Policja lub inne uprawnione organy. - Powinno być ukończone w ciągu 2 miesięcy (w określonych przypadkach może być przedłużone).

68. Cel postępowania przygotowawczego (art. 297 § 1 k.p.k.):

• Ustalenie czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo.

• Wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy.

• Zebranie niezbędnych danych o osobie sprawcy czynu.

• Wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkód

• Zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów dla sądu tak, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej.

69. Podsumowanie działań postępowania przygotowawczego:

• Podsumowaniem działań postępowania przygotowawczego jest podjęcie merytorycznej decyzji, którą podejmuje prokurator, kierując akta sprawy do sądu wraz z aktem oskarżenia bądź też umarzając postępowanie.

• Akt oskarżenia powinien być sporządzony w ciągu 14 dni od zamknięcia śledztwa lub otrzymania aktu oskarżenia sporządzonego przez Policję w dochodzeniu.

• Postępowanie mandatowe ws. wykroczeń skarbowych:

• Postępowanie mandatowe jest formą orzekania administracyjnego finansowych organów postępowania przygotowawczego z możliwością nakładania kary grzywny.

• Zgodnie z art. 137 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, w postępowaniu mandatowym można nałożyć karę grzywny w drodze mandatu karnego, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż ta, która określona jest w art. 48 § 2 kks.

• Przebieg postępowania mandatowego:

• Postępowanie mandatowe jest przeprowadzane w sytuacjach, gdy mamy do czynienia ze sprawami mniejszej wagi, drobnymi wykroczeniami. Taki sposób rozstrzygania spraw pozwala na ich szybsze przeprowadzenie, zmniejsza również koszty.

• Prowadzone jest przez finansowy organ postępowania przygotowawczego (urząd celny, urząd skarbowy, inspektora kontroli skarbowej) lub przez jego upoważnionego przedstawiciela. Takie postępowanie może być również prowadzone przez organ niefinansowy, z tymże musi tak stanowić przepis szczególny.

• Należy przy tym pamiętać, że przeprowadzenie postępowania mandatowego nie jest obowiązkiem takiego organu. Jest to jedynie jedna z możliwości zakończenia postępowania w sprawie karnej skarbowej.

• W postępowaniu mandatowym, karę grzywny w drodze mandatu karnego można nałożyć jedynie wówczas, gdy:

• Osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości

• Nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary wyższej niż podwójna wysokość minimalnego wynagrodzenia

• Sprawca wyraził zgodę na przyjęcie mandatu

• Postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli:

• Przypisanie winy sprawcy budzi wątpliwości, a okoliczności popełnionego czynu nie są jasne;

• Nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej w związku z wykroczeniem, chyba, że należność została uiszczona w całości;

• Sprawcą wykroczenia skarbowego jest osoba nieletnia;

• Stopień szkodliwości wykroczenia jest znikomy;

• Sprawca dopuścił się wykroczenia skarbowego w usprawiedliwionej nieświadomości karalności czynu;

• Zachodzi kumulatywny zbieg przepisów, a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego;

• Zgłoszono interwencję, co do przedmiotu podlegającego przepadkowi.

• Rodzaje postępowań w sprawach o wykroczenia: postępowanie mandatowe i postępowanie przed sądem

• Sprawca wykroczenia skarbowego ma prawo wyboru : może mandat przyjąć, ale może zażądać ukarania go w zwykłym trybie przed sądem. Organ wymierzający mandat musi sprawcę o takiej możliwości pouczyć. Jeżeli sprawca wykroczenia skarbowego przyjmie mandat gotówkowy, staje się on prawomocny. W przypadku mandatu kredytowego, staje się on prawomocny z chwilą przyjęcia pokwitowania przez ukaranego.

• Mandat karny kredytowany powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia nałożonej kary grzywny w terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie.

• Mandatem karnym można wymierzyć grzywnę w maksymalnej wysokości do 2-krotnosci minimalnego wynagrodzenia, co w 2012 r. daje kwotę 3.000 zł (art. 48 § 2 k.k.s.). Mając na uwadze to, że górna granica grzywny za wykroczenie skarbowe ustalona jest na poziomie 20-krotności minimalnego wynagrodzenia (30.000 zł - art. 48 § 1 k.k.s.), za każdym razem urząd skarbowy musi ocenić, czy w danym przypadku kwota grzywny winna przekroczyć owe 3.000 zł, czy też nie.

• Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli karę grzywny nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie skarbowe. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego złożony w terminie zawitym 7 dni od daty przyjęcia mandatu lub z urzędu. Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona kara grzywny.

• W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który lub, którego funkcjonariusz nałożył karę grzywny w drodze mandatu karnego, albo przedstawiciel tego organu oraz ujawniony interwenient. Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego.

• Uchylając mandat karny, nakazuje się podmiotowi, na rachunek, którego pobrano grzywnę, niezwłoczny zwrot uiszczonej kwoty. W razie uchylenia mandatu karnego sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

• Wymierzenie kary grzywny w drodze mandatu karnego nie jest obowiązkiem finansowego organu dochodzenia. Postępowanie mandatowe jest tylko jedną z form zakończenia dochodzenia - obok dobrowolnego poddania się odpowiedzialności oraz wniesienia aktu oskarżenia do sądu i może być stosowane tylko wtedy, gdy zostaną spełnione dodatkowe warunki, Np. wina sprawcy nie budzi wątpliwości oraz wyraża on zgodę na ukaranie mandatem.

• Kazus nr 1:

• Jan Kowalski - prowadzący działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży artykułów spożywczych - samodzielnie prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów niezgodnie z przepisami prawa. Na gruncie obowiązujących przepisów K.K.S. wymieniony czyn kwalifikowany jest jako przestępstwo skarbowe czy wykroczenie skarbowe.

• Kazus nr 2:

• Dyrektor Szpitala miejskiego w X nie odprowadził należnych zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń swoich pracowników, przeznaczając te środki na zakup leków dla pacjentów szpitala. Czy będzie on podlegał odpowiedzialności skarbowej?

• Kazus nr 3:

• Jan Kowalski importując towary z USA - świadomie zaniżył ich wartość celną, w wyniku, czego uszczuplił należności celne na około 5 000 zł. Czy zachowanie to stanowi, na gruncie Kodeksu karnego skarbowego przestępstwo skarbowe?

• Nie jest to przestępstwo skarbowe, bo nie przekracza 5 krotności minimalnego wynagrodzenia.

• Kazus nr 4:

• Krzysztof został oskarżony o popełnienie przestępstwa skarbowego z art. 86 par. 1 k.k.s, czyli przemytu celnego. Podczas kontroli celnej, prowadzonej przez funkcjonariuszy Służby Celnej okazało się, że przemycił on 10 tysięcy paczek papierosów, o łącznej wartości 60 000zł. Sąd skazał go na karę 3 lat pozbawienia wolności oraz orzekł na podstawie art. 31 par 1 k.k.s. przepadek przedmiotów. Czy jego orzeczenie było prawidłowe?

• Powyżej 300 000 zł będziemy odpowiadali z tytułu przestępstwa skarbowego

• Poniżej 300 000 zł jest odpowiedzialność finansowa

• Przepadek przedmiotów występuje

Finanse i Rachunkowość	Przedmiot: Prawo finansowe (wykłady)
Rok akademicki 2012/2013	Semestr I
Dr D. Benduch	Autor notatki: lic. Krzysztof Podgórski

1

---