Amputacje
Amputacje
Amputacje - to odjęcie kończyny w celu :
Amputacje - to odjęcie kończyny w celu :
Poprawy zdrowia
Poprawy zdrowia
Poprawienia funkcji
Poprawienia funkcji
Kosmetycznym ( poprawa wyglądu)
Kosmetycznym ( poprawa wyglądu)
Podział amputacji
Podział amputacji
Amputacje dzielimy na :
Amputacje dzielimy na :
Urazowe
Urazowe
Zaplanowane
Zaplanowane
Amputacje urazowe  jest wtedy, gdy kończyna została
Amputacje urazowe  jest wtedy, gdy kończyna została
zmia\
d\
ona i nie ma szans na jej rekonstrukcję, przeprowadza się
zmia\
d\
ona i nie ma szans na jej rekonstrukcję, przeprowadza się
ja w wyniku cię\
kich wypadków,
ja w wyniku cię\
kich wypadków,
urazów, zgorzeli, w stanach zagro\
enia \
ycia.
urazów, zgorzeli, w stanach zagro\
enia \
ycia.
Wykonuje się ja mo\
liwie jak najbardziej obwodowo
Wykonuje się ja mo\
liwie jak najbardziej obwodowo
Amputacje planowane  wykonywane na poziomach z wyboru
Amputacje planowane  wykonywane na poziomach z wyboru
Rehabilitacja po amputacji
Rehabilitacja po amputacji
Rehabilitacja zale\
y od :
Rehabilitacja zale\
y od :
- wysokości
- wysokości
- rodzaju amputacji
- rodzaju amputacji
- rodzaju protezy
- rodzaju protezy
- ogólnego stanu pacjenta
- ogólnego stanu pacjenta
Rehabilitacja pacjentów po amputacji dzieli sie na II
Rehabilitacja pacjentów po amputacji dzieli sie na II
okresy :
okresy :
do zaprotezowania,
do zaprotezowania,
po zaprotezowaniu.
po zaprotezowaniu.
Okres do zaprotezowania
Okres do zaprotezowania
cele rehabilitacji
cele rehabilitacji
wypracowanie odpowiedniego kikuta i poprawa
wypracowanie odpowiedniego kikuta i poprawa
ogólnej sprawności
ogólnej sprawności
kształtowanie kikuta (banda\
owanie, pozycje
kształtowanie kikuta (banda\
owanie, pozycje
uło\
eniowe)
uło\
eniowe)
utrzymanie pełnego zakresu ruchomości
utrzymanie pełnego zakresu ruchomości
formowanie kikuta
formowanie kikuta
Kinezyterapia miejscowa
Kinezyterapia miejscowa
po amputacji
po amputacji
Rozpoczyna się 2-3 dzień po zabiegu w skład jej wchodzi :
Rozpoczyna się 2-3 dzień po zabiegu w skład jej wchodzi :
profilaktyka przeciw/przykurczowa
profilaktyka przeciw/przykurczowa
hartowanie
hartowanie
formowanie kikuta
formowanie kikuta
FORMOWANIE KIKUTA
FORMOWANIE KIKUTA
dą\
ymy do uformowania walca;
dą\
ymy do uformowania walca;
właściwy kształt uzyskujemy najlepiej banda\
em elastycznym
właściwy kształt uzyskujemy najlepiej banda\
em elastycznym
poprzez kłos wstępujący z obanda\
owaniem stawu wy\
ej
poprzez kłos wstępujący z obanda\
owaniem stawu wy\
ej
le\
ącego banda\
ujemy ściśle przy nasadzie stopniowo
le\
ącego banda\
ujemy ściśle przy nasadzie stopniowo
rozluz
niając im wy\
ej;
rozluz
niając im wy\
ej;
formujemy masę mięśniowa poprzez napięcia mięśni do
formujemy masę mięśniowa poprzez napięcia mięśni do
zagojenia rany a po zagojeniu
zagojenia rany a po zagojeniu
ćwiczenia czynne wolne i czynne oporowe.
ćwiczenia czynne wolne i czynne oporowe.
TERAPIA PRZECIW/PRZYKURCZENIOWA
TERAPIA PRZECIW/PRZYKURCZENIOWA
Do zagojenia rany pooperacyjnej stosujemy pozycje
Do zagojenia rany pooperacyjnej stosujemy pozycje
Przeciw / przykurczeniowe:
Przeciw / przykurczeniowe:
amputacja uda
amputacja uda
le\
enie na brzuchu lub le\
enie na boku po stronie amputowanej,
le\
enie na brzuchu lub le\
enie na boku po stronie amputowanej,
nie wykonujemy rotacji zewnętrznej przy przekręcaniu się, a le\
enie tyłem jest z woreczkiem na
nie wykonujemy rotacji zewnętrznej przy przekręcaniu się, a le\
enie tyłem jest z woreczkiem na
kikucie;
kikucie;
po zagojeniu rany pooperacyjnej
po zagojeniu rany pooperacyjnej
ćwiczymy mięsnie antagonistyczne do przykurczonych:
ćwiczymy mięsnie antagonistyczne do przykurczonych:
amputacja podudzia
amputacja podudzia
mięsień czworogłowy uda i wybiórczo mięsnie pośladkowe
mięsień czworogłowy uda i wybiórczo mięsnie pośladkowe
amputacja uda
amputacja uda
mięsnie prostowniki, przywodziciele stawu biodrowego i rotatory wewnętrzne.
mięsnie prostowniki, przywodziciele stawu biodrowego i rotatory wewnętrzne.
Zaczynamy od ćwiczeń czynnych wolnych i stopniowo przechodzimy do ćwiczeń
Zaczynamy od ćwiczeń czynnych wolnych i stopniowo przechodzimy do ćwiczeń
oporowych.
oporowych.
Je\
eli mamy za mały zakres ruchu w stawie rozpoczynamy ćwiczenia redresyjne  najpierw
Je\
eli mamy za mały zakres ruchu w stawie rozpoczynamy ćwiczenia redresyjne  najpierw
ręczne, a w dalszym etapie korzystniejsze są wyciągi redresyjne
ręczne, a w dalszym etapie korzystniejsze są wyciągi redresyjne
(gdy zaczyna bolec stosujemy masa, ale nie zdejmujemy wyciągu bo ból oznacza
(gdy zaczyna bolec stosujemy masa, ale nie zdejmujemy wyciągu bo ból oznacza
jego działanie).
jego działanie).
Wskazane jest stosowanie zabiegów cieplnych.
Wskazane jest stosowanie zabiegów cieplnych.
HARTOWANIE KIKUTA
HARTOWANIE KIKUTA
uwa\
amy w I fazie na stan blizny, delikatnie oklepujemy kikut w 7 dniu przy
uwa\
amy w I fazie na stan blizny, delikatnie oklepujemy kikut w 7 dniu przy
nasadzie kikuta
nasadzie kikuta
po zagojeniu blizny operacyjnej intensywnie masujemy kikut (rozcieranie,
po zagojeniu blizny operacyjnej intensywnie masujemy kikut (rozcieranie,
ugniatanie,
ugniatanie,
oklepywanie).
oklepywanie).
mo\
emy te\
hartować hydrotermicznie poprzez naprzemienne zanurzanie
mo\
emy te\
hartować hydrotermicznie poprzez naprzemienne zanurzanie
kikuta w zimnej i ciepłej wodzie stopniowo zwiększając amplitudę
kikuta w zimnej i ciepłej wodzie stopniowo zwiększając amplitudę
temperatury wody; 30 sek po 25 razy
temperatury wody; 30 sek po 25 razy
hartujemy te przez obcią\
anie osiowe najpierw na miękkie podło\
e i na
hartujemy te przez obcią\
anie osiowe najpierw na miękkie podło\
e i na
krótko, a pod koniec na twarde i na dłu\
ej i nie stosujemy poduszki
krótko, a pod koniec na twarde i na dłu\
ej i nie stosujemy poduszki
1) 10% masy ciała  szczyt kikuta
1) 10% masy ciała  szczyt kikuta
2) Po 4-5tyg.chory sam utrzymuje na twardym
2) Po 4-5tyg.chory sam utrzymuje na twardym
LOKOMOCJA
LOKOMOCJA
jak najszybciej pionizacja
jak najszybciej pionizacja
polecamy markowanie ruchu chodzenia kikutem zwłaszcza przy amputacjach
polecamy markowanie ruchu chodzenia kikutem zwłaszcza przy amputacjach
podudzia
podudzia
przy amputacjach obustronnych pionizacja jest niemo\
liwa, wskazane jest
przy amputacjach obustronnych pionizacja jest niemo\
liwa, wskazane jest
stosowanie środków wczesnego protezowania. Są to protezy pneumatyczne
stosowanie środków wczesnego protezowania. Są to protezy pneumatyczne
przy amputacji podudzi
przy amputacji podudzi
przy amputacji udowej stosuje się protezy termoplastyczne (na kikut
przy amputacji udowej stosuje się protezy termoplastyczne (na kikut
zakłada się skarpetę i ze skarpeta wkładamy kikut do leja z tworzywa,
zakłada się skarpetę i ze skarpeta wkładamy kikut do leja z tworzywa,
podgrzewamy suszarką do włosów i dostosowujemy lej idealnie do aktualnego
podgrzewamy suszarką do włosów i dostosowujemy lej idealnie do aktualnego
kształtu kikuta).
kształtu kikuta).
NAUKA CHODZENIA
NAUKA CHODZENIA
zaczynamy od nauczenia pacjenta posługiwania się proteza, jak ma dbać o nią i o
zaczynamy od nauczenia pacjenta posługiwania się proteza, jak ma dbać o nią i o
kikut (przed chodzeniem kikut umyty, idealnie wysuszony, nale\
y codziennie prać skarpety, które
kikut (przed chodzeniem kikut umyty, idealnie wysuszony, nale\
y codziennie prać skarpety, które
obowiązkowo zakładamy na kikut, prawidłowo zakładać protezę)
obowiązkowo zakładamy na kikut, prawidłowo zakładać protezę)
.Lej protezy zakładamy zawsze w pozycji pośredniej dla stawu nad amputacją
.Lej protezy zakładamy zawsze w pozycji pośredniej dla stawu nad amputacją
amputacja uda  stojąc lub le\
ąc a pas biodrowy zapinamy w pozycji le\
ącej,
amputacja uda  stojąc lub le\
ąc a pas biodrowy zapinamy w pozycji le\
ącej,
amputacja podudzia  ugięcie kolana
amputacja podudzia  ugięcie kolana
kolejny etap to:
kolejny etap to:
pionizacja w barierkach, ka\
dorazowo sprawdzamy prawidłowość zało\
enia protezy;
pionizacja w barierkach, ka\
dorazowo sprawdzamy prawidłowość zało\
enia protezy;
nauka przenoszenia cię\
aru ciała na protezę, stosujemy ćwiczenia równowa\
ne,
nauka przenoszenia cię\
aru ciała na protezę, stosujemy ćwiczenia równowa\
ne,
balansujemy ciałem, uczymy te sterowania proteza w chodzie;
balansujemy ciałem, uczymy te sterowania proteza w chodzie;
nauka chodzenia w barierkach, zaczynamy od prawidłowego stereotypu chodu,
nauka chodzenia w barierkach, zaczynamy od prawidłowego stereotypu chodu,
najczęściej jest to początkowo chód 4 taktowy koniecznie naprzemienny potem
najczęściej jest to początkowo chód 4 taktowy koniecznie naprzemienny potem
dwutaktowy, nie mo\
e być trójtaktowy.
dwutaktowy, nie mo\
e być trójtaktowy.
przy amputacji uda rozpoczynamy od kroku zdrową noga bo to warunkuje długość kroku,
przy amputacji uda rozpoczynamy od kroku zdrową noga bo to warunkuje długość kroku,
zwracamy uwagę na równy krok, równy czas obcią\
ania, chód naprzemienny, korygujemy
zwracamy uwagę na równy krok, równy czas obcią\
ania, chód naprzemienny, korygujemy
postawę ciała;
postawę ciała;
NAUKA CHODZENIA
NAUKA CHODZENIA
NAUKA CHODZENIA
NAUKA CHODZENIA
BA

DY
BA

DY
zginanie zdrowej kończyny ( w przypadku jednostronnej amputacji uda) w stawie kolanowym i
zginanie zdrowej kończyny ( w przypadku jednostronnej amputacji uda) w stawie kolanowym i
biodrowym z jednoczesnym ugięciem stawu biodrowego kończyny amputowanej powoduje to
biodrowym z jednoczesnym ugięciem stawu biodrowego kończyny amputowanej powoduje to
obni\
enie środka cię\
kości  skutkiem tego po amputacji pacjent chodzi krokiem dostawnym (
obni\
enie środka cię\
kości  skutkiem tego po amputacji pacjent chodzi krokiem dostawnym (
dostawia zdrową kończynę do chorej )
dostawia zdrową kończynę do chorej )
ZASADY
ZASADY
chodzenie przy pomocy balkonika chodem naprzemiennym
chodzenie przy pomocy balkonika chodem naprzemiennym
nauka chodzenia o kulach chodem 4 taktowym dą\
ąc do chodu fizjologicznego;
nauka chodzenia o kulach chodem 4 taktowym dą\
ąc do chodu fizjologicznego;
nauka chodzenia po schodach, wchodzenie kończyną zdrowa, schodzenie kończyną
nauka chodzenia po schodach, wchodzenie kończyną zdrowa, schodzenie kończyną
chorą.
chorą.
Przy obustronnej amputacji pacjent schodzi silniejsza kończyną,
Przy obustronnej amputacji pacjent schodzi silniejsza kończyną,
Przy obu słabych wystawia pierwszą nogę po stronie przeciwnej do barierki, mo\
na kierować się
Przy obu słabych wystawia pierwszą nogę po stronie przeciwnej do barierki, mo\
na kierować się
silniejsza ręką, która jest od strony barierki. Asekuracja pacjenta jest z dołu i lekko z boku,
silniejsza ręką, która jest od strony barierki. Asekuracja pacjenta jest z dołu i lekko z boku,
terapeuta trzyma się barierki, pacjenta sam nosi swoje kule;
terapeuta trzyma się barierki, pacjenta sam nosi swoje kule;
NAUKA CHODZENIA
NAUKA CHODZENIA
nauka chodzenia po zmiennym podło\
u, przewa\
nie w terenie
nauka chodzenia po zmiennym podło\
u, przewa\
nie w terenie
dodatkowo prowadzimy ćwiczenia ogólno kondycyjne
dodatkowo prowadzimy ćwiczenia ogólno kondycyjne
na atlasie, ćwiczenia bloczkowo cię\
arkowe,
na atlasie, ćwiczenia bloczkowo cię\
arkowe,
ćwiczenia w wodzie
ćwiczenia w wodzie
nauka padania prowadzona z pacjentem o idealnym zdrowiu zwłaszcza przy
nauka padania prowadzona z pacjentem o idealnym zdrowiu zwłaszcza przy
bardzo dobrym kośćcu. Nauka prowadzona na materacu;
bardzo dobrym kośćcu. Nauka prowadzona na materacu;
nauka wstawania prowadzona z ka\
dym pacjentem w kolejności
nauka wstawania prowadzona z ka\
dym pacjentem w kolejności
" zbiera kule
" zbiera kule
" sprawdza protezę, ewentualnie ponownie ja zakłada przy obustronnej
" sprawdza protezę, ewentualnie ponownie ja zakłada przy obustronnej
amputacji
amputacji
" musi się do czegoś doczołgać na czym się podeprzeć.
" musi się do czegoś doczołgać na czym się podeprzeć.
INNE
INNE
ćwiczenia czucia powierzchniowego i głębokiego
ćwiczenia czucia powierzchniowego i głębokiego
przy obustronnych amputacjach nauka jazdy na wózku inwalidzkim
przy obustronnych amputacjach nauka jazdy na wózku inwalidzkim
Kierunki usprawniania przy amputacji kończyn
Kierunki usprawniania przy amputacji kończyn
górnych:
górnych:
rehabilitacja ukierunkowana na funkcjonalność;
rehabilitacja ukierunkowana na funkcjonalność;
rozciąganie blizny (hydromasa\
e, okłady parafinowe)
rozciąganie blizny (hydromasa\
e, okłady parafinowe)
hartowanie kikuta i przygotowanie do zaprotezowania.
hartowanie kikuta i przygotowanie do zaprotezowania.
formowanie masy mięśniowej;
formowanie masy mięśniowej;
w amputacji reki głównie ćwiczenia zginaczy np. ściskanie
w amputacji reki głównie ćwiczenia zginaczy np. ściskanie
piłeczki
piłeczki
poprawienie ruchomości barku i łopatki zwłaszcza przy
poprawienie ruchomości barku i łopatki zwłaszcza przy
amputacjach ramienia;
amputacjach ramienia;
korekcja postawy
korekcja postawy
nauka sterowania proteza;
nauka sterowania proteza;
PRZYKA
ADY CWICZEN STOSOWANYCH PO AMPUTACJI
PRZYKA
ADY CWICZEN STOSOWANYCH PO AMPUTACJI
PRZYKA
ADY CWICZEN STOSOWANYCH PO AMPUTACJI
PRZYKA
ADY CWICZEN STOSOWANYCH PO AMPUTACJI
Przenoszenie cię\
aru ciała na bok
Przenoszenie cię\
aru ciała na bok
Odwodzenie/przywodzenie
Odwodzenie/przywodzenie
Przenoszenie cię\
aru ciała w tył/przód
Przenoszenie cię\
aru ciała w tył/przód
Ćwiczenie z oporem
Ćwiczenie z oporem
Tory przeszkód
Tory przeszkód
Schemat dla amputacji goleni
Schemat dla amputacji goleni
Schemat dla osób po amputacji uda.
Schemat dla osób po amputacji uda.
Amputacja konwencjonalna
Amputacja konwencjonalna
polega na prawidłowym obcięciu końcówki kostnej, tzn. kikut kostny musi być
polega na prawidłowym obcięciu końcówki kostnej, tzn. kikut kostny musi być
krótszy od kikuta mięśniowego. Szczyt kikuta kostnego jest zabezpieczony
krótszy od kikuta mięśniowego. Szczyt kikuta kostnego jest zabezpieczony
okostna .wa\
ne jest zabezpieczenie naczyń krwionośnych. Du\
e pnie
okostna .wa\
ne jest zabezpieczenie naczyń krwionośnych. Du\
e pnie
naczyniowe kikuta są podszywane, małe  koagulowane.
naczyniowe kikuta są podszywane, małe  koagulowane.
nale\
y właściwie zabezpieczyć zakończenia nerwów obwodowych: wyłapuje się
nale\
y właściwie zabezpieczyć zakończenia nerwów obwodowych: wyłapuje się
nerw,
nerw,
wstrzykuje się ksylokaine, podwiązuje i obcina pod podwiązaniem. Sposób ten
wstrzykuje się ksylokaine, podwiązuje i obcina pod podwiązaniem. Sposób ten
ogranicza bóle fantomowe oraz zapobiega tworzeniu się nerwiaków.
ogranicza bóle fantomowe oraz zapobiega tworzeniu się nerwiaków.
nale\
y prawidłowo uformować masy mięśniowe kikuta, przecięte mięsnie
nale\
y prawidłowo uformować masy mięśniowe kikuta, przecięte mięsnie
zostają
zostają
zszyte, tzn. antagonistyczne grupy mięsni zszywa się ze sobą pod pewnym
zszyte, tzn. antagonistyczne grupy mięsni zszywa się ze sobą pod pewnym
napięciem
napięciem
włókien mięśniowych (15% napięcia mięsni). Zszywa się je tak, aby pokryły
włókien mięśniowych (15% napięcia mięsni). Zszywa się je tak, aby pokryły
szczyt
szczyt
kikuta.
kikuta.
Blizna nie mo\
e być na szczycie kikuta ani na powierzchni oporowej
Blizna nie mo\
e być na szczycie kikuta ani na powierzchni oporowej
(amputacja uda, powierzchnia przednia  blizna z tyłu, podudzie, powierzchnia
(amputacja uda, powierzchnia przednia  blizna z tyłu, podudzie, powierzchnia
przednia  blizna z tyłu
przednia  blizna z tyłu
Amputacja fizjologiczna
Amputacja fizjologiczna
Oprócz cech amputacji klasycznej stosuje się dodatkowo:
Oprócz cech amputacji klasycznej stosuje się dodatkowo:
przytwierdzenie antagonistycznych grup mięśniowych do końcówki
przytwierdzenie antagonistycznych grup mięśniowych do końcówki
kostnej,
kostnej,
zaprotezowanie kikuta jest na stole operacyjnym lejem gipsowym z
zaprotezowanie kikuta jest na stole operacyjnym lejem gipsowym z
unieruchomieniem stawu powy\
ej amputacji.
unieruchomieniem stawu powy\
ej amputacji.
pierwsze protezy zakładane pacjentowi to są tymczasowe (lej gipsowy,
pierwsze protezy zakładane pacjentowi to są tymczasowe (lej gipsowy,
bez stopy
bez stopy
protezowej tzw.pylon ) , po uformowaniu się kikuta pacjent otrzymuje
protezowej tzw.pylon ) , po uformowaniu się kikuta pacjent otrzymuje
protezę
protezę
ostateczna, najczęściej z lejem z tworzywa z odpowiednimi wkładkami
ostateczna, najczęściej z lejem z tworzywa z odpowiednimi wkładkami
proteza ostateczna musi mieć but protezowy i wypełnienie
proteza ostateczna musi mieć but protezowy i wypełnienie
kosmetyczne
kosmetyczne
wymogiem amputacji fizjologicznej jest prawidłowy zoperowany kikut
wymogiem amputacji fizjologicznej jest prawidłowy zoperowany kikut
celem rehabilitacji amputacji fizjologicznej jest stworzenie warunków do
celem rehabilitacji amputacji fizjologicznej jest stworzenie warunków do
jak
jak
najlepszego wykorzystania mo\
liwości biomechanicznych, przy małym
najlepszego wykorzystania mo\
liwości biomechanicznych, przy małym
wydatku energetycznym
wydatku energetycznym