Zespół Treachera-Collinsa

Wpisany przez Administrator

niedziela, 10 października 2010 20:40

Zespół Treachera-Collinsa (TCS) - dyzostoza żuchwowo-twarzowa, nazywany także

zespołem Franceschettiego, Zwahlena i Kleina lub TCOF1, jest rzadkim schorzeniem o

podłożu genetycznym występującym statystycznie raz na 10000 urodzeń. Spowodowany

jest on mutacją genu na ramieniu długim chromosomu 5 (locus 5q32-33,1, określanym

także jako locus TCOF1). Gen ten odpowiedzialny jest za produkcję białka, które zostało

nazwane „melasowym” (z ang. treackle). Uważa się, że białko to pełni funkcję

pomocniczą w rybosomalnej transkrypcji DNA podczas wielu istotnych etapów rozwoju

embrionalnego struktur w obrębie twarzoczaszki, wytwarzanie przez organizm białka o

nieprawidłowej strukturze znacznie upośledza procesy rozwojowe lub zupełnie je

hamuje.

Dyzostoza żuchwowo-twarzowa dziedziczona jest według wzoru autosomalnego dominującego.

Zespół ten może objawiać się z różną intensywnością, w bardzo ciężkich wypadkach

odnotowano niedorozwój 30-40% kości czaszki. W 60% przypadków mutacje prowadzące do

wystąpienia zespołu Treachera-Collinsa nie występowały wcześniej w rodzinie chorego, są więc

zdarzeniami nowymi. Szacuje się, że u osób u których wystąpił zespół Treachera-Collinsa

występuje 50% prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z tym schorzeniem.

Etiologia

W zespole Treachera-Collinsa występuje niewłaściwe kształtowanie się pierwszego i drugiego

łuku skrzelowego, istnieją hipotezy, że spowodowane jest to wadliwą budową białka transportu

jądrowego koniecznego do prawidłowego rozwoju twarzoczaszki. Zaobserwowano także, że

objawy zespołu Treachera-Collinsa są bardzo podobne do objawów przedawkowania witaminy

A zarówno u dzieci urodzonych przez matki stosujące codzienną suplementację witaminą A w

czasie ciąży w dawce 2000IU. W dyzostozie żuchwowo-twarzowej obserwuje się

zniekształcenia twarzoczaszki – są one wynikiem nieprawidłowego rozwoju łuków skrzelowych.

Z pierwszego łuku skrzelowego, zwanego inaczej łukiem żuchwowym, rozwijają się mięśnie

żucia - brzusiec przedni mięśnia dwubrzuścowego, mięsień bródkowo-gnykowy, mięsień

napinacz bębenka i mięsień napinacz podniebienia miękkiego, kości żuchwy i szczęki,

kosteczki słuchowe – młoteczek i kowadełko, nerw trójdzielny oraz tętnica szczękowa. Z

drugiego łuku skrzelowego, zwanego inaczej łukiem gnykowym powstają mięśnie

odpowiedzialne za mimikę, jak mięśnie jarzmowe mniejszy i większy, mięsień okrężny ust i

okrężny oka, mięsień policzkowy i mięsień szeroki szyi, a także strzemiączko, mięsień

strzemiączkowy, mięsień rylcowo-gnykowy, brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego, wyrostek

rylcowaty, rogi mniejsze kości gnykowej oraz nerw twarzowy. W zespole Treachera-Collinsa

procesy te zostają w większym lub mniejszym stopniu zaburzone, co prowadzi do niedorozwoju

powyższych struktur anatomicznych, co upośledza ich funkcje fizjologiczne.

Diagnoza

1 / 3

Zespół Treachera-Collinsa

Wpisany przez Administrator

niedziela, 10 października 2010 20:40

Rozpoznanie oparte jest na ocenie cech klinicznych tego zespołu. Na zdjęciach rentgenowskich

widoczne są niedorozwinięte struktury kostne w obrębie twarzoczaszki. Występuje niedorozwój

łuków brwiowych, hipoplazja łuków jarzmowych, hipoplazja żuchwy, spłaszczenie lub brak

plastyczności wyrostka dziobiastego i kłykciowego żuchwy oraz zmiany w ukształtowaniu

podstawy czaszki.

Osoby z zespołem Treachera-Collinsa wykazują także odmienne ukształtowanie oczu, częsta

jest mikroftalmia (małoocze), szczelina oczna jest skośna antymongolska – odwrotnie jak w

zespole Downa, występuje także fałd antymongolski, brak jest dolnych punktów łzowych,

występuje niewiele rzęs, często obserwuje się ich całkowity brak, zwłaszcza w obrębie dolnej

powieki. Ponadto obserwuje się spłaszczenie policzków, szczelinę w dolnej powiece, utratę

wzroku, zeza, gwałtowne mimowolne drganie gałek ocznych (nystagmus), zarośnięcie

przewodu słuchowego zewnętrznego (atrezja), niewykształcenie lub deformację małżowin

usznych, mikrocję (niewykształcenie lub brak odpowiednich struktur w obrębie ucha) oraz

głuchotę. U wielu pacjentów występuje rozszczep podniebienia i podniebienie gotyckie lub oba

jednocześnie, ponadto pacjenci prezentują przerost ust (makrostomia) oraz niewykształcenie

ślinianek przyuszniczych. W zespole Treachera-Collinsa występują także zmiany w obszarze

innym niż twarzoczaszka, obecne są wady układu sercowo-naczyniowego, deformacja kręgów

szyjnych, wady nerek, atrezja (zarośnięcie) nozdrzy, zniekształcenie kończyn. Wielu pacjentów

cierpi także na zespół bezdechu śródsennego (SAS – sleep apnea syndrome) często

prowadzący do nagłej śmierci. Oprócz wad cielesnych występuje także niedorozwój umysłowy,

trudności z uczeniem się oraz w wielu przypadkach odrzucenie przez społeczeństwo będące

wynikiem braku akceptacji. Możliwa jest diagnoza w okresie prenatalnym za pomocą badania

ultrasonograficznego od 20. tygodnia ciąży, a także badania molekularne poprzez pobranie

płynu owodniowego na zasadzie biopsji. W badaniu ultrasonograficznym można zaobserwować

takie wady rozwojowe jak mikrognację (niedorozwój żuchwy), wady oczodołów, w tym skośne

ułożenie szczeliny oczodołowej, niedorozwój kości jarzmowych i łuków jarzmowych, brak,

zniekształcenie  lub występowanie wiotkich  małżowin usznych, można także zaobserwować

niskie osadzenie małżowin usznych oraz ich zlanie się z naroślami skórnymi, widoczne są także

rozszczepy podniebienia oraz zarośnięcie nozdrzy. W celu postawienia diagnozy po urodzeniu

dziecka można stosować także tomografie komputerową, która zapewnia bardzo dobre

obrazowanie struktur anatomicznych.

Diagnoza różnicowa

Diagnozę różnicową przeprowadza się, aby wykluczyć występowanie innych chorób, które

manifestują się podobnymi objawami. Schorzeniami najczęściej różnicowanymi z zespołem

Treachera-Collinsa są:

zespół mózgowo-żebrowo-żuchwowy, zespół Pateu, zespół Edwards'a, triploidalność, zespół

hiploplazji kości udowej, zespół Cornelii de Lange, zespół Frasera, zespół Frynsa, zespół

Goldenhara, zespół Jouberta, zespół Klippla-Feila, zespół mnogich płetwistości (zespół

Escobara), zespół Nagera, zespół Neu-Laxova, zespół ustno-twarzowo-palcowy typu I, zespół

ustno-twarzowo-palcowy typu II (zespół Mohra), zespół Pena Shokeira, zespół Pierra Robina,

zespół Seckela, zespół Shprintzen, zespół Sticklera

Leczenie

Zespół Treachera-Collinsa często jest rozpoznawany przed urodzeniem dziecka lub

bezpośrednio po porodzie. Szczególny nacisk kładzie się na utrzymanie drożności dróg

2 / 3

Zespół Treachera-Collinsa

Wpisany przez Administrator

niedziela, 10 października 2010 20:40

oddechowych, jeżeli występują problemy z oddychaniem stosuje się intubację lub

tracheostomię. Konieczne jest zbadanie przyczyny problemów oddechowych, które mogą

wynikać z zarośnięcia nozdrzy, niedorozwoju żuchwy, przez który następuje spychanie języka

do części ustnej gardła i częściowe blokowanie dróg oddechowych, problemy z oddychaniem

mogą być także spowodowane niedorozwojem tchawicy.

U noworodków z dyzostozą żuchwowo-twarzową mogą występować problemy z karmieniem,

wówczas stosuje się karmienie sondą lub zabieg gastrostomii.

U pacjentów z zespołem Treachera-Collinsa stosuje się zabiegi chirurgiczne służące odbudowie

małżowin usznych i przewodów słuchowych, leczeniu rozszczepu podniebienia, odbudowie

łuków jarzmowych oraz innych dotkniętych schorzeniem struktur.

Operację rozszczepu podniebienia można przeprowadzać już w wieku 10-12 miesięcy. Do

zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej stosowane są przeszczepy kości, skóry i chrząstki

pobranych od pacjenta lub innego dawcy. Zabiegi chirurgiczne są początkiem terapii, pacjenci

cierpiący na opisywany zespół chorobowy rodzą się często z wadami słuchu lub wrodzoną

głuchotą – po rekonstrukcji małżowin usznych i przewodów słuchowych konieczne jest

stosowanie różnego rodzaju aparatów słuchowych w celu stymulacji nerwowej.

U wielu osób z dyzostozą żuchwowo-twarzową występuje brak ślinianek przyuszniczych, oraz

niedorozwój żuchwy – jest ona często zbyt mała, aby pomieścić zęby i powstają liczne

stłoczenia, które wraz z jednoczesnym występowaniem zmniejszonej ilości śliny mogą być

przyczyną zwiększonej wrażliwości na próchnicę. Stłoczenia w obrębie łuków zębowych

korygowane są za pomocą leczenia ortodontycznego. U chorych może występować

niedorozwój mięśni mimicznych i mięśni żucia – w terapii tych schorzeń stosuje się ćwiczenia

stymulujące rozwój poszczególnych grup mięśni.

Przy wykonywaniu zabiegów należy szczególnie uważać na utrzymanie drożności dróg

oddechowych, co jest często utrudnione ze względu na retruzję żuchwy oraz hipoplazję

wyrostka kłykciowatego. Zabiegi w znieczuleniu ogólnym wymagają zastosowania intubacji, a w

cięższych przypadkach tracheotomii. Przed wykonaniem znieczulenia zalecane jest wykonanie

testów laboratoryjnych krwi, określających ilość krwinek, poziom hemoglobiny, jej grupę oraz

krzepliwość.

Bibliografia:

1.    Syndromes: rapid recognition and imperative implications – Bruno Bissonnette, Igor

Luginbuehl, Bernard J. Dalens

2.    Plastic Surgery: Clinical Problem Solving, Peter J. Taub, R. Michael Koch

3.    Ultrasound of fetal syndromes, Beryl R. Benacerraf

3 / 3