Leki wykrztuśne

leki wykrztuśne

• Leki wykrztuśne stosuje się w celu ułatwienia

wydalania wydzieliny zalegającej w oskrzelach.
Mają zastosowanie głównie w stanach
zapalnych dróg oddechowych, którym
towarzyszy kaszel z niewielką ilością
wydzieliny lub silny kaszel z gęstą i lepką
wydzieliną.

Leki wykrztuśne

Mechanizm działania

• Mogą byd stosowane w postaci inhalacji i w ten sposób

działają miejscowo na nabłonek oskrzeli. Po podaniu
doustnym lub pozajelitowym leki wykrztuśne dochodzą wraz z
krwią do nabłonka dróg oddechowych i tam wykazują swoje
działanie. Niektóre leki wykrztuśne przenikają z krwi do
pęcherzyków płucnych i przedostają się do oskrzeli z
wydychanym powietrzem. Stosowanie tych leków nie jest
bezpieczne ze względu na możliwośd uszkodzenia surfaktantu
pęcherzyków płucnych.

leki wykrztuśne -Podział

1)

Leki o drażniącym mechanizmie działania

a) Wykazują działanie wykrztuśne przez drażnienie nabłonka oskrzeli (działanie

bezpośrednie)-

olejek eteryczny, pochodne gwajaku

b) Wykazują działanie wykrztuśne przez drażnienie błony śluzowej układu

pokarmowego ( działanie pośrednie)-

alkaloidy wymiotnicy, benzoesan sodu,

saponiny.

2) Solne środki wykrztuśne
a) Działające bezpośrednio- jodek potasu
b) Działająco pośrednio (wpływające na odczyn pH wydzieliny gruczołów

oskrzelowych)- wodorowęglan sodu, chlorek amonu

3) Leki o działaniu mukolitycznym: acetylocysteina, karbocysteina, mesna,

bromheksyna, ambroksol.

4) Detergenty: tyloksapol

leki działające wykrztuśnie przez drażnienie

błony śluzowej oskrzeli

• OLEJKI ETERYCZNE-drażnią błonę śluzową

oskrzeli i zwiększają wydzielanie śluzu w
oskrzelach oraz ułatwiają odkrztuszanie.
Wykazują słabe działanie odkażające. Po
podaniu doustnym drażnią błonę śluzową
przewodu pokarmowego i mogą uszkadzad
narządy miąższowe, są truciznami
protoplazmatycznymi.

leki działające wykrztuśnie przez drażnienie

błony śluzowej oskrzeli

• Jako leki wykrztuśne stosuje się;

*Oleum pini -olejek sosnowy
*Oleum terebenthinae - olejek terpentynowy
*Oleum menthae - olejek miętowy
*Oleum thymi - olejek tymiankowy
*Oleum anisi - olejek anyżkowy
*Oleum eucalypti- olejek eukaliptusowy
*Oleum foeniculi- olejek z kopru włoskiego

leki działające wykrztuśnie przez drażnienie

błony śluzowej oskrzeli

• POCHODNE GWAJAKOLU

Gwajakol i jego pochodne (sulfagwajakol,

gwajafenazyna) po podaniu doustnym działają

drażniąco na tkanki, a także maja właściwości

bakteriobójcze i odkażające. Są wydzielane do światła

dróg oddechowych i drażniąc tam błonę śluzową,

pobudzają wydzielanie gruczołów śluzowych i

surowiczych; jednocześnie drażniąc błonę śluzową

żołądka, odruchowo zwiększają wydzielanie

gruczołów dróg oddechowych. Stosowanie jest

ograniczone niezbyt dobrym smakiem wszystkich

syropów zawierających związki gwajakolu.

Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie

błony śluzowej układu pokarmowego

• KORZEO WYMIOTNICY- (Rhadix Ipecacuanhae) Zawarte w nim alkaloidy

silnie drażnią błonę śluzową żołądka i zakooczenia nerwu błędnego w
żołądku. Odruchowo pobudza włókna nerwu błędnego w obrębie płuc i
zwiększa wydzielanie gruczołów surowiczych w tchawicy oraz gruczołów
ślinowych w jamie ustnej. Alkaloidy wymiotnicy mogą działad wykrztuśnie
po podaniu w dawce 0,5-0,2 mg. W większych ilościach wykazuje działanie
wymiotne.

• BENZOESAN SODU- Drażni błonę śluzową żołądka i odruchowo przez

pobudzenie nerwu błędnego powoduje zwiększenie wydzielania gruczołów
w oskrzelach. Działa również bakteriobójczo.

Solne środki wykrztuśne

• JODEK POTASU-

Przenika do gruczołów śluzowych i surowiczych oskrzeli i

bezpośrednio pobudza ich wydzielanie. Może również pobudzad wydzielanie ślinianek.
Jego stosowanie może nasilad objawy trądziku i powodowad zaburzenie czynności
tarczycy.

• WODOROWĘGLAN SODU-

Po podaniu doustnym zobojętnia kwas solny w żołądku i

po wchłonięciu z jelit powoduje alkalizację płynów ustrojowych, alkalizuje wydzielinę
oskrzeli, co powoduje jej upłynnienie i łatwiejszą eliminację. Podawany jest łącznie z
innymi środkami o odmiennym mechanizmie działania wykrztuśnego. Wody mineralne:
Mieszko, Józefina, Vichy; zawierają wodorowęglan sodu i mają działanie wykrztuśne.
Preparaty:

Sal Ems artificiale (sól Ems sztuczna) tabletki zawierające: wodorowęglan
sodowy,bromek sodowy, chlorek sodowy, fosforan sodowy i siarczan potasu

Sal Vichi artificiale (sól Vichy sztuczna) tabletki zawierające: wodorowęglan sodowy,
chlorek sodowy, fosforan i siarczan sodowy

CHLOREK AMONU-

Po podaniu doustnym dochodzi do przejściowego zakwaszenia i

zwiększenia wydzielania gruczołów śluzowych. Przeciwwskazany jest w chorobie
wrzodowej ze względu na drażnienie błony śluzowej żołądka. Wchodzi w skład leków
recepturowych; Mixtura Solvens, Liquor pectoralis

Leki o działaniu mukolitycznym

• Mechanizm działania leków mukolitycznych

polega na upłynnianiu śluzu przez rozrywanie
mostków siarczkowych mukoprotein i
zmniejszaniu lepkości śluzu.

Leki o działaniu mukolitycznym

• ACETYLOCYSTEINA

-

wykazuje działanie mukolityczne po podaniu

miejscowym do drzewa oskrzelowego. Jest stosowany dożylnie jako
antidotum w zatruciu paracetamolem. Stosowany w inhalacjach ma
nieprzyjemny smak i może powodowad podrażnienia.

• Preparaty:
ACC, Fluimucil (do sporzadzania roztworu doustnego)
Tussicom 100 (granulat

)

Leki o działaniu mukolitycznym

• MESNA -Jako lek mukolityczny jest stosowany miejscowo w postaci

inhalacji do oskrzeli, wlewu do oskrzeli lub w postaci rozpylao w drzewie
oskrzelowym. U niektórych chorych może powodowad skurcz oskrzeli. Ma
nieprzyjemny smak i zapach. Jest również podawana dożylnie jako środek
zapobiegający powstawaniu krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego
przy stosowaniu cyklofosfamidu.

• Preparaty:
Anti-Uron- ampułki
Mucofluid- areozol do nosa

Leki o działaniu mukolitycznym

BROMHEKSYNA

-

Działa mukolitycznie oraz zwiększa wytwarzanie

surfaktantu. Stosowana drogą doustną, pozajelitową lub w postaci inhalacji.
• Skutecznośd jest związana z odpowiednią dawką leku, stanem

nawadniania dróg oddechowych

• Skutecznośd jest największa przy miejscowym podawaniu za pomocą

aparatów inhalacyjnych

• W napadzie astmy jest podawana dożylnie
Działanie niepożądane:
• występują rzadko, mogą to byd zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz

napady kaszlu

• Preparaty:
Flegamina- ampułki, syrop, tabletki

Leki o działaniu mukolitycznym

• AMBROKSOL

-

Jest aktywnym metabolitem bromoheksyny o podobnych

właściwościach.

• Działania niepożądane: występują rzadko, najczęściej jest to zwiększenie

wydzieliny z nosa, u chorych z chorobą wrzodową może wywoład
dolegliwości bólowe

• Czynna postad choroby wrzodowej jest przeciwwskazaniem do podawania

leku!

Preparaty:
Flavamed- syrop
Mycosolvan- tab. 30mg
Mucoangin- tab. do ssania

Detergenty

• TYLOKSAPOL- Działa mukolitycznie przez

zmniejszenie napięcia powierzchniowego. Jest
to lek przywracający ruch rzęsek nabłonka
oskrzelowego i przez to ułatwiający usuwanie
wydzieliny. Podawany w postaci inhalacji.

Dziękuję za uwagę