PIERWSZA POMOC MEDYCZNA -

ĆWICZENIA 1

1

) Do czynności życiowych zaliczamy:

czynność oddechowa tzn pobieranie tlenu z powietrza

amosferycznego i wydalanie dwutlenku węgla

czynności serca i krążenia krwi tzn transport tlenu i

substancji odżywczych do poszczególnych komórek oraz
wydalanie resztek przemiany materi

regulacja składu płynów ustrojowych tzn wody i zawartych

w niej elementów

Zaburzenia czynnośći oddechowych i krążenia w krótkim

czasie powoduje stan krytyczny(4 min) ponieważ organizm

ludzki ma bardzo niewielką rezerwę tlenu. Wstrzymanie

pobierania tlenu lub utrudnienie jego transportu choćby w

minimalnej ilości pokrywającej zapotrzebowanie

poszczególnych komórek stwarza poważne

niebezpieczeństwo dla życia.

Zaburzenia w gospodarce wodno-

elektrolitowej stanowią

również duże zagrożenie przez wpływ na czynności

oddechową i krążenie.

DORAŹNA POMOC

Doraźnej pomocy wymaga pacjent u którego w wyniku

urazu, zranienia lu

b groźnego dla życia ostrego

zachorowania dochodzi do zaburzenia ważnych życiowo

czynności witalnych tj. oddychania, akcji serca i krążenia.

To samo dotyczy sytuacji gdy stan pacjenta budzi obawę

wystąpienia tych zaburzeń lub obserwujemy ich początek.

Przy

padki wymagające doraźnej pomocy sa wynikiem:

1

. ciężkich uszkodzeń ciała występujących na skutek

wszelkiego rodzaju nieszczęśliwych wypadków

2

. groźnych dla życia ostro występujących schorzeń

3. zatrucia

W każdym ostrym wypadku należy przystępować do
po

mocy juz na miejscu. Pomoc ta powinna być nastawiona

na rozpoznanie, usunięcie przyczyn i chronienie żywotnych

czynności organizmu.

Zadanie to utrzymanie czynności życiowych i nie

dopuszczenie do pogorszenia stanu pacjenta.

Ostre stany chorobowe, którym towarzyszą ciężkie

zaburzenia czynności ustrojowych oraz bóle nie stanowiące

jednak groźby dla czynności życiowych określa się mianem

" nagłych sytuacji ".

Odróżnienie nagłego przypadku od nagłej sytuacji jest

często bardzo trudne a czasami niemożliwe dlatego każdą

sytuację nagłą, gdy nie można wykluczyć ewentualnego

zaburzenia czynności życiowych kwalifikujemy jako nagły

wypadek.

Medycyna nagłych przypadków obejmuje wszystkie

czynności i zabiegi dokonane w ramach pierwszej pomocy

zarówno w szpitalu jak i poza nim. Dotyczy to przede
wszystkim pierwszej pomocy na miejscu wypadku lub

zachorowania, opieki w czasie transportu aż do chwili

przyjęcia pacjenta na oddział szpitalny. Kolejne etapy

udzielania pomocy tworzą jakby ogniwa jednego łańcucha

opieki nad chory

m i stanowia podst. dla modelu " łańcucha

ratunkowego "

1

.pomoc dorażna2.wezwanie pomocy3.pierwsza

pomoc.4.transport.5.pomoc lekarska
Zadaniem osoby udzielajacej pierwszej pomocy jest

niedopuszczenie do powstania dodatkowych cięzkich

komplikacji do czasu przybycia pogotowia ratunkowego.

Każdy świadek lub współuczestnik jest obowiązany do
udzielenia pomocy.

W przypadkach nagłych konieczne jest niezwłoczne

przystapienie do akcji ratunkowej juz w pierwszych

minutach po wypadku lub nagłym wystapieniu ostrych

o

bjawów schorzenia. Pierwsza pomoc ma za zadanie

przede wszystkim utrzymanie przy życiu poszkodowanego
do chwili przybycia lekarza i pogotowia ratunkowego.

Na czynności doraźne ratujące życie składa się:

1 ewakuacja ofiary z zagrożenia

2 resustytucja i reanimacja

3 opanowanie groźnego krwawienia

4 ułożenie na boku- pozycja boczna ustalona

5 walka ze wstrząsem

6 zabezpieczenie miejsca wypadku
Wezwanie pomocy

Już podczas rozpoczęcia pierwszych czynności

ratunkowych druga osoba powinna równocześnie wzywac

pomocy ponieważ należy pamiętać iż wzywanie pomocy nie

może przerwać wykonywania pomocy. Wezwanie to musi

zawierać: miejsce, co się stało, ile osób rannych ofiar, jakie

sią obrażenia bo dzięki temu okraślamy kto przyjedzie. Na

końcu się przedstawiamy.

Pierwsza pomoc to wszystkie czynności , które wykonamy

aż do przyjazdu karetki.
Transport.

Pomoc lekarska.

Łańcuch dzielimy na:
-

pomoc niezorganizowaną

-

pomoc zorganizowaną

Zadaniem wszystkich ogniw łańcucha jest dostarczenie

pacjenta z nagłego wypadku lekarzowi z izby przyjęć w

możliwie dobrym stanie unikając dodatkowych komplikacji.

Zadania

udzielającego 1 pomocy:

-ocena sytuacji powypadkowej(oceniamy rozmiar i rodzaj

wypadku)
-opanowanie sytuacji

-

ocena zagrożeń, którym mozna skutecznie zapobiec lub

usunąc
-opanowanie paniki i zachowanie spokoju

-

zapobieganie niewłaściwej pomocy

Prawne podstawy udzielania pomocy(art.164 kodeksu

karnego) dotyczą:

1 sytuacji konieczności

2 obowiązek ratowania

3 granice wymagalności

4 nie wymaga bohaterstwa

5 pomoc udzielana przez nas powinna byc najlepsza i

wykonana w sposób skuteczny

6 zobow. do zastasowania każdej sobie znanej metody jeśli

w danym przypadku sytuacja tego wymaga
Prawo cywilne kwalifikuje udzielanie pierwszej pomocy jako

" niezlecone wykonanie zadan

ia ". W związku z tym jego

wykonawca odpowiada za szkody powstałe w wyniku

niewłaściwie wykonanych czynności jedynie wówczas gdy

te szkody są następstwem rozmyślnego lub wyraźnie

niedbałego wykonywania działania. Możemy żądać zadość
uczynienia za straty, koszty od towarzystwa

ubezpieczeniowego (art. 164 kodeksu karnego"kto

człowiekowi znajdującemu się w połozeniu grożącym

bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego

uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie

udziela pomocy mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub

innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub

poważnego uszczerbku na zdrowiu podlega karze

pozbawienia wolności do 3 lat")

SKÓRA
-

naskórek

-

skóra własciwa

-

tkanka podskórna

Naskórek szczególnie pogrubiały na podeszwach i dłoniach

jest zbudowany ze zrogowaciałych komórek nabłonka

płaskiego, nie zawiera naczyń krwionośnych. Warstwa

zrogowaciała ulega stałemu złuszczaniu na skutek działania

zewn. czynników mechan. Mieszczące się głęniej kom

nabłonkowe podlegają nieprzerwanemu podziałowi i

uzupełniaja niedobór. Zwarty układ miedzy naskórkiem a

skóra właściwą dzieki spacjalnej budowie histologicznej

stwarza duza odporność mechaniczna. Włosy, paznokcie,

gruczoły łojowe i potowe nazywamy uzupełnieniem skóry i
zn

ajduja się w skórze właściwej.

Zadania Sóry:

1chroni przed szkodliwymi wpływami z zewnątrz, stanowi

warstwę ochronną organizmu przed wpływami

chemicznymi, fizycznymi i mechanicznymi i tym samym

zapobiega przenikaniu do ogranizmu bakteri

chorobotwórczych

2

jest głównym regulatorem temperatury ciała. Dzięki gęstej

sieci naczyń skóra jest obficie ukrwiona co umóżliwia

zwiększone oddawanie ciepła z organizmu do otoczenia.

Przez parowanie wydziel. potu nastepuje ochłodzenie skóry

powodując ogólne obniżenie temperatuty ciała.

3 nieuszkodzona skóra zapobiega wysychaniu organizmu

przede wszystkim dzięki wzrstwie zrogowaciałej naskórka i

nieprzepuszczalnej warstwie łoju, przyczynia sie to do

regulacji zawartości wody w organiźmie.

4 narządy uzupełniajace skórę wydzielaja łój i pot tworząc

dodatkową stale odnawiająca się warstwę ochronną. Drogą

ta są wydalane produkty przemiany materii.

5 skóra jest ważnym narządem zmysłu. Rózne zakończenia

nerwowe rejestrują uciskanie, dotyk, drgania, temteraturę.

Dzięki tym informacją wychodzącym ze skóry ukł. nerwowy

może odpowiednio reagować kierując ruchami i

ustawieniem ciała w przestrzeni. Odczuwanie bólu jest

sygnałem ostrzegawczym i strażnikiem naszego zdrowia.

Czucia bólowe sygnalizują obnażone zakończenia nerwowe

mieszczące się w skórze właściwej.

RANY

Każda rana powstaje na skutek działania zewnętrznego a to

może byc: uraz mechaniczny, wysoka temp., zimno lub

rozmaite substancje chemiczne, które moga całkowicie lub

częściowo zniszczyc skóre i spowodować powstanie rany.

W miej

scu zniszczonej skóry ustaje czynnośc obronna

chroniąca organizm przed przenikaniem z otoczenia

drobnoustrojów chorobotwórczych. W zależności od

rozmiarów i głębokości rany mogą ulec uszkodzeniu

naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, kości oraz inne

narządy. Każda rana powoduje 3 rodzaje bezpośrednich

skutków:1 ból 2 krwawienie3 możliwosc zakażenia

Ból w ranie jest spowodowany miejscowym uszkodzeniem

narwów poniewaz przy zniszczeniu tkanek zostaja

zniszczone delikatne zakończenia nerwowe. Nasilenie bólu
zalez

y od miejsca i rozmiaru rany. Ból z rany jest m.in.

czynnikiem wstrząsorodnym i wpływa ujemnie na stan

ogólny chorego.

Każdemu zranieniu przekraczającemu powierzchowne

otarcie naskórka towarzyszy mniejsze lub wieksze

krwawienie. Rozmiary krwawienia sa uwarunkowane

wielkościa i głebokością rany oraz liczbąi przekrojem

uszkodzonych naczyń. Silne krwawienia mogą zagrażać

zyciu rannego jednak nawet nieznaczne moga same lub w

połaczeniu z bólem spowodować zaburzenie krążenia czyli

wstrząs. Drobnoustroje mogą dostac sie do rany

przenikając z samego przedmiotu raniącego lub przez

zetkniecie rany z otoczeniem albo na skutek wtórnego

zakażenia. Dlatego nalezy pamietać że każda ranę

traktujemy jako potencjalnie zakażona, dotyczy to także

powierzchownych skalczeń. Przenikniecie zarazków do

rany powoduje utrudnienie gojenia.

Niezaleznie od miejscowego ropnienia zakażenie może się

rozprzestrzeniać na cały organizm powodując posocznicę.

Objawami są pulsujący ból w okolicy rany, zaczerwienienie,

gorączka, wystapienie czerwonych smug wychodzących od

rany(zapalenie węzłów chłonnych).

Tężec

Przyczyna zakażenia jest bakteria zarodnikowa żyjąca w

warunkach beztlenowych i znajdująca się w ziemi, kurzu

ulicznym i butwiejącym drewnie. Mogą one przenikać nawet

prze małe ranki, zadrapania lub pękniecia skóry. Zarazki

tężca rozwijaja się z ranie i wydzielaja jad wywołujący

skurcze. Objawy chorobowe występuja między pierwszym a

60-

tym dniem od chwili zakażenia i rozpoczynaja się zwykle

od skurczu mięsni żwaczy czego wynikiem jest wyraż

twarzy sztywny grymas usmiechu. Potem dochodzi do

kolejnego porażenia mięsni a zagrożeniem dla życia jest

porażenie mięsni oddechowych. Nadal mozna umrzeć na

tężec. Szczególnie narażeni są rolnicy, ogrodnicy, hodowcy

zwierząt.

szczepienie czynne- podawanie

osłabionych lub zabitych

bakteri które powodują w organiźmie powstawanie

przeciwciał które w razie zakażenia będa je zwalczać;

polega na 3-

krotnum szczepieniu; jeśli od pełnego

szczepienia czynnego minęły 3 lata to w przypadku nowego

zranienia powinno być wykonane szczepienie

przypominające, w przypadku osób całkowicie

zaszczepionych nalezy dla bezpieczeństwa wykonac

szczepienie czynne i bierne

szczepienie bierne-

podaje się gotowe aktywne

przeciwciała, które maja zatychmiast zwalczać zakażenie

Wścieklizna

Przenosi się najczęściej przez ukąszenie, polizanie lub

zadrapanie przez zwierze chore na wścielkiznę. Chore

zwierzęta można zaobserwować z powodu dziwnego

zachowania. Zwierzęta z natury płochliwe nie uciekają, zaś

łagodne staja się agresywne. Przyczyna choroby jest wirus

znajdujący się w ślinie. Choroba jest smiertelna dla ludzi i

zwierząt. Pierwsze objawy od 15 dnia do 4 miesięcy od

zakażenia. Objawy: utródnienie połykania, bóle głowy, silny

ból w miejscu ukąszenia, wodowstręt. W przypadku

ukąszenia przez zwierze podejrzane o wściekliznę powinno

byc ono natychmiast schwytane ponieważ mozliwość

wykrycia wirusa w mózgu zwierzęcia istnieje jedynie

bezpośrednio po zabiciu. Należy umyć ranę wodą z

mydłem.

RODZAJE RAN
1 OTARCIE-

w związku w uszkodzeniem licznych bardzo

delikatnych zakończeń nerwowych rany są bardzo bolesne

ale małe krwawienie; pokrywa się obfitym wysiękiem;

tkanka podskórna nie ulega uszkodzeniu ale w ranie

znajduje się bardzo dużo ciał obcych.

2 RANA CIĘTA- w skutek gwałtownego przecięcia naczynia

krwionośne pozostaja długo ziejące i powodują obfite

krwawienie; przy silnym urazie przecięciu moga ulec

wszystkie warstwy tkanek miękkich aż do kości; zakażenie

3 RANA KŁUTA-brzegi są gładkie ale rana drąży głęboko,

krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, natomiast w

głębi rany bywa bardzo obfite; zakażenie; rany te są bardzo

niebezpieczne w okoliczy jamy brzusznej i okolicy stawów

4 RANA TŁUCZONA- najbardziej narażone okolice ciała

gdzie kości leżą bezpośrednio pod skórą i brak tam warstwy
tkanek

miękkich, które amortyzują; maja nierównomierne

brzegi; zakażenie

5 RANA MIAŻDŻONA- powoduje rozerwanie tkanek

miękkich i naczyń krwionośnych i tworzenie się głębokiego

krwiaka; rany są zanieczyszczone; zakażenie

6 RANA SZARPANA-

charakterystyczne są nieregularne

brzegi rany i zranienia okolicznych tkanek; zakażenie

7 RANA POSTRZAŁOWA- w przypadku przestrzału rana

wlotowa pocisku jest mała i gładka a rana wylotowa jest

stosunkowo większa o postrzępionych brzegach, brak rany

wylotowej świadczy o tym że pocisk pozostałw ciele

rannego, w postrzale często uszkodzone są naczynia

krwionośne, narządy itp.a niekiedy śmierć; zakażenie

8 OPARZENIA CHEMICZNE-

na skutek działania kwasów

lub zasad na skórze, nie towarzyszy mu krwawienie, brzegi

nieregularne, przejście do skóry zdrowej jest nieostre,

powierzchnia wydaje się jakby pokryta tłuszczem a na

brzegach strup, dodatkowe niebezpieczeńswto polega na

możliwym trującym działaniu środka chem., który

spowodował oparzenie, należy długo obficie spłukać wodą;

zakażenie

9 OPARZENIE TERMICZNE- na skutek wysokiej

temteratuty np. gaz, płyn, w zalezności od sposobu

zadziałania i temperatury skutkiem może byc

zaczerwienienie, rumień, pęcherz, zwęglenie; ze względu

na dużą powierzchnię oparzenia istnieje zagrożenie

wstrząsem, chorobą oparzeniową co skutkuje śmiercią;

zakażenie

Ważne:sterylnośc, staranność, wszystkie narzędzia
zaostwiamy, zabezpieczenie

10 RANA KĄSANA- są szczególnie narażone na zakażenie

ponieważ na żebach znajdują się zawsze liczne bakteria;

ukąszenie przez węża jest szczególnym rodzajem, prawie

zawsze miejscem ukąszenia jest stopa lub łydka, charakt.

się dwiema małymi mieszczącymi się bardzo blisko siebie

rankami wielkości główki szpilki, występuje obrzęk i silny

kłujący ból co wskazuje na zakażenie, główne

n

iebezpieczeństwo ukąszenia polega na możliwości

przeniknięcia jadu do organizmu, objawy: zawroty głowy,

nadmierna potliwość, zaburzenia oddychania i układu

krążenia i życia.

zapobieganie przedostania się jadu do organizmu:1 chory

powinien leżeć i nie ruszać się(brak ruchu zmniejsza

ukrwienie), 2 zakładamy oposkę zaciskową.

PIERWSZA POMOC MEDYCZNA -

ĆWICZENIA 2

KRWAWIENIE

Przy uszkodzeniu w któtymkolwiek miejscu układu

krwionosnego następuje utrata krwi do tkanek, do jednej z

jam ciała lub na zewnątrz. Przy dużych ubytkach

uszczelnienie czopem skrzepliny następuje wolno lub może

w ogóle nie nastąpić, gdyż tworzące się skrzepy zostaja

wypłukane silnym prącem kwri. W tych warunkach dochodzi

do utraty dużej ilości krwi- co staje się przyczyną

zmniejszonego odżywiania poszczególnych komórek, a

przede wszystkim niedoborem tlenu. Ulega również

zahamowanie wydalania produktów przemiany materii.

Powstaje tzw. wstrząs krwotoczny. Naszym zadaniem jest

wykonanie czynności prowadzących do zatamowania
krwawienia, aby nie

dopuścić do powstania wstrząsu.

Układ krwionośny może ulec uszkodzeniu z powodu:
-

działania od zewnątrz gwałtownego urazu: pchnięcie

ostrym narzędziem, cięcie, rozdarcie

-

tępego urazu od zewnątrz: uderzenie, cios, skóra może

byc nie uszkodzona
- zranieni

a naczyń ostrymi krawędziami złamanej kości

-

samoistnego pęknięcia naczynia na osłabionym odcinku w

wyniku schorzenia naczynia
-

rozerwania duzych mas tkankowych: na kończynie

Rozmiar krwawienia zależy głównie od rodzaju i przekroju

uszkodzonego naczynia.

Krwawienie zewnętrzne rozpoznajemy stwierdzając

wypływanie, sączenie lub tryskanie krwi z rany. Szukamy

źródła krwawienia kierując sie miejscem.

Krwawienie żylne charakteryzuje się ciemno czerwonym

zabarwieniem krwi wypływającej ciągłą stróżką. Najczęściej

spotykamy mieszny typ krwawienia tętniczo-żylnego.

Duża utrata krwi oraz wstrząs krwotoczny stanowią

zagrożenie dla życia rannego. Może dojść do zgonu z

powodu tzw. wykrwawienia. Utrata około 1 litra krwi u

dorosłego stanowi groźbę powatania wstrząsu, ponadto tak

jak w przypadku każdego uszkodzenia ciała istnieje

niebezpieczeństwo zakażenia. Naszym celem jest zawsze
zapobieganie dalszej utracie krwi. Lekkie krwawienie zwykle

ustępuje po kilku minutach, rana powinna jednak możliwie

szybko zostać opatrzona jałowym opatrunkiem aby

zapobiec zakażeniu. U niektórych osób np z hemofilią lub

osób które zażywają leki przeciw zakrzepowe- nalezy je

traktować jak duże uszkodzenie.

Obfite krwawienie udaje się najczęściej doraźnie

zatamować miejscowym uciśnięciem rany. Można równiez

zatrzymać krwawienie uciskając doprowadzającą krew dużą

tętnicę i wstrzymać w ten sposób dopły kwri do rany- można

łatwo zastosować w przypadku krwawień na kończynach.

tutaj brakuje mi ok pół strony A4

Na ramieniu oraz udzie usiska się ściśle określone miejsca,

w których są najbardziej dostępne odpowiednie tętnice.

Na ramieniu przyciska się czterema palcami jednej ręki

przestrzeń między zginaczem przedramienia-mięśniem

dwugłowym a jego prostownikiem- mięśniem trójgłowym,
gdzie biegnie t

ętnica ramieniowa, którą staramy się

docisnąć do kości ramieniowej. Skuteczność działania

rozpoznaje się po szybkim ustaniu krwawienia.

Niewyczuwalne tętno nad tętnicą ramieniową potwierdza

prawidłowy ucisk.

Opatrunek uciskowy

W przeważającej liczbie nieszczęśliwych wypadków

pożądany jest współudział drugiej osoby. Wówczas gdy

pierwsza uciska, druga nakłada opatrunek.

Opatrunek uciskowy za pomocą opatrunku indywidualnego i

poduszeczki uciskającej rozpoczynamy od nakrycia

jałowym materiałem opatrunku. Jałowy opatrunek należy

umocować kilkoma okrążeniami opaski. Następnie

nakładamy twardą elastyczną poduszeczkę i przyciskamy

wszystko obwojami opaski. Dodatkowo działanie

poduszeczki wzmaga ucisk na ranę i jej okolice. Cała

trudnośc przy nakładaniu opatrunku uciskowego polega na

tym aby mocując kolejnymi obwojami opaski poduszeczkę

uciskającą uzyskać ustanie krwawienia, z drugiej strony aby

nie wywołać zastoju krwi.

Zastój powstaje gdy żyły położone powierzchownie zostają

uciśnięte podczas gdy tętnice leżące głębiej nadal

zachowują swoją czynność. W tym wypadku krewkrew

dopływa do obwodowej części kończyny przy

równoczesnym utrudnionym odpływie. Następuje

wypełnienie naczyń wzmagające krwawienie. Na skutek

utrudnienia odpływu krwi żylniej, zastoinowa część

kończyny nabiera innej barwy a powierzch. żyły wyraźnie

się uwypuklają. W przypadku stwierdzenia zastoju należy

natychmiast zdjąć opatrunek i nałożyć go powtónie przy

nieco mnieszym napięciu.

Opatrunek uciskowy tamuje prawie wszytskie nawet ciężkie

krwawienia żylne i tętnicze.

Opaska zaciskowa-

hemostatyczna. Istnieją jednak pewne

pojedyncze przypadki, gdy nie uda się nałożyć na

krwawiącą kończynę opatrunku uciskowego i wtedy

stosujemy opaskę zaciskawą. Do sytuacji tych należą:
-

krwotok z rozlagłej powierzchni rany

-

duże ciała obce w ranie

-

otwarte złamanie

- rozewranie tkanek

Zachodzi tu konieczność założenia opaski zaciskowej ale

teraz obwodowo od opaski znajduje się część kończyny bez

dopływu krwi.Opaskę zaciskową można założyć tylko na
ramie

niu i udzie. Bardzo dobrze nadaje się do tego celu

sfałdowana chusta trójkątna, nie cienka opaska.

Opaska zaciskowa rany-

opaskę z chusty trójkątnej składa

się w pół i owija wokół ramienia. Oba końce przekłada się

przez pętlę i uciska tak mocno puki krew się nie przestanie

lać, naciągnięte końce zawiązujemy wokół ramienia.

Opaskę zaciskająca udo wiąże się wokół uda w połowie

długości, wkładamy tam kij, patyk,żeby był lepszy ucisk

następnie zawiązujemy drugą chustę.Zacisnięcie zamyka

całkowicie dopływ i odpływ krwi z kończyny. Ustaje

doprowadzanie tlenu i substancji odżywczych jak również

odprowadzanie produktów przemiany materii. To powoduje

że dochodzi do uszkodzeń tkankowych spowodowanych

niedotlenieniem i nagromadzeniem trujących produktów

przemiany materii. Bardzo wazne jest umieszczenie notatki

przy pacjencie. Notatka musi bc napisana wyraźnie i

przytwierdzona do ubrania rannego. Należy odnotować

dokładny czas założenia opaski, należy ustalić personalia

rannego, dane zatrzymac u siebie.

Gdy po zaciśnięciu długotrwałym kończyny następuje

rozluźnienie do organizmu dostaja sie gwałtownie toksyny.

Chirurg decyduje czy amputuje kończyne czy ściąga

opaske dając leki. Zależy to od czasu zaciżnięcia. Nie

wolno okresowo rozluźniac zacisku

Silne krwawienie na głowie, szyi, tułowiu oraz z dużej masy

tkanki zlokalizowanej dośrodkowo od miejsca centralnego

szkieletu, można zatamować uciskając ranę palcami przez

jałowy opatrunek. Ewentualnośc spowodowana zakażeniem

jest mniejsza niż zagrożenie wstrząsem krwotocznym.

W

wielu przypadkach można przyszyć oddzielone części

ciała. szansa na powodzenie replantacji jest większa im

szybciej wykonano zabieg i wielkości obrażeń. Trzeba

zabezpieczyć dobrze kikut i część ciała jałowo. W kazdym

przypadku odciętą część ciała należy owinąć w jałową

serwetę i włożyć to torebki plastikowej a następnie włożyć

do jeszcze jednaj torebki z wodą lub lodem. Płyn nie może

dostac sie do części.

Krwawienie wewnętrzne

Jeżeli krwawienie powstaje z powodu uszkodzenia lub

samoistnego naruszenia ciągłości naczynia ale bez rany

zewnętrznej to krew gromadzi się w jamie ciała. Może

powstać uwypuklenie. Należy zwrócić uwagę na zwalczanie

wstrząsu i zapewnienie spokoju cała chorego.

WSTRZĄS

Jest to dysproporcja między zapotrzebowaniem a

zaopatrzeniem w tle

n poszczególnych narządów na skutek

ostrej niewydolności krążenia.Powody:

1 wstrząs hipoalergiczny- zmniejszenie objętości krwi

krążącej

a) utrata krwi na zewnątrz, do wewnątrz

b) utrata osocza

c) utrata wody i soli mineralnych
2 zmniejszenie wydolno

ści serca- wstrząs kardiogenny-

zawał, zator płucny

3 wstrząs przywspółczulno-naczyniowy- rozszeżenie układu

naczyniowego przy stałej objętości masy krwi krążącej

a) na drodze wadliwej regulacji przez układ nerwowy: ból,

przerażenie, nagłe bodźce termiczne, spadek ciśnienia i

tętne

b) na skutek zatrucia-

wstrząs septyczny lub

c) w wyniku uczulenia-

wstrząs anafilaktyczny

Znaczna utrata krwi powoduje spadek ciśnienia krwi to z

kolei powoduje brak tlenu w tkankach. Ból rany zwiększa

groźbę wystąpienia wstrząsu. Organizm stara się wyrównac

straty . Bodźce nerwowe i hormonalne-wyrzucanie

adrenaliny-

powoduje zwężenie naczyń obwodowych.

Niedokrwienie dotyczy skóry, trzewi, mięsni.

Centalizacja krążenia

Nerki również otrzymują mniej krwi ale nie kurcza się

naczynia mięsnia sercowego i mózgu- następuje

centralizacja krążenia- polega ona na kierowaniu zmniej. na

skutek utraty zasobu krwi przede wszystkim do narządów

mających podstawowe znaczenie dla życia.Równoczesnie

wzrasta częstotliwość akcji serca i zwiększenie jego

wydajności. Organizm przez dłuższy czas niedopuszcza do

znacznego spadku cisnienia tętniczego krwi, zapeniw

dostateczne zaopatrzenie ważnych dla życia narządów.

Niebezpieczeńswto wstrząsu.

W niedokrwionych na skutek zwężenia naczyń narządach

wy

stępują typowe reakcje dotyczące głównie naczyń

włosowatych oraz najdrobniejszych tętniczek i

żyłek(mikrokrążenie). Niedobór tlenu i niepałne

odprowadzanie przez zwolnione krążenie resztek

przemiany materii staja się przyczyną uszkodzenia ścian

naczyń włosowatych. Następnie wzmożona ilość płynu

przechodzi do tkanek równocześnie pojawia się

zakrwawienie tkanek powodujące dalsze zaburzenie

przemiany materii.. Zwolniony przepływ krwi wraz z

utratąpłynów do tkanek powoduje skupienie płytek krwi i

krwinek czerwonych w najdrobniejszych naczyniach

powodując ich częściowe zablokowanie a w związku z tym

utrudnienie w przepływie krwi.

Jeśli przyczyna wstrząsu zostanie w pore opanowana

(zatamowanie krwotoku) i będą zastosowane środki

przeciwwstrząsowe, naturalne ustrojowe reakcje

wyrównawcze doprowadzą do normalizacji krążenia.

Zwalnia tętno, rozszeżaja się naczynia obwodowe i znikają

zaburzenia mikrokrążenia.

W przypadku utrzymywania się przyczyny wstrząsu(dalsza

utrata krwi) i niezastosowania leczenia przeciw

wstrząsowego reakcje kompensacyjne organizmu są

niewystarczające i ranny popada w stan wstrząsu

niewyrównanego. Tętno do 180-200 na minute, cisnienie

krwi spada, postępują zaburzenia w zakresie

najdrobniejszych naczyń włosowatych, jak również w

przemianie materii.

Przy spadku cisnienia krwi poniżej

minimalnego progu 40-

50 słupa rtęci ustaje czynnośc serca.

Produkty przemiany materii pozostają w organiźmie. W

płucach zaburzenia mikrokrążenia czynia nieodwracalne
szkody: zostaje zatrzymane pobieranie tlenu, utrudnione

czynności nerek i ogólne zachamowanie przemiany materii

prowadzą do śmierci.

Wstrząs neuropochodny- powstaje pod wpływem bodźców

nerwowych. Zmiany naczyniowe następują tutaj bez utraty

krwi lecz powoduja dysproporcję między pojemnością

naczyń a masą krwi krążącej(naczynia sie rozszeżają)

spada cisnienie a tętno zwalnia. Dzięki kompensacyjnemu

zwężeniu naczyń obwodowych-występuje centralizacja-
stan chorego wraca do normy.

Obrębna postac ma wstrząs kardiogenny. Powstaje on na

skutek zawału, bólu w klatce piersiowej i smiertelna trwogą.

Na skutek zmniejszenia wydolności pracy serca spada

możliwość przetłoczenia normalniej ilości krwi i dochodzi do

nadmiernego gromadzenia przed sercem. Stan ten jest

przyczyną wzmożonego wypałnienia sie duzych żył

(szyjnych), cisnienie krwi spada, rosnie cisnienie centralne

żylne, duszność, rzęszący oddech, kaszel z krwią.

Niebezpieczne rozwinięcie się niodwracalnego stanu

wstrząsowego wzrasta na skutek ostatecznych zmian

mikrokrążenia jeśli się nie zareaguje i odpowiedni nie leczy.

ROZPOZNANIE WSTRZĄSU

Objawy propor. do cięzkości, okresu i jego przyczyny a stan

pacjenta zależy od wydolności procesów kompensacyjnych.

Zwężenie naczyń powoduje bladosc i chłód skóry, wargi

blado sine, bledna łozyska paznokci i po ucisnięciu bardzo

powoli różowieją, wystepuje wyraźny niepokój chorego-

drży, denerwuje się, odurzony. Na czole zimny lepki pot, ma

dreszcze. Objawy te są wyrazem alarmowych reakcji

organizmu. Adrenalina i noradrenalina powoduje zwężenie

naczyń i przyspieszenie czynności serca i wpływa na

psychikę chorego.

Wmiarę przedłużania się stanu wstrząsowego twarz robi się

żółtoszara, podniecenie ustępuje zobojętnieniu i apati.

Zaburzenia świadomości, wzrasta częstotliwość tętna,

oddechpłytki, szybki i nierównomierny, tętno obwodowe

może być prawie niewyczuwalne(sprawdzamy tętno na

szyi).

WALKA ZE WSTRZĄSEM

Często tylko szybka interwencja może zapobieć

pogorszeniu stanu wstrząsowego i jego przejściu w fazę

nieodwracalną. Prawidłowa i skuteczna pomoc udzielona

choremu wpływa na późniejsze leczenie i pobyt w szpitalu.

Postępowanie:

1 zatamować krwotok

2 prawidłowe ułożenie pacjenta(kończyny dolne unosimy
30-

40 cm chyba że złamana kończyna, czaszka,

miednica,klatka piersiowa czy urazy jamy brzusznej,

Chorego u którego możemy spodziewac się wstrząsu

należy położyc płasko na plecach)

3 ochrona przed utrata ciepła

4 opieka psychiczna

5 kontrola czynności życiowych

UTRATA PRZYTOMNOŚCI

Przytomność jest to całość procesów umożliwiajacych

prawidłowe spostrzeganie, skupienie uwagi i

uprzytamnianie sobie wydarzeń. Przy utracie przytomności

spostrzeganie, podobnie jak we śnie, jest zniesione, róznica

polega na tym,że spiącego można w każdej chwili obudzić,

podczas gdy nieprzytomnego nawet silne

bodźce(optyczne,dźwiękowe,bólowe) nie przywracaja

wczale albo nieznacznie do przytomności. Przyczyna straty

przytomności jest uszkodzenie tych okolic mózgu które

zawiadują świadomiścią (np. niedobór tlenu, ucisk na drogi

nerwowe, zaburzenie przemiany materii). Uszkodzenie

może byc odwracalne i świadomość powraca po pewnym

czasie, często juz po kilku minutach. Stan głębokiej utraty

przytomności określa się mianem śpiączki. Wówczas

zniesione są reakcje na wszt=ystkie bodźce, róznież

bólowe. Przy utracie przytomności sa wygaszone odruchy

obronne np. kaszel i odruch połykania.

Odruchy obronne chronia organizm przed zachłyśnieciem-

może nim być kęs pokarmu, krew lub śluz.Gdy ciała stałe

lub płynne dostaja się w okolicę wejścia do tchawicy,

podraznia tylna sciane gar

dła i albo zostaje połknięte albo

odruchem kaszlu wyrzucone na zewnątrz. W razie braku

odruchów obronnych może wpaśc do tchawicy i stąd wraz z

prądemwdychanego powietrza zostac dalej wchłonięte do

dgróg oddechowych. Niebezpieczne jest wchłonięcie do

drzewa

oskrzelowego wymiocin. Treść zołądkowa razem z

kwasnym sokiem żołądkowym po przedostaniu się do płuc

może uszkodzić pęcherzyki płucne.Podobnie dzieje się po

wchłonięciu wiekszych ciał obcych, które zatykają drogi

oddechowe uniemożliwiając wymianę gazową. W

wiekszości przypadków utracie przytomności towarzyszy

zwiotczenie mięśni. Może dojśc do sytuacji gdy u leżącego

na wznak chorego ulega zapadnięciu nasada języka

zatykając tchawicę- dusi się językiem.

Przyczyny utraty przytomności:
-

urazy głowy

- niedost

atek tlenu w mózgu(np. padaczka)

- zatrucia

- zaburzenie przemiany materii (np. hiperglikemia,

hipoglikemia, mocznica, śpiączka wątrobowa)

-

napady skurczowe pochodzenia mózgowego

-

działanie pradu elektrycznego

-

udar mózgu- pęknięcie naczyń krwionośnych

-

nadmierne ochłodzenie- temp ciała poniżej 30C

- dzialanie wysokiej temp.- udar cieplny

Objawy utraty przytomności:
- nieprzytomny nie reaguje na pytania-

brak mozliwości

nawiązania kontaktu słownego
-

nie reaguje na normalne bodźce mechaniczne

- miesnie sa zazwyczaj wiotkie

-

utrata odruchów obronnych

Mieśnie są napięte tylko przy kurczach mózgo-

pochodnych, cięzkich uszkodzeniach czaszko-mózgowych.

Utrata przytomności może stanowic niebezpieczeństwo

życia. Nieprzytomny nie może samodzielnie usunąć się z

miejsca zagrożenia

Postępowanie:
-

usuniecie poszkodowanego z miejsca zagrożenia

- ochrona przed czynnikami szkodliwymi

-

utrzymanie lub przywrócenie oddechu nieprzytomnemu

Obowiązek: Sprawdzamy czy nieprzytomny zachował

regularny oddech

Kontrolaoddechu:

Prawidłowość oddechu sprawdza się na podstawie:

-

osłuchiwanie lub wyczucie prądu powietrza uchodzącego

z ust lub nosa
-

obserwacji ruchów klatki piersiowej i nadbrzusza

-

wyczuwanie ruchów oddechowych( jedna ręka na boku

klatki piersiowej

nad dolnymi żedrami a druga na

nadbrzuszu, unoszenie zapadanie i powłok brzuszny)

Niewydolnośc charakteryzuje się:
-

sine zabarwienie skóry, warg, łozysk paznokci, małżowiny

usznej, twarzy

Jeśli nieprzytomny oddycha to obracamy go na bok(unika

się zatkania dróg oddechowych i zachłysnięcia)

Nieprzytomny powinien byc cały czas obserwowany aby w

razie potrzeby zastosować odpowiednie czynności

ratownicze. Boczne ułożenie z przeciwwstrząsową pozycją-

można łączyć.
Jezeli nie mzna potwierdzic dostatecznego oddychania

samoistnego należy wyprostowac szyję przez odciągnięcie

głowy ku tyłowi. Jeśli po tym juz oddycha to znowu trzeba

obrócić go na bok. Jeśli nie oddycha to robimy sztuczne

oddychanie.

Ułożenie chorego na boku

Zapewnia samoistne oddychającemu nieprzytomnemu

zachowanie wolnych dróg oddechowych, może mież

decydujący wpływ na przeżycie.

Pozycja wyjściowa- pacjent lezy na wznak, trzeba podejść

unieśc go nieco w swoją stronę i wsunąć prostą rękę

nieprzytomnego pod jego pośladek, następnie zgiąć nogę w
stawie

biodrowym po tej stronie co ręka i ulozyć blisko

pośladka, chwycić za biodro i ramię po drugiej stronie i

ostrożnie go pociągnąć ku sobie, podłozyć dłoń pod brodę.

Omdlenie
-

krótka utrata przytomności

-

nagły, chwilowy niedobór tlenu w mózgu

- w dusznych miejscach

-

odpływ krwi z mózgu do nóg i duża wilgotnośc

-

pojawiają się mroczki przed oczami

Wynosi się w pozycji horyzontalnej i należy taką osobę

obserwować. Jeśli omdlenie trwa powyżej 1 minuty to jest to

utrata przytomności.