JAMA USTNA cavum oris

Położenie: jest początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego otwartym od przodu szparą ust,
którą ograniczają wargi.Budowa: przedsionek jamy ustnej- podkowiasta, pionowa szpara, znajdująca
się pomiędzy policzkami i wargami (od zewnątrz) a dziąsłami i zębami (od wewnątrz). Do przedsionka
jamy ustnej uchodzi na brodawce próchniczej większej, gruczoł ślinowy - ślinianka przyuszna (na
wysokości drugiego zęba trzonowego górnego) i szereg drobnych gruczołów ślinowych; jama ustna
właściwa- w niej znajdują się ujścia dwóch gruczołów ślinowych: ślinianki podżuchwowej i
podjęzykowej (na fałdzie podjęzykowym i między językowym).Połączenie miedzy przedsionkiem a
jama ustna właściwą znajduje się miedzy ostatnimi zębami a gałęzią żuchwy przez przestrzeń za
zębową.Unaczynienie: t. szyjna wewn., t. podjęzykowa, t. językowa.Unerwienie: n. językowo-
gardłowy IX.Język- trzon, wierzchołek i nasada (unerwiona czuciowo IX)ruchowo-XII podjęzykowy;
czuciowo-III gałąź trójdzielnego V.Przejście jamy ustnej w j. gardła stanowi cieśń gardzieli (,która
ogranicza od góry wolny brzeg podniebienia miękkiego, z boków po dwa fałdy błony śluzowej: luk
podniebienno- językowy i podniebienno- gradowy, od dołu zaś nasada języka).

PRZEŁYK esophagus

Położenie: leży pomiędzy kręgosłupem a tchawicą. Przełyk rozpoczyna się na wysokości dolnego
brzegu chrząstki pierścieniowatej na wysokości C6, leży w linii pośrodkowej, na szyi przesuwa się w
stronę lewą, biegnie do przodu od kręgosłupa ku dołowi, w śródpiersiu tylnym oddalając się od
kręgosłupa, wchodzi przez otwór górny klatki piersiowej do klatki piersiowej. W jamie brzusznej
wewnątrzotrzewnowo uchodzi do żołądka w miejscu wpustu.

Budowa: Ściana boczna i ściany tylne są gładkie, za wyjątkiem górnej części ściany bocznej – ujścia
gardłowego trąbki słuchowej.Zwężenia przełyku: na wysokości C6 na poziomie chrząstki
pierścieniowatej krtani, w miejscu połączenia z gardłem- zwężenie krtaniowe, Th4 w miejscu przejścia
miedzy aorta i oskrzelem lewym- zwężenie aortowe, Th10 w miejscu przejścia przełyku przez
przeponę.Unaczynienie: gałązki tętnicze od t. tarczowatej dolnej, aorty zstępującej, t. żołądkowej
lewej i t. przeponowej dolnej lewej; żyły uchodzą do ż. tarczowatej dolnej, ż. nieparzystej i ż.
nieparzystej krótkiej do ż. głównej górnej i do ż. żołądkowej lewej.Unerwienie: mięsnie poprzecznie
prążkowane- n. błędny za pośrednictwem n. krtaniowego wstecznego. włókna przywspółczulne n.
błędnego wytwarzają splot przełykowy i zaopatrują m. gładkie.

ŻOŁĄDEK stomachus

Położenie: leży w jamie brzusznej podprzeponowo, w piętrze górnym gruczołowym,
wewnątrzotrzewnowo, w nadbrzuszu właściwym i podżebrzu lewym.Budowa: duży zbiornik, w
którym pokarm zostaje poddany procesom mechanicznym i chemicznym. rozróżniamy w nim 2
otwory: górny- ujście wpustowe (wpust) łączące przełyk z żołądkiem, następnie najwyżej położona
część żołądka zwrócona wypukłością ku górze- dno żołądka, poniżej leży trzon żołądka, i dolny- ujście
odźwiernikowe, łączące jamę żołądka z dwunastnicą, leżący w okolicy odźwiernika; ściany: przednia i
tylną; krzywizny: mniejsza żołądka, większa żołądka,

Unaczynienie: krew biegnie z aorty brzusznej, następnie t. przeponowymi dolnymi, przechodzącymi
w pień trzewny, dzielący się na t. śledzionowa, t. żołądkowa lewa i t. wątrobowa wspólna. odpływa
do serca prawego przez żyły żołądkowe tworzące ż. wrotna uchodząca do wątrobyUnerwienie: ukł.
autonomiczny; n. błędny X

JELITO CIENKIE intestinum tenue

jest to najdłuższa część przewodu pokarmowego (4-5 m), zachodzi w nim trawienie białek, tłuszczów i
węglowodanów pod wpływem enzymów wytwarzanych głównie przez trzustkę. Jelito cienkie
dzielimy na: dwunastnicę jelito krezkowe, które z kolei dzieli się na jelito czcze i kręte.Dwunastnica-
pierwszy odcinek j. cienkiego, zachodzą w niej procesy trawienia chemicznego, rozpoczyna się od
odźwiernika, leży pozaotrzewnowo, ma kształt podkowy, dzieli się na 4 części: górną- biegnie od str.
lewej, początkowy jej odcinek- opuszka dwunastnicy jest rozszerzony. Na wys. L1 tworzy zgięcie
górne dwunastnicy, od którego zaczyna się kolejna część; zstępującą- biegnie pionowo po prawej
stronie kręgosłupa, przykrywając pośrodkowy brzeg prawej nerki. Na wys. L3 tworzy zgięcie dolne
dwunastnicy, które daje początek kolejnej: poziomą (dolną)- po krótkim przebiegu ku stronie lewej
po poprzedniej stronie kręgosłupa przechodzi w cześć wstępującą; wstępującą- biegnie po stronie
lewej i ku górze dochodzi do wysokości L2, gdzie tworzy zgięcie dwunastniczo-czcze, od którego
zaczyna się jelito krezkowe.Unaczynienie: t. trzustkowo-dwunastnicza górna z pnia trzewnego i t.
trzustkowo-dwunastnicza dolna od t. krezkowej górnej, żyły uchodzą do ukł ż. wrotnej.Jelito
krezkowe- zachodzi w nim wchłanianie produktów trawienia, dł. ok. 5m. Powierzchnia wewn. zawiera
fałdy okrężne, biegną one spiralnie, zanikając w połowie długości j. krętego. Zwiększają one pow.
wewn. jelita o ok. 35%. Znajdują się na nich kosmki jelitowe- wypustki błony śluzowej o 0,3-1 mm
wys., jest ich ok. 10 mln, lecz ich gęstość zmniejsza się w kierunku końca j. cienkiego. Dzięki nim pow.
chłonna zw. się o 600%. Kosmki pokryte są nabłonkiem walcowatym jednowarstwowym.Dzieli się na:
j. czcze- początkowe 2/5 części; j. kręte- uchodzi do j. grubego.Unaczynienie: t. jelita czczego i t. jelita
krętego od t. krezkowej.Unerwienie: n. błędny X,

JELITO GRUBE intestinum crassum

końcowy odcinek przewodu pokarmowego, odwadnia treść jelita i formuje kał,

Położenie: okala jamę brzuszną, zaczynając się w prawym dole biodrowym i kończąc w miednicy
mniejszej.Budowa: 135-150 cm dł. Błona śluzowa nie posiada kosmyków, ale znajdują się fałdy
półksiężycowate. Jelito posiada również liczne otworki, stanowiące ujścia gruczołów jelitowych. Dzieli
się na:*jelito ślepe (kątnica)- jest to ślepy uchyłek jelita grubego w miejscu ujścia j. cienkiego do
grubego, leży na talerzu biodrowym prawym. Unaczyniony przez t. kątniczą przednią i tylną, krew
odprowadza żyła krezkowa górna.Z dolnego końca j. ślepego wewnątrzotrzewnowo uchodzi do
miednicy ślepo zakończony silnie zwężony odcinek jelita- wyrostek robaczkowy. Jest to narząd
szczątkowy. Unaczyniony przez t. wyrostka robaczkowego, a krew odprowadza ż. wyrostka
robaczkowego; *okrężnicę- dalszy odcinek j. grubego, dzieli się na część:wstępująca- dł. 15-20cm,
leży po prawej stronie jamy brzusznej, pozaotrzewnowo, wstępuje do pow. trzewnej wątroby, gdzie
kieruje się w stronę lewą, tworząc zgięcie prawe okrężnicy; poprzeczną- kieruje się ku ścianie
przedniej brzucha do krzywizny większej żołądka, zataczając łuk skierowany wypukłością ku przodowi
i dołowi, biegnie w kierunku końca przedniego śledziony, gdzie tworzy zgięcie lewe okrężnicy (leży
wyżej od prawego); zstępująca- przylega do mięśnia czworobocznego lędźwi i poprzecznego brzucha,
na poziomie grzebienia biodrowego lewego przechodzi w ostatni odcinek okrężnicy

-esowatą- koniec krezki esowatej określa granice dolna okrężnicy;*odbytnicę- rozpoczyna się na wys.
S2 i przylegając do pow. miedniczej kości krzyżowej tworzy zgięcie krzyżowe. Po dojściu do
wierzchołka kości guziczne zawraca ku tyłowi i dołowi, tworząc zgięcie kroczowe, leży
pozaotrzewnowo.

WĄTROBA iecur

Położenie: W jamie brzusznej wewnątrzotrzewnowo, w piętrze górnym gruczołowym, pod przepona
po stronie prawej, w nadbrzuszu właściwym, częściowo w lewym podżebrzu, sięgając po lewą linię śr-
obojczykowa. Budowa: powierzchnie: przeponowa, trzewna, tylna; płaty: prawy, lewy, ogoniasty,
czworoboczny; wyciski narządów: przełyk, żołądek, dwunastnica, pęcherzyk żółciowy, okrężnica,
nerka, nadnercza: wewn: zrazili, wewnątrz pośrodkowo żyła środzrazikowa, zatoki wątrobowe, do
których uchodzą żyły środzrazikowe, hepatocyty leżą pomiędzy zatokami*siec mniejsza: więzadło
wątrobowo- przełykowe, w. w- żołądkowe, w. w-dwunastnicze Unaczynienie: odżywcze, t.
wątrobowa wspólna od pnia trzewnego od aorty brzusznej

TRZUSTKA pancreas , gruczoł trawienny i gruczoł dokrewny o budowie zrazikowej, u człowieka
składający się z głowy, objętej pętlą dwunastnicy, trzonu i ogona odchodzącego w sąsiedztwo
śledziony i nerki lewej, położony w przestrzeni pozaotrzewnowej. Przewód trzustkowym, uchodzi do
dwunastnicy razem z przewodem żółciowym (powstały z połączenia przewodu pęcherzykowego i
przewodu wątrobowego wspólnego). Częścią dokrewną trzustki są zgrupowania komórkowe zwane
wyspami trzustkowymi Langerhansa, wytwarzające hormony: insulinę i glukagon. Część zewnątrz
wydzielnicza trzustki wytwarza sok trzustkowy z licznymi enzymami proteolitycznymi (trypsyna,
chymotrypsyna i erepsyna,nukleazy: rybonukleaza i dezoksyrybonukleaza), lipazę i karbohydrazy
(rozkładające cukry).

OTRZEWNA peritoneum

błona surowicza wyściełająca jamę brzucha, zbudowana z tkanki łącznej włóknistej, zawierajęcej
liczne włókna sprężyste, jest rozciągliwa i przesuwalna, pokryta niewielka il. płynu otrzewnowego,
który zmniejsza tarcie miedzy narządami jamy brzusznej.*ścienna- blaszka pokrywająca ściany jamy
brzusznej*trzewna- otaczająca narządy*krezkowa- przytrzymuje przy ścianie j. brzusznej wpuklone
do niej narządy, składa się z 2 blaszek otrzewnej.jama otrzewnej - to przestrzeń ograniczona
otrzewną ścienną, trzewną i krezkową, zawierająca niewielką ilość płynu. U mężczyzn przestrzeń ta
jest hermetycznie zamknięta, a u kobiet jest otwarta przez światło jajowodów, macicy i pochwy,
znajdują się w niej jajniki. zachyłki:*torba sieciowa*dolny torby sieciowej*śledzionowy*dwunastniczy
górny*dwunastniczy dolny*zakątniczy

ŚLEDZIONA, narząd limfatyczny (układ limfatyczny) zbudowany z miazgi białej (grudek limfatycznych
zwanych ciałkami śledzionowymi) i z miazgi czerwonej (zatok kapilarnych i sznurów Billrotha),
powiązanych beleczkami śledzionowymi, otoczony torebką, położony w jamie otrzewnej w lewym
podżebrzu. Śledziona jest miejscem wytwarzania immunoglobulin i obumierania krwinek
czerwonych.

Gardło pharynx

Gardło jest mięśniowo-włókienistym przewodem,położonym z tyłu, za jamą nosową,jamą ustną i
krtanią, przed trzonami kręgów szyjnych. W części ustnej gardła znajduje się skrzyżowanie dróg
oddechowych i pokarmowych.W gradle możemy wyróżnić ścianę przednią i tylną oraz ściany
boczne.W ścianach bocznych umiejscowione są ujścia trąbek słuchowych oraz migdałki trąbkowe,
natomiast w ścianie tylnej odnajdziemy trzeci migdał-migdałek gardłowy.

Krtań larynx

Krtań leży w przedniej części szyi,poniżej kości gnykowej,na której jest zawieszona.Krtań przewodzi
powietrze do dalszych odcinków dróg oddechowych,jest też narządem głosu.Jej szkielet budują
chrząstki:tarczowa,pierścieniowata,nalewkowate,różowate,klinowate i nagłośnia.Jama krtani

wyścielona jest błoną śluzową,która pokrywa również więzadła przedsionkowe,wytwarzając fałdy
przedsionkowe.Wargi głosowe powstają zaś poprzez pokrycie przez błonę śluzową więzadeł
głosowych i mięśnia głosowego.Wolne brzegi warg głosowych to fałdy głosowe.Wolna przestrzeń
pomiędzy fałdami głosowymi a chrząstkami nalewkowatymi to szpara głośni.Krtań ku górze łączy się z
gardłem wejście do krtani,od przodu ograniczona jest nagłośnią, a z boku fałdem nalewkowo-
nagłośniowym.Krtań możemy podzielić na piętra:górne,pośrednie i dolne które przechodzi w
tchawicę.Chrząstki krtani połączone są ze sobą za pomocą więzadeł i mięśni.

Tchawica trachea

Tchawica umiejscowiona jest między krtanią a oskrzelami.Jej długość waha się pomiędzy
12a14cm.Ma postać sprężystego przewodu składającego się z podkowiastych chrząstek
tchawicznych.Ich liczba wynosi od16do20,a połączone są więzadłami obrączkowymi.Chrząstki
tchawicy zbudowane są z tkanki chrzęstnej szklistej,łączy je natomiast tkanka łączna i włókna mięśni
gładkich.Tylna ściana tchawicy jest w całości błoniasta.Tchawica jest wyścielona od wewnątrz
nabłonkiem wielorzędowym cylindrycznym migawkowym. Między komórkami nabłonkowymi
występują gruczoły wydzielające śluz.

Płuca pulmo

Płuca mają kształt stożka.W płucu wyróżnia się:szczyt,podstawę,powierzchnię żebrową,powierzchnię
przeponową,powierzchnię śródpiersiową. Na powierzchni śródpiersiowej leży wnęka płuca.Zawiera
ona węzły chłonne,oskrzela,oraz naczynia krwionośne płucne i oskrzelowe,naczynia chłonne i
nerwy.Płuco lewe podzielone jest przesz czelinę skośną na płat górny i dolny.płuco prawe podzielone
jest dwoma szczelinami-skośną i podłużną na płat górny,środkowy i dolny.Płaty podzielone są przez
pasma wiotkiej tkanki łącznej na segmenty oskrzelowo-płucne,których w każdym płucu jest 10.

Opłucna: pleura

Błona surowicza pokryta nabłonkiem jednowarstwowym płaskim, mającym zdolność wydzielania
płynu surowiczego dla każdego płuca, to oddzielny wałek, składa się z dwóch blaszek.Opłucej
trzewnej:jama opłucna,osklepek opłucnej;opłucnej
ściennej:żebrowa,śródpiersiowa,przeponowa.Miejsca przejścia jednej opłucnej w drugą noszą nazwę
zachyłków opłucnych,położone są wzdłuż brzegów płuc,są częściami jamy opłucnej i stanową
przestrzenie dopełniające.Największym i najgłębszym zachyłkiem jak zachyłek żebrowo-przeponowy
w stanach fizjologicznych to wspomniane przestrzenie dopełniające.Pomiędzy opłucną ścienną, a
opłucną płucną znaduje się szczelina zwana jamą opłucnej.W stanach zapalnych staje się rzeczywistą
jamą wypełniając się krwią,ropą lub innym płynem surowiczym.

Podział drzewa oskrzelowego:

Oskrzela główne dzielą się na coraz mniejsze gałęzie i w ten sposób tworzą drzewo
oskrzelowe.Wyróżniamy zatem:oskrzela główne,o.płatowe,o.segmrntowe,o.podsegmentowe,małe
oskrzela zarazików i gron.Najmniejsze oskrzela dzielą się w obrębie zarzika na oskrzelka końcowe, te
zaś na oskrzelka oddechowe, a te z kolei po podwójnym podziale przechodzą w przewodziki
pęcherzykowe, często kończące się woreczkami pęcherzykowymi.Przewodziki pęcherzykowate są na
całej powierzchni pęcherzykami płucnymi.

Opisz krążenie duże i małe krwi:

Duże:część układu krwionośnego,którego zadaniem jest jeden strony dostarczenie wszystkim
tkankom i narządom utlenionej krwi,substancji odżywczych, a z drugiej-wydalenie produktów

przemiany materii. W krążeniu dużym krew wychodzi z lewej komory strony, przepływa przez aortę,
która dzieli się na aortę wstępującą, łuk aorty i aortę zstępującą. Następnie poprzez sieć naczyń
tętniczych krew dochodzi do naczyń włosowatych i kolejno poprzez sieć naczyń żylnych wpada do
prawego przedsionka serca,a stąd do prawej komory.

Małe:część układu krwionośnego,którego zadaniem jest utlenianie krwi i wydalanie z niej CO2.W
krążeniu małym krew wychodzi z prawej komory serca,przepływa przez pień płucny,który dzieli się na
tętnice płucne-prawą i lewą,następnie przez sieć naczyń tętniczych dochodzi do pęcherzyków
płucnych i kolejno z płuc płynie przez żyły płucne do lewego przedsionka, a stąd do lewej komory.

Serce cordis

Serce leże w śródpiersiu jest to przestrzeń ograniczona od przodu przez mostek i żebra.Od
przygrodka przez opłucną wśród piersiową która okrywa powierzchnie przyśrodkową płuc.I od tyłu
przez odcinek piersiowy kręgosłupa.Serce leży wśródpiersiu dolnym środkowym.W budowie
makroskopowej serca wyróżniamy podstawę i wierzchołek,powierzchnię przednią.Podstawa serca
leży w 2 przestrzeni między żebrowej po prawej stronie, a koniuszek serca w 5 przestrzeni między
żebrowej po lewej stronie.Podstawa skierowana jest ku górze od tyłu i w prawo,a koniuszek serca ku
dołowi i w lewo.

zastawki serca,podaj ich rzutowanie i osłuchiwanie:

Rzutowanie zastawek:(zastawka pnia płucnego rzutuje się na wysokości 3żebra po lewej stronie),(rzut
zastawki aorty przypada na wysokości prawej okolicy 3żebra),(zastawkę dwudzielną rzutuje się na
wysokości 4chrząstki międzyżebrowej),(zastawkę trójdzielną rzutuje się w4 przestrzeni
międzyżebrowej)

Budowa ściany serca:

Na przekroju ściany serca możemy wyróżnić trzy warstwy:wsierdzie,śródsierdzie i nasierdzie.

Wsierdzie jest jednowarstwowym nabłonkiem płaskim spoczywającym na łącznotkankowej blaszce
właściwej wsierdzia.

Śródsierdzie składa się z 3głównych elementów:1.szkielet śerca,2.mięsień sercowy,3.układ
przewodzący serca.

Nasierdzie jest to blaszka trzewna osierdzia surowiczego.Zbudowane jest z jednowarstwowego
nabłonka płaskiego spoczywającego na blaszce właściwej nasierdzia i leżącej pod nią tkance
podnasierdziowej,zawierającej liczne adipocyty.

Unaczynienie tętnicze i żylne serca:

Tętnice wieńcowe odchodzą od opuszki aorty:lewa tętnica wieńcowa od lewej zatoki,prawa od
prawej zatoki ponad płatkami półksiężycowatymi zastawki aorty.Ich początkowe odcinki biegną w
bruździe wieńcowej i jak wieniec okalają serce.Tętnica wieńcowa lewa po krótkim przebiegu dzieli się
na swie gałęzie końcowe-gałąź międzykomorową przednią,czyli przednią gałąź zastępującą oraz gałąź
okalajacą.Gałąź międzykomorową przednią,biegnącą w bruździe międzykomorowej przedniej,oddaje
swoje gałęzie do ścian obu komór i przegródy międzykomorowej.Gałąź okalająca przebiega w
bruździe wieńcowej,przechodząć w gałązki wstępujące oraz stępujące.Tętnica wieńcowa prawa po
opuszczeniu bruzdy wieńcowej jako gałąź międzykomorowa tylna układa się w bruździe
międzykomorowej tylnej.Od pnia tętnicy wieńcowej prawej odchodzą także gałązki wstępujące i
zstępujące do przedsionków i komór,a od gałęzi międzykomorowej gałęzie przegrodowe

tylne.Tętnica wieńcowa lewa zaopatruje znaczną część lewej połowy serca,ok. 2/3przednich
przegrody miedzykomorowej,ale i większą część powierzchni komory prawej oraz lewy
przedsionek.Tętnica wieńcowa prawa zaopatruje większą część komory prawej,tylnej 1/3przegrody
międzykomorowej oraz część przeponową komory lewej i prawą prawy przedsionek.

Żyły serca.Leżąca na tylnej ścianie powierzchni przeponowej serca w brużdzie wieńcowej zatoka
wieńcowa jest głównym naczyniem zbierającym krew z serca i odprowadzającym ją do prawego
przedsionka.W miejscu ujścia znajduje się zastawka zatoki wieńcowej.Do zatoki wieńcowej uchodzi
parę mniejszych żył.Głównym dopływem jest żyła wielka serca.Towarzyszy w brużdzie
międzykomorowej przedniej tętnicy o tej samej nazwie,a w bruździe wieńcowej tętnicy lewej.Do
prawego końca zatoki wieńcowej uchodzi żyła mała serca,nazwana żyłą wieńcową prawą.

Podaj miejsca badania tętna i podaj źródła tych naczyń:

Kończyna dolna:udowa(w trójkącie udowym,poniżej 1/3bliższej części więzadła
pachwinowego),podkolanowa(w środku dołu podkolanowego),piszczelowa tylna(poza kostką
przyśrodkową),tętnica grzbietowa stopy(przebiega zwykle pomiędzy IaII kością śródstopia. U12%ludzi
tętnica grzbietowa może mieć przebieg zmienny,dlatego brak tętna na tej tętnicy nie jest jeszcze
objawem pozwalającym na rozpoznanie choroby).

Moczowody ureter

Moczowód jest to parzysty cienki przewód o długości około 30 cm, od¬prowadzający mocz z
miedniczki nerkowej do pęcherza moczowego. Po¬dobnie jak wszystkie części układu moczowego
leży zewnątrzotrzewnowo, przylega do mięśnia lędźwiowego większego. Wyróżniamy w nim dłuższy
odcinek początkowy, zwany częścią brzuszną oraz krót-szą część miedniczną, która biegnie od
wysokości stawu krzyżowo-biodrowego do pęcherza moczowego. Oba moczowody kierują się
zbieżnie w dół do tylnej ściany pęcherza moczowego.W moczowodzie wyróżnia się trzy łukowate
zgięcia. Pierwsze z nich znajduje się w miejscu przejścia miedniczki nerkowej w moczowód i nosi
nazwę zgięcia nerkowego, drugie to zgięcie brzeżne, występuje na granicy części brzusznej i części
miednicznej oraz zgięcie trzecie, odpowiadające krzywiźnie ściany miednicy mniejszej. Części
miedniczne obu moczowodów kierują się przyśrodkowo i przebijają skośnie ścianę pęcherza
moczowego, uchodząc ujściem moczo¬wodu w tylno-bocznych kątach pęcherza. Ten końcowy
odcinek moczowodu jest zwany częścią śródścienną.Ściana moczowodu składa się z trzech warstw.
Błona zewnętrzna łączy moczowód z otoczeniem. Środkowa warstwa, czyli błona mięśniowa, jest
zbudowana z włókien mięśni gładkich, które układają się w trzy warstwy: zewnętrzną podłużną,
środkową okrężną i wewnętrzną pod¬łużną. Skurcze mięśniówki wywołują ruchy perystaltyczne
moczowodu, dzięki czemu mocz rytmicznie spływa do pęcherza moczowego. Trzecią wewnę¬trzną
warstwę stanowi błona śluzowa, pokryta nabłonkiem przejściowym, odpornym na drażniące działanie
moczu. Błona śluzowa wytwarza $y moczo¬wodzie podłużne fałdy.

NERKI ren

Nerka jest narządem parzystym o zabarwieniu brązowo-czerwonym, kształ¬tem zbliżonym do ziarna
fasoli. W każdej nerce wyróżnia się koniec górny i dolny,powierzchnię przednią i tylną oraz dłuższy,
wypukły brzeg boczny i wklęsły brzeg przyśrodkowy. Największe zagłębie¬nie brzegu przyśrodkowego
nosi nazwę wnęki nerkowej , która prowadzi w głąb nerki do zatoki nerkowej, wypełnionej
miedniczką nerkową.Przez wnękę nerki wchodzi do jej wnętrza t. nerkowa (odgałęzienie aorty
brzusznej), a wraz z nią splot nerkowy, który zawiera włókna nerwowe współczulne (od pnia
współczulnego) i przywspółczulne (od n. błędnego X). Przez wnękę nerki wychodzi żyła nerkowa
wpadająca do żyły głównej dolnej, naczynia chłonne oraz przewód wyprowadzający mocz z

miedniczki nerkowej, zwany moczowodem.Długość nerki wynosi około 12 cm, szerokość - 6 cm, a
grubość około 4 cm. Ciężar waha się w granicach 125-175 g; u kobiet nerka jest nieco mniejsza
powierzchnia nerki jest gładka, pokrywają mało rozciągliwa osło¬nka, zwana torebką włóknistą.
Drugą zewnętrzną osłonę stanowi torebka tłuszczowa, która wytwarza miękkie pod-łoże dla nerki i
nadnercza oraz zabezpiecza ją przed utratą ciepła. Na zew¬nątrz torebka tłuszczowa jest objęta
łącznotkankową błoną, zwaną powięzią nerkową. Za pośrednictwem powięzi nerka przymocowuje się
do otoczenia, przy czym najsilniej - do przepony. Od strony dolnej worek powięziowy jest otwarty. W
związku z tym nerka może przesunąć się w kierunku dolnym, co następuje często w wyniku
rozluźnienia lub zaniku torebki tłuszczowej.Do innych czynników umocowujących nerki należą: pnie
naczyń nerko¬wych, przylegająca do jej przedniej ściany otrzewna ścienna, a także napięcie powłok
brzucha. Mimo to nerka zachowuje pewną prawidłową ruchomość i opuszcza się podczas wdechu a
unosi w trakcie wydechu. Może również zmieniać położenie w zależności od postawy ciała, przy czym
różnica poło¬żenia w prawidłowych warunkach nie przekracza zazwyczaj 1-3 cm.Nerki leżą
zaotrzewnowo na tylnej ścianie jamy brzucha po obu stronach kręgosłupa. Długa oś nerki biegnie
nieco skośnie od góry i strony przyśrod-kowej ku dołowi i w bok. W związku z tym dolne końce są
bardziej oddalo¬ne od siebie niż końce górne. Koniec górny nerki prawej sięga XI kręgu pier¬siowego,
zaś koniec dolny III kręgu lędźwiowego. Nerka lewa leży nieco wyżej (o połowę trzonu kręgowego) od
nerki prawej. Górna część powierz¬chni tylnej nerki spoczywa na XI i XII żebrze. Tylna powierzchnia
obu nerek przylega od góry do przepony, niżej do m. lędźwiowego większego, m. czworobocznego
lędźwi oraz do rozcięgna m. poprzecznego brzucha.Topografia przedniej ściany różni się w nerce
prawej i lewej. Powierz¬chnia przednia nerki prawej w górnej części pokryta jest nadnerczem,
poni¬żej przylega do prawego płata wątroby, części zstępującej dwunastnicy, a u dołu do prawego
zgięcia okrężnicy. Do przedniej powierzchni nerki le¬wej u góry przylega nadnercze, poniżej żołądek,
śledziona, trzustka i zgięcie lewe okrężnicy. W miąższu nerki nawet gołym okiem można wyróżnić
dwie zasadnicze substancje: warstwę położoną obwodowo, zwaną korą nerki oraz wewnętrz¬nie
leżący rdzeń nerki. Kora ma zabarwienie jaśniejsze, żółtawoczerwone, podczas gdy rdzeń jest koloru
niebieskawo-czerwonego.

DROGI WYPROWADZAJĄCE MOCZ:

Mocz bezustannie jest wydalany przez nerki i gromadzi się okresowo w pęcherzu moczowym. Dorosły
człowiek wydala przeciętnie około 1,5 litra moczu na dobę. Mocz jest płynem klarownym, barwy
żółtej o ciężarze wła¬ściwym 1,015-1,020 g/cm3. Odczyn moczu jest słabo kwaśny i zawiera prócz
wody, azotowe produkty końcowe białkowej przemiany materii oraz wiele innych składników
organicznych i nieorganicznych.Miedniczka i kielichy nerkowe. Drogi wyprowadzające mocz
rozpoczynają się węwna tzr nerki w tzw. piramidach nerkowych. Są to cewki zbiorcze, które uchodzą
otworkami bro¬dawkowymi do kielichów nerkowych mniejszych na szczycie piramid. Kilka kielichów
nerkowych mniejszych łącząc się ze sobą tworzy dwa lub trzy kielichy nerkowe większe uchodzące do
miedniczki nerkowej, wypełniające zatokę nerkową.Miedniczka nerkowa ma kształt lejkowaty, jest
spłaszczona w kierunku przednio-tylnym a jej wierzchołek skierowany do wnęki bezpośrednio
prze¬dłuża się w moczowód. Ściany kielichów i miedniczki nerkowej są zbudo¬wane podobnie do
ścian dalszych odcinków dróg wyprowadzających mocz. Zewnętrzną warstwę stanowi
łącznotkankowa błona, warstwę środkową Błona mięśniowa, zaś od strony światła miedniczka i
kielichy nerkowe są wy¬słane błoną śluzową, pokrytą nabłonkiem przejściowym. Kształt kielichów i
miedniczki jest bardzo zmienny.

PĘCHERZ MOCZOWY vesica urinaria

Pęcherz moczowy jest okresowym zbiornikiem moczu. Leży w miednicy mniejszej za spojeniem
łonowym. Opróżniony pęcherz jest podobny pod względem kształtu i wielkości do małej cytryny.

Pojemność pęcherza jest osobniczo bardzo zmienna. W pęcherzu wyróżniamy szczyt skierowany ku
górze i do przodu. Poniżej szczytu znajduje się trzon,który ku dołowi poszerza się przechodząc w dno
pęcherza.

W wypełnionym pęcherzu wyróżnia się ponadto powierzchnię przednią i tylną.Ściana przednia jest
skierowana do spojenia łonowego, natomiast ściana tylna sąsiaduje u mężczyzn z przednią ścianą
odbytnicy, zaś u kobiet z przednią ścianą macicy. Otrzewna ścienna przedniej ściany jamy brzucha
przechodzi na górno-tylną powierzchnię pęcherza, nie dochodząc jednak do jego dna, i przerzuca się
na przednią ścianę odbytnicy u mężczyzn, a u kobiet na przednią ścianę macicy, wytwarzając
odpowiednio: zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe i zagłębienie pęcherzowo-maciczne. Pęcherz leży
zewnątrzotrzewnowo, bowiem tylko częścio¬wo pokryty jest otrzewną.Do dna pęcherza moczowego
u mężczyzny przylega gruczoł krokowy, pęcherzyki nasienne i bańki nasieniowodowe. U kobiet dno
pęcherza spoczywa na przedniej ścianie pochwy i przeponie moczowo-płciowej

CEWKA MOCZOWA: jest krótka, jej długość wy¬nosi około 3-5 cm. Rozpoczyna się ujściem
wewnętrznym cewki moczowej w pęcherzu moczowym, a kończy w przedsionku pochwy ujściem
zewnętrznym cewki moczowej. Ściana cewki moczowej jest zbudowana tylko z dwóch warstw, błony
śluzowej i błony mięśniowej. Błona śluzowa układa się w podłużne fałdy. Na tylnej ścianie wytwarza
wyraźny fałd, zwany grzebieniem cewki moczowej, będący przedłużeniem języczka cewki z trójkąta
pęche¬rza. Błonę śluzową górnego odcinka cewki pokrywa nabłonek przejściowy, który przechodzi
stopniowo ku dołowi w wielorzędowy nabłonek cylin¬dryczny, a dalej w wielowarstwowy nabłonek
płaski niezrogowaciały.Jednostką czynnościową jest nefron, zbud. z ciałka n. i kanalików n. Ciałko n.
stanowi cz. wydzielniczą nefronu - skł. się z kłębuszka otoczonego torebką kłębuszka. Kłębuszek
powst. z pętli naczyń krwionośnych włosowatych tworz. sieć dziwną tętniczo-tętniczą. Zbud. jest z 2
blaszek, przechodzi w kanalik wyprowadzający (biegun kanalikowy). Kanaliki n. są drogami
odprowadzającymi mocz pierwotny z ciałka n. do kanalików n. zbiorczych. W kanalikach n. wyróżnia
się: kanalik kręty I rzędu, pętlę nefronu (Henlego), kanalik kręty II rzędu.Kanalik n. zbiorczy biegnie
wzdłuż piramidy n. i uchodzi na polu sitowym brodawki piramidy do kielichów mniejszych, nast. do
kielichów większych, wreszcie do miedniczki n. Tętnica n. wnika do n. przez wnękę, a potem w zatoce
n. ulega podziałowi na tętnice międzypłatowe. Biegną one słupami n. i dzielą się na tętnice łukowate,
od których odchodzą tętniczki międzyzrazikowe. Kłębuszek ciałka n. łączy się z tętniczkami
międzyzrazikowymi poprzez naczynie doprowadzające. Tętniczka odprowadzająca rozgałęzia się w
sieć naczyń włosowatych wokół kanalików n., po czym krew jest odprowadzana naczyniami żylnymi
(ż. międzyzrazikowa, łukowata, międzypłatowa, nerkowa). Nerka jest narządem, w którym następuje
oczyszczanie krwi ze składników szkodliwych dla organizmu.

NARZĄDY PŁUCIOWE MĘSKIE:

Jądro testis- umieszczone w mosznie. Wytw. gamety męskie, pełni rolę gruczołu dokrewnego. Okryte
błoną białawą, która wnika w miąższ jądra tworząc śródjądrze. Od śródjądrza odchodzą
łącznotkankowe przegródki jądra dzielące je na stożkowate płaciki. Płaciki te zawierają kanaliki
nasienne kręte. Wyróżnia się w nich dwa rodzaje kom. - płciowe i podporowe. Kom. płciowe prod.
plemniki, podporowe odżywiają kom. płciowe. Wyst. kom. śródmiąższowe, prod. hormony
androgenne. Z każdego płacika wychodzi 1 kanalik nasienny prosty. Cewki nasienne proste podążają
do śródjądrza, gdzie wytw. sieć jądra. Od sieci jądra odchodzi 10-20 przewodzików odprowadzających
jądra, które uchodzą do przewodu najądrza.

Moszna scrotum - ściana worka mosznowego zbud. z kilku warstw, które tworzą: skóra, błona
kurczliwa, powięź nasienna zew., m. dźwigacz jądra, powięź nasienna wew. i osłonka pochwowa
jądra. W mosznie znajd. się przegroda moszny oddzielająca od siebie jądra.

Najądrze- przylega do jądra. Dzieli się na głowę, trzon i ogon. Ogon przechodzi w nasieniowód.
Najądrze podzielone jest przez łącznotkankowe przegrody na płaciki (stożki najądrza). Te są utw. z
przewodzików odprowadzających jądra, które wnikają do najądrza. W głowie najądrza łączą się
tworząc przewód najądrza, który biegnie aż do ogona najądrza, a potem przechodzi w nasieniowód.
Przewód najądrza jest głównym magazynem plemników.

Nasieniowód ductus deferns- łączy najądrze z cewką moczowo-płciową. Rozpocz. się jako przedłuż.
przewodu najądrza, osiąga kanał pachwinowy i wnika do miednicy. W końcowym odc. nasieniowód
rozszerza się tworząc bańkę nasieniowodu, dalej łączy się z przewodem wydalającym pęcherzyka
nasiennego i wnika do cz. sterczowej cewki moczowej. Ściana nasieniowodu jest zbud. z
trójwarstwowej błony mięśniowej i błony włóknistej.

Gruczoł krokowy (prostata) - leży na przeponie moczowo-płciowej, za spojeniem łonowym, pod
pęcherzem moczowym. Jest gruczołem cewkowo-pęcherzykowym zbud. z 30-50 gruczołów tego
typu.Przewody wyprowadzając łączą się w przewodziki gruczołu krokowego, które uchodzą na
wzgórku nasiennym cewki moczowej. Wydzielina prostaty nadaje nasieniu charak. zapach i
neutralizuje kwaśną wydzielinę pochwy. Brak wydzieliny prowadzi do niepłodności. W obrębie
prostaty nast. połącz. dróg moczowej i płciowej, tworz. wspólną drogę moczowo-płciową.

Prącie penis- skł. się z nasady, trzonu i żołędzi. Zbud. jest z 2 ciał jamistych i ciała gąbczastego, które
zaw. wspólny przewód wyprowadzający nasienie i mocz. W przedniej cz. ciało gąbczaste przechodzi w
żołądź, a w cz. tylnej grubieje tworząc opuszkę prącia. Ciała jamiste i gąbczaste okryte są błoną
białawą, któraoddziela ciała jamiste od siebie tworząc przegrodę prącia, a ponadto wnika do ciał
jamistych i gąbczastych tworząc liczne przestrzenie zwane jamkami ciała jamistego i gąbczastego.
Jamki te podczas erekcji wypełniają się krwią. Trzon prącia jest pokryty cienką skórką, która na
granicy i żołędzi tworzy napletek. Napletek zrasta się z błoną białawą żołędzia wytw. wędzidełko
napletka

NARZĄDY PŁUCIOWE ŻEŃSKIE:

Jajnik ovarium- wytw. gamety żeńskie (jaja) oraz pełni f. gruczołu dokrewnego. Leży w miednicy
małej wewnątrzotrzewnowo, w dołku jajnikowym. Jest zawieszony za pomocą krezki jajnika na więz.
szerokim macicy oraz utrzymywany przez więz. wieszadłowe jajnika i właściwe jajnika. Jajnik ma
koniec górny (jajowody) i dolny (maciczny). Ma pow. boczną i przyśrod. oraz brzeg wolny i krezkowy.
Na brzegu krezkowym jest wnęka jajnika. Jajnik jest otoczony błoną białawą. W przekroju podłużnym
ma część korową i rdzenną. Kora jajnika wytw. właściwe kom. płciowe i wydziela hormony
estrogenne. Zbud. jest ze zrębu jajnika, pośród którego leżą pęcherzyki jajnikowe. Rdzeń jajnika
tworzy luźna tkanka łączna włóknista.

Jajowód tuba uterina- łączy jajnik z macicą. Leży wewotrzewnowo. Rozpocz. się ujściem brzusznym
jajowodu, które tworzy lejek. Od lejka odchodzą wypustki - strzępki jajowodu. Pośrodkowo od ujścia
brzusznego znajd. się rozszerzenie - bańka jajowodu. W jej obrębie nast. zapłodnienie. Za bańką
jajowód zwęża się tworząc cieśń jajowodu, po czym łączy się z macicą ujściem macicznym. Ściana
jajowodu składa się z warstwy śluzowej, mięśniowej i włóknistej. Błona śluzowa pokryta jest
nabłonkiem migawkowym. Błona włóknista jest utw. przez otrzewną trzewną, a błona mięśniowa jest
trójwarstwowa.

Macica uterus-część górna, szerszą (trzon) i dolną (szyjka). Trzon u góry jest zaokrąglony i tworzy dno
macicy. Na granicy między trzonem a szyjką wyst. cieśń macicy. Wew. trzonu jest jama macicy. Ściana
macicy skł. się z 3 warstw. Warstwa wew. (śluzowa) jest pokryta nabłonkiem jednowarstwowym
walcowatym. Macica jest utrzymywana przez więzadło szerokie macicy oraz więzadła: obłe macicy,

pęcherzowo-maciczne, odbytniczo-maciczne, maciczno-krzyżowe. Więzadło obłe macicy łączy trzon z
tkanką tłuszczową warg sromowych większych.

Pochwa vagina Łączy macicę ze sromem niewieścim. Leży w miednicy mniejszej, między pęcherzem i
cewką moczową a odbytnicą. Rozpocz. się przedsionkiem pochwy w sromie niewieścim, po czym
górna część tworzy sklepienie pochwy. Błona śluzowa jest pokryta nabłonkiem wielowarstwowym
płaskim. Warstwa mięśniowa jest zbud. z dwuwarstwowej mięśniówki gładkiej. Warstwę zewn.
stanowi tkanka łączna łącz. pochwę z sąsiednimi narządami.

Narządy płciowe zewnętrzne W skład sromu niewieściego wchodzą: wzgórek łonowy, wargi
sromowe większe i mniejsze, przedsionek pochwy, łechtaczka, opuszki przedsionka, gruczoły
przedsionkowe większe. Wzgórek łonowy stanowi wyniosłość przed spojeniem łonowym, utw. przez
nagromadzenie tkanki tłuszczowej. Wargi sromowe większe są to fałdy skórne ograniczające szparę
sromu. Wargi sromowe mniejsze są to fałdy skórne biegnące od łechtaczki skośnie w dół i ku tyłowi.
Obejmują przedsionek pochwy i żołądź łechtaczki. Przedsionek pochwy zaw. ujście pochwy oraz
ujście zewn. cewki moczowej. Łechtaczka zbud. jest z 2 odnóg biegnących wzdłuż gałęzi dolnych k.
łonowych, łącz. się w trzon, który leży pod spojeniem łonowym. Trzon zakończ. jest żołędzią
łechtaczki. Opuszki przedsionka są to parzyste twory wielkości migdała, wyst. w ścianie sromu.
Gruczoły przedsionkowe większe znajd. się w obrębie warg sromowych większych, w tylnej ich części.
Wydzielina tych gruczołów zwilża srom niewieści.

Oko

Gałka oczna umieszczona jest w czaszce w zagłębieniu zwanym oczodołem. Oczodół wyścielony jest
grubą podściółką tłuszczową , która zabezpiecza gałkę oczną przed wstrząsami mechanicznymi. Od
przodu gałka chroniona jest przez powieki, które odruchowo zamykają się przy podrażnieniu
powierzchni oka. Przód oka i wewnętrzna powierzchnia powiek wysłane są delikatną błona śluzową,
która nosi miano spojówki. Łzy są stale wytwarzane przez gruczoły łzowe, które mieszczą się w
zewnętrznym kąciku oka, skąd przepływają do kącika wewnętrznego. Łzy zabezpieczają gałkę oczną
przed wysychaniem oraz infekcjami bakteryjnymi.

Budowa oka

TWARDÓWKA sclera- nazywana białkówką, tworzy zewnętrzną warstwę gałki ocznej. Jest to mocna,
łącznotkankowa osłona, która ochrania wnętrze oka i utrzymuje kulisty kształt gałki ocznej. W
przedniej części przechodzi ona w rogówkę

ROGÓWKA cornea - jest ona przezroczystą soczewką, która przepuszcza promienie świetlne. Jest to
soczewka o stałej ogniskowej (nie zmienia położenia ani kształtu)

TĘCZÓWKA iris - jest to pierścień otaczający źrenicę, utworzony z dwóch układów włókien
mięśniowych. Położona jest pod twardówką. Skurcze mięśni regulują wielkość źrenicy. Tęczówka
może mieć barwę: niebieską, zieloną, brązową, szarą, co zależy od rodzaju barwnika i jego ilości.
Przestrzeń między rogówką a tęczówką wypełniona jest przezroczystym płynem, który nosi nazwę
cieczy wodnistej. Spełnia on funkcje zwilżającą i obronną przed zarazkami

ŹRENICA pupilla - jest to otwór w tęczówce, przez który promienie świetlne dostają się do wnętrza
gałki ocznej

SOCZEWKA lens - jest to przezroczysty i elastyczny dysk położony za tęczówką. Soczewka
przytwierdzona jest przy pomocy sieci włókien zwanych więzadłami obwódkowymi. Do soczewki
przymocowany jest mięsień rzęskowy (ciałko rzęskowe), który kurcząc się i rozkurczając powoduje

zmianę kształtu soczewki oraz akomodację (zdolność widzenia z różnych odległości z dobrą
ostrością).

Ucho zewnętrzne to małżowina uszna i przewód słuchowy kończący się błoną bębenkową, która
oddziela ucho zewnętrzne od ucha środkowego.

Ucho środkowe - podobnie jak ucho wewnętrzne - znajduje się wewnątrz kości skroniowej czaszki.
Ucho środkowe jest to system jam powietrznych i składa się na nie: jama bębenkowa z trzema
kosteczkami słuchowymi, jama sutkowa z komórkami powietrznymi wyrostka sutkowego i trąbka
słuchowa. Kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko) działają na zasadzie dźwigni w
przenoszeniu dźwięku ze środowiska gazowego (w uchu zewnętrznym i środkowym) do przestrzeni
płynowych ucha wewnętrznego. Dwa mięśnie wewnątrzuszne (napinacz błony bębenkowej i mięsień
strzemiączkowy) zapewniają prawidłową ruchomość tej konstrukcji i spełniają funkcję akomodacyjną
w przenoszeniu dźwięku. Trąbka słuchowa łącząca jamę bębenkową z gardłem wyrównuje ciśnienie
w tejże jamie bębenkowej.

Ucho wewnętrzne składa się z błędnika i nerwu statyczno-słuchowego. Błędnik dzieli się na: błędnik
kostny i jego odpowiednik, błędnik błoniasty znajdujący się wewnątrz błędnika kostnego. Przestrzeń
między błędnikiem kostnym i błoniastym wypełnia ciecz zwana perilimfą, natomiast wewnątrz
błędnika błoniastego znajduje się ciecz zwana endolimfą. W skład błędnika wchodzi: ślimak (nazwany
tak od swej budowy w kształcie skorupki ślimaka), wewnątrz którego znajduje się aparat zmysłu
słuchu, przedsionek i trzy kanały półkoliste, w których znajduje się aparat zmysłu równowagi. Nerw
statyczno-słuchowy (VIII nerw czaszkowy) składa się z części słuchowej i przedsionkowej. Droga
słuchowa, czyli droga przewodzenia bodźca słuchowego w obrębie układu nerwowego, biegnie do
kory płata skroniowego mózgu, a przedsionkowa do móżdżku.

Naczynia chłonne szyi.

Naczynia chłonne szyi odprowadzają chłonkę z głowy i szyi. Płyn tkankowy zanim powróci do układu
krążenia, jest filtrowany przez węzły chłonne w celu wyłapania wszelkich obcych cząsteczek. Pomaga
to chronić organizm przed infekcjami.

Naczynia chłonne klatki piersiowej.

Chłonka odprowadzana z kończyn górnych i klatki piersiowej przechodzi przez węzły chłonne
pachowe położone w dołach pachowych. W ich wnętrzu chłonka jest filtrowana. Przefiltrowany płyn
spływa naczyniami chłonnymi klatki piersiowej: przewodem chłonnym prawym i przewodem
piersiowym. Przewód piersiowy jest głównym naczyniem układu chłonnego, zbiera nadmiar płynu z
prawie wszystkich części ciała. Przewód piersiowy rozpoczyna się pod przeponą, następnie biegnie w
górę wzdłuż przedniej powierzchni kręgosłupa i uchodzi do dużej żyły leżącej poniżej szyi.

Naczynia chłonne jamy brzusznej.

Nadmiar płynu tkankowego ze wszystkich narządów jamy brzusznej, w tym żołądka, wątroby, trzustki
i jelit, jest odprowadzany naczyniami chłonnymi do węzłów chłonnych w jamie brzusznej. Węzły te
filtrują płyn, by usunąć zeń wszelkie szkodliwe cząsteczki, które mogłyby wywołać infekcję. Stąd
przefiltrowany płyn płynie przewodem piersiowym do serca. Ważną rolę w zwalczaniu infekcji pełni
śledziona, która leży w górnej części jamy brzusznej, po lewej stronie, zasłonięta dolnymi żebrami.
Jedno z jej głównych zadań polega na umożliwieniu namnażania dwóch rodzajów komórek,
makrofagów i limfocytów, które oczyszczają krew i biorą udział w reakcjach obronnych. Makrofagi
filtrują krew, usuwając bakterie, resztki i zużyte erytrocyty; limfocyty niszczą wnikające do ciała
mikroorganizmy .

Naczynia chłonne miednicy.

Naczynia chłonne występują zwykle w grupach . Przykładem może być górna część uda w okolicy
pachwiny. Naczynia chłonne odprowadzają nadmiar płynu tkankowego z dolnej części tułowia do
węzłów chłonnych. Wewnątrz każdego węzła sieć limfocytów wychwytuje szkodliwe organizmy, aby
nie dopuścić do infekcji.

Oba pnie lędźwiowe, prawy i lewy, wychodzą ze splotów lędźwiowych (powstałych z węzłów
lędźwiowych) i kierują się ku górze wzdłuż aorty brzusznej. Pnie łączą się ze sobą wytwarzając
zbiornik mleczu. Odbierają chłonkę z kończyn dolnych, ściany i narządów miednicy oraz parzystych
narządów jamy brzusznej.

Pnie jelitowe powstają z naczyń odprowadzających w krezce jelita. Naczynia jelitowe razem z
węzłami trzewnymi wytwarzają splot chłonny trzewny, który jest początkiem pni.

Pnie śródpiersiowe wytwarzane są w śródpiersiu obustronnie. Z naczyń odprowadzających z węzłów
śródpiersiowych przednich powstaje pień śródpiersiowy przedni (oskrzelowo-śródpiersiowy przedni),
który uchodzi do kąta żylnego. Z naczyń odprowadzających z węzłów śródpiersiowych tylnych
powstaje pień śródpiersiowy tylny (oskrzelowo-śródpiersiowy tylny). Po stronie lewej uchodzi on do
przewodu piersiowego, a po stronie prawej wpada do kąta żylnego.

Pień podobojczykowy to naczynie odprowadzające chłonkę z bocznej okolicy szyi, przednio-bocznej
ściany klatki piersiowej i kończyny górnej. Po stronie lewej uchodzi do przewodu piersiowego, a po
stronie prawej do kąta żylnego lub przewodu chłonnego prawego. Biegnąc przez trójkąt boczny szyi
oraz szczelinę przednią mięśni pochyłych pień podobojczykowy przyjmuje naczynia odprowadzające
węzłów nadobojczykowych.

Pień szyjny to obustronne naczynie odprowadzające chłonkę z dolnych głębokich węzłów szyjnych.
Biegnie on wzdłuż bocznego obwodu żyły szyjnej wewnętrznej i uchodzi do kąta żylnego.

Przewód chłonny prawy to naczynie odprowadzające chłonkę z prawej połowy głowy i szyi, z prawej
połowy klatki piersiowej oraz prawej kończyny górnej. Uchodzi do kąta żylnego.