1/3

Nadciśnienie wrotne (hypertensio portalis)

Definicja

Jest to zespół kliniczny charakteryzujący się zaburzeniami hemodynamicznymi
powstającymi wskutek zaburzenia odpływu krwi z układu żyły wrotnej do układu żyły
głównej dolnej.

Budowa żyły wrotnej

Żyła wrotna powstaje z połączenia ż. śledzionowej i ż. krezkowej górnej. Do ż.
śledzionowej uchodzi ż. krezkowa dolna, a do z. wrotnej uchodzi ż. żołądkowa lewa.

Żyła wrotna odprowadza krew z:

1. jelit
2. żołądka
3. śledziony
4. trzustki

Prawidłowe ciśnienie w żyle wrotnej: 7-11 mmHg. O nadciśnieniu mówimy, gdy ciśnienie
to jest powyżej 15 mmHg.

Anastomozy w układzie trzewnym:

1. splot pępkowy – żyły powłok jamy brzusznej
2. sploty odbytnicze: górny, środkowy i dolny
3. splot żołądkowo-przełykowy – żyła żołądkowa lewa (do żył podśluzówkowych

przełyku)

Fizjologiczne, przejściowe otwarcie anastomoz w układzie trzewnym:

1. wysiłek (defekacja)
2. duży posiłek

Przyczyny nadciśnienia wrotnego

1. wątrobowe

a. przedwątrobowe

i. jamistość ż. wrotnej

ii. zakrzepica ż. wrotnej

iii. ucisk ż. wrotnej przez guz

b. wątrobowe

i. marskość pozapalna (najczęściej) lub poalkoholowa

ii. schistosomatoza

iii. hemochromatoza

iv. choroba Wilsona

v. hepatoma

vi. nacieki wnęki wątroby (ropień, nowotwory)

c. nadwątrobowe

i. zwężenie/zamknięcie żż. wątrobowych (lewa, prawa, środkowa)

ii. choroba Budda-Chiariego – zakrzepica żył wątrobowych

iii. zespół Budda-Chiariego – naciek nowotworowy na żyły wątrobowe

iv. zaciskające zapalenie osierdzia

2. pozawątrobowe

2/3

Przyczyny zakrzepicy żyły wrotnej:

1. następstwo zabiegów chirurgicznych
2. powikłanie ropnych zakażeń w jamie brzusznej
3. choroby układu krwiotwórczego (czerwienica, nadpłytkowość)

Następstwa nadciśnienia wrotnego

1. żylaki przełyku
2. caput medusae
3. splenomegalia i hipersplenizm
4. wodobrzusze

Diagnostyka

1. ezofagoskopia
2. RTG przełyku
3. splenoportografia połączona ze splenomanometrią
4. angiografia pnia trzewnego lub t. krezkowej

Żylaki przełyku (varices esophagei)

Schemat: ż. śledzionowa → ż. żołądkowa lewa → ż. bezimienna.
Żylaki występują głównie w 2/3 dolnych przełyku.

Leczenie żylaków przełyku

1. przetaczanie krwi jednoimiennej
2. sonda Sengstakena-Blakemoore'a – maksymalnie przez 24 godziny, po 6-8

godzinach kontrola

3. środki podnoszące krzepliwość krwi (np. EACA, witamina K)
4. Wazopresyna
5. REMESTYP
6. obliteracja gastroskopowa – podanie środka obliteracyjnego do żylaka/w

podścielisko

7. banding – podwiązanie gumką przy pomocy gastroskopu
8. operacyjne:

a. zabieg Tannera – splenektomia (ze względu na współistniejący

hipersplenizm), usunięcie i zeszycie staplerem części przełyku,
pyloroplastyka

b. zabieg Sugiury-Harishimy – splenektomia, dewaskularyzacja przełyku

(podwiązanie i przecięcie żyły żołądkowej lewej)

c. transsekcja przełyku
d. wycięcie wpustu

9. przeszczep wątroby

Leczenie nadciśnienia wrotnego

1. przetoka Ecka – zespolenie porto-cavalne (ż. wrotnej z ż. główną dolną) –

utrzymuje się mierne nadciśnienie, co zapobiega nadmiernemu wchłanianiu amin
aromatycznych (→ encefalopatia)

2. zabieg Warrena – zespolenie ż. śledzionowej z ż. nerkową (splenorenalne)

3/3

3. zabieg Asada – zespolenie ż. śledzionowej z ż. główną dolną
4. zespolenie ż. krezkowej z ż. główną dolną
5. TIPS (transjugular intrahepatic porto-systemic stent schunt) - wprowadza się cewnik

przez żyłę szyjną wewnętrzną do żył wątrobowych → na podstawie gradientu
ciśnień odszukuje się żyłę wrotną → cewnikiem robi się kanał między ż. wątrobową
i ż. wrotną i umieszcza tam stent

Skala Childa – ocena stanu ogólnego pacjenta, wskazania do zabiegu:

A. wskazana operacja
B. wskazana operacja
C. duże ryzyko zgonu podczas operacji
D. operacja przeciwwskazana

Kryteria:

1. encefalopatia
2. [bilirubiny]
3. [albumin]
4. wodobrzusze
5. stopień odżywienia