PODSTAWY ERGONOMII

i BHP

-

System zarz

ą

dzania

bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy

Model systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy – koncepcja

ci

ą

głego doskonalenia (w oparciu o PN-N-18001).

Ci

ą

głe doskonalenie

Zaanga

ż

owanie

kierownictwa oraz

polityka BHP

Planowanie

Wdra

ż

anie i

funkcjonowanie

Sprawdzanie oraz

działania

koryguj

ą

ce i

sprawdzaj

ą

ce

Przegl

ą

d

zarz

ą

dzania

Definicje:

Audit systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy – systematyczne i

niezale

ż

ne badania, maj

ą

ce na celu okre

ś

lenie czy działania podj

ę

te w ramach

systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy oraz osi

ą

gni

ę

te rezultaty

odpowiadaj

ą

planowanym ustaleniom i czy te ustalenia zostały skutecznie

wdro

ż

one oraz czy s

ą

odpowiednie do realizacji polityki bezpiecze

ń

stwa i higieny

racy, a tak

ż

e do osi

ą

gni

ę

cia celów organizacji w tym zakresie.

Bezpiecze

ń

stwo i higiena pracy – stan warunków i organizacji pracy oraz

zachowa

ń

pracowników zapewniaj

ą

cy wymagany poziom ochrony zdrowia i

ż

ycia

przed zagro

ż

eniami wyst

ę

puj

ą

cymi w

ś

rodowisku pracy.

Cel ogólny zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy – cel dotycz

ą

cy

działa

ń

w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, wynikaj

ą

cy z polityki

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, który organizacja ustaliła do osi

ą

gni

ę

cia.

Cel szczegółowy zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy – cel wyra

ż

ony

ilo

ś

ciowo, zawsze gdy jest to mo

ż

liwe, wynikaj

ą

cych z celów ogólnych

zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy organizacji, do zrealizowania, aby

osi

ą

gn

ąć

cele ogólne.

Ci

ą

głe doskonalenie – powtarzaj

ą

ce si

ę

działania maj

ą

ce na celu zwi

ę

kszenie

zdolno

ś

ci do spełniania wymaga

ń

.

Działania koryguj

ą

ce – działania w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej

niezgodno

ś

ci lub innej niepo

żą

danej sytuacji.

Działania zapobiegawcze – działania w celu wyeliminowania przyczyny

potencjalnej niezgodno

ś

ci lub innej potencjalnej sytuacji.

Identyfikacja zagro

ż

enia – proces rozpoznawania tego czy zagro

ż

enie istnieje

oraz okre

ś

lania jego charakterystyk.

Monitorowanie aktywne – bie

żą

ce działania maj

ą

ce na celu sprawdzenie, czy

stosowane

ś

rodki ochronne i zapobiegawcze przed zagro

ż

eniami i zwi

ą

zanym z

nim ryzykiem zawodowym, jak równie

ż

stosowane rozwi

ą

zania organizacyjne

słu

żą

ce wdro

ż

eniu systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy,

spełniaj

ą

okre

ś

lone wymagania.

Monitorowanie raktywne – sprawdzanie, czy nieprawidłowo

ś

ci w zakresie

stosowanych

ś

rodków zapobiegawczych i ochronnych oraz niezgodno

ś

ci w

systemie zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy, które ujawniły si

ę

wyst

ą

pieniem wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarze

ń

potencjalnie

wypadkowych, s

ą

zidentyfikowane i s

ą

przedmiotem odpowiednich działa

ń

.

Najwy

ż

sze kierownictwo – osoba lub grupa osób, które na najwy

ż

szym szczeblu

kieruj

ą

organizacj

ą

i j

ą

nadzoruj

ą

.

Niezgodno

ść

– niespełnienie wymagania.

Ocena ryzyka zawodowego – proces analizowania ryzyka zawodowego i

wyznaczania jego dopuszczalno

ś

ci.

Organizacja – grupa ludzi i infrastruktura, z przypisaniem odpowiedzialno

ś

ci,

uprawnie

ń

i powi

ą

za

ń

(np. spółka, korporacja, firma, przedsi

ę

biorstwo, instytucja,

organizacja charytatywna, samodzielny handlowiec, stowarzyszenie itp.).

Podwykonawca – osoba lub inna organizacja dostarczaj

ą

ca usługi danej

organizacji w jej miejscach pracy zgodnie z uzgodnionymi wymaganiami,
ustaleniami i warunkami.

Polityka bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy – deklaracja organizacji dotycz

ą

ca jej

intencji i zasad odnosz

ą

cych si

ę

do ogólnych efektów działalno

ś

ci w zakresie

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, okre

ś

laj

ą

ca ramy do działania i ustalania celów

organizacji dotycz

ą

cych zarz

ą

dzaniem bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy.

Powa

ż

na awaria – zdarzenie, a w szczególno

ś

ci emisja, po

ż

ar lub eksplozja,

powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w
których wyst

ę

puje jedna lub wi

ę

cej niebezpiecznych substancji, prowadz

ą

cych do

natychmiastowego powstania zagro

ż

enia

ż

ycia lub zdrowia ludzi lub

ś

rodowiska,

lub powstania takiego zagro

ż

enia z opó

ź

nieniem.

Ryzyko zawodowe – prawdopodobie

ń

stwo wyst

ą

pienia niepo

żą

danych zdarze

ń

zwi

ą

zanych z wykonywan

ą

prac

ą

powoduj

ą

c

ą

straty, w szczególno

ś

ci

wyst

ą

pienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku

zagro

ż

e

ń

zawodowych wyst

ę

puj

ą

cych w

ś

rodowisku pracy lub sposobu

wykonywania pracy.

Stanowisko pracy – przestrze

ń

pracy, wraz z wyposa

ż

eniem w

ś

rodki i przedmioty

pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje prac

ę

.

System zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy – cz

ęść

ogólnego

systemu zarz

ą

dzania organizacj

ą

, która obejmuje struktur

ę

organizacyjn

ą

,

planowanie, odpowiedzialno

ś

ci, zasady post

ę

powania, procedury, procesy i

zasoby potrzebne do opracowania, wdro

ż

enia, realizowania, przegl

ą

du i

utrzymania polityki bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Wymaganie – potrzeba lub oczekiwanie, które zostało ustalone, przyj

ę

te

zwyczajowo lub jest obowi

ą

zkowe.

Zagro

ż

enie – stan

ś

rodowiska pracy mog

ą

cy spowodowa

ć

wypadek lub chorob

ę

.

Zagro

ż

enie znacz

ą

ce – zagro

ż

enie mog

ą

ce spowodowa

ć

powa

ż

ne i

nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub

ś

mier

ć

, wyst

ę

puj

ą

ce w szczególno

ś

ci

podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych lub w sytuacjach
powa

ż

nych awarii.

Zdarzenie potencjalnie wypadkowe – niebezpieczne zdarzenie, zwi

ą

zane z

wykonywan

ą

prac

ą

, podczas którego nie dochodzi do urazów lub pogorszenia

stanu zdrowia.

Polityka bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy powinna wyra

ż

a

ć

zobowi

ą

zania

organizacji do:

a)

zapobiegania wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym oraz
zdarzeniom potencjalnie wypadkowym;

b)

d

ąż

enia do stałej poprawy stanu bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy;

c)

spełniania wymaga

ń

przepisów prawnych oraz innych wymaga

ń

dotycz

ą

cych organizacji;

d)

ci

ą

głego doskonalenia działa

ń

w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy;

e)

zapewnienia odpowiednich zasobów i

ś

rodków do wdra

ż

ania tej polityki;

f)

podnoszenia kwalifikacji oraz uwzgl

ę

dniania roli pracowników i ich

anga

ż

owania do działa

ń

na rzecz bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Planowanie – organizacja powinna okre

ś

li

ć

i udokumentowa

ć

plany działa

ń

ukierunkowanych na osi

ą

gni

ę

cie celów ogólnych i szczegółowych organizacji

dotycz

ą

cych bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Najwy

ż

sze kierownictwo organizacji powinno wyznaczy

ć

swojego przedstawiciela,

który niezale

ż

nie od innych obowi

ą

zków powinien mie

ć

okre

ś

lony zakres

zada

ń

, uprawnie

ń

i odpowiedzialno

ś

ci, aby:

a)

zapewni

ć

,

ż

e system zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy jest

ustanowiony, wdro

ż

ony i utrzymywany zgodnie z ustalonymi

wymaganiami;

b)

przedstawi

ć

najwy

ż

szemu kierownictwu sprawozdania dotycz

ą

ce

funkcjonowania systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy w

celu dokonania przegl

ą

du b

ę

d

ą

cego podstaw

ą

jego doskonalenia.

W celu zapewnienia skutecznego zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy

powinny by

ć

okre

ś

lone, udokumentowane i zakomunikowane zadania,

uprawnienia i odpowiedzialno

ść

, oraz wzajemne zale

ż

no

ś

ci i powi

ą

zania:

a)

personelu zarz

ą

dzaj

ą

cego, wykonuj

ą

cego i weryfikuj

ą

cego prace maj

ą

ce

wpływ na bezpiecze

ń

stwo i higien

ę

pracy;

b)

pracowników na stanowiskach robotniczych, pracowników nadzoru,
dostawców, podwykonawców oraz osób odwiedzaj

ą

cych organizacj

ę

;

c)

personelu wyznaczonego do post

ę

powania w sytuacjach awaryjnych.

Organizacja powinna zapewni

ć

niezb

ę

dne zasoby do wdro

ż

enia, funkcjonowania i

nadzorowania systemem zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy.

Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

procedury, w celu u

ś

wiadomienia

pracownikom organizacji lub jej członkom, w ka

ż

dej odpowiedniej komórce i na

ka

ż

dym szczeblu:

a)

rodzajów zagro

ż

e

ń

wyst

ę

puj

ą

cych w całej organizacji i na

poszczególnych stanowiskach pracy oraz zwi

ą

zanego z nim ryzyka

zawodowego;

b)

korzy

ś

ci dla pracowników i organizacji wynikaj

ą

cych z eliminacji zagro

ż

e

ń

i ograniczania ryzyka zawodowego;

c)

ich zada

ń

i odpowiedzialno

ś

ci w osi

ą

ganiu zgodno

ś

ci działania z polityk

ą

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz procedurami i wymaganiami systemu

zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy, ł

ą

cznie z wymaganiami

dotycz

ą

cymi gotowo

ś

ci i reagowania na wypadki przy pracy i powa

ż

ne

awarie;

d)

potencjalnych konsekwencji nieprzestrzegania ustalonych procedur.

Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

udokumentowane procedury

okre

ś

lania potrzeb dotycz

ą

cych szkolenia w dziedzinie bezpiecze

ń

stwa i

higieny pracy oraz sposobów jego realizacji.

Program szkoleniowy powinien by

ć

dostosowany do potrzeb poszczególnych grup

pracowników.

Komunikacja.
W ramach systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy organizacja

powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

procedury dotycz

ą

ce:

a)

wewn

ę

trznego komunikowania si

ę

ró

ż

nych szczebli i komórek organizacji

oraz pracowników i ich przedstawicieli;

b)

otrzymywania i przekazywania informacji dotycz

ą

cych bezpiecze

ń

stwa i

higieny pracy, ich dokumentowania i reagowania w procesie
komunikowania si

ę

zainteresowanymi zewn

ę

trznymi stronami;

c)

przekazywania odpowiednich informacji o zagro

ż

eniach zwi

ą

zanych z

działaniami organizacji – oraz o wynikaj

ą

cych z tych działa

ń

wymaganiach bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy i ich sposobach

post

ę

powania – wszystkim podwykonawc

ą

, klientom i innym osobom,

które mog

ą

by

ć

na nie nara

ż

one;

d)

przyjmowania i analizowania uwag, pomysłów i informacji zwi

ą

zanych z

bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy pochodz

ą

cych od pracowników i ich

przedstawicieli oraz udzielania im stosownych odpowiedzi.

Dokumentacja.
Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

dokumentacj

ę

systemu zarz

ą

dzania

bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy w formie zapisu na papierze lub w postaci

elektronicznej.

Dokumentacja ta powinna zawiera

ć

:

a)

udokumentowan

ą

deklaracj

ę

polityki bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy oraz

udokumentowane cele ogólne i szczegółowe dotycz

ą

ce bezpiecze

ń

stwa i

higieny pracy;

b)

udokumentowane procedury wymagane postanowieniami niniejszej
normy;

c)

dokumenty potrzebne organizacji do zapewnienia skutecznego
planowania, przebiegi i nadzorowania jej działa

ń

w ramach systemu

zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy;

d)

zapisy wymagane przepisami prawnymi i innymi postanowieniami
niniejszej normy;

e)

zapisy wskazuj

ą

ce inn

ą

dokumentacj

ę

zwi

ą

zan

ą

.

Nadzór nad dokumentami.
Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

procedury nadzorowania

dokumentów wymaganych w niniejszej normie, w celu zapewnienia, aby
dokumenty:

a)

były mo

ż

liwe do zlokalizowania;

b)

były poddawane okresowym przegl

ą

dom, w miar

ę

potrzeb aktualizowane,

oraz zatwierdzane przez upowa

ż

niony personel;

c)

w aktualnej wersji były dost

ę

pne w ustalonych miejscach, w których

wykonywane s

ą

istotne operacji zwi

ą

zane z funkcjonowaniem systemu

zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy;

d)

nieaktualne były bezzwłocznie usuwane ze wszystkich miejsc, w których
były wydawane i stosowane, lub w inny sposób zabezpieczone przed ich
u

ż

yciem;

e)

nieaktualne, zachowane ze wzgl

ę

dów prawnych i/lub zabezpieczenia w

nich informacji, były odpowiednio oznaczone.

Powa

ż

ne awarie.

Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

rozwi

ą

zania organizacyjne w zakresie

zapobiegania, gotowo

ś

ci i reagowania na wypadki przy pracy i powa

ż

ne

awarie.

Rozwi

ą

zania te w szczególno

ś

ci powinny:

a)

gwarantowa

ć

niezb

ę

dne informacje, komunikacje wewn

ę

trzn

ą

oraz

koordynacj

ę

w celu ochrony wszystkich pracowników i innych osób

przebywaj

ą

cych na terenie organizacji w przypadku wyst

ą

pienia wypadku

przy pracy lub powa

ż

nej awarii w miejscu pracy;

b)

zapewni

ć

dostarczenie informacji oraz komunikowanie si

ę

z wła

ś

ciwymi

kompetentnymi władzami, s

ą

siednimi organizacjami i podmiotami oraz

słu

ż

bami ratowniczymi;

c)

zapewnia

ć

pierwsz

ą

pomoc i pomoc medyczn

ą

, realizacj

ę

akcji

przeciwpo

ż

arowych oraz ewakuacj

ę

wszystkich pracowników z miejsca

pracy;

d)

zapewni

ć

odpowiednie informacje i szkolenia wszystkim członkom

organizacji na wszystkich jej poziomach, z uwzgl

ę

dnieniem regularnych

ć

wicze

ń

w zakresie procedur zapobiegania, gotowo

ś

ci i reagowania na

wypadki przy pracy i na powa

ż

ne awarie.

Monitorowanie.
Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

udokumentowane procedury

monitorowania bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Monitorowanie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy powinny:

a)

by

ć

stosowane do okre

ś

lania stopnia wdro

ż

enia polityki i realizacji celów

w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, w tym zapobiegania i

ograniczania ryzyka zawodowego;

b)

obejmowa

ć

monitorowanie zarówno aktywne, jak i reaktywne, nie

opieraj

ą

c si

ę

wył

ą

cznie na statystykach dotycz

ą

cych wypadków przy

pracy, chorób zawodowych i zdarze

ń

potencjalnie wypadkowych;

c)

by

ć

udokumentowana poprzez prowadzenie zapisów.

Monitorowanie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy powinno zapewnia

ć

:

a)

informacj

ę

zwrotn

ą

na temat stanu bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy w

organizacji;

b)

informacj

ę

pozwalaj

ą

c

ą

ustali

ć

, czy i na ile skutecznie funkcjonuj

ą

rutynowe rozwi

ą

zania organizacyjne w zakresie identyfikacji zagro

ż

e

ń

oraz zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego;

c)

podstaw

ę

do podejmowania decyzji dotycz

ą

cych doskonalenia

identyfikacji zagro

ż

e

ń

i ograniczania ryzyka zawodowego oraz

funkcjonowania systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy.

Auditowane.
Organizacja powinna ustanowi

ć

i utrzymywa

ć

udokumentowane procedury słu

żą

ce

przeprowadzania okresowych auditów.

Wyniki auditów powinno okre

ś

li

ć

, czy elementy wdro

ż

onego systemu zarz

ą

dzania

bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy lub ich cz

ęść

:

a)

s

ą

skuteczne w realizacji polityki i celów organizacji w zakresie

bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy;

b)

s

ą

skuteczne w promowaniu pełnego współudziału pracowników;

c)

uwzgl

ę

dniaj

ą

wyniki monitorowania bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy i

poprzednich auditów;

d)

umo

ż

liwiaj

ą

organizacji przestrzeganie odpowiednich krajowych

przepisów prawnych;

e)

uwzgl

ę

dniaj

ą

zasad

ę

ci

ą

głego doskonalenia i stosowania najlepszych

praktyk w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy.

Audity powinny by

ć

prowadzone przez kompetentne osoby z lub spoza organizacji,

które powinny by

ć

niezale

ż

ne w stosunku do auditowanych działa

ń

.

Przegl

ą

d zarz

ą

dzania.

Przegl

ą

d wykonywany przez najwy

ż

sze kierownictwo powinni uwzgl

ę

dni

ć

w

szczególno

ś

ci:

a)

zmieniaj

ą

ce si

ę

okoliczno

ś

ci wewn

ę

trzne i zewn

ę

trzne wpływaj

ą

ce na

wymagania bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy;

b)

wyniki auditów wewn

ę

trznych;

c)

wyniki działa

ń

koryguj

ą

cych i zapobiegawczych;

d)

wyniki analiz wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarze

ń

potencjalnie wypadkowych.

Przegl

ą

d wykonywany przez najwy

ż

sze kierownictwo powinni zapewni

ć

:

a)

ocen

ę

zdolno

ś

ci systemu zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy

do spełniania ogólnych potrzeb organizacji i wszystkich stron
zainteresowanych, wł

ą

czaj

ą

c w to pracowników i odpowiednie władze.

b)

ocen

ę

potrzeb zmian w systemie zarz

ą

dzania bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy, w tym zmian w polityce i celach bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy;

c)

ocen

ę

post

ę

pów w realizacji celów w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy oraz w realizacji działa

ń

koryguj

ą

cych;

d)

ocen

ę

skuteczno

ś

ci działa

ń

przeprowadzonych w wyniku wcze

ś

niejszych

przegl

ą

dów zarz

ą

dzania wykonywanych przez najwy

ż

sze kierownictwo.

Wyniki przegl

ą

du zarz

ą

dzania wykonywanego przez najwy

ż

sze kierownictwo

powinno by

ć

dokumentowane oraz formalnie ogłoszone:

a)

osobom odpowiedzialnym z poszczególne elementy systemu zarz

ą

dzania

bezpiecze

ń

stwem i higien

ą

pracy, aby umo

ż

liwi

ć

im podj

ę

cie

odpowiednich działa

ń

;

b)

pracownikom lub ich przedstawicielom oraz komisji ds. bezpiecze

ń

stwa i

higieny pracy, je

ż

eli takowa została powołana.

Ci

ą

głe doskonalenie!!!