˙

Zywno´s´c

a ´srodowisko

Pomy´sl co jesz!

Friends of the Earth Europe

W stron¸e zrównowa ˙zonego rozwoju

W tym przewodniku oprócz zale ˙zno´s ci mi¸edzy
˙zywno ´s ci ¸a i ´s rodowiskiem zajmiemy si¸e równie ˙z
pieni¸edzmi i polityk ¸a.

Doradzimy co mo ˙zecie zrobi ´c, aby chroni ´c
´s rodowisko:
• dokonuj ¸ac niewielkich zmian w codziennym

˙zyciu,

• kupuj ¸ac i jedz ¸ac produkty pochodz ¸ace ze

zrównowa ˙zonej produkcji.

Niewielu ludzi zdaje sobie spraw¸e, ˙ze jako ´s ´c
˙zywno ´s ci w naszej lodówce zale ˙zy od polityki
rolnej. Wspólna Polityka Rolna (WPR) faworyzuje
gospodarstwa przemyslowe. 70% unijnych
subsydiów trafia do 20% najwi¸ekszych
gospodarstw. Rolnictwo zrównowa ˙zone,
respektuj ¸ace ochron¸e przyrody i dobrostan
zwierz ¸at otrzymuje mniejsze wsparcie i W Polsce
d ¸a ˙z ¸acej do Unii, zmiany w tym kierunku s ¸a ju ˙z
widoczne. Jako konsumenci mo ˙zemy wiele
zdziala ´c wybieraj ¸ac tylko najlepsze, potwierdzone
certyfikatem produkty. Polityka rolna powinna ulec
radykalnym zmianom, aby wsparcie kierowane
bylo na rolnictwo zrównowa ˙zone

Zrównowa˙zone rolnictwo

Rolnictwo to nie tylko produkcja ˙zywno ´s ci
znajduje w nim zatrudnienie du ˙za liczba osób, ma
swój wklad w ekonomi¸e i odgrywa ogromna rol¸e
w ochronie przyrody, ró ˙znorodno ´s ´ci biologicznej i
krajobrazowej.

Ale intensywne rolnictwo cz¸esto ma negatywny
wplyw na ´s rodowisko. Przyczynia si¸e do
zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza, a
cz¸esto niszczy ró ˙znorodno ´s ´c biologiczn ¸a oraz byt
dzikich zwierz ¸at i ptaków. Ma te ˙z swój wklad w
efekt cieplarniany, ze wzgl ¸edu na wysokie zu ˙zycie
energii - na transport i produkcj ¸e chemikaliów.

Mamy tylko jedn ¸a Ziemi ¸e i chcemy, aby przetrwala
dla nast ¸epnych pokoleñ. Musimy naciska ´c na
szersze wsparcie dla rolnictwa zrównowa ˙zonego,
które pomaga zachowa ´c biologiczn ¸a i kulturow ¸a
ró ˙znorodno ´s ´c i nie powoduje degradacji gleby.

W Polsce jest jeszcze malo gospodarstw ekologicznych.

Znakowanie a zakupy

Rolnictwo zrównowa ˙zone uwzgl¸ednia wi¸ecej
parametrów ´s rodowiskowych ni ˙z ekologiczne
- np. zu ˙zycie energii, ale rolnictwo ekologiczne to
krok w dobrym kierunku.

Rolnictwo ekologiczne produkuje ˙zywno ´s ´c bez
u ˙zycia pestycydów, nawozów sztucznych i
in ˙zynierii genetycznej. Zwierz¸eta bytuj ¸a w
warunkach uwzgl¸edniaj ¸acych ich naturalne
potrzeby, s ¸a ˙zywione ekologiczn ¸a pasz ¸a.
Rolnictwo ekologiczne jest zdrowsze dla zwierz ¸at,
´s rodowiska i dla nas!

Kiedy robisz zakupy, szukaj produktów
ekologicznych! W Europie funkcjonuj ¸a równie ˙z
inne oznakowania, na które warto zwróci ´c uwag¸e.
Np. etykiety uczciwego handlu daj ¸a gwarancj¸e,
˙ze rolnicy z krajów rozwijaj ¸acych si¸e otrzymuj ¸a
godziw ¸a cen¸e za swoj ¸a produkcj¸e.

oznakowanie produktów rolnictwa ekologicznego

Obecnie na rynku mo˙zna spotka´c ró˙zne produkty
ekologiczne

Polskie i
unijne

Zdrowa dieta oznacza równie˙z

dostatek ˙zywno´s ci dla ka˙zdego

Tak si¸e szcz¸e ´s liwie sklada, ˙ze stosuj ¸ac zdrow ¸a
diet¸e, wspomagamy rozwój zrównowa ˙zonej
produkcji ˙zywno ´s ci.

Produkcja mi¸esa wymaga olbrzymiej przestrzeni
dla uprawy ro ´s lin pastewnych. Produkcja 10kg
wieprzowiny wymaga tyle samo miejsca, co
produkcja 250kg warzyw. Ka ˙zda osoba na Ziemi
mo ˙ze mie ´c dostatek ˙zywno ´s ci, je ˙zeli my, w krajach
bogatszej cz¸e ´s ci ´s wiata, b¸edziemy je ´s ´c mniej
mi¸esa.

Je ˙zeli chcesz by ´c zdrowy i jednocze ´s nie zapewni ´c
zrównowa ˙zone korzystanie z przyrody:
• jedz ‘zielono i prosto’: pi¸e ´c porcji owoców i

warzyw dziennie oraz ró ˙zne produkty zbo ˙zowe
pokryj ¸a dzienne zapotrzebowanie na blonnik,
witaminy i mineraly

• jedz produkty sezonowe - najlepiej ekologiczne:

oznacza to krótszy transport i pozwala unikn ¸a ´c
pozostalo ´s ci pestycydów

• jedz mniej mi¸esa - zdrowa dieta zaklada mniej

ni ˙z 75g mi¸esa dziennie.

20 kg drobiu 40 kg owoców 50 kg zbo˙za

10 kg wieprzowiny 240 kg warzyw

Porównanie wielko´sci produkcji uzyskiwanej z pola o
wymiarach 10x10m

Globalna kuchnia

Wizyta w ka ˙zdym lokalnym supermarkecie jest jak
podró ˙z dookola ´s wiata - jablka z Ameryki
Poludniowej, winogrona z Afryki Poludniowej,
fasola z Zachodniej Afryki. Istniej ¸a pozytywne
aspekty handlu z innymi krajami, jednak nieo-
graniczony transport produktów jest niezwykle
energochlonny i przez to niezrównowa ˙zony.

Dylemat konsumenta

Etykieta ekologiczna nie mówi nic o zu ˙zyciu
energii podczas procesu produkcji i transportu.
Dla konsumenta nie ka ˙zdy wybór jest dostatecznie
jasny. Czy lepiej jest kupi ´c pomidora lokalnie
wyhodowanego przy u ˙zyciu pestycydów
w ogrzewanej szklarni czy te ˙z pomidora
ekologicznego przywiezionego tirem do sklepu?

Odpowiedzi dla ´s wiadomego

konsumenta:

• wybierz produkt ekologiczny - ˙zaden pestycyd

czy nawóz sztuczny nie jest przyjazny dla

´s rodowiska

• wybierz sezonowe owoce i warzywa - nie

wymagaj ¸a energochlonnej uprawy szklarniowej

• wybierz produkty jak najbardziej lokalne -

krótszy transport

Proteiny pozyskiwane z ryb Morza Pólnocnego s ¸a
transportowane do Tajlandii gdzie stanowi ¸a pasz¸e dla
krewetek królewskich. Nast¸epnie krewetki przewozi
si¸e do Europy i tam sprzedaje.

Polityka a Twoja lodówka

D ¸a ˙z ¸ac do szybkiej akcesji z UE, musimy zda ´c sobie
spraw¸e, ˙ze jednym z najwa ˙zniejszych elementów
polityki europejskiej jest WPR. Po II wojnie
´s wiatowej zaistniala potrzeba zwi ¸ekszania
produkcji ˙zywno ´s ci dla Europy. Ten cel osi ¸agni ¸eto
ju ˙z dawno i obecnie problemem stala si ¸e nad-
produkcja zlej jako ´s ci ˙zywno ´s ci w gospodarstwach
powa ˙znie niszcz ¸acych ´s rodowisko.

Dotacje przyznawane s ¸a glównie rolnikom
indywidualnym jako doplata do wielko ´s ci ¸
produkcji lub dla wyrównania ceny (podobnie jak
u nas ceny gwarantowane). Tak wi ¸ec im wi ¸ecej
gospodarstwo produkuje, tym wi ¸ecej pieni ¸edzy
otrzymuje rolnik. WPR faworyzuje przemyslowe
gospodarstwa, gdzie zu ˙zywa si ¸e du ˙ze ilo ´s ci
pestycydów i nawozów i gdzie nie dba si ¸e o
zapewnienie dobrostanu zwierz ¸at.

Dotacje z WPR odbijaj ¸a si ¸e na produkcji ˙zywno ´s
ci w krajach rozwijaj ¸acych si ¸e. Z pomoc ¸a dotacji
eksportowych (ok. 6 mld Euro rocznie) UE
uplynnia nadprodukcj ¸e w krajach poludniowych,
wypychaj ¸ac z rynku lokalnych producentów i
odbieraj ¸ac im prac ¸e.

Na co id ¸a pieni ¸adze?

Tylko okolo 10% WPR jest wydawane na rozwój terenów
wiejskich i ochron ¸e ´s rodowiska (drugi fi lar WPR). Okolo 90%
idzie na bezpo ´s rednie doplaty do produktcji i wsparcie rynku,
co faworyzuje intensywne, przemyslowe gospodarstwa.
(

´

Zródlo: EU, DG Rolnictwo, 2001)

100

80

60

40

20

I nne

Mi ¸eso, drób i jaja

Mleko

Tytoñ

Wino

Owoce i warzywa

Oliwa z oliwek

Cukier

Zbo ˙za

Rozwój terenów
wiejskich,
´s rodowisko

% WPR

-

Nast¸epne kroki

Nadszedl czas na powa ˙zne zreformowanie
europejskiej polityki rolnej - WPR. Politycy
dyskutuj ¸a jak powinny wygl ¸ada ´c rolnictwo i
produkcja ˙zywno ´s ci w przyszlo ´s ci.

Friends of the Earth wierzy w now ¸a ‘zielon ¸a’ i
zrównowa ˙zon ¸a WPR, a wi ¸ec:
• Przyjazne dla ´s rodowiska metody produkcji

chroni ¸ace zasoby naturalne Europy

• Bezpieczn ¸a, zdrow ¸a i wysokiej jako ´s ci ˙zywno ´s ´c

- bez GMO i pestycydów - dla wszystkich

• Skrócenie dystansu, jaki pokonuje ˙zywno ´s ´c

od producenta do konsumenta - ograniczenie
transportu

• Ochron ¸e tradycyjnych, lokalnych i regionalnych

metod produkcji i ró ˙znorodno ´s ci produktów

• Wprowadzenie cen uwzgl ¸edniaj ¸acych

prawdziwe koszty zrównowa ˙zonego rolnictwa
w Unii i dostarczanie godziwej rekompensaty
rolnikom, a nie utrzymywanie sztucznie
zani ˙zonych cen na rynkach ´s wiatowych

• Uczciwe warunki handlu z krajami spoza

Unii, szczególnie rozwijaj ¸acymi si ¸e, wl ¸aczaj ¸ac
natychmiastowe zaprzestanie dotacji do
eksportu.

´

Zywno´s´c a ´srodowisko

- Pomy´sl co jesz!

Text: NOAH Friends of the Earth Denmark (Pernille Hagedorn-
rasmussen, Bo Normander, Mette Bonneland i Bente Hessellund
Andersen)
Sklad: Sun Media/Stig Melgaard
Zdj¸ecia: 2000
Druk: Rounborgs Grafi ske Hus, Denmark (ceryfi kat ekologiczny)
Ilo´s ´c kopii: 2000

Opublikowano: NOAH, Pa´zdziernik 2002
Wsparcia fi nansowego udzielili: EU (DG Environment) and
Nævnet vedr.EU-oplysning, Denmark
Ponadto polskie wydanie wsparla Coalition Clean Baltic
Przewodnik mo˙ze by´c cytowany z podaniem ˙zródla :

Friends of the Earth:
Polski Klub Ekologiczny
Kolo Miejskie w Gliwicach
Ul. Kaszubska 2, 44-100 Gliwice
[e-mail]

Wi ¸ecej informacji:
www.choosefoodchoosefarming.org
www.foeeurope.org
Przewodnik zostal opracowany przez NOAH dla Friends of the
Earth
Kampania Europejska “

˙

Zywno´s ´c I rolnictwo – czas wybiera´c”

(‚Food and farming – time to choose‘)

Pi¸e´c najwa˙zniejszych zasad - jak

˙zywi´c si¸e w zgodzie z natur ¸a

B ¸ad´z dobry dla siebie i

´srodowiska!

• Wybieraj produkty ekologiczne

- ˙zadnych pestycydów/nawozów
sztucznych/GMO, a równocze ´snie
przyjazne dla ´srodowiska

• Wybieraj owoce i warzywa sezonowe

- mniejsze zu ˙zycie energii

• Wybieraj jak najbardziej lokalne

produkty - krótszy transport

• Jedz wi ¸ecej warzyw, owoców i zbó ˙z -

dla zdrowia i wysokiej energii

• Jedz mniej mi ¸esa - dla korzystniejszego

wykorzystania ziemi i dla wlasnego
zdrowia