Autor powieści „Potop”, Henryk Sienkiewicz jest jednym z najpopularniejszych polskich

pisarzy. Inny jego utwór, powieśd „Quo Vadis”, przetłumaczona na pięddziesiąt języków, przyczyniła
się do otrzymania przez niego literackiej Nagrody Nobla. Napisał liczne nowele, jak „Latarnik”
czy „Janko Muzykant”, najbardziej znany jest jednak ze swojej „Trylogii” z dziejów Polski, w skład
której wchodzą „Ogniem i mieczem”, „Potop” i „Pan Wołodyjowski”. Tworzył głównie w epoce
pozytywizmu, epoce entuzjastów nauki, emancypacji kobiet, w której główne hasła poglądowe
zawierały się w idei pracy u podstaw i pracy organicznej.

Powieśd historyczna „Potop” to druga częśd wspomnianej „Trylogii”, jej akcja toczy się

w latach 1655 – 1657 w czasie wojny polsko- szwedzkiej, nazywanej przez historyków również
„potopem szwedzkim”. Powieśd nie jest do kooca realistyczna, Sienkiewicz dosyd swobodnie
poczynał sobie z tworzywem historycznym, jednak wiele zdarzeo wspomnianych w utworze,
jak obrona Częstochowy, rzeczywiście miały miejsce.

Główny wątek skupia się wokół Andrzeja Kmicica i jego przemiany, obecny jest motyw winy

i pokuty, wzorowany poniekąd na postaci Jana Soplicy z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
Kiedy poznajemy Kmicica jest on młodym chorążym orszaoskim, znanym hulaką i warhołem,
pod koniec ukazuje się czytelnikowi jako szczery patriota, obrooca króla i ojczyzny. Podany fragment
opisuje rozmowę pana Andrzeja z jego przyszłą żoną – Oleoką Billewiczówną. Żołnierz spowiada się
narzeczonej z tego, co uczynił mieszkaocom pewnej wsi. W swojej porywczości wprowadził w życie
zasadę, że „kto ma szablę, ten ma zawsze lepszą rację”, każąc wysmagad burmistrza i radnych
kiedy ci nie chcieli spełnid życzeo jego oficerów. Sposób postrzegania świata Andrzeja wydaje się byd
bardzo prosty – jeśli ktoś wyrządził krzywdę jemu czy któremuś z jego towarzyszy, musi ponieśd karę;
jeśli ktoś nie chce dad mu tego, czego pragnie, bierze to sam. Pole walki to dla niego naturalne
otoczenie, wiele też w nim zamiłowania bycia rozbójnikiem i łupieżcą.

Oleoka pod względem poczucia sprawiedliwości jest niejako przeciwieostwem Kmicica.

Co prawda potrafi rozgniewad się nie gorzej niż on, jednak nieco inaczej wyraża swoją złośd.
Czuje ból i łzy skrzywdzonych ludzi, interesuję ją i martwi dobre imię Andrzeja, dlatego nie pochwala
tego, co uczynił w Upicie. Wielokrotnie wzywa imię Boga i przypomina narzeczonemu, że Jego sąd
go dosięgnie nawet wtedy, kiedy żaden z ludzi nie będzie miał odwagi mu się sprzeciwid. To dowodzi,
że Oleoka jest bardzo religijną i wierzącą osobą. Chciałaby, żeby pan Andrzej był uczciwy,
sprawiedliwy i miał dobrą opinię wśród ludzi.

Kmicic posiada kilka wartości i zasad, które nie pozwalają mu się pogrążyd, nawet pomimo

złego towarzystwa, w którym się obraca. Jednym z najważniejszych wyznaczników tego,
co słuszne jest dla niego opinia panny Billewiczówny; Kmicic dostrzega, że Oleoka ma niezwykły dar
widzenia rzeczy takimi, jakie są. Panna według niego nigdy nie schodzi z drogi szlachetności i cnoty.
Dzięki prawości i czystości Aleksandry, która staje się w pewnym sensie ideałem Kmicica, doznaje on
owej przemiany duchowej i moralnej. Oboje wierzą w Boga i stawiają Go na pierwszym miejscu,
co pomaga im się porozumied i żyd razem w zgodzie.