1 ćwiczenia z finansów publicznych

2009-02-17

Prowadzący zajęcia:

dr Tomasz Skica

Dane do kontaktu:

Katedra Finansów i Bankowości

Katedra Finansów i Bankowości WSIiZ

WSIiZ w Rzeszowie

w Rzeszowie

pok. A216 i A217

pok. A216 i A217 IIp

IIp..

tel. 017 866 11 73 lub 017 866 11 85

Terminy konsultacji

Konsultacje odbywać się będą w każdy wtorek i środę:

–– wtorki w godzinach od

wtorki w godzinach od 9.40

9.40 do

do 10.40

10.40 →

→ do 24 marca 2009 r., Tyczyn

do 24 marca 2009 r., Tyczyn

–– wtorki w godzinach od

wtorki w godzinach od 9.40

9.40 do

do 10.40

10.40 →

→ od 31 marca sala A216

od 31 marca sala A216

Opracowanie: dr Tomasz Skica

–– środy w godzinach od 9.40 do 10.40, sala A216

środy w godzinach od 9.40 do 10.40, sala A216

ee--mail:

mail: tskica@poczta.wsiz.rzeszow.pl

tskica@poczta.wsiz.rzeszow.pl

Strona pracownicza:

Strona pracownicza: http://portal.wsiz.rzeszow.pl/strona.aspx?id=257

http://portal.wsiz.rzeszow.pl/strona.aspx?id=257

Literatura przedmiotu

S. Owsiak, Finanse publiczne.

S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka

Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

W. Ziółkowska,

W. Ziółkowska, Finanse publiczne. Teoria i zastosowanie

Finanse publiczne. Teoria i zastosowanie, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej Sp.

, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej Sp.

z.o.o

z.o.o., Poznań 2005.

., Poznań 2005.

E. Malinowska

Malinowska--Misiąg

Misiąg, W.

, W. Misiąg

Misiąg,

, Finanse publiczne w Polsce

Finanse publiczne w Polsce,

, LexisNexis

LexisNexis, Warszawa 2007.

, Warszawa 2007.

C. Kosikowski

Kosikowski,

, Sektor finansów publicznych w Polsce

Sektor finansów publicznych w Polsce, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006.

, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006.

J. Ciak

Ciak,

, Polityka budżetowa

Polityka budżetowa, Wydawnictwo „Dom Organizatora”

, Wydawnictwo „Dom Organizatora” –– TNOiK

TNOiK, Toruń 2002.

, Toruń 2002.

J. Osiatyński,

J. Osiatyński, Finanse publiczne. Ekonomia i polityka

Finanse publiczne. Ekonomia i polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

J. Głuchowski, R.

J. Głuchowski, R. Huterski

Huterski, B.

, B. Kołosowska

Kołosowska, J.

, J. Patyk, J. Wiśniewski,

Patyk, J. Wiśniewski, Finanse publiczne

Finanse publiczne, Wyższa Szkoła

, Wyższa Szkoła

Bankowa

Bankowa –– TNOiK

TNOiK, Toruń 2005.

, Toruń 2005.

S. Owsiak (red.),

S. Owsiak (red.), Budżet władz lokalnych. Narzędzie zarządzania

Budżet władz lokalnych. Narzędzie zarządzania, PWE, Warszawa 2002.

, PWE, Warszawa 2002.

J. E.

J. E. Stiglitz

Stiglitz,

, Ekonomia sektora publicznego

Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

St g t

St g t ,,

o o a se to a pub c ego

o o a se to a pub c ego, yda

ct o au o e

a s a a 00

, yda

ct o au o e

a s a a 00

10.

EE. Denek, J. Sobiech, J. Wierzbicki,

. Denek, J. Sobiech, J. Wierzbicki, Finanse publiczne

Finanse publiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

2001.

11.

AA. Wernik,

. Wernik, Finanse publiczne. Cele, struktury uwarunkowania

Finanse publiczne. Cele, struktury uwarunkowania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa 2007.

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2009-02-17

Warunki zaliczenia przedmiotu

Finanse Publiczne

Finanse Publiczne →

→ Ćwiczenia

Ćwiczenia

–– Warunki zaliczenia przedmiotu:

Warunki zaliczenia przedmiotu:

1. Obecność

Obecność na zajęciach

na zajęciach

2. Kolokwium

Kolokwium

3. Aktywność

Aktywność

4. Wejściówki

Wejściówki

–– Data

Data kolokwium

kolokwium –– 24 marzec 2009 r.,

24 marzec 2009 r., sala

sala TA2

TA2

Finanse Publiczne

Finanse Publiczne →

→ DL

–– Warunki zaliczenia przedmiotu:

Warunki zaliczenia przedmiotu:

1. Konsultacje za pośrednictwem Akademickiego Forum dyskusyjnego (AFD)

Konsultacje za pośrednictwem Akademickiego Forum dyskusyjnego (AFD)

2. Czat (1 sesja godzinna)

Czat (1 sesja godzinna)

3. Kolokwium zaliczeniowe

Kolokwium zaliczeniowe

–– Data kolokwium

Data kolokwium –– 24 marzec 2009 r.,

24 marzec 2009 r., sala

sala TA2

TA2

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Finanse publiczne

Ćwiczenia nr 1

2009-02-17

Pojęcie finansów

–– obejmuje pieniężny mechanizm podziału oraz wymiany wartości zarówno materialnych jak

obejmuje pieniężny mechanizm podziału oraz wymiany wartości zarówno materialnych jak
i niematerialnych, którego funkcją jest gromadzenie a następnie rozdzielanie oraz

i niematerialnych, którego funkcją jest gromadzenie a następnie rozdzielanie oraz
wydatkowanie zasobów pieniężnych przez podmioty gospodarujące;

wydatkowanie zasobów pieniężnych przez podmioty gospodarujące;

Kryteria klasyfikacji zjawisk finansowych

–– kryteria przedmiotowe

kryteria przedmiotowe

–– kryteria podmiotowe

kryteria podmiotowe

Kryterium przedmiotowe

opiera się na podziale zjawisk finansowych według tytułu gromadzenia oraz rozdziału zasobów

Opracowanie: dr Tomasz Skica

–– opiera się na podziale zjawisk finansowych według tytułu gromadzenia oraz rozdziału zasobów

opiera się na podziale zjawisk finansowych według tytułu gromadzenia oraz rozdziału zasobów
pieniężnych jednostek gospodarczych;

pieniężnych jednostek gospodarczych;

Kryterium podmiotowe

–– opiera się na podziale zjawisk finansowych według charakteru (rodzaju) podmiotów,

opiera się na podziale zjawisk finansowych według charakteru (rodzaju) podmiotów,
gromadzących i wydatkujących zasoby pieniężne;

gromadzących i wydatkujących zasoby pieniężne;

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Kryterium przedmiotowe

1) przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów (tzw. przychody i wydatki materialne),

1) przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów (tzw. przychody i wydatki materialne),
2) dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę (tzw. dochody i wydatki osobowe),

2) dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę (tzw. dochody i wydatki osobowe),
3) płatności transferowe,

3) płatności transferowe,
4) opłaty za usługi społeczne (o ile świadczenie tych usług nie jest regulowane przez rynek oraz

4) opłaty za usługi społeczne (o ile świadczenie tych usług nie jest regulowane przez rynek oraz

pod warunkiem, że cechuje je odpłatność

pod warunkiem, że cechuje je odpłatność –– zazwyczaj częściowa),

zazwyczaj częściowa),

5) przepływy związane z usługami finansowymi.

Kryterium podmiotowe

Opracowanie: dr Tomasz Skica

1) banki komercyjne,

1) banki komercyjne,
2) bank centralny,

2) bank centralny,
3) instytucje ubezpieczeniowe,

3) instytucje ubezpieczeniowe,
4) gospodarstwa domowe

4) gospodarstwa domowe

2009-02-17

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Kryterium przedmiotowe obejmuje podział na:

1. Przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów

Przychody oraz wydatki związane z wymianą produktów

(tzw. przychody i wydatki materialne),

2. Dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę

Dochody z pracy oraz wypłacane wynagrodzenia za pracę

(tzw. dochody i wydatki osobowe),

Wzajemność świadczeń

–– Przychody i wydatki materialne oraz dochody i wydatki osobowe cechuje

Przychody i wydatki materialne oraz dochody i wydatki osobowe cechuje wzajemność

wzajemność

świadczeń

świadczeń, tzn. wydatkom dokonywanym przez jeden podmiot towarzyszy wzajemne

, tzn. wydatkom dokonywanym przez jeden podmiot towarzyszy wzajemne

Opracowanie: dr Tomasz Skica

świadczenie ze strony drugiego podmiotu, uzyskującego z tego tytułu przychody oraz dochody;

–– Ważną kwestię stanowi

Ważną kwestię stanowi ekwiwalentność świadczeń pieniężnych

ekwiwalentność świadczeń pieniężnych, stąd też wskazane

, stąd też wskazane

kategorie zjawisk finansowych określa się jako przychody, dochody oraz wydatki ekwiwalentne;

Klasyfikacja zjawisk finansowych

3. Płatności transferowe:

Płatności transferowe:

Transfery

Transfery to przepływy pieniężne, które nie wiążą się z koniecznością wzajemnego

to przepływy pieniężne, które nie wiążą się z koniecznością wzajemnego

świadczenia ze strony beneficjenta (tj. podmiotu otrzymującego środki pieniężne) na rzecz

świadczenia ze strony beneficjenta (tj. podmiotu otrzymującego środki pieniężne) na rzecz
innego podmiotu (tj. podmiotu przekazującego środki pieniężne).

innego podmiotu (tj. podmiotu przekazującego środki pieniężne).

g p

( j p

ją g

)

g p

( j p

ją g

)

Przepływy transferowe mają charakter

Przepływy transferowe mają charakter płatności redystrybucyjnych

płatności redystrybucyjnych, należą do nich m.in.:

, należą do nich m.in.:

–– podatki i opłaty ponoszone na rzecz budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu

podatki i opłaty ponoszone na rzecz budżetu centralnego oraz budżetów jednostek samorządu
terytorialnego,

terytorialnego,

–– stypendia,

stypendia,

–– subwencje dla przedsiębiorców,

subwencje dla przedsiębiorców,

–– renty, emerytury, zasiłki itp.

renty, emerytury, zasiłki itp.

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Nadrzędną rolą płatności transferowych jest:

1) korygowanie przychodów, dochodów a także wydatków materialnych i osobowych;

korygowanie przychodów, dochodów a także wydatków materialnych i osobowych;

2) nie podlegają regulacji mechanizmów rynkowych, tylko normom prawnym stanowionym

nie podlegają regulacji mechanizmów rynkowych, tylko normom prawnym stanowionym
przez podmioty sektora publicznego;

przez podmioty sektora publicznego;

2009-02-17

Klasyfikacja zjawisk finansowych

4. Opłaty za usługi społeczne:

Opłaty za usługi społeczne:

Opłaty za usługi społeczne (zdrowotne, kulturalne, oświatowe itp.), powszechnie zaliczane do tzw.

Opłaty za usługi społeczne (zdrowotne, kulturalne, oświatowe itp.), powszechnie zaliczane do tzw. dóbr

dóbr

publicznych

publicznych →

→ nie podlegają one regulacji mechanizmu rynkowego;

nie podlegają one regulacji mechanizmu rynkowego;

Usługi społeczne charakteryzuje nieodpłatność bądź częściowa odpłatność;

O zakresie i wysokości odpłatności decyduje państwo bądź samorząd terytorialny ustalając ją na takim

O zakresie i wysokości odpłatności decyduje państwo bądź samorząd terytorialny ustalając ją na takim
poziomie, aby osoby o relatywnie niskich dochodach miały możliwość nieskrępowanego dostępu do tych usług

poziomie, aby osoby o relatywnie niskich dochodach miały możliwość nieskrępowanego dostępu do tych usług

5. Przepływy związane z usługami finansowymi,

Przepływy związane z usługami finansowymi,

Mianem usług finansowych obejmuje się usługi świadczone przez:

––

banki, pozabankowe instytucje finansowe (kredytowe, pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje ubezpiecze

banki, pozabankowe instytucje finansowe (kredytowe, pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje ubezpiecze--
niowe na rzecz rozmaitych podmiotów funkcjonujących w gospodarce (producentów, ludności, organów

niowe na rzecz rozmaitych podmiotów funkcjonujących w gospodarce (producentów, ludności, organów
państwowych samorządowych etc )l;

państwowych samorządowych etc )l;

państwowych, samorządowych etc.)l;

usłudze finansowej w postaci udzielonych kredytów, pożyczek, przechowywania środków pieniężnych, ochrony

ubezpieczeniowej towarzyszy przepływ środków pieniężnych w postaci odsetek, prowizji, marż, składek

ubezpieczeniowych, które stanowią swoistą

ubezpieczeniowych, które stanowią swoistą cenę świadczonych usług finansowych

cenę świadczonych usług finansowych

––

ceny są przychodami instytucji finansowych, będąc jednocześnie wydatkami podmiotów korzystających z usług

finansowych;

Klasyfikacja zjawisk finansowych

Kryterium podmiotowe obejmuje podział na:

1. Banki komercyjne,

Banki komercyjne,

są najważniejszymi kredytodawcami krajowego sektora pozabankowego

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod i ludności pozostaje udzielanie kredytów

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod. i ludności, pozostaje udzielanie kredytów

w ich gestii oprócz finansowania działalności podmiotów gospod. i ludności, pozostaje udzielanie kredytów
innym bankom i instytucjom finansowym, a także udzielanie kredytów obcym państwom z przeznaczeniem

innym bankom i instytucjom finansowym, a także udzielanie kredytów obcym państwom z przeznaczeniem
na zakup obligacji skarbowych i innych papierów lokacyjnych instytucji sektora publicznego;

na zakup obligacji skarbowych i innych papierów lokacyjnych instytucji sektora publicznego;

Banki komercyjne w przeciwieństwie do Banku Centralnego, udzielając kredytów wprowadzają do obiegu

Banki komercyjne w przeciwieństwie do Banku Centralnego, udzielając kredytów wprowadzają do obiegu
pieniądz bezgotówkowy

pieniądz bezgotówkowy –– proces ten nosi miano

proces ten nosi miano kreacji pieniądza przez system bankowy

kreacji pieniądza przez system bankowy;;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Schemat:

Schemat: Kreacja depozytów przez system bankowy

Kreacja depozytów przez system bankowy –– dla stopy rezerw obowiązkowych wynoszącej 10%

dla stopy rezerw obowiązkowych wynoszącej 10%

Banki

Depozyty

(w zł)

Kredyty

(w zł)

Rezerwy obowiązkowe

(w zł)

Bank nr 1

2 000,0

1 800,0

200,0

Bank nr 2

1 800,0

1 620,0

180,0

Bank nr 3

1 620,0

1 458,0

162,0

Bank nr 4

1 458,0

1 312,2

145,8

2009-02-17

Klasyfikacja zjawisk finansowych

2. Bank Centralny

Bank Centralny

Bank centralny (w Polsce

Bank centralny (w Polsce –– Narodowy Bank Polski) dysponuje wyłącznym prawem emisji pieniądza

Narodowy Bank Polski) dysponuje wyłącznym prawem emisji pieniądza

gotówkowego, tj. banknotów i monet stanowiących prawnie obowiązujący środek płatniczy

Bank Centralny organizuje i uczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych:

–– prowadzi bieżące rachunki międzybankowe, wspomaga banki kredytem refinansowym oraz udziela bankom

prowadzi bieżące rachunki międzybankowe, wspomaga banki kredytem refinansowym oraz udziela bankom
kredytu lombardowego;

kredytu lombardowego;

W sytuacji wykorzystania przez banki komercyjne udostępnionych przez Bank Centralny zasobów

W sytuacji wykorzystania przez banki komercyjne udostępnionych przez Bank Centralny zasobów
pieniądza do udzielania kredytów

pieniądza do udzielania kredytów –– w gospodarce nastąpi zwiększenie podaży pieniądza oraz kredytu;

w gospodarce nastąpi zwiększenie podaży pieniądza oraz kredytu;

3. Instytucje ubezpieczeniowe

W działalność instytucji ubezpieczeniowych podobnie jak w działalność banków wpisują się wydatki

ją ę y

ekwiwalentne (materialne i osobowe), a także wydatki transferowe (np. w formie opodatkowania);

Należy rozróżnić ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia gospodarcze:

–– Pierwsze

Pierwsze z nich mają charakter obowiązkowy oraz powszechny, a ich nadrzędnym celem jest zapewnienie

z nich mają charakter obowiązkowy oraz powszechny, a ich nadrzędnym celem jest zapewnienie

ochrony przed niedostatkiem poprzez zagwarantowanie niezbędnego minimum egzystencji (zazwyczaj na

koszt państwa oraz pracodawcy);

–– Drugie

Drugie mają na celu ochronę podmiotów gospodarujących

mają na celu ochronę podmiotów gospodarujących

;

Klasyfikacja zjawisk finansowych

4. Gospodarstwa domowe

Gospodarstwa domowe

Finanse gospodarstw domowych (ludności) opierają się przede wszystkim na dochodach za wykonywaną

Finanse gospodarstw domowych (ludności) opierają się przede wszystkim na dochodach za wykonywaną
pracę (wynagrodzeniach);

pracę (wynagrodzeniach);

Uzyskiwane płace mogą podlegać kształtowaniu zarówno przez mechanizmy rynkowe (w sytuacji, kiedy

Uzyskiwane płace mogą podlegać kształtowaniu zarówno przez mechanizmy rynkowe (w sytuacji, kiedy
dana osoba jest zatrudniona w sektorze prywatnym), jak i przepisy obowiązującego prawa

dana osoba jest zatrudniona w sektorze prywatnym), jak i przepisy obowiązującego prawa
(w odniesieniu do płac w sferze budżetowej);

(w odniesieniu do płac w sferze budżetowej);

Oprócz płac za wykonywaną pracę gospodarstwa domowe mogą otrzymywać dochody w formie:

–– transferów (rent, emerytur, zasiłków),

transferów (rent, emerytur, zasiłków),

–– odsetek od posiadanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych),

odsetek od posiadanych papierów wartościowych (np. obligacji skarbowych),

–– dywidend w przypadku udziałów w spółkach.

dywidend w przypadku udziałów w spółkach.

Gospodarstwa domowe mogą korzystać z kredytów i pożyczek

Gospodarstwa domowe mogą korzystać z kredytów i pożyczek –– przysługują im również odszkodowania

przysługują im również odszkodowania

gą

p y

gą

p y

g ją

p y

g ją

w przypadku powstania strat losowych;

Wydatki gospodarstw domowych mają w znacznej mierze charakter ekwiwalentny

–– Wydatki transferowe obejmują podatki i opłaty oraz składki na ubezpieczenie społeczne;

Wydatki transferowe obejmują podatki i opłaty oraz składki na ubezpieczenie społeczne;

–– Wydatki kredytowe związane są z uprzednio zaciągniętym kredytem;

Wydatki kredytowe związane są z uprzednio zaciągniętym kredytem;

–– Oszczędności mogą być podstawą do udzielania w przyszłości pożyczek państwu i JST a także zakładania

Oszczędności mogą być podstawą do udzielania w przyszłości pożyczek państwu i JST a także zakładania
lokat na rachunkach bankowych;

lokat na rachunkach bankowych;

2009-02-17

Definicja finansów publicznych

Finanse publiczne

–– obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków

obejmują procesy i instytucje publicznoprawne związane z procesami gromadzenia środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:

publicznych oraz ich rozdysponowaniem i kontrolowaniem wydatkowania, a w szczególności:

¾ z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,

z pobieraniem i gromadzeniem dochodów i przychodów publicznych,

¾ z wydatkowaniem środków publicznych,

z wydatkowaniem środków publicznych,

¾ z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu

z finansowaniem pożyczkowych potrzeb budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu
terytorialnego (JST) oraz sektora finansów publicznych jako całości,

terytorialnego (JST) oraz sektora finansów publicznych jako całości,

¾ z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,

z zaciąganiem zobowiązań angażujących środki publiczne,

¾ z zarządzaniem środkami publicznymi,

z zarządzaniem środkami publicznymi,

¾ z zarządzaniem długiem publicznym,

z zarządzaniem długiem publicznym,

Opracowanie: dr Tomasz Skica

¾ z rozliczeniami z budżetem Unii Europejskiej.

z rozliczeniami z budżetem Unii Europejskiej.

Zasady ogólne finansów publicznych

–– są postulatami wysuwanymi przez naukę finansów w celu stworzenia idealnego wzorca

są postulatami wysuwanymi przez naukę finansów w celu stworzenia idealnego wzorca
instytucji sektora finansów publicznych;

instytucji sektora finansów publicznych;

Do zasad ogólnych finansów publicznych należą:

1. Zasada legalności

1. Zasada legalności
2. Zasada celowości

2. Zasada celowości
3. Zasada planowości

3. Zasada planowości
4. Zasada jawności

4. Zasada jawności
5. Zasada przejrzystości

5. Zasada przejrzystości

Opracowanie: dr Tomasz Skica

6. Zasada ochrony interesu finansowego państwa

6. Zasada ochrony interesu finansowego państwa
7. Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości,

7. Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości,
8. Zasada sprawozdawczości finansowej

8. Zasada sprawozdawczości finansowej
9. Zasada kontroli

9. Zasada kontroli
10. Zasada dyscypliny finansowej

10. Zasada dyscypliny finansowej

2009-02-17

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada legalności

–– legalność finansów publicznych oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia

legalność finansów publicznych oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia
i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na obowiązujących podstawach prawnych;

i wydatkowania publicznych środków pieniężnych na obowiązujących podstawach prawnych;

–– legalność stanowi wymóg nakładany ustawą zasadniczą

legalność stanowi wymóg nakładany ustawą zasadniczą –– Konstytucją RP oraz ustawą

Konstytucją RP oraz ustawą

finansach publicznych;

Zasada celowości

–– celowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych

celowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
środków pieniężnych zdąża do osiągnięcia wytyczonych uprzednio celów:

środków pieniężnych zdąża do osiągnięcia wytyczonych uprzednio celów:

społecznych,

gospodarczych,

politycznych;

Zasada planowości

–– planowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych

planowość finansów publicznych oznacza, że proces gromadzenia i wydatkowania publicznych
środków pieniężnych powinien być realizowany w ujęciu odpowiednio skonstruowanych

środków pieniężnych powinien być realizowany w ujęciu odpowiednio skonstruowanych
planów finansowych mających wymiar zarówno mikro jak i makroekonomiczny;

planów finansowych mających wymiar zarówno mikro jak i makroekonomiczny;

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada jawności

–– wiąże się ściśle z ideą demokratycznego państwa prawa;

wiąże się ściśle z ideą demokratycznego państwa prawa;

–– ze względu na to, że finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków

ze względu na to, że finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków
publicznych oraz ich rozdysponowaniem, nie mogą być one utajnione dla społeczeństwa, które

publicznych oraz ich rozdysponowaniem, nie mogą być one utajnione dla społeczeństwa, które
tworzy dochody i korzysta z efektów realizacji wydatków publicznych;

tworzy dochody i korzysta z efektów realizacji wydatków publicznych;

Zasada przejrzystości

–– przejrzystość finansów publicznych jest rozwinięciem zasady jawności;

przejrzystość finansów publicznych jest rozwinięciem zasady jawności;

–– oznacza nakaz tzw.

oznacza nakaz tzw. jawności materialnej finansów publicznych

jawności materialnej finansów publicznych umożliwiającej poznanie

umożliwiającej poznanie

ich nie tylko od strony formalnej;

–– zasada przejrzystości odnosi się więc do podawania informacji dotyczących finansów

zasada przejrzystości odnosi się więc do podawania informacji dotyczących finansów

bli

ł t i j

j i h

i i

bli

ł t i j

j i h

i i

Opracowanie: dr Tomasz Skica

publicznych w formie ułatwiającej ich zrozumienie;

Zasada ochrony interesu finansowego państwa

–– stanowi postulat, którym należy kierować się podczas tworzenia prawa o dochodach

stanowi postulat, którym należy kierować się podczas tworzenia prawa o dochodach
i wydatkach publicznych oraz w sytuacji stosowania ich w praktyce;

i wydatkach publicznych oraz w sytuacji stosowania ich w praktyce;

2009-02-17

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada praworządności postępowania organów finansowych, rachunkowości

–– praworządność postępowania organów finansowych stanowi rozwinięcie zasady legalności,

praworządność postępowania organów finansowych stanowi rozwinięcie zasady legalności,

–– nakazuje w związku z realizacją działań finansowych, w granicach określonych prawem

nakazuje w związku z realizacją działań finansowych, w granicach określonych prawem ––
ochronę interesów finansowych państwa;

ochronę interesów finansowych państwa;

–– natomiast rachunkowość stanowi system umożliwiający:

natomiast rachunkowość stanowi system umożliwiający:

ewidencjonowanie procesów gromadzenia oraz rozdysponowania środków publicznych;

analizę i kontrolę procesów finansowych a także oddziaływanie na ich pożądany przebieg;

Zasada sprawozdawczości finansowej

–– sprawozdawczość jest nieodłącznym elementem jawności finansów publicznych,

sprawozdawczość jest nieodłącznym elementem jawności finansów publicznych,
a jednocześnie narzędziem (formą) ich kontroli;

a jednocześnie narzędziem (formą) ich kontroli;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

sprawozdawczość dostarcza materiałów niezbędnych przy ocenie funkcjonowania finansów publicznych;

–– dzięki sprawozdawczości możliwe jest wyizolowanie nieprawidłowości w obszarze gospodarki

dzięki sprawozdawczości możliwe jest wyizolowanie nieprawidłowości w obszarze gospodarki
finansowej oraz podjęcie w odpowiedzi na nie działań korygujących;

finansowej oraz podjęcie w odpowiedzi na nie działań korygujących;

Zasady ogólne finansów publicznych

Zasada kontroli

–– kontrola finansów publicznych umożliwia sprawdzenie, czy oraz w jakim stopniu przestrzegane

kontrola finansów publicznych umożliwia sprawdzenie, czy oraz w jakim stopniu przestrzegane
są zasady finansów publicznych;

są zasady finansów publicznych;

–– w oparciu o wyniki działań kontrolnych możliwe staje się podejmowanie w odpowiedzi na

w oparciu o wyniki działań kontrolnych możliwe staje się podejmowanie w odpowiedzi na
dostrzeżone nieprawidłowości odpowiednich działań korygujących zachowania adresatów

dostrzeżone nieprawidłowości odpowiednich działań korygujących zachowania adresatów
norm prawa finansowego oraz organów zarządzania finansami;

norm prawa finansowego oraz organów zarządzania finansami;

Zasada dyscypliny finansowej

–– dyscyplina finansów publicznych stanowi odrębny aspekt realizacji finansów publicznych

dyscyplina finansów publicznych stanowi odrębny aspekt realizacji finansów publicznych
i wiąże się z odrębnym systemem odpowiedzialności prawnej za jej naruszenie

i wiąże się z odrębnym systemem odpowiedzialności prawnej za jej naruszenie ––
uregulowanym całkowicie odrębnym aktem prawnym;

uregulowanym całkowicie odrębnym aktem prawnym;

Opracowanie: dr Tomasz Skica

tj. ustawą z dnia 17 grudnia 2004 r.

o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów

publicznych,

(Dz. U. z 2005 r., Nr 14, poz. 114, z późn. zm.).

2009-02-17

Funkcje finansów publicznych

Do podstawowych funkcji finansów publicznych zalicza się:

–– Funkcję alokacyjną

Funkcję alokacyjną

–– Funkcję redystrybucyjną

Funkcję redystrybucyjną
F k j

bili

F k j

bili

–– Funkcję stabilizacyjną

Funkcję stabilizacyjną

Funkcja alokacyjna

–– sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych między sektory publiczny

sprowadza się do kształtowania podziału czynników wytwórczych między sektory publiczny
i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów

i prywatny oraz wewnątrz tychże sektorów

–– o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do PKB, a także ich struktura

o skali alokacji świadczy relacja wysokości wydatków publicznych do PKB, a także ich struktura

k j

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Funkcja redystrybucyjna

–– polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy

polega na korygowaniu dochodów podmiotów gospodarujących ukształtowanych przez procesy
rynkowe. Stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko

rynkowe. Stopę redystrybucji mierzy się wielkością dochodów publicznych (a niekiedy tylko
dochodów podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);

dochodów podatkowych) do Produktu Krajowego Brutto (PKB);

Wykres: Związek wielkości wydatków publicznych z poziomem gospodarczym w państwach UE-27 w 2006 r.

Funkcja

Funkcja alokacyjna w przekroju UE

alokacyjna w przekroju UE--27

Państwa powyżej krzywej → ustrój bardziej socjalny

43%

47%

Państwa poniżej krzywej → ustrój społecznie i gospodarczo liberalny

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2009-02-17

Funkcje finansów publicznych

Funkcja stabilizacyjna

–– polega na wykorzystaniu dochodów oraz wydatków publicznych w celu oddziaływania na

polega na wykorzystaniu dochodów oraz wydatków publicznych w celu oddziaływania na
przebieg procesów gospodarczych zachodzących w skali makroekonomicznej w taki sposób,

przebieg procesów gospodarczych zachodzących w skali makroekonomicznej w taki sposób,
aby przeciwdziałać bądź łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych;

aby przeciwdziałać bądź łagodzić skutki występowania wahań koniunkturalnych;

Finanse publiczne w Polsce dystrybuują znaczącą część PKB

–– środki, jakimi dysponują poszczególne segmenty sektora finansów publicznych pochodzą

środki, jakimi dysponują poszczególne segmenty sektora finansów publicznych pochodzą
zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych;

zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych;

Redystrybucja wewnętrzna

Opracowanie: dr Tomasz Skica

–– w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków

w SFP ma miejsce zjawisko redystrybucji wewnętrznej polegające na przemieszczaniu środków
między poszczególnymi jego elementami;

między poszczególnymi jego elementami;

–– redystrybucja wewnętrzna sprawia, że ostateczne dochody, które mogą być wydatkowane na

redystrybucja wewnętrzna sprawia, że ostateczne dochody, które mogą być wydatkowane na
finansowanie wydatków finalnych odbiegają wartością od kwot dochodów własnych

finansowanie wydatków finalnych odbiegają wartością od kwot dochodów własnych

Kierunki realokacji dochodów w 2007 r.

Wyszczególnienie

(w mld zł)

r r

zą

dowy

Bud

żet

ań

encj

e p

ań

wowe

ał

e j

ądowy

Bud

żet

y JST

ał

e j

ekt

or ub

oł

FER

ał

e j

aze

m prze

zan

1 P d kt

27 1

1 7

4 3

21 1

75 0

56 3

18 7

45 3

30 4

14 7

0 3

147 5

1. Podsektor rządowy

a) budżet państwa
b) agencje państwowe
c) pozostałe jednostki

27,1

20,9

2,0

4,2

1,7

0,0

1,3

0,3

4,3
4,2
0,1
0,0

21,1
16,7

0,6
3,9

75,0
56,1

0,1

18,9

56,3
56,0

0,1
0,3

18,7

0,1
0,0

18,6

45,3
42,1

0,1
3,1

30,4
27,3

0,1
3,0

14,7
14,7

0,0
0,0

0,3
0,2
0,0
0,1

147,5
119,1

2,2

26,2

2. Podsektor samorządowy

a) budżety JST
b) pozostałe jednostki

3,9
3,4
0,5

1,9
1,9
0,0

0,0
0,0
0,0

2,0
1,5
0,5

8,6
8,6
0,0

1,8
1,8
0,0

6,8
6,8
0,0

9,1
6,1
3,0

0,0
0,0
0,0

21,6
18,1

3,5

3. Podsektor ubezp. społecz.

1,8

0,0

1,8

0,0

4,0

0,3

0,0

3,7

5,8

a) FUS
b) FER
c) pozostałe jednostki

0,0
1,8
0,0

0,0
0,0
0,0

0,0
1,8
0,0

0,0
0,0
0,0

3,1
0,4
0,4

0,0
0,0
0,3

0,0
0,0
0,0

3,1
0,4
0,1

3,1
2,2
0,5

Razem transfery otrzymane

32,8

3,6

4,3

25,0

83,6

58,2

25,5

58,4

39,8

14,7

4,0

174,9

Saldo transferów (otrzymane
– przekazane)

-114,6

-115,5

2,1

-1,3

62,0

40,1

21,9

52,6

36,6

12,5

3,5

Transfery „do” określonego segmentu (kolumny)

Transfery „z" danego segmentu sektora finansów publicznych (w wierszach)

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE 10.03.2013, III rok, Ćwiczenia, Finanse publiczne i rynki finans
2 ćwiczenia z finansów publicznych
FINANSE PUBLICZNE I RYNKI FINANSOWE 24.03.2013, III rok, Ćwiczenia, Finanse publiczne i rynki finans
ćwiczenia 1 Finanse Publiczne
FINANSE PUBLICZNE - CWICZENIA, finanse publiczne(3)
4 ćwiczenia z finansów publicznych
Finanse publiczne - CWICZENIA (2), finanse publiczne-wykład
5 ćwiczenia z finansów publicznych
Finanse publiczne - CWICZENIA, finanse publiczne-wykład
Finanse publiczne, prawo finansowe ćwiczenia
Równowaga budżetowa, Studia, III semestr, Finanse publiczne, Ćwiczenia
Finanse publiczne i rynki finansowe Ćwiczenia
Finanse Publiczne ćwiczenia 1
FINANSE PUBLICZNE ĆWICZENIA 2 (15 04 2012)

więcej podobnych podstron