Przetwórstwo mięsa drobiowego

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

RZETWÓRSTWO

IĘSA

ROBIOWEGO

Grzegorz Dybowski

OGÓLNE OMÓWIENIE BRANŻY

1.1 Zakres przedmiotowy

Podstawowymi produktami uboju żywca drobiowego są: mięso oraz podroby. Mogą to

być produkty finalne sprzedawane odbiorcom końcowym w postaci tuszek lub ich elementów

w stanie termicznym świeżym, chłodzonym lub mrożonym, a po przystąpieniu do UE

również głęboko mrożonym, oraz jako podroby jadalne. Mogą też stanowić surowiec dla

dalszego przetworzenia. Efektem takiego przerobu tuszek są przetwory drobiowe: wędliny,

konserwy, wyroby wędliniarskie, dania kulinarne gotowe do spożycia, itp.

1.2 Charakterystyka polskiego przemysłu drobiarskiego

Odbiorcą żywca rzeźnego są zarówno ubojnie typu przemysłowego, jak też małe

ubojnie lokalne. Można szacować na podstawie danych Inspektoratu Weterynarii, że obecnie

funkcjonuje ok. 410 zakładów uboju, rozbioru i przetwórstwa drobiu. W sektorze

przemysłowym mięso drobiowe produkuje 58 dużych firm zatrudniających średnio w roku

ponad 49 osób stałej załogi. Ponadto działa szereg małych i średnich firm. W dłuższym

okresie czasu obserwuje się proces koncentracji produkcji mięsa drobiowego. Według stanu

na połowę września 2004 r. uprawnienia do sprzedaży na obszarze UE miało 158 podmiotów,

a 73 podmioty uzyskały okresy przejściowe na dokończenie inwestycji dostosowawczych.

W 2003 r. uboje gospodarcze nie zmieniły się w porównaniu z rokiem poprzednim.

Oznacza to, że cały przyrost produkcji mięsa drobiowego dokonał się w sektorze

przemysłowym. Wyrazem tego był 9-procentowy wzrost skupu żywca rzeźnego. Nieco

wolniej niż całkowite rosły uboje żywca indyczego. W strukturze produkcji przetworów z

drobiu zwiększył się udział konserw i wyrobów wędliniarskich, natomiast udział wędlin

drobiowych utrzymał się na poziomie z roku poprzedniego.

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

W 2004 r. nadal utrzymuje się silna wzrostowa tendencja w przemysłowej produkcji

mięsa drobiowego. Poziom tej produkcji szacowany jest na 1080 tys. ton, co stanowi 12-

procentowy wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim. Produkcja przetworów drobiowych

wyniesie prawdopodobnie ok. 144 tys. ton, tj. tyle, co przed rokiem.

1.3 Organizacja przetwórstwa drobiu w Polsce

W pierwszych latach transformacji systemowej formy organizacji występujące

poprzednio w sektorze drobiarskim zostały rozerwane. Dopiero w drugiej połowie lat 90-tych

ponownie pojawiły się procesy integracyjne. Obecnie postępuje koncentracja kapitałowa i

organizacyjna. Tworzą się grupy kapitałowe, których jednym z celów jest organizacja

zintegrowanego pionowo systemu produkcji, dystrybucji i marketingu. Pozwala to na obniżkę

kosztów produkcji oraz na wprowadzanie nowoczesnych metod zarządzania. Szczególnym

przykładem odbudowy pionowych więzi integracyjnych, obejmujących również producentów

żywca, jest rynek indyków. Producenci żywca zaopatrywani są przez ubojnie w pisklęta i

pasze, produkując pod konkretne zamówienia przetwórstwa. Obok tworzenia się wielkich

grup kapitałowych postępuje też koncentracja na mniejszą skalę pomiędzy jednostkami

jednoczącymi się dla wspólnej organizacji dystrybucji.

Zmiana systemu ekonomicznego w Polsce uruchomiła czynniki sprzyjające rozwojowi

konkurencji na krajowym rynku drobiarskim. Sektor drobiarski stopniowo zmieniał strategię

rozwojową z produkcyjnej na rynkową. Ujawniało się to podejmowaniem bardziej aktywnych

form działania na rynku, poszukiwaniem nowych kanałów dystrybucji, wykorzystywaniem

efektu skali oraz elementu jakości w ofercie handlowej.

Jednym ze skutków procesu dostosowawczego jest silna polaryzacja finansowa i

ekonomiczna firm drobiarskich. Jednocześnie jednak wykształciła się wyraźna grupa liderów

w branży dzięki łączeniu kapitałów i koncentracji uboju i przetwórstwa drobiu. Powstał

mechanizm sprzyjający poprawie konkurencyjności sektora drobiarskiego.

Wydaje się, że w najbliższych latach procesy te będą kontynuowane. Mocne ubojnie i

przetwórnie poprzez system kontraktów długoterminowych z elementami nakładczymi, będą

dążyć do zapewnienia sobie dostaw żywca drobiowego od stałych hodowców eliminując

dostawców przypadkowych. Gwarantuje to, bowiem wysoką jakość surowca rzeźnego, co jest

niezbędne przy konkurowaniu jakością oferty finalnej. Takie zjawiska już można obserwować

w sektorze drobiarskim. Doprowadzi to z czasem do umocnienia się również producentów

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

żywca drobiowego i dopiero stworzy przesłanki dla budowy nowych związków integrujących

całą branżę.

Można prognozować, że przy obniżającym się uzysku jednostkowym w produkcji

drobiarskiej, będącym następstwem rozwoju cen na tym rynku, coraz większego znaczenia

nabierać będzie ekonomika skali. W związku z koniecznością konkurowania na trudnym

rynku unijnym, relatywnie wysokie są potrzeby kapitałowe firm drobiarskich. Ograniczone

zdolności wielu z tych firm do generowania własnych środków finansowych oraz nadal

relatywnie drogi kredyt bankowy limitują procesy inwestowania i powodują, że nasilać się

będzie konkurencja między poszczególnymi podmiotami funkcjonującymi na rynku

drobiarskim.

OGÓLNA INFORMACJA O POLSKIM RYNKU

Poprawa koniunktury na rynku drobiarskim, jaka wystąpiła w 1994 r. w wyniku

silnego spadku podaży wieprzowiny i lepszej ochrony przed importem, wywołała trwałe

wzrostowe tendencje w produkcji drobiu. Najkorzystniejszym dla drobiarstwa okresem były

lata 1994-1997. Przeciętne roczne przyrosty produkcji mięsa drobiowego wynosiły wówczas

ponad 20%.

W 2003 r. produkcja ta wyniosła ok. 860 tys. ton i była o ponad 8% większa niż przed

rokiem i o 136% większa niż w 1995 r. Szczególnie silną dynamikę wzrostu w długim okresie

wykazywała produkcja mięsa z indyków. W 2003 r. produkcja ta rosła jednak w tempie

mniejszym niż cała produkcja mięsa z drobiu. Wskaźnik wzrostu w relacji do roku

poprzedniego wyniósł tu tylko 3,4%.

Jednocześnie brak dostatecznej podaży mięsa drobiowego na eksport w krajach UE

oraz restrykcje importowe wprowadzane przez Polskę (i inne kraje importujące) w związku z

epidemią ptasiej grypy, jaka wystąpiła na obszarze Wspólnoty, a następnie także w Azji

Południowo-Wschodniej, oraz relatywnie niskie ceny na rynku krajowym sprawiły, że

zmniejszyła się skala importu mięsa drobiowego do Polski. Udział importu w ogólnej podaży

tego mięsa na polskim rynku znacząco się zmniejszył. Równocześnie, niezbyt wysokie ceny i

niski kurs euro do złotego sprzyjały rozwojowi eksportu. Polska, która od 1999 r. ponownie

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

stała się eksporterem netto mięsa z drobiu, w 2003 r. silnie zwiększyła ten eksport. Sprzedaż

za granicę osiągnęła poziom ok. 110 tys. ton wobec 45 tys. ton w 2001 r.

Rok 2004 jest szczególnym okresem w rozwoju rynku drobiarskiego w Polsce ze

względu na akcesję do UE. W pierwszej połowie tego roku produkcja mięsa drobiowego

wyniosła 432 tys. ton i była o 7% większa niż przed rokiem. Siłą napędową tego wzrostu był

eksport, który po akcesji ponownie zaczął się szybko zwiększać. Wywołało to wzrost cen na

polskim rynku, co z kolei przyczyniło się do wzrostu importu. W skali całego roku 2004

produkcja mięsa drobiowego wyniesie ok. 915 tys. ton, tzn. będzie o ponad 6% większa od

ubiegłorocznej.

Tabela 1

Bilans mięsa drobiowego (w tys. ton)

Lata Produkcja

krajowa

Import Podaż

ogółem

Eksport Zużycie w

kraju

W tym:

samozaopatrzenie

1996 410

455

429

1997 474

540

501

1998 520

605

522

1999 574

591

536

2000 584

601

555

2001 695

721

676

2002 794

824

766

2003 860

883

109

774

2004*

915

960

126

834

Źródło: Dane GUS.

* szacunki IERiGŻ z października 2004 r.

W latach 1998-2001 branża drobiarska jako całość nie generowała zysku netto (po

opodatkowaniu), a jej wyniki ekonomiczne były gorsze niż przeciętne dla całego sektora

mięsnego. Niska była też jej płynność finansowa oraz akumulacja środków własnych. Mimo

pozytywnych zmian w 2002 r. nadal drobiarstwo pozostawało jednym z najmniej rentownych

sektorów przemysłu spożywczego. Relatywnie wysoka była natomiast stopa inwestowania, co

wiązało się z nakładami niezbędnymi dla przystosowania się przemysłu drobiarskiego do

wymogów i standardów UE. W 2003 r. przeciętne wyniki branży drobiarskiej uległy

znaczącej poprawie dzięki dobrej koniunkturze eksportowej i to mimo wolniejszego rozwoju

produkcji. Nadal jednak rentowność netto stanowiła 82% poziomu notowanego w sektorze

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

mięsnym i zaledwie 46% rentowności w całym przemyśle spożywczym. W pierwszej połowie

2004 r. nastąpiła dalsza poprawa przeciętnych wyników finansowych w branży drobiarskiej.

Zmniejszeniu uległa różnica w poziomach rentowności przemysłów mięsnego i

drobiarskiego. Nadal wysoka, a nawet wyższa niż w 2003 r. była stopa inwestowania w

sektorze drobiarskim.

Tabela 2.

Podstawowe wskaźniki finansowe

Lata Przemysł Rentowność

brutto

Rentowność

netto

Koszty

finansowe

w %

przychodów

Płynność

finansowa

Stopa

inwestycji

1997 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

2,8
1,1
0,8

1,3
0,4
0,4

3,8
1,8
1,4

1,22
1,37
1,30

2,1
2,1
2,3

1998 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

1,9
1,8

-0,8

0,6
1,1

-1,0

3,6
2,2
1,5

1,20
1,23
1,10

1,9
1,7
2,6

1999 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

0,1

-0,7
-1,3

-1,0
-1,2
-1,5

4,0
2,4
1,6

1,16
0,98
0,96

1,7
1,9
2,3

2000 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

1,2

-0,2
-0,3

0,1

-0,6
-0,5

3,5
1,6
1,8

1,13
0,87
1,02

1,4
1,4
1,4

2001 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

2,54
0,84
0,04

1,2
0,4

-0,3

4,2
2,4
2,1

1,15
0,97
1,08

1,2
1,5
1,3

2002 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

3,07
1,86
0,32

2,0
1,4
0,1

2,4
1,1
1,3

1,17
0,98
0,91

1,2
1,9
1,4

2003 Spożywczy

Mięsny
Drobiarski

2,56
1,26
1,02

1,53
0,85
0,70

2,37
1,01
1,01

1,17
1,03
1,03

1,37 2,22

1,36

I - VI
2003

Spożywczy
Mięsny
Drobiarski

3,16
1,24

-0,84

2,01
0,85

-0,93

1,96
0,85
0,87

1,20
0,99
0,99

1,34
2,03
1,25

I – VI
2004

Spożywczy
Mięsny
Drobiarski

4,63
1,17
0,36

3,69
0,92
0,23

1,43
0,89
0,63

1,23
0,94
1,02

1,68
3,02
2,54

Źródło: M. Kubuszyńska. Przetwórstwo. W: Rynek drobiu i jaj. Stan i perspektywy. Nr 26,

IERiGŻ 2004 r.

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

OGÓLNA INFORMACJA O RYNKU UNII EUROPEJSKIEJ

Rynek drobiarski w Unii Europejskiej w 2003 r. pozostawał pod silnym wpływem

dwóch niekorzystnych zjawisk decydujących o niższej podaży mięsa drobiowego. Pierwsze to

epidemia ptasiej grypy, która nawiedziła niektóre kraje Wspólnoty, głównie Holandię, Belgię

i Niemcy. Drugie – wysokie temperatury letnie, występujące od połowy sierpnia przede

wszystkim na obszarze Francji. Konsekwencją obu tych czynników było zmniejszenie stanu

pogłowia drobiu w Unii Europejskiej. Upały i susza przyczyniły się też do ograniczenia

zbiorów zbóż, co znalazło odzwierciedlenie we wzroście cen pasz. W związku z taką sytuacją

w 2004 r. nastąpił wzrost importu mięsa drobiowego, przy równoczesnym ograniczeniu jego

eksportu. W miarę pojawiania się kolejnych ognisk epidemii w krajach Południowo-

Wschodniej Azji zawężał się też krąg dostawców zewnętrznych, co stwarzało korzystną

koniunkturę dla polskich eksporterów drobiu na rynek unijny.

Rok 2004 na unijnym rynku drobiu charakteryzowały dwa zjawiska: akcesja w dniu 1

maja 10 nowych krajów członkowskich oraz stopniowa odbudowa produkcji po skutkach

ptasiej grypy w krajach dawnej UE-15. Według opinii KE wzrost produkcji w krajach

dotkniętych ptasią grypą ma wynieść w 2004 r. tylko ok. 1%. Popyt importowy całej

Wspólnoty pozostanie więc relatywnie wysoki. Tym bardziej, iż spożycie mięsa drobiowego

w UE wykazuje tendencję wzrostową.

Tabela 3

Bilans mięsa drobiowego w Unii Europejskiej w mln ton

Wyszczególnienie 2002

2003

2004

Produkcja
UE-15
UE-10
UE-25

9,0
1,9

8,9
2,0

X
X

10,9

Konsumpcja
UE-15
UE-10
UE-25

8,2
1,9

8,4
1,8

X
X

10,3

Źródło: Szacunki IERiGŻ

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

PRZEPISY DOTYCZĄCE RYNKU DROBIU

4.1 Wspólna organizacja rynku przetworów z drobiu w Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej regulacjami wspólnorynkowymi objęty jest następujący asortyment:

• mięso i jadalne podroby z drobiu,
• wątroby gęsie i kacze,
• tłuszcz drobiowy niewytopiony i wytopiony.

Wspólną organizację rynku drobiu wprowadzono we Wspólnocie Europejskiej w 1967 r.

W następnych latach ulegała ona modyfikacjom. W obecnej postaci wspólny rynek mięsa

drobiowego funkcjonuje od 1975 r. Podstawą prawną jego organizacji jest Rozporządzenie Rady

2777/75 z 29 października 1975 r. oraz Rozporządzenie Komisji nr 633/04 z 30 marca 2004 r.

Regulacje zawarte w tych dokumentach nie przewidują stosowania na rynku wewnętrznym Unii

Europejskiej bezpośredniej interwencji w postaci zakupów rządowych ani też pomocy dla

prywatnego składowania mięsa drobiowego. Instytucją zajmującą się tworzeniem i koordynacją

polityki na rynku mięsa drobiowego na szczeblu unijnym jest Komitet Zarządzający Rynkiem

Drobiu i Jaj. Zasiadają w nim przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. W

podejmowaniu decyzji stosowana jest ważona procedura większościowa. Siedzibą Komitetu jest

Bruksela. Posiedzenia w trybie zwyczajnym odbywają się raz w miesiącu, od maja 2004 r.

swego udziałem przedstawiciela Polski.

4.2 Regulacje

dotyczące ubojni i przetwórni drobiu

Każdy zakład ubojowy lub przetwórczy zobowiązany jest do posiadania numeru

rejestracyjnego, który nadawany jest przez odpowiedni urząd każdego z państw unijnych.

Ponadto na wszystkich szczeblach produkcji i obrotu podlega kontroli przez instytucję

nadzorującą, wyznaczoną przez poszczególne kraje. Zgodnie z przepisami UE regulacje dla

ubojni i przetwórni można podzielić na dotyczące następujących sfer:

- Unormowania obejmujące techniczne warunki produkcji i infrastrukturę zakładu:

podział procesu technologicznego na oddzielone od siebie fazy brudną i czystą,

zasady nie krzyżowania się dróg przepływu surowców, półproduktów i wyrobów gotowych

oraz jednokierunkowości ich przebiegu,

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

wymogi sanitarno-higieniczne w zakresie konstrukcji i wyposażenia hal produkcyjnych oraz

linii technologicznych, ścian, podłóg, węzłów sanitarnych, doprowadzania i rozprowadzania

wody bieżącej, oddzielenia wody technologicznej od ogólnoużytkowej, zapewnienia

możliwości dezynfekcji hal i urządzeń itp.

- Normy jakościowe obejmujące zarówno proces produkcji jak i wprowadzenie towaru do obrotu

handlowego:

oznaczanie stopnia retencji wody obcej oraz całkowitej zawartości wody w tuszkach

drobiowych, dopuszczalna zawartość wody obcej nie może być przekroczona i jest ona

uzależniona od metody schładzania,

znakowanie każdej partii towaru w celu ustalenia daty produkcji, oznakowanie partii

powinno być podane w dokumentacji produkcyjnej,

prowadzenie kontroli wewnątrzzakładowej dotyczącej przestrzegania norm na wszystkich

etapach procesu produkcji,

zasady znakowania mięsa – obligatoryjne oraz fakultatywne: zasady obligatoryjne dotyczą

podania informacji o: gatunku drobiu, formie przygotowania, klasie handlowej, cenie ogólnej

i cenie jednostkowej, stanie termicznym, numerze rejestracyjnym rzeźni oraz termie

przydatności do spożycia; a zasady fakultatywne mogą dotyczyć informacji odnośnie:

zastosowanej metody schładzania tuszek, sposobu chowu drobiu rzeźnego oraz specjalnych

zasad żywienia drobiu; w przypadku zamieszczania fakultatywnej informacji, producenci

podlegają kontroli, zgodnej z odpowiednimi przepisami UE,

- Przepisy zobowiązujące ubojnię do nadzoru nad producentami żywca:

prowadzenie rejestru swoich dostawców - producentów żywca spełniających sanitarno-

higieniczne wymogi obrotu na rynku wspólnotowym,

ewidencja cykli produkcyjnych u poszczególnych producentów,

nadzór nad prawidłowością sposobu chowu i żywienia drobiu u producentów,

- Przepisy dotyczące przemieszczania, przetrzymywania i uśmiercania zwierząt hodowlanych.

Reguluje ona następujące zagadnienia:

dopuszczalny czas transportu,

warunki techniczne, m.in. ochronę zwierząt przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi,

zapewnienie właściwej wilgotności, temperatury i wentylacji, dopuszczalne rodzaje

kontenerów transportowych,

zasady kontroli kondycji i stanu zdrowia zwierząt,

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

zasady postępowania ze zwierzętami rannymi,

zasady załadunku i wyładunku – techniczne i organizacyjne,

zasad karmienia i pojenia w zależności od czasu transportu i przetrzymywania,

szczegółowe przepisy dotyczące wyposażenia i infrastruktury zakładów ubojowych (np.

konstrukcja ciągów komunikacyjnych),

- Przepisy dotyczące zasad uboju drobiu. Szczegółowe regulacje w tym zakresie dotyczą:

zasad unieruchamiania ptaków przed ubojem, tak by zaoszczędzić im niepotrzebnego

cierpienia, niepokoju i obrażeń ciała,

zasad oszołomienia zwierząt – czasu, dopuszczalnych przyrządów i środków chemicznych,

w przypadku drobiu – dwutlenku węgla,

w szczególnych przypadkach dopuszczalne jest też uśmiercanie ptaków poza rzeźniami;

należą do nich nadwyżki kurcząt jednodniowych oraz zarodków a także zwierzęta chore lub

okaleczone; również w tych przypadkach podstawową zasadą jest maksymalne

zaoszczędzenie bólu i cierpienia i skrócenie czasu przed i w trakcie uśmiercenia.

BEZPOŚREDNIE SKUTKI AKCESJI

Skutki dla przetwórstwa drobiu

W wyniku procesów koncentracji dokonujących się w przemyśle drobiarskim oraz

akcesji do UE i związanych z tym procesów dostosowawczych, na polskim rynku działa coraz

mniejsza ilość za to coraz mocniejszych ekonomicznie nabywców (ubojni). Ograniczeniu

ulegają możliwości zbytu żywca przez wykorzystanie takich kanałów, jak: drobni pośrednicy,

drobne lokalne ubojnie o mniejszych standardach jakościowych tzw. ubojnie kontenerowe,

targowiska. Na rynku mięsa i przetworów z drobiu rośnie znaczenie firm liderów branży.

Firmy takie stają się jednak coraz silniej uzależnione od detalu, dyktującego warunki handlu.

Rozwinięta już silnie konkurencja utrudnia, bowiem dostęp do sieci handlowych. W

konsekwencji rosną koszty dystrybucji i marketingu. Dostosowania do standardów unijnych

są również kosztowne, a nakłady obciążone dużym ryzykiem. Mimo poprawy nadal niska jest

rentowność przetwórstwa, czego następstwem są braki własnego kapitału, przy wysokich

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

cenach kapitału zewnętrznego. Bogata oferta asortymentowa utrudnia wyszukiwanie nisz

rynkowych i wprowadzanie do obrotu nowych towarów.

Rynek mięsa i przetworów drobiowych sytuuje się jednak bliżej konsumenta finalnego

i jest znacznie bardziej przejrzysty niż rynek żywca drobiowego. Znacznie większa niż w

przypadku żywca, jest też mobilność towarów sprzedawanych przez przemysł drobiarski

(tuszki, elementy tuszek, przetwory), a także ich zdolność do przechowywania. Jest to jedyny

w całym łańcuchu produkcyjno-dystrybucyjnym segment rynku sprzedający towar o

znacznym zróżnicowaniu asortymentowym. Pozwala to na manewrowanie ceną oraz marżą, a

także na lepsze dopasowywanie oferty handlowej do wymogów nabywcy.

Wobec wejścia Polski do Unii Europejskiej niezbędne stało się zapewnienie wysokich

standardów wymaganych przepisami unijnymi. Wysoki jest też poziom konkurencji na

unijnym rynku drobiarskim. Jednak duże przemysłowe ubojnie i przetwórnie drobiu są

konkurencyjne na rozszerzonym rynku Wspólnoty Europejskiej, tym bardziej, że

bezpośrednio przed wejściem Polski do Unii dobrze rozwijały się stosunki handlowe

ożywiane rosnącym szybko eksportem. Różnice cen zbytu wyrobów drobiarskich,

szczególnie tych o wyższej wartości dodanej, układają się zdecydowanie na korzyść polskich

firm. Stwarza to dobre perspektywy konkurowania na rynku unijnym. Takie były też pierwsze

doświadczenia wielu firm po akcesji i zniesieniu ograniczeń formalnych (cła, kontyngenty).

Tabela 4

Porównanie cen sprzedaży mięsa drobiowego w wybranych krajach

(Euro za 100 kg tuszki 65%)

KRAJE

VII 2004

VIII 2004

IX 2004

X 2004

Niemcy

1555,50

158,00 158,00 158,00

Czechy

128,20 131,30 132,30 130,60

Francja

175,00 170,00 190,00 195,00

Włochy

145,50 145,00 143,50 145,00

Węgry

150,00 151,27 152,50 154,40

Austria

182,00 180,50 181,00 180,00

Słowacja

142,50 143,00 142,80 145,00

Polska

103,50 103,00 105,00 106,70

Źródło: Na podstawie: Agra Europe, Agrarmarkt, ZMP.

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

SPODZIEWANE EFEKTY RYNKOWE

Według opublikowanego niedawno raportu Komisji Europejskiej, chociaż w świetle

proponowanych zmian regulacji unijnych i przewidywanych wyższych cen pasz

wysokobiałkowych, w sektorze drobiarskim Wspólnoty może wystąpić pewien wzrost

kosztów produkcji, nadal jednak możliwości jego rozwoju będą duże. Dotyczy to zarówno

produkcji, jak i konsumpcji mięsa drobiowego. Przewiduje się, że ceny tego mięsa w UE

nawet po rozszerzeniu Wspólnoty o 10 nowych krajów, pozostaną bardzo konkurencyjne w

relacji do innych mięs jeszcze przez następnych kilka lat. Głównymi czynnikami sprawczymi

będą tu: rozwijający się popyt na mięso drobiowe i preferencje konsumentów.

PODSTAWY PRAWNE

7.1 Podstawowe akty prawne dotyczące rynku mięsa drobiowego w Unii Europejskiej:

Rozporządzenie Rady EWG 2777/75 z 29 października 1975 r. ustanawiające wspólną

organizację rynku drobiowego UE

Rozporządzenie Rady 1906/90 z 26 czerwca 1990 r. dotyczące norm handlowych na mięso

drobiowe

Dyrektywa Rady UE nr 93/119/WE z 22 grudnia 1993 r. w sprawie przemieszczania,

przetrzymywania i uśmiercania zwierząt hodowlanych

Rozporządzenie Komisji nr 572/1999 z 16 marca 1999 r. w sprawie zasad wzajemnej

komunikacji między państwami członkowskimi a Komisją UE

Dyrektywa 64/1994 z 14 grudnia 1994 r. nt. finansowania inspekcji zdrowia i kontroli

mięsa świeżego i mięsa drobiu

Rozporządzenie KE nr 854/2004 (z korektą) ustanawiające szczególne zasady kontroli

produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do konsumpcji ludzkiej.

Rozporządzenie KE nr 853/2004 (z korektą) ustanawiające szczegółowe zasady higieny

dla żywności pochodzenia zwierzęcego

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

7.2 Podstawowe akty prawne dotyczące rynku mięsa drobiowego w Polsce:

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 września 2003 r. w sprawie

szczegółowych wymagań w zakresie składowania i transportu głęboko mrożonych

artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. 2003, nr 177, poz. 1733)

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 stycznia 2003 r. w sprawie

szczegółowego zakresu i metod wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej żywności i

przestrzegania zasad higieny w procesie produkcji w zakładach produkujących lub

wprowadzających żywność do obrotu (Dz. U. 2003, nr 6, poz. 77)

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 czerwca 2004 r. w sprawie

wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa drobiowego (Dz. U. 2004, nr 156, poz.

1636)

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie

metod analiz mięsa drobiowego (Dz. U. 2004, nr 34, poz. 301)

BIBLIOGRAFIA

1. Kijowski J., „System HACCP w przemyśle drobiarskim w „Hodowla i produkcja drobiu”

Poznań – IV Forum Rolnicze „Polagra – Farm”, 2002

2. Zalewski R. I., „Zarządzanie jakością w produkcji żywności” Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2002

3. Biuletyny Informacyjne Krajowej Rady Drobiarstwa-Izby Gospodarczej z lat 2000-2004

4. Adamowicz M., „Rynek drobiu i jaj” w serii „Prawo rolne Unii Europejskiej a polski

sektor rolny” FAPA, Warszawa 2000

5. „Integracja z Unią Europejską”, FAPA, Warszawa 2002

6. Czechowski P., „Proces dostosowania polskiego prawa rolnego i żywnościowego do

prawa Unii Europejskiej”, TWIGGER 2001

7. Dybowski G i inni: „Rynek drobiu i jaj- stan i perspektywy” z serii Analizy Rynkowe

IERiGŻ z lat 2000-2004

9 Dybowski G., Kobuszyńska M., „Analiza przekrojowa rynku drobiu i jaj oraz strategia

rozwoju do 2005 r., IERiGŻ, Studia i Monografie nr 109, 2002

Seria: Polska wieś w Europie •

Przetwórstwo mięsa drobiowego

Grzegorz Dybowski •

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

__________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________

Fundacja Fundusz Współpracy • Biuro Programów Wiejskich

Warszawa • Kwiecień 2005

10. Dybowski G., Regulacje dotyczące rynku drobiu w Unii Europejskiej i w Polsce.

Znaczenie informacji. Materiały opracowane dla Departamentu Przetwórstwa i Rynków

Rolnych MRiRW, Warszawa kwiecień 2003

11. Dybowski G., Rynek drobiu i jaj spożywczych w 2003 r. W: Analiza Produkcyjno-

ekonomicznej Sytuacji Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w 2003 r. IERiGŻ

Warszawa, 2004 r.

12. Kobuszyńska M.: Rynek drobiu i jaj – charakterystyka, regulacje, informacje. W:

Rynki Rolne, Funkcjonowanie, Regulacje Interwencja a Informacja. Phare 2002,

Warszawa 2004 r.

WAŻNE ORGANIZACJE

Obecnie na rynku drobiarskim w Polsce funkcjonuje jedna podstawowa organizacja branżowa

zrzeszająca przetwórców drobiu:

Krajowa Rada Drobiarstwa – Izba Gospodarcza w Warszawie

00-043 Warszawa, ul. Czackiego 3/5

tel/fax (0 22) 828 23 89, www.krd-ig.com.pl

Rada skupia przemysłowe przedsiębiorstwa drobiarskie. Jest też członkiem Europejskiego

Związku Drobiarskiego.