POKRÓJ DROBIU

Do drobiu zaliczamy takie gatunki jak (ustawa z dn. 27.06.2007 r.)

• kura

• kaczka pekin

• kaczka piżmowa

• gęś (anser anser)

• gęś (???)

• indyk

• przepiórka japońska

• perlica

• struś (utrzymywany w warunkach fermowych)

Niegyś: bażanat, kuropatwa, gołąb - teraz są to zwierzęta łowne

Drób grzebiący to kura, indyk, perlica, przepiórka.

POKRÓJ - zespół morfologicznych cech zewnętrznych zwierzęcia, charakterystyczny dla gatunku, rasy, linii, płci, rozpatrywany w powiązaniu z jego typem użytkowym i warunkami środowiskowymi.

POKRÓJ KURY

• GŁOWA

• grzebień - silnie unaczyniony płat skórny, jest to drugorzędna cecha płciowa (u samców większy), ważny element selekcji gdy zestawiamy ze soba stado rodzicielskie, oceniamy barwę - powinna być krwistoczerwona (inny kolor świadczy o zaburzonej gospodarce hormonalnej); wielkość grzebienia (i dzwonków) świadczy o wielkości jąder u samców.

Wyróżniamy 4 typy grzebieni:

• pojedynczy - prosty płat w którym wyciętych jest od 5 do 7 zębów

• rózyczkowy - mięsisty fałd na którym występują drobne brodawki, zakończony kolcem

• groszkowy - 3 równolegle biegnące, drobnoząbkowane fałdy

• orzeszkowy - fałd skórny przypominający swoim wyglądem połówkę orzecha włoskiego

• dzwonki - parzyste płaty skórne, silnie unaczynione, jest to drugorzędna cech płciowa

• zausznice - parzysty element, wytwór naskórka, kształt i barwa to cecha rasowa

kształty: okrągłe, owalne, podłużne

barwy: czerwone (przeważnie u kur mięsnych), białe (przeważnie kury nieśne)

• dziób - u ptaków grzebiących krótki i masywny, ostrozakończony, barwa jest cechą rasową, u nasady znajduja się 2 otwory nosowe

• otwory uszne - tuż nad zausznicami, pozbawione małżowin, przykryte pękiem piór

• policzki - część głowy której granice wyznacza: oko, otwór uszny, zausznica, dzwonek, dziób

• SZYJA - długa, esowato wygięta, opirzona piórami pokrywowymi szyi (tak jest u wszystkich gatunków z wyjątkiem strusia)

• TUŁÓW - grzbiet, pierś podbrzusze i okolice steku; kształt różny (zależny od typu użytkowego), wyróżniamy 4 podstawowe typy:

• trójkąt - typ nieśny - kąt ostry skierowany ku przodowi ciala

• prostokąt - typ nieśny średnio ciężki

• kwadtrat - kury typu mięsnego

• trójkąt - typ mięsny (rasa cornish) - kąt ostry skierowany ku tyłowi ciała

• SKRZYDŁA - można wyróżnić 4 podstawowe typy piór:

• lotki I rzędu (wyrastające wzdłuż osi dłoni)

• jedno pióro międzylotkowe

• lotki II rzędu (wzdłuż kości przedramienia)

• pióra pokrywowe skrzydeł różnej wielkości

• OGON - 2 rodzaje piór:

• sierpówki

część sierpówek opadająca na ogon tworzy siodło

• sterówki

• NOGI - zbudowane z uda, podudzia, skoku, palce 4 (3 skierowane do przodu, jeden do tyłu); udo i podudzie - opierzone, skoki i palce pokryte łuskami, nieopierzone.

Barwa skoków i palców jest cechą rasową.

U samców na skokach występują ostrogi (na podstawie ich długości można określić wiek samca)

POKRÓJ INDYKA

Ma nieopierzoną głowę, na niej pojedyncze zniekształcone pióra. Na głowie wyróżniamy:

• wisior - wyrostek mięsny (narośl skórna występująca nad dziobem)

• korale - brodawkowate narośla skórne, są silnie unaczynione, znajduja się na nieopierzonej głowie, sięgają ¹/₃ długości szyi (???)

• pędzel - pęk zniekształconych czarnych piór wyrastających u nasady szyi, rosną całe życie

Pióra:

• lotki I rzędu - palety skrzydłowe wąskie

• lotki II rzędu - palety skrzydłowe szerokie

• marabuty - pióra u indyka wyrastające po bokach ciała

• lusterka - pióra na grzbiecie, szyi, piersi i podbrzuszu

• palety ogonowe szerokie

• palety ogonowe wąskie (pod szerokimi)

POKRÓJ PERLICY

Głowa bardzo mała w stosunku do reszty tułowia, głowa nieopierzona, występują nieliczne pióra szczeciniaste.

Dzwonki - białe z czerwoną obwódką

Chełm - wytwór zrogowaciałego naskórka, rośnie przez całe życie

POKRÓJ PTAKÓW WODNYCH

• KACZKI

Na dziobie występuje tzw. paznokieć. Na krawędziach dzioba występują blaszki rogowe służące do odcedzania nadmiaru wody pobranej wraz z pokarmem.

Między palcami - błona pławna

Rozróżnianie płci u kaczki pekin - u samca na ogonie 3-4 pióra zawinięte, tworzą loczek

• GĘSI

Gęś garbonosa - wyrostek nad dziobem oraz sakiewka (przerośnięte podgardle)

ANATOMIA DROBIU

• układ kostny

• układ mięśniowy

• układ powłokowy

• układ oddechowy

• układ krwionośny

• układ pokarmowy

• układ rozrodczy samczy

Jądra położone są w jamie ciała na wysokości kręgów lędźwiowych. Mają kształt fasolowaty, ich masa stanowi 1% masy ciała. Otoczone otoczką białawą (barwa cielista), czasami występuje pigmentacja. Wewnątrz jądra jest miąższ zbudowany z:

• kanalików plemnikotwórczych

• kanalików sieci jądra

• kanalików wyprowadzających

W kanalikach plemnikotwórczych znajdują się komórki Sertoliego (mają liczne wypustki, stanowią funkcję podporowo-odżywczą). W tkance łącznej są komórki Leydiga (funkcja sekrecyjna - wydzielają androgeny). Najądrza słabo wykształcone. Nasieniowody są silnie skręcone/pofałdowane - świadczy to o wypełnieniu nasieniem. Porcja nasienia - ejakulat (w czasie jednego aktu płciowego lub jednego pobrania). Narząd kopulacyjny jest szczątkowy i znacznie różni się ptactwa grzebiącego i u drobiu wodnego.

• układ rozrodczy samiczy

Proces formowania jaja - doba (24-26h; u strusia - 48h).

Czas przebywania komórki jajowej w poszczególnych odcinkach układu:

• lejek - 15-18 min.

• część białkotwórcza - magnum - ok. 3h (tu jest tworzone ponad 60% białka)

• cieśń jajowodu - ok. 1h (tu są tworzone błony pergaminowe)

• gruczoł maciczny - 20-21h (formowanie skorupy)

• odcinek pochwowy - niecała minuta (wypychanie jaja, tempym końcem)

W lejku dochodzi do zaplemnienia komórki jajowej. Do zapłodnienia dochodzi na pograniczu cieśni i gruczołu macicznego.

Na minutę przed zniesieniem jaja gruczoł wytwarza mucynę, która okrywa jajo. Po kontakcie z powietrzem zasycha. Ochrania jajo przed wniknięciem dronoustrojów, przed parowaniem, przesłania światło porów.

W momencie znoszenia jajo zasysa powietrze w wyniku różnicy temperatur tworzy się komora powietrzna).

Funkcjonuje lewa część układu rozrodczego. Jajnik mapostać grona. Te grona to komórki jajowe w różnym etapie rozwoju. W jajniku występuje 5 grup pęcherzyków. Grupą najliczniejsza są pęcherzyki zawierające oocyty, otoczone są warstwą ziarnistą i osłoną. Druga grupa - pęcherzyki o rozmiarach 1-2,5µm, trzecia grupa to pęcherzyki o rozmiarach 2,5-4µm, czwarta grupa - 4-8µm, piata grupa to pęcherzyki o rozmiarac 8-37µm. Jajnik jest bardzo bogato unaczyniony i unerwiony.

Stigma - znamię - nieunaczynione pasmo wzdłuż którego ściana pęcherzyka pęka w czasie owulacji.

Kielich - błoniasty twór, powstający po wypadnięciu kuli żółtkowej z jajnika.

BUDOWA JAJA

U ptaków obowiązuje polispermia co oznacza, że przez błonę okołożółtkową przechodzi kilkaset plemników, ale zapładnia tylko 1.

(jajeczko - schemacik)

• ŻÓŁTKO

• Pierścienie żółtka jasnego - cieńsze, tworzone nocą, dostarczanych jest mniej składników do budowy żółtka, mniej barwników

• Pierścienie żółtka ciemnego - szersze, ciemniejsze, tworzone w dzień kiedy jest światło, więcej substancji jest dostarczanych do budowy żółtka

• Barwa żółtka - od jasnożółtej do ciemnopomarańczowej, o barwie decydują barwniki - ksantofile

• Kula żółtkowa jest tak wywarzona aby tarczka zarodkowa była zawsze skierowana ku górze (od góry najlepsze źródło ciepła przy wysiadywaniu)

• Skład chemiczny żółtka:

• tłuszcze - największa część (²/₃ suchej masy)

• białko

• sole mineralne (fosfor, żelazo, miedź, magnez, siarka, wapń, wit. ADEK, wit. z grupy B)

• mała ilość węglowodanów

• katalaza - enzym odpowiedzialny za redukcję nadtlenku wodoru (powstaje podczas oddychania zarodka)

• BIAŁKO

• Barwa żółto-seledynowa (nadaje ją ryboflawina)

• Zbudowane z 4 frakcji:

• białko chalazotwórcze - otacza kulę żółtkową, tworzy chalazy: krótszą (biegnie do tępego końca) i dłuższą (biegnie do ostrego końca); stanowi 2,7% ogółu białka

• białko rzadkie wewnetrzne - stanowi 16-17% białka

• białko gęste

• białko rzadkie zewnetrzne - tanowi 23%

• Rola ochrona białka - możliwa dzięki istnieniu białka chalazotwórczego, dzięki chalazom kula zawsze jest położonacentralnie, amortyzują wszystkie wstrząsy; w białku występuje lizozym - zdolność rozpuszczania otoczek ...(???) i amidynę - reguluje biotynę

• Rola odżywcza - dostarcza wodę i składniki odżywcze w postaci węglowodanów, związków nieorganicznych

• BŁONY PERGAMINOWE

• Są dwie błony pergaminowe:

• obiałkowa (cieńsza, ma styczność z białkiem)

• podskorupowa

• Nadają jaju kształt

• Rola - udział w wymianie gazowej między środowiskiem zawnetrznym a wewnętrznym, przepuszczalne dla wody

• W momencie zniesienia jaja są ze sobą ściśle połączone; na skutek różnicy temperatur dochodzi do silnego skurczenia treści jaja i oderwania od siebie błon, powstaj komora powietrzna w tępym końcu (pomiędzy błonami)

• SKORUPA

• w 95% zbudowana z substancji nieorganicznej, największą część stanowi węglan wapnia, w małych ilościach - mangan i ...(???)

• Grubość skorupy - 0,25-0,45 mm

• Na powierzchni skorupy występują pory (ok 7,5 tys.), największe ich skupisko w części centralnej jaja i w jego tępym końcu

• Brwa - uzależniona od wystepowania pigmentu; wyóżnia się 3 kolory: niebieski, brunatny, czrwonobrązowy.

• Kutikula - powleka powierzchnie skorupy w części macicznej jajowodu tuż przed zniesieniem; jej rola jest ograniczenie parowania wody z tresci jaja oraz zapobieganie wniknięciu drobnoustrojów/patogenów do jego wnętrza.

Jaj się nie myje, powinny być dezynfekowane.

Skład morfologiczny jaja kurzego:

• Białko 55,8%

w tym:

rzadkie zewnętrzne 23,2%

gęste (tzw. strukturalne) 57,3%

rzadkie wewnętrzne 16,8%

chalazotwórcze 2,7%

• Żółtko 31,9%

• Skorupa z błonami 12,3%

w tym:

skorupa 96,9%

błony 3,1%

Skład chemiczny:

• woda 65,6%

• białko 12,1%

• tłuszcze 10,5%

• węglowodany 0,9%

• związki min. 10,9%

INKUBACJA JAJ

Czynniki wpływające na zdolność wylęgową jaj:

1. Warunki chowu i utrzymania stada rodzicielskiego

• uwarunkowania genetyczne stada

• wiek - ma wpływ na jakość jaja (wielkość, masę, skład)

• stosunek samców do samic - wpływ na % zapłodnień

• zdrowotność - chore osobniki produkują gorszej jakości komórki rozrodcze (np.. samiec - mniejsza koncentracja plemników, mniejsza żywotność plemników)

• żywienie - należy uważać by nie zatuczyć ptaków

Budowa jaja i jakość jego treści

• masa - według norm w Polsce 54-63 g (choć dopuszcza się także 52-75%); masa pisklęcia wyklutego stanowi 60-65% masy jaja; z jaj mniejszych pisklęta szybciej się klują; pisklęta z inkubatorów należy wyciągać wszystkie naraz dlatego zależy na tym by czas klucia był jednakowy (wpływ na to ma masa jaja)

• kształt - indeks - oś długa do osi poprzecznej - 1,19-1,36 - z jaj o takim kształcie pisklęta najszybciej się klują

• skorupa - nie może być popękana, pofałdowana, o odpowiedniej grubości, o odpowiedniej ilości porów

• jakość treści jaja - kula żółtkowa musi być jedna, dobrze uformowana, chalazy dobrze wykształcone, brak ciał obcych, komora powietrzna w tepym końcu, nieruchoma

• świeżość - przechowywanie - do 7 dni (dopuszcza się okres do 14 dni); wielkość komory powietrznej - do 7mm; nie należy nakładać jaj zbyt świeżych; najlepsze wyniki uzyskuje się nakładając jaja dwudniowe (odpowiednia wielkość komory powietrznej)

• Zbiór jaj, transport, przechowywanie

• zbiór jak najczęstszy (2 razy w ciągu dnia); zaraz po zbiorze jaja dezynfekujemy, usuwamy zabrudzenia

• transport w pozycji pionowej, komora powietrzną do góry; nie narażać na zbyt wysokie temperatury (niższa niż 20ºC, wyższa niż 10ºC) i promienie słoneczne

• przechowywanie do 7 dni (ewentualnie 14 dni), temperatura 13-15ºC, wilgotność 70-80%;

20ºC - zero fizjologiczne - temperatura poniżej której nic się nie dzieje z zapłodnionym jajem, powyżej tej temperatury rozpoczyna się rozwój fizjologiczny

4. Postępowanie z jajami w zakładzie wylęgowym

przed nałożeniem przeprowadza się kolejną dezynfekcję oraz selekcję

Technika inkubacji jaj kurzych

Długośćokresu wylęgu: 21 dni

• 18 dni w komorze lęgowej

• 3 dni w komorze klujnikowej

	Komora lęgowa	Komora klujnikowa
Temperatura	37,6 - 38ºC	o 0,5ºC
Wilgotność	55-60%	65-70%
Obracanie jaj	Co 1-3 h o kąt 90º max. 8 razy na dobę	nie obraca się
Wentylacja	automatyczna	automatyczna
Korzystnie wpływa podwyższone stężenie CO2 (do 0,6%)

Aparaty wylęgowe:

• aparaty wylęgowe szafkowe

wygląda jak szafka, wyposażona w elementy pozwalające na stworzenie odpowiednich warunków

• pełni rolę zarówno komory lęgowej i klujnikowej, cały okres lęgu w jednym aparacie

• typ pełniący wyłącznie rolę komory lęgowej lub komory klujnikowej

• aparaty wylęgowe halowe

o bardzo dużej powierzchni, pełni rolę komory lęgowej lub klujnikowej (nie ma uniwersalnych rozwiązań)

Pomieszczenia w zakładzie lęgowym:

1. pomieszczenie do sortowania jaj

2. pomieszczenie do magazynowania jaj

3. pomieszczenie z aparatami wylęgowymi

4. pomieszczenie z aparatami klujnikowymi

5. pomieszczenie do pakowania i ekspedycji kurcząt

6. pomieszczenie do mycia sprzętu

7. dodatkowe pomieszczenia (biurowe, socjalne, sanitarne)

Droga jaj/piskląt idzie w jedną stronę, nie może się cofać ani krzyżować (zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób)


WZROST I ROZWÓJ ZARODKA PTAKA

Fazy rozwoju zarodka ptaka:

• bruzdkowanie

• gastrulacja

• tworzenie się narządów pierwotnych

• organogeneza

• wzrost i różnicowanie się tkanek

Bruzdkowanie - zachodzi w jajowodzie samicy, tam również przedgastrulacyjna.

Podziały komórkowe po zniesieniu jaja zostają zahamowane, pobudzone zostają przez wyższą temperaturę (inkubacja/wysiadywanie). Zachodzi gastrulacja i dalsze fazy.

Etapy rozwoju zarodka kurzego:

1. w organizmie kury - stadium dwóch warstw komórek

2. w czasie inkubacji:

1. 1-4 doba - początkowe stadium rozwoju narządów wewnętrznych

2. 5-14 doba - początkowe stadium rozwoju narządów zewnętrznych

3. 15-20 doba - wzrost zarodka

4. 21 doba - klucie

Budowa tarczki zarodkowej kury

Pole jasne - jest oddzielone od żółtka wąską jamą podzarodkową, która ulega powiększeniu

Pole ciemne - składa się z dwóch rejonów -

---