Próchnica wtórna - próchnica pod wypełnieniem

Wpisany przez Administrator

niedziela, 24 stycznia 2010 23:57

PRÓCHNICA WTÓRNA (caries secundaria, secondary caries, recurrent caries) jest

próchnicą występującą pod wypełnieniem lub wokół niego. 

Do przyczyn jej powstania zalicza się głównie:

- błędy popełnione przez lekarza w czasie opracowywania bądź wypełniania ubytku,

- użycie materiałów słabej jakości,

- brak odpowiedniej szczelności brzeżnej,

- odłamanie brzegów wypełnienia.

Próchnicę wtórną można podzielić na:

• PRÓCHNICĘ WTÓRNĄ ZEWNETRZNĄ, inaczej powierzchowną (ang. outer = surface lesion)

Jest następstwem działania bakterii płytki nazębnej. Rozwija się tuż pod powierzchnią zęba.

• PRÓCHNICĘ WTÓRNĄ WEWNĘTRZNĄ, inaczej ścienną (ang. inner = wall lesion)

Rozwija się wzdłuż ściany wypełnienia. Jest następstwem mikroprzecieku bakteryjnego, bądź

też jest niezależna od niego i wynika z przebiegu pryzmatów szkliwa, jako kontynuacja

próchnicy wtórnej zewnętrznej.

Udowodniono, że sam mikroprzeciek bez wytworzenia się płytki nazębnej nie spowoduje

próchnicy wtórnej. Dlatego też wysnuto wniosek, iż próchnica wtórna wewnętrzna nie rozwinie

się bez zaistnienia próchnicy wtórnej zewnętrznej. Innym znanym podziałem próchnicy wtórnej

jest podział na AKTYWNĄ (ang. active secondary caries) i na ZATRZYMANĄ (ang. arrested

secondary caries). Jednak występują duże trudności w określeniu dokładnych kryteriów

diagnostycznych tych typów próchnicy.

Do CHARAKTERYSTYCZNYCH OBJAWÓW PRÓCHNICY WTÓRNEJ możemy zaliczyć :

• plamę próchnicową pojawiającą się wokół wypełnienia,

• przebarwienia tkanki zęba wokół wypełnienia oraz brzegów samego wypełnienia (typowa

brązowa obwódka),

• szczelinę brzeżną,

• miękkość i wilgotność cementu korzeniowego,

• ubytki otwarte z widoczną zębiną próchnicową.

W celu prawidłowego zdiagnozowania tego typu próchnicy pomocne nam będzie odpowiednie

oświetlenie w gabinecie, „dobre oko” oraz zdjęcie rtg skrzydłowo-zgryzowe.

Badany ząb powinien być także oczyszczony z osadu oraz osuszony.

Obok bystrości wzroku lekarza w diagnozowaniu próchnicy może okazać się pomocna

transluminacja (szczególnie jeśli chodzi o zęby przednie) oraz ocena fluorescencji tkanek zęba

1 / 2

Próchnica wtórna - próchnica pod wypełnieniem

Wpisany przez Administrator

niedziela, 24 stycznia 2010 23:57

wzbudzonej przez promieniowanie laserowe. Ta ostatnia jest ważna przez to, iż może służyć do

diagnostyki w trudno dostępnych miejscach m.in. na powierzchniach stycznych. Pozwala także

na monitoring rozwoju próchnicy poprzez porównanie wyników w określonym czasie.

Jeśli chodzi o zapobieganie próchnicy wtórnej, to najistotniejszą sprawa wydaję się fakt

istnienia płytki nazębnej. Dlatego tak ważna jest precyzja jaką powinien się wykazać stomatolog

podczas opracowywania i wypełniania ubytku, co zaowocuje brakiem miejsc do tworzenia się

płytki.

Szczególnie narażone są ubytki klasy II, a dokładniej ich brzegi dodziąsłowe, które możemy

zaliczyć do tych okolic zęba w których najczęściej dochodzi do zapoczątkowania wtórnego

procesu próchnicowego.

 

Należy wówczas zwrócić szczególną uwagę na:

• odpowiednie opracowanie brzegów ubytku (np. zaukośnienie szkliwa),

• prawidłowe założenie formówki,

• restrykcyjne stosowanie się do zaleceń dotyczących stosowania systemów wiążących i

wytrawiacza;

a także nie bez znaczenia są:

• warstwowa odbudowa zęba,

• dokładna kondensacja materiału,

• stosowanie płynnych kompozytów (najlepsza szczelność brzeżna na ścianie dodziąsłowej

ubytku).

W ostatniej fazie opracowywania ubytku, czyli podczas wykończenia wypełnienia bardzo ważne

jest odpowiednie wypolerowanie ubytku, gdyż powierzchnia chropowata sprzyja w znacznym

stopniu nagromadzaniu się płytki nazębnej, co w efekcie skutkuje próchnicą wtórną. Jak

dowodzą badania żaden materiał wypełniający nie jest w stu procentach szczelny. Nasuwa się

wniosek, że wypełnienie jako takie nie zabezpiecza przed próchnicą wtórną. Dlatego tak

istotnym staje się połączenia leczenia z profilaktyką. I to właśnie ten drugi aspekt, zależny od

samego pacjenta ma tu ogromne znaczenie. Dlatego rola lekarza nie kończy się na dokładnym

opracowaniu i wypełnieniu ubytku, lecz jego zadaniem jest także umotywowanie pacjenta do

starannego przestrzegania zasad higieny jamy ustnej.

Bibliografia:

D. Piątkowska, „Zarys kariologii”, Wydawnictwo Medyczne MED TOUR PRESS

INTERNATIONAL, Warszawa 2002

2 / 2