2012-05-07

1

Hipoglikemia - przyczyny,
objawy i zjawisko Somogyi

Joanna Zawiera

Wprowadzenie

• Hipoglikemia jest to stan, w którym ilośd glukozy we

krwi (poza żyłą wrotną) spada poniżej 55 mg/dl (3,0
mmol/l).

• Pełnoobjawowa hipoglikemia występuje zwykle przy

stężeniu poniżej 2,2 mmol/l (40 mg/dl) jednak
pierwsze objawy rozpoczynają się zazwyczaj przy
stężeniu poniżej 2,8 mmol/l (50 mg/dl), a u
cukrzyków nawet przy wyższych wartościach.

• Zwykle występuje u chorych na cukrzycę typu I.

Niski poziom glukozy we krwi jest niebezpieczny,

ponieważ mózg jest całkowicie uzależniony od stałej

dostawy glukozy jako jedynego źródła energii.

Hipoglikemia występuje głównie u osób chorych na

cukrzycę, które przyjęły zbyt dużą dawkę leku,

opuściły posiłek lub piły alkohol na pusty żołądek.

Hipoglikemia może byd przyczyną śmierci.

Atak hipoglikemii może prowadzid do utraty
przytomności, podczas której brak tlenu może
spowodowad uszkodzenie mózgu.

Na szczęście u większości osób pojawiają się sygnały
ostrzegające o zbyt niskim poziomie glukozy we krwi,
co daje im czas na spożycie produktów bogatych w
węglowodany.

Podział hipoglikemii



asymptomatyczna – nie odczuwana przez
pacjenta, wykrywana przypadkowo podczas
pomiaru glikemii



łagodna lub umiarkowana – gdy pacjent jest w
stanie sam opanowad hipoglikemię



ciężka – wymagająca interwencji lekarskiej;
pacjent jest nieprzytomny lub ma drgawki i nie
może przyjmowad leków doustnie

Przyczyny

• Hipoglikemię powoduje niski poziom glukozy we

krwi.

• W przypadku osób cierpiących na cukrzycę typu II

utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi
polega na zachowaniu równowagi między ilością
wstrzykniętej insuliny a ilością spożytego jedzenia.

• Większośd osób chorych na cukrzycę typu II

kontroluje chorobę, dbając o właściwą dietę;
niektórzy jednak przyjmują także insulinę i są
zagrożeni atakiem hipoglikemii.

2012-05-07

2

W rzadkich przypadkach hipoglikemia może
towarzyszyd chorobom wątroby, nerek lub układu
hormonalnego. Inną przyczyną może byd obecnośd
zaawansowanego guza w innym miejscu organizmu.

Stwierdzono, że hipoglikemia występuje po wypiciu
dużych ilości alkoholu.

Może także pojawid się u osób przyjmujących
określone leki, np. chininę (lek na malarię), salicylany
(lek na chorobę reumatyczną).

• Egzogenne

– niedożywienie lub głodzenie
– względne lub bezwzględne

przedawkowanie insuliny
lub doustnych leków
przeciwcukrzycowych

– interakcje wyżej

wymienionych leków z
innymi lekami

– znaczny wysiłek
– spożycie alkoholu

• Hipoglikemia na czczo

– insulinoma i inne

nowotwory

– ektopowe wydzielanie

jednego z peptydów
insulinopodobnych

– niewydolnośd wątroby
– niewydolnośd kory

nadnerczy

– glikogenozy
– choroby nerek powodujące

glukozurię

Objawy

• Do objawów hipoglikemii mogą należed:



ból głowy,



zaburzenia stanu umysłowego (w tym zachowania
agresywne),



zamazana mowa,



nienormalne zachowania,



utrata pamięci,



otępienie,



podwójne widzenie,



tymczasowy paraliż,



napady drgawek.

Podczas hipoglikemii

mogą także wystąpid

drżenie ciała, osłabienie

i palpitacje serca oraz

nadmierne wydzielanie
potu.

Diagnostyka

Hipoglikemię różnicuje się z
zaburzeniami psychicznymi,
padaczką, udarem mózgu
i innymi schorzeniami.
Jeśli w przypadku stwierdzonej hipoglikemii nie
stwierdzi się cukrzycy, prowadzi się dalszą diagnostykę
w celu ustalenia przyczyny.

Po ciężkim przypadku wykonuje się często EEG mózgu,
w celu sprawdzenia prawidłowości w jego działaniu po
wstrząsie.

2012-05-07

3

Leczenie

• Bezpośrednim sposobem leczenia ataku hipoglikemii

jest spożycie pokarmu lub napoju zawierającego
cukier.

• Najlepsze są: szklanka soku owocowego

zawierającego cukier, kostki cukru, czekolada,
ciastka, garśd cukierków, tabletki z glukozą lub żel
dekstrozowy.

• Jeśli chory straci przytomnośd, należy ułożyd go w

pozycji bocznej ustalonej, podad niezwłocznie
glukagon w zastrzyku domięśniowym i wezwad
pogotowie. Poprawa i odzyskanie przytomności
powinno nastąpid w ciągu 30 minut.



W przypadku lekkiej hipoglikemii podaje się choremu 5 - 20 g glukozy

lub sacharozy doustnie w formie krystalicznej lub w roztworze.



W przypadku ciężkiej hipoglikemii (utraty przytomności) podaje się

20% roztwór glukozy dożylnie (nie podaje się już 40% glukozy), a

następnie wlew 10% roztworu glukozy.

Jeśli nie można podad dożylnie glukozy podaje się domięśniowo
glukagon, a następnie po wybudzeniu doustnie glukozę.

Zastosowanie glukagonu przeciwwskazane jest w przypadku hipoglikemii
wywołanej spożyciem alkoholu. Nie powinno się go ponadto podawad w
przypadku hipoglikemii wywołanej przez doustne leki
przeciwcukrzycowe, ponieważ może zwiększad wydzielanie insuliny
endogennej.

Zapobieganie

Najbezpieczniejszym sposobem uniknięcia ataku
hipoglikemii jest regularne kontrolowanie poziomu cukru
we krwi i umiejętnośd rozpoznawania wczesnych objawów.
Należy pamiętad o regularnym jedzeniu i niepomijaniu
posiłków.

Zaleca się, aby osoby chore na cukrzycę nosiły przy sobie
identyfikator informujący o chorobie, dzięki czemu będzie
im można szybko
i skutecznie pomóc.

Zjawisko Somogyi

Efekt Somogyi jest przyczyną występowania
porannej hiperglikemii w konwencjonalnym
leczeniu cukrzycy insuliną.

Efekt Somogyi jest spowodowany zbyt dużą ilością
insuliny we krwi w czasie nocy. Może się tak zdarzyd u
osób, które przyjmują insuliny długodziałające, ale
także może się to przydarzyd, jeśli nie zjadły one nic
przed snem.

Poziom cukru we krwi spada (rozwija się nocna
hipoglikemia, którą należy weryfikowad oznaczając
glikemię w nocy). Kiedy chory śpi, jego organizm
uwalnia hormony (glukagon, adrenalina, hormon
wzrostu), aby się temu spadkowi przeciwstawid.

2012-05-07

4

Dziękuję za uwagę